View source for ἐρεθίζω

{{LSJ1
|Full diacritics=ἐρεθίζω
|Medium diacritics=ἐρεθίζω
|Low diacritics=ερεθίζω
|Capitals=ΕΡΕΘΙΖΩ
|Transliteration A=erethízō
|Transliteration B=erethizō
|Transliteration C=erethizo
|Beta Code=e)reqi/zw
|Definition=Ep. inf.<br><span class="bld">A</span> ἐρεθιζέμεν Il.4.5: impf. ἠρέθιζον S.Ant.965 (lyr.), Ep. [[ἐρεθίζω]] Il.5.419: fut. ἐρεθίσω Gal.1.385, ἐρεθιῶ Hp.Mochl.2, Plb.13.4.2: aor.1 ἠρέθισα D.H.3.72; ''poet.'' ἐρέθισα A.Pr.183(lyr.), inf. ἐρεθίξαι AP12.37 (Diosc.): pf. ἠρέθικα Aeschin.2.37:—Pass., aor. 1 [[ἠρεθίσθην]], part. [[ἐρεθισθείς]] [[Herodotus|Hdt.]]6.40, D.H.4.57: pf. ἠρέθισμαι Hp. (v. infr.), etc.: ([[ἐρέθω]]):—[[rouse]] to [[anger]], [[rouse]] to [[fight]], Il.1.32; κερτομίοις ἐπέεσσι 5.419; κύνας τ' ἄνδρας τε, of a [[lion]], 17.658; ἐρεθίζω τοὺς Πέρσας [[Herodotus|Hdt.]]3.146; φιλαύλους τ' ἠρ. Μούσας S.Ant.965(lyr.); ὥσπερ σφηκιὰν ἐρεθίζω τινά Ar. Lys.475; χεῖρον..ἐρεθίσαι γραῦν ἢ κύνα Men.802; πὺξ [[ἐρεθίζειν]] = [[challenge]] to a [[boxing]]-[[match]], Theoc.22.2; [[provoke]] to [[curiosity]], μητέρα σήν Od.19.45: generally, [[excite]], [[chafe]], φρένας ἐρεθίζει φόβος A.Pr.183(lyr.); of [[physical]] [[irritation]], Hp.Mochl.2; [[βῆχες βραχέα ἐρεθίζουσαι]] = [[causing]] [[brief]] [[irritation]], Id.Aph.4.54: metaph., ἐ. πλανάτας χοροῖσιν E.Ba.148 (lyr.); ἐρεθίζω [[μάγαδιν]] to [[touch]] it, Telest.4; φλόγα Hld.8.9; τὸ φονικὸν καὶ [[θηριῶδες]] Plu.2.822c; [[incite]] to [[rivalry]], 2 Ep.Cor.9.2:—Pass., to [[be provoked]], [[be excited]], ὑπό τινος [[Herodotus|Hdt.]]6.40, cf. Ar.V.1104; [[ἠρεθισμένος]] = [[under provocation]], Men.574; ὀργῇ χεῖρας ἐρεθισμένας Euphro8.3; of love, τοῖς νέοισιν ἐρεθισμένος Timocl.30; of fire, φέψαλος.. ἐρεθιζόμενος..ῥιπίδι Ar. Ach.669 (lyr.); αἰθὴρ ἐρεθιζέσθω βροντῇ A.Pr.1045 (anap.); [[πνεῦμα ἠρεθισμένον]], of one who has run till he is [[out of breath]], E.Med.1119; [[ἕλκος]] [[ἠρεθισμένον]] [[irritated]], Hp.Fract.27, cf. 31, Plb.1.81.6; ὀσμὴ [[ἐρεθισμένη]] Eub.75.9; ἐπὶ τὴν ὕβριν ἠρεθίσθαι Luc.Am.22.<br><span class="bld">II</span> abs., to [[be quarrelsome]] or [[be perverse]], Ph.1.359.
}}
{{bailly
|btext=<i>impf.</i> [[ἠρέθιζον]], <i>f.</i> ἐρεθίσω, <i>att. et ion.</i> ἐρεθιῶ ; <i>ao.</i> [[ἠρέθισα]], <i>pf.</i> [[ἠρέθικα]];<br /><i>Pass. ao.</i> ἠρεθίσθην, <i>pf.</i> ἠρέθισμαι, <i>pqp.</i> ἠρεθίσμην;<br /><b>1</b> [[provoquer au combat]], [[provoquer]];<br /><b>2</b> <i>en gén.</i> exciter : τινα, la curiosité de qqn ; φρένας ESCHL l'esprit;<br />[[NT]]: exaspérer ; stimuler.<br />'''Étymologie:''' [[ἐρέθω]].
}}
{{pape
|ptext=(vgl. [[ἔρις]], [[ἐρέθω]]), <i>[[reizen]], [[aufreizen]]</i>, bes. zum Zorn und [[Kampf]], <i>Il</i>. 1.32, 17.658; κερτομίοις ἔπεσί τινα, durch Schmähreden <i>[[aufbringen]]</i>, 5.419; <i>zur [[Neugier]] [[reizen]], [[neugierig]] [[machen]], Od</i>. 19.45; Pind. frg. 259; Tragg. ἐμὰς δὲ φρένας ἠρέθισε [[διάτορος]] [[φόβος]] Aesch. <i>Prom</i>. 181; φιλαύλους μούσας Soph. <i>Ant</i>. 965; χορούς Eur. <i>Bacch</i>. 148; οὐδὲν ἡμῶν [[ζῷον]] ἠρεθισμένον [[μᾶλλον]] ὀξύθυμόν ἐστι Ar. <i>Vesp</i>. 1104, vgl. <i>Lys</i>. 476; [[Σκύθαι]] ἐρεθισθέντες ὑπὸ Δαρείου Her. 6.40– [[anfachen]], [[φέψαλος]] ἐρεθιζόμενος οὐρίᾳ ῥιπίδι Ar. <i>Ach</i>. 669, τὴν φλόγα ἐρ. Hel.8.9, [[πνεῦμα]] ἠρεθισμένον Eur. <i>Med</i>. 1119, das durch das [[Laufen]] verursachte [[schnelle]] [[Atmen]], [[Keuchen]], – <i>[[anlocken]]</i>, [[κρήνη]] ἐρεθίζει Anacr. 17.14, – μάγαδιν, <i>[[schlagen]], [[spielen]]</i>, Telezt. bei Ath. XIV.637.a.
}}
{{elru
|elrutext='''ἐρεθίζω:''' дор. [[ἐρεθίσδω]] (fut. ἐρεθίσω и ἐρεθιῶ)<br /><b class="num">1</b> [[раздражать]] (τινὰ κερτομίοις [[ἐπέεσσι]] Hom.; οἱ νομάδες ἐρεθισθέντες ὑπὸ Δαρείου Her.);<br /><b class="num">2</b> [[дразнить]], [[беспокоить]] (κύνας τ᾽ ἄνδρας Hom. σφηκιάν Arph.; τὸν ὄφιν Arst.; τὸν [[πολέμιον]] Plut.);<br /><b class="num">3</b> [[сердить]], [[возмущать]] (Μούσας Soph.);<br /><b class="num">4</b> [[возбуждать]], [[волновать]] (φρένας Aesch.; τὴν γεῦσιν ὀσμαῖς Plut.);<br /><b class="num">5</b> [[приводить в движение]] (χορούς Eur.): [[πνεῦμα]] ἠρεθισμένον Eur. ускоренное (от быстрой ходьбы) дыхание, одышка;<br /><b class="num">6</b> [[вызывать]], [[разжигать]] (τὸ φονικὸν καὶ [[θηριῶδες]] Plut.): ἐ. τινά Hom. разжигать чье-л. любопытство;<br /><b class="num">7</b> [[раздувать]] ([[φέψαλος]] ἐρεθιζόμενος ῥιπίδι Arph.);<br /><b class="num">8</b> [[растравлять]], [[бередить]] ([[ἕλκος]] ἠρεθισμένον Polyb.);<br /><b class="num">9</b> [[манить]], [[звать]] ([[κρήνη]] ἐρεθίζει Anacr.).
}}
{{ls
|lstext='''ἐρεθίζω''': Δωρ. -ίσδω Θεόκρ.: Ἐπικ. ἀπαρ. -ιζέμεν Ἰλ. Δ. 5: παρατ. ἠρέθιζον Σοφ. Ἀντ. 965 (Λυρ.), Ἐπικ. ἐρέθιζον Ἰλ. Ε· 419: - μέλλ. -ίσω Γαλην., ιῶ Ἱππ. 845F: - ἀόρ. ἠρέθισα Διον. Ἁλ. 3. 72· ποιητ. ἐρέθισε (Turnebus: ἠρέθισε κῶδ.) Αἰσχύλ. Πρ. 181 (χορ.), ἀπαρ. ἐρεθίξαι Ἀνθ. Π. 12. 37: - πρκμ. ἠρέθικα Αἰσχίν. 33. 11: - Παθ. ἀόρ. ἠρεθίσθην, μετοχ. ἐρεθισθεὶς Ἡρόδ. 6, 40, Διον. Ἁλ.: πρκμ. ἠρέθισμαι, ἴδε κατωτ.: ([[ἐρέθω]]). Διεγείρω, [[παροξύνω]] εἰς ὀργήν, εἰς πόλεμον, εἰς μάχην, [[ἐρεθίζω]], Λατ. provocare, ὡς ἀείποτε ἐν Ἰλ. Α. 32, Ε. 419, κτλ.· ἐρ. κερτομίοις ἐπέεσσι Δ. 5· κύνας τ’ ἄνδρας τε, ἐπὶ λέοντος, Ρ. 658· οὕτω καὶ ἐν Ὀδ. (πλὴν ἐν Τ. 45, [[ὄφρα]] κε… μητέρα σὴν [[ἐρεθίζω]], [[ἐρεθίζω]] τὴν περιέργειαν αὐτῆς)· ἐρ. τοὺς Πέρσας Ἡρόδ. 3. 146· φιλαύλους τ’ ἠρ. Μούσας Σοφ. Ἀντ. 965· [[ὥσπερ]] σφηκιὰν ἐρ. τινὰ Ἀριστοφ. Λυσ. 475· [[χεῖρον]]… ἐρεθίσαι γραῦν ἢ κύνα Μένανδρ. ἐν Ἀδηλ. 258: - μεταγεν., [[καθόλου]], [[διεγείρω]], [[ἐξάπτω]], [[φόβος]] ἐρ. φρένας Αἰσχύλ. Πρ. 181· μεταφ., ἐρ. χοροὺς Εὐρ. Βάκχ. 148· ἐπὶ μουσικοῦ ὀργάνου, ἐρέθιζε μάγαδιν, ἔγγιζε, Τελέστης παρ’ Ἀθην. 637Α· τὸ φονικὸν καὶ θηριῶδες Πλούτ. 2. 822C· ἀλλ’ ἐν Θεοκρ. 22. 2, πὺξ ἐρ., φαίνεται [[ἁπλῶς]] = ἐρίζειν: - Παθ. ἐρεθίζομαι, διεγείρομαι· ὑπό τινος Ἡρόδ. 6. 40, πρβλ. Ἀριστοφ. Σφ. 1104· ἐπὶ τοῦ [[πυρός]], [[φέψαλος]]… ἐρεθιζόμενος… ῥιπίδι Ἀριστοφ. Ἀχ. 669· αἰθὴρ ἐρεθιζέσθω βροντῇ Αἰσχύλ. Πρ. 1045· [[πνεῦμα]] ἠρεθισμένον, ἐπί τινος τρέχοντος ἑως οὗ κοπῇ ἡ ἀναπνοὴ [[αὐτοῦ]], Ευρ. Μήδ. 1119· ἐπὶ βηχός, Ἱππ. Ἀφ. 1251· [[ἕλκος]] ἠρεθισμένον, πεφλογισμένον, ὁ αὐτ. π. Ἀγμ. 768, Πολύβ. 1. 81, 6· ἐπὶ τὴν ὕβριν ἠρεθίσθαι Λουκ. Ἔρωτ. 22.
}}
{{Autenrieth
|auten== [[ἐρέθω]], Α 32, Il. 24.560.
}}
{{Slater
|sltr=[[ἐρεθίζω]] [[provoke]] [[pass]]., cf. Borthwick, C. Q., 1967, 110 ἐρεθίζομαι πρὸς ἀυτὰν ( I am provoked to [[song]] ) fr. 140b. 14.
}}
{{StrongGR
|strgr=from a presumed prolonged [[form]] of [[ἔρις]]; to [[stimulate]] ([[especially]] to [[anger]]): [[provoke]].
}}
{{Thayer
|txtha=1st aorist ἠρεθισα; ([[ἐρέθω]] to [[excite]]); to [[stir]] up, [[excite]], [[stimulate]]: τινα, in a [[good]] [[sense]], Homer down, in a [[bad]] [[sense]], to [[provoke]]: παροργίζετε.
}}
{{grml
|mltxt=(AM [[ἐρεθίζω]])<br /><b>1.</b> [[εξοργίζω]], [[εξάπτω]], [[εκνευρίζω]] («ἀλλ’ ἴθι, μὴ μ’ ἐρέθιζε», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> (για όργανα του σώματος) [[αυξάνω]] την [[πάθηση]], [[προκαλώ]] [[φλόγωση]], ερεθισμό («αυτή η [[αλοιφή]] μού ερέθισε το [[τραύμα]]»)<br /><b>3.</b> [[προκαλώ]] ερωτική [[διέγερση]] («η θέα της ερεθίζει τους νέους»)<br /><b>4.</b> [[προκαλώ]], [[εντείνω]], [[γαργαλίζω]] την [[οσμή]] ή την όρεξη («το [[ούζο]] ερεθίζει την όρεξη»)<br /><b>5.</b> <b>παθ.</b> <i>ερεθίζομαι</i><br />α) εξάπτομαι, [[γίνομαι]] [[εριστικός]], οργίζομαι<br />β) [[γίνομαι]] εντονότερος, ζωηρότερος («πνεῦμα δὲ ἠρεθισμένον» — λαχανιασμένη, ταχύτερη [[αναπνοή]], <b>Ευρ.</b>)<br />γ) διεγείρομαι ερωτικά<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[παροτρύνω]], [[ενθουσιάζω]] («Ἔρως γάρ θεῖος ἠρέθιζε, [[μάκαρ]], τὴν καρδίαν σου», Μηναί.)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[παροξύνω]] σε [[οργή]], σε πόλεμο, σε [[μάχη]]<br /><b>2.</b> [[παρακινώ]] σε [[άμιλλα]] («ὁ ἐξ ὑμῶν [[ζῆλος]] ἠρέθιζε τοὺς πλείονας», ΚΔ)<br /><b>3.</b> φέρομαι ερεθιστικά, υβριστικά σε κάποιον («μή ερεθίζετε τὰ [[τέκνα]] ὑμῶν», ΚΔ)<br /><b>4.</b> (για μουσ. όργανο) [[χτυπώ]] τις χορδές για να ακουστεί [[ήχος]] («ἐρέθιζε μαγάδιν» — άγγιζε την [[άρπα]], Τελέστ.)<br /><b>5.</b> [[προσελκύω]], [[θέλγω]]<br /><b>6.</b> [[κινώ]] την [[περιέργεια]] κάποιου<br /><b>7.</b> (μτχ. μέσ. ενεστ.) <i>ἐρεθιζόμενος</i>, -<i>η</i>, -<i>ον</i> («[[φέψαλος]] ἐρεθιζόμενος» — [[σπινθήρας]] που άναψε [[ξανά]], <b>Αριστοφ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Βλ. λ. [[ερέθω]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἐρεθίζω:''' Δωρ. -ίσδω, Επικ. απαρ. <i>-ιζέμεν</i>, παρατ. [[ἠρέθιζον]], Επικ. <i>ἐρ-</i>, αόρ. αʹ [[ἠρέθισα]], ποιητ. <i>ἔρ-</i>· παρακ. [[ἠρέθικα]] — Παθ., αόρ. αʹ <i>ἠρεθίσθην</i>, παρακ. <i>ἠρέθισμαι</i> ([[ἐρέθω]])· [[εξοργίζω]], [[εξωθώ]] σε [[οργή]], [[ερεθίζω]], [[διεγείρω]], [[προκαλώ]] σε [[μάχη]], σε Όμηρ., Ηρόδ. κ.λπ.· [[κινώ]], [[διεγείρω]], [[εξάπτω]] την περιέργεια, σε Ομήρ. Οδ.· μεταφ., <i>ἐρ. χορούς</i>, τους [[προκαλώ]], τους [[εμπνέω]], σε Ευρ. — Παθ., προκαλούμαι, διεγείρομαι, σε Ηρόδ., Αριστοφ.· λέγεται για τη [[φωτιά]], [[φέψαλος]] ἐρεθιζόμενος ῥιπίδι, [[σπίθα]] που ανάβει από τα φυσερά, στον ίδ.· <i>αἰθὴρἐρεθιζέσθω βροντῇ</i>, σε Αισχύλ.· λέγεται για κάποιον που του έχει κοπεί η [[αναπνοή]], σε Ευρ.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[ἐρέθω]]<br />to [[rouse]] to [[anger]], [[rouse]] to [[fight]], [[irritate]], Hom., Hdt., etc.: to [[provoke]] to [[curiosity]], Od.; metaph., ἐρ. χορούς to [[stir]] them, Eur.:—Pass. to be provoked, [[excited]], Hdt., Ar.; of [[fire]], [[φέψαλος]] ἐρεθιζόμενος ῥιπίδι a [[spark]] kindled by the [[bellows]], Ar.; αἰθὴρ ἐρεθιζέσθω βροντῆι Aesch.; of one who is out of [[breath]], Eur.
}}
{{Chinese
|sngr='''原文音譯'''：™req⋯zw 誒雷提索<br />'''詞類次數'''：動詞（2）<br />'''原文字根'''：爭吵<br />'''字義溯源'''：激勵，激動，惹動，喚醒，引起，激怒，刺激，惹；源自（[[ἔρις]]）*=爭論）。<br />'''同義字'''：1） （[[ἐρεθίζω]]）激勵 2） （[[παραπικραίνω]]）惹人發怒 3） （[[προκαλέω]]）喚起<br />'''出現次數'''：總共（2）；林後（1）；西（1）<br />'''譯字彙編'''：<br />1） 惹動（1） 西3:21；<br />2） 激動了（1） 林後9:2
}}
{{mantoulidis
|mantxt=(=[[ξεσηκώνω]]). Ἀπό τό [[ρῆμα]] [[ἐρέθω]] (ἀπό τό [[ἔρις]]) ἤ ἀπό τό [[ὄρνυμι]] μέ κατάληξη -ίζω (ἐρεθίδ-jω→ [[ἐρεθίζω]]).<br><b>Παράγωγα:</b> [[ἐρέθισμα]], [[ἐρεθισμός]], [[ἐρεθιστέον]], [[ἐρεθιστής]], [[ἐρεθιστικός]].
}}