View source for μύθος

{{grml
|mltxt=ο (ΑΜ μῡθος)<br /><b>1.</b> [[πλαστή]] [[ιστορία]], φανταστική [[διήγηση]] («ὅτι τοὺς ποιητὰς δέοι ποιεῑν μύθους, ἀλλ' οὐ λόγους», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>2.</b> μυθική [[παράδοση]] η οποία αναφέρεται σε θεούς και ήρωες («οι μύθοι του Ηρακλέους»)<br /><b>3.</b> αλληγορική [[διήγηση]] η οποία [[είναι]] σχετική με [[φυσικά]] φαινόμενα, ζώα ή φυτά και από την οποία εξάγεται ένα ηθικό [[δίδαγμα]] ή [[συμπέρασμα]] (α. «οι μύθοι του Αισώπου» β. «πρότερον δὲ μύθοις πρὸς τά [[παιδία]] ἣ γυμνασίοις χρώμεθα», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>4.</b> η [[υπόθεση]] δράματος, έπους, μυθιστορήματος (α. «ο [[μύθος]] του Οιδίποδος αποτέλεσε [[θέμα]] πολλών ποιητικών έργων» β. «ὁ περὶ Ἠλέκτρας καὶ Ὀρέστου μῡθος παρὰ Σοφοκλεῑ καὶ παρ' Εὐριπίδῃ», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>5.</b> [[παροιμία]]<br /><b>6.</b> <b>φρ.</b> «ο [[μύθος]] δηλοί...» — αυτό σημαίνει... || (μσν. -αρχ.)<br /><b>1.</b> [[προφορικός]] [[λόγος]], [[ομιλία]] («μύθων τε ῥητῆρ ἔμεναι πρηκτῆρά τε ἔργων», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> [[διήγηση]], [[ιστορία]], ιστορικό [[διήγημα]] («ἀκούσει μῡθον ἐν βραχεῑ λόγῳ», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[ομιλία]] σε [[δημόσια]] [[συνέλευση]], [[αγόρευση]]<br /><b>2.</b> [[διαγωγή]], [[τρόπος]] συμπεριφοράς, [[φέρσιμο]]<br /><b>3.</b> [[προσταγή]], [[παραγγελία]], [[διαταγή]]<br /><b>4.</b> [[υπόσχεση]]<br /><b>5.</b> [[συμβουλή]]<br /><b>6.</b> [[πρόθεση]], [[σχέδιο]], [[σκοπός]]<br /><b>7.</b> το [[θέμα]] ή η [[υπόθεση]] της αγόρευσης ή της συνομιλίας, η [[ουσία]], το [[πράγμα]] καθ' εαυτό<br /><b>8.</b> [[λόγος]], [[ρήση]] («ἅς τις λαβὼν σοφὸς ἂν εἴη κατὰ τὸν ἡμέτερον μῡθον», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>9.</b> [[απόφθεγμα]], [[ρητό]]<br /><b>10.</b> [[φήμη]], [[διάδοση]], [[λόγια]] του κόσμου<br /><b>11.</b> [[αγγελία]], [[είδηση]], [[πληροφορία]]<br /><b>12.</b> [[στάση]], [[επανάσταση]]<br /><b>13.</b> <b>συν. στον πληθ.</b> <i>οἱ μῡθοι</i><br />[[διάλογος]], [[συνομιλία]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Πρόκειται για εκφραστική λ. που παράγεται από το <i>μυ</i> (II) και εμφανίζει [[επίθημα]] -<i>θος</i>, [[άποψη]] όμως που προσκρούει σε σημασιολογικές δυσχέρειες. Κατ' άλλους, η λ. εμφανίζει τη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] <i>m</i><i>ū</i><i>dh</i>- της ΙΕ ρίζας <i>m</i><i>ē</i><i>udh</i>- «[[είμαι]] [[προσεκτικός]] σε [[κάτι]], [[επιθυμώ]] διακαώς» και συνδέεται με τα γοτθ. <i>maudjan</i> «[[θυμάμαι]]», λιθουαν. <i>maudžiu</i>, <i>ma</i><i>ū</i><i>sti</i>. Οι σημασίες της λ. [[μύθος]] «[[ομιλία]], [[διαταγή]], [[συμβουλή]], [[απόφαση]], [[φήμη]], [[διάδοση]], [[αγγελία]], [[είδηση]], [[διάλογος]], [[συνομιλία]]», που ήταν αρχικά συνώνυμη του [[ἔπος]] «[[λόγος]], [[ομιλία]]», μεθομηρικά έλαβαν μια καινούργια σημασιολογική [[διάσταση]] «πλαστής ιστορίας, μυθικής παράδοσης». Η λ. χρησιμοποιήθηκε από τους τραγικούς για να δηλώσει την [[υπόθεση]] της τραγωδίας («ο [[μύθος]] του Οιδίποδος») και στους νεώτερους χρόνους την [[υπόθεση]] δράματος, έπους, μυθιστορήματος.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[μυθάριο]](<i>ν</i>), [[μυθικός]], [[μυθώδης]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[μυθιάζομαι]], [[μυθίδιον]], [[μυθιήτης]], [[μυθούμαι]] (Ι)<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[μυθεύω]], [[μυθίζω]]<br /><b>μσν.</b><br />[[μυθύδριον]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[μυθιστορία]], [[μυθογράφος]], [[μυθολόγος]], [[μυθοπλάστης]], [[μυθοποιός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[μύθαρχοι]], [[μυθηγορώ]], [[μυθοειδώς]], [[μυθοθρησκεία]], <i>μυθολάτρις</i>, [[μυθολέσχης]], [[μυθοπλάνος]], [[μυθόπλασμα]], [[μυθοπλόκος]], [[μυθωδός]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[μυθίαμβοι]], [[μυθοτόκος]]<br /><b>μσν.</b><br />[[μυθογραφή]], [[μυθολόγι]], [[μυθομέριμνος]], [[μυθοσκοπώ]], [[μυθοτεχνολόγημα]], [[μυθουργός]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[μυθιστόρημα]], [[μυθομανής]]. (Β' συνθετικό) [[ακριτόμυθος]], [[εγγαστρίμυθος]], [[εχέμυθος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[αερόμυθος]], [[αισχεόμυθος]], [[αληθόμυθος]], [[άμυθος]], [[απαράμυθος]], [[γλυκύμυθος]], [[διχόμυθος]], [[δολιόμυθος]], [[δολόμυθος]], [[εμπεδόμυθος]], [[εύμυθος]], [[ηπιόμυθος]], [[θελγεσίμυθος]], [[θρασύμυθος]], [[λιγύμυθος]], [[νηριτόμυθος]], [[περισσόμυθος]], [[ποικιλόμυθος]], [[πολύμυθος]], [[σπουδαιόμυθος]], [[ταχύμυθος]], [[υστερόμυθος]], [[φιλόμυθος]], [[ψευδόμυθος]]].
}}