View source for θρύπτω

{{LSJ1
|Full diacritics=θρύπτω
|Medium diacritics=θρύπτω
|Low diacritics=θρύπτω
|Capitals=ΘΡΥΠΤΩ
|Transliteration A=thrýptō
|Transliteration B=thryptō
|Transliteration C=thrypto
|Beta Code=qru/ptw
|Definition=aor. 1 <b class="b3">ἔθρυψα</b> (ἐν-) <span class="bibl">Hp.<span class="title">Mul.</span>1.75</span>:—Pass. and Med., fut. <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> θρυφθήσομαι <span class="bibl">Arr.<span class="title">An.</span>4.19.2</span>; θρύψομαι Ar. (v. infr. 11.2c), <span class="bibl">Luc.<span class="title">Symp.</span> 4</span>: aor. 1 ἐθρύφθην <span class="bibl">Arist. <span class="title">de An.</span>419b26</span>, (ὑπ-) dub. in <span class="title">AP</span>5.293.15 (Agath.): aor. 2 <b class="b3">ἐτρύφην [ῠ]</b> (δι-) <span class="bibl">Il.3.363</span>, ἐθρύβην Dsc.5.123: pf. τέθρυμμαι <span class="bibl">Hp.<span class="title">Vict.</span>2.48</span>: (akin to <b class="b3">θραύω</b>):—<b class="b2">break in pieces, break small</b>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Cra.</span>426e</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>1595</span>; <b class="b3">Νεῖλος βώλακα θ</b>. <span class="bibl">Theoc.17.80</span>:—Pass., <b class="b2">to be broken small</b>, θρύπτεσθαι κερματιζόμενον ἀνάγκη πᾶν τὸ ὄν <span class="bibl">Pl. <span class="title">Prm.</span>165b</span>, cf. <span class="title">AP</span>12.61; <b class="b3">χιόνος τὰ μάλιστα θρυφθησόμενα</b> Arr.l.c.; of dried leguminous seeds, <b class="b2">split</b>, <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>8.11.3</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Sens.</span>51</span>; of air, <b class="b2">to be dispersed</b>, Arist.<span class="title">de An.</span>l.c., Theo Sm.<span class="bibl">p.50</span> H.: the literal sense is more common in compds. <b class="b3">ἀπο-, διαθρύπτω</b>, etc. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> metaph. in moral sense, <b class="b2">enfeeble</b>, esp. by debauchery and luxury, θ. τὰν ψυχάν <span class="bibl">Ti.Locr.103b</span>; <b class="b2">corrupt</b>, [τινα] <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>778a</span>, Phld.<span class="title">Mus.</span>p.79K.; θ. τὰς ψυχὰς καὶ τὰ σώματα <span class="bibl">Jul.<span class="title">Or.</span>1.10c</span>; [οἱ κόλακες] ἀποκναίουσι τῶν κολακευομένων τὰ ὦτα θρύπτοντες <span class="bibl">Ph.1.453</span>; <b class="b3">θ. ἑαυτόν</b>,= <b class="b3">θρύπτεσθαι</b> (v. infr.), <span class="bibl">Ael.<span class="title">Ep.</span>9</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> more freq. in Pass., with fut. Med., <b class="b2">to be enervated, unmanned</b>, μαλακίᾳ θρύπτεσθαι <span class="bibl">X.<span class="title">Smp.</span>8.8</span>; ἁπαλός τε καὶ τεθρυμμένος <span class="bibl">Luc.<span class="title">Charid.</span>4</span>; <b class="b3">θρύπτεται ἡ ὄψις</b> <b class="b2">is enfeebled</b>, Plu.2.936f; <b class="b3">οἱ τεθρυμμένοι τὰς ὄψεις</b> <b class="b2">weak</b>-sighted people, <span class="bibl">A.D.<span class="title">Synt.</span>199.5</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> <b class="b2">wanton, riot</b>, <b class="b3">ὅλην ἐκείνην εὐφρόνην ἐθρύπτετο</b> f.l. in [S.]<span class="bibl"><span class="title">Fr.</span>1127.9</span>, cf. <span class="bibl">Luc.<span class="title">Pisc.</span>31</span>, <span class="bibl"><span class="title">Anach.</span>29</span>; <b class="b2">display moral weakness</b>, POxy.471.80 (ii A.D.); <b class="b3">ἡδοναῖς ἀνάνδροις θ</b>. Plu.2.751b; ἐπὶ τῷ κάλλει <span class="bibl">Phld.<span class="title">Hom.</span>p.55</span> O.; <b class="b3">ὄμμα θρυπτόμενον</b> a <b class="b2">languishing</b> eye, <span class="title">AP</span>5.286.8 (Agath.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">c</span> <b class="b2">to be coy and prudish, bridle up</b>, esp. when asked a favour, θρύψομαι <span class="bibl">Ar.<span class="title">Eq.</span>1163</span>; ὡρᾳζομένη καὶ θρυπτομένη <span class="bibl">Eup.358</span>; <b class="b3">ἁβρὰ καὶ θ</b>. <span class="bibl">Charito 5.3</span>; ἐθρύπτετο ὡς οὐκ ἐπιθυμῶν λέγειν <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phdr.</span>228c</span>, cf. <span class="bibl">236c</span>, <span class="bibl">X.<span class="title">Smp.</span>8.4</span>; or when one <b class="b2">pretends to decline</b> an offer, <span class="bibl">Plu.<span class="title">Mar.</span>14</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ant.</span>12</span>; <b class="b3">θρύπτεσθαι πρός τινα</b> <b class="b2">give oneself airs</b> to ward him, Id.<span class="title">Flam.</span> <span class="bibl">18</span>, <span class="bibl">Luc.<span class="title">DMeretr.</span>12.1</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">d</span> <b class="b2">grow conceited</b>, τινι <b class="b2">in</b> or <b class="b2">of</b> a thing, <span class="title">AP</span> 7.218.2 (Antip. Sid.); ἐσθῆτι πολυτελεῖ <span class="bibl">Ael.<span class="title">VH</span>1.19</span>, etc.; <b class="b2">brag</b>, <span class="bibl">Hld. 2.10</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1220.png Seite 1220]] (θρυφ, vgl. [[θραύω]]), fut. θρύψω, aor. II. pass. ἐτρύφην, sehr Sp. (s. [[διαθρύπτω]]) auch ἐθρύβην, ἐθρύφθην Arist. an. 2, 8, f. [[ὑποθρύπτω]], θρυφθησόμενος Arr. An. 4, 6, 2; – <b class="b2">zerreiben, zerbrechen</b>, zermalmen, zerbröckeln; [[Νεῖλος]] ἀναβλύζων διερὰν ὅτε βώλακα θρύπτει Theocr. 17, 80; θρυπτομένα [[πέτρα]] Ep. ad. 22 (XII, 61). Bei Plat. Crat. 426 e mit κερματίζειν verbunden, vgl. θρύπτεσθαι κερματιζόμενον [[ἀνάγκη]] [[πᾶν]] τὸ ὄν Parm. 165 b. – Häufiger übertr., bes. in sittlicher Beziehung,<b class="b2"> aufreiben</b>, schwächen, <b class="b2">entkräften</b>, durch Trauer u. bes. durch Weichlichkeit, Ueppigkeit u. andere moralische Einwirkung Leib u. Seele um ihre Kraft u. Festigkeit bringen; Ggstz [[ῥώννυμι]], Tim. Locr. 103 b; im pass. durch Schwelgerei u. Ueppigkeit verzärtelt, verweichlicht werden, μαλακίᾳ θρυπτόμενος Xen. Conv. 8, 8; ἁπαλὸς καὶ τεθρυμμένος Luc. Charid. 4; χαυνοῦνται γὰρ ταῖς ὑπερβολαῖς τῶν ἐπαίνων καὶ θρύπτονται Plut. de educ. lib. 12. – Kraftlos, <b class="b2">weichlichsein</b>, Luc. Piscat. 31 de gymnas. 29; weichlich, üppig leben, schwelgen, Soph. frg. 708; θρυπτόμενος ἡδοναῖς ἀνάνδροις Plut. amator. 4. – Schönthun, B. A. 43 ὡραΐζομαι,<b class="b2"> sprödethun, sichzieren</b>, ἐθρύπτετο ὡς δὴ οὐκ ἐπιθυμῶν λέγειν, er zierte sich, als wollte er nicht sprechen, Plat. Phaedr. 228 c; vgl. Xen. Conv. 8, 4, wo es von der sokratischen Ironie gesagt ist, sich verstellen; Plut. Mar. 14 Ant. 12; Luc. θρύπτει [[ταῦτα]] – κἀγὼ θρύψομαι [[πρός]] σε Lapith. 4; σὺ δὲ ἐθρύπτου πρὸς αὐτήν D. Mar. 13, 1; D. Meretr. 12 Gall. 14; θρυπτόμενον [[ὄμμα]], verliebtes, schmachtendes Auge, Agath. 21 (V, 287); – stolz worauf sein, sich <b class="b2">brüsten</b>, χρυσῷ καὶ ἁλουργίδι Antp. Sid. 83 (VII, 218); ἐσθῆτι πολυτελεῖ Ael. H. A. 1, 19; Hel. 4, 7. 10, 21; mit Worten <b class="b2">großprahlen</b>, sich rühmen, 2, 10; [[πρός]] τινα, Plut. Flamin. 18; vgl. Dorville zu Charit. p. 472. – S. auch [[τρυφή]].
}}
{{ls
|lstext='''θρύπτω''': μέλλ. θρύψω Γρηγ. Ναζ.: ἀόρ. ἔθρυψα (ἐν-) Ἱππ. 621. 42. - Παθ. καὶ μέσ., μέλλ. θρυφθήσομαι Ἀρρ. Ἀν. 4. 19· θρύψομαι Ἀριστοφ. Ἱππ. 1163, Λουκ. Συμπ. 4: ἀόρ. ἐθρύφθην Ἀριστ. Προβλ. 11. 6, (ὑπ-) Ἀνθ. Π. 5. 294, 15· [[ὡσαύτως]] ἐτρύφην ῠ (δι-) Ἰλ. Γ. 363, ἐθρύβην Θεόδ. Πρόδρ.: πρκμ. τέθρυμμαι Ἱππ. 357. 49. (Συγγενὲς τῷ [[θραύω]], ἴδε ἐν λ. [[τείρω]]). Θραύω εἰς μικρὰ τεμάχια, [[καταθραύω]], κατασυντρίβω, συνδυαζόμενον [[μετὰ]] τοῦ [[κερματίζω]], Πλάτ. Κρατ. 426Ε· [[Νεῖλος]] βώλακα θρ. Θεόκρ. 17. 80. - Παθ., θραύομαι εἰς μικρὰ τεμάχια, συντρίβομαι, Πλάτ. Παρμ. 165Β, Ἀνθ. Π. 12. 61· χιόνος τὰ [[μάλιστα]] θρυφθησόμενα Ἀρρ. Ἀν. 4. 6· ἐπὶ ἀέρος, διασκορπίζομαι, Ἀριστ. π. Ψυχ. 2. 8, 8. Ἡ κυριολεκτικὴ [[σημασία]] [[εἶναι]] συνηθεστέρα ἐν τοῖς συνθέτοις ἀπο-, δια-[[θρύπτω]], κτλ. ΙΙ. ἐπὶ ἠθικῆς ἐννοίας, ὡς τὸ Λατ. frangere, [[θραύω]], [[συντρίβω]], ἐξασθενῶ, ἰδίως δι’ ἀκολάστου καὶ ἀσώτου βίου, θρ. τὰν ψυχὰν Τίμ. Λοκρ. 103Β· θρ. τι, φέρομαι θρυπτικῶς [[πρός]] τινα, Πλάτ. Νόμ. 778Α. θρ. ἑαυτὸν = θρύπτεσθαι (ἴδε κατωτ.), Αἰλ. Ἐπιστ. 9, Γρηγόρ. Ναζ. 2) κατὰ τὸ πλεῖστον ἐν τῷ παθητ., [[μετὰ]] μέσου μέλλ. (Ἀριστοφ. Ἱππ. 1163), ἐξασθενοῦμαι, ἐκνευρίζομαι, ἐκθηλύνομαι, μαλακίᾳ θρύπτεσθαι Ξεν. Συμπ. 8, 8· ἁπαλὸς τε καὶ τεθρυμμένος Λουκ. Χαρίδ. 4· θρύπτεται ἡ [[ὄψις]], ἐξασθενοῦται, Πλούτ. 2. 936F. β) ζῶ ἀσώτως, [[ἀκολασταίνω]], ὅλην ἐκείνην εὐφρόνην ἐθρύπτετο Σοφ. Ἀποσπ. 708. 9, πρβλ. Λουκ. Ἁλ. 31, Ἀνάχ. 29 ἠδοναῖς θρ., παραδίδομαι ἀκολάστως εἰς..., Πλούτ. 2. 751Β· [[ὄμμα]] θρυπτόμενον, χαλαρούμενον θηλυπρεπῶς, Ἀνθ. Π. 5. 287. - Ἐπίρρ. μετοχ. παθ. πρκμ., ἀκολάστως, ἀσελγῶς, θηλυπρεπῶς, Πλούτ. 2. 801Α. γ) [[ἀκκίζομαι]], ὡραίζομαι, [[κάμνω]] «νάζια», υπερηφανεύομαι, ἰδίως παρακαλούμενος νὰ πράξω τι, Λατ. delicias facere, Ἀριστοφ. Ἱππ. 1163· ὡρᾳζομένη καὶ θρυπτομένη Εὔπολ. ἐν Ἀδήλ. 23· ἐθρύπτετο ὡς μὴ ἐπιθυμῶν λέγειν Πλάτ. ἐν Φαίδρῳ 228C, πρβλ. 236C, Ξεν. Συμπ. 8, 4· ἢ προσποιοῦμαι ὅτι [[ἀπορρίπτω]] τι προσφερόμενον, Πλούτ. ἐν Μαρ. 14, ἐν Ἀντων. 12, πρβλ. Dorv. Χαρ. 472· ἐν συνδυασμῷ [[μετὰ]] τοῦ ἰσοδυνάμου ἀκκίζεσθαι ἢ ὡραΐζεσθαι, Εὔπολ. ἔνθ’ ἀνωτ. 23, πρβλ. Ruhnk. Τίμ. 19· θρύπτεσθαι [[πρός]] τινα, φέρεσθαι πρὸς αὐτὸν θρυπτικῶς, Πλούτ. ἐν Φλαμινίνῳ 11, Λουκ. Ἑταιρ. Διαλ. 12. 1. δ) [[ἀλαζονεύομαι]], [[γίνομαι]] ἀλαζών, τινι, εἴς τι ἢ διά τι [[πρᾶγμα]], Ἀνθ. Π. 7. 218, Αἰλ. Ποικ. Ἱστ. 1. 19, κτλ.: - καυχῶμαι, [[κομπάζω]], Λατ. gloriari, Ἡλιόδ. 2. 10.
}}
{{bailly
|btext=<i>f.</i> θρύψω, <i>ao.</i> ἔθρυψα;<br /><i>Pass. f.</i> θρυφθήσομαι, <i>ao.</i> ἐθρύφθην, <i>ao.2</i> réc. ἐθρύβην, <i>pf.</i> [[τέθρυμμαι]];<br /><b>1</b> briser, broyer;<br /><b>2</b> amollir, énerver (de sensualité, de débauche) ; <i>Pass.</i> être amolli, énervé : [[ἁπαλός]] [[τε]] καὶ τεθρυμμένος LUC mou et énervé ; <i>en gén.</i> être affaibli, émoussé : θρύπτεται ἡ [[ὄψις]] PLUT la vue est affaiblie ; <i>fig.</i> faire le fier, tirer vanité de, acc.;<br /><i><b>Moy.</b></i> θρύπτομαι (<i>f.</i> θρύψομαι);<br /><b>1</b> vivre dans la mollesse;<br /><b>2</b> faire le dégoûté, faire des façons, se faire prier (<i>lat.</i> delicias facere) ; <i>particul.</i> faire des façons pour décliner une offre;<br /><b>3</b> faire le fier : [[πρός]] τινα se donner des airs auprès de qqn ; tirer vanité de, τινι.<br />'''Étymologie:''' [[τρυφή]].
}}
{{grml
|mltxt=(ΑΜ [[θρύπτω]])<br /><b>1.</b> [[θρυμματίζω]]<br /><b>2.</b> <b>μέσ.</b> <i>θρύπτομαι</i><br />[[καμαρώνω]], [[κάνω]] νάζια.<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για αέρα) διασκορπίζομαι<br /><b>2.</b> (<b>με [[ηθική]] σημ.</b>) [[εξασθενώ]], [[αμαυρώνω]]<br /><b>3.</b> <b>παθ.</b> α) [[γίνομαι]] [[τρυφηλός]], [[φιλήδονος]]<br />β) εκθηλύνομαι<br /><b>4.</b> ζω άσωτα<br /><b>5.</b> [[υποκρίνομαι]], [[προσποιούμαι]] ότι [[απορρίπτω]] [[κάτι]] που μού προσφέρεται<br /><b>6.</b> φέρομαι αλαζονικά<br /><b>7.</b> [[καυχιέμαι]], [[κομπάζω]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Παρατηρείται μορφολογική και σημασιολογική [[σχέση]] του ρ. με τα [[θραύω]], [[θρυλίσσω]]. Ανάγεται σε ΙΕ <i>dhrubh</i>-<i>i</i><i>ō</i> <span style="color: red;"><</span> ΙΕ [[ρίζα]] <i>dhreubh</i>- (παρεκτεταμένη με χειλικό [[μορφή]] της ρίζας <i>dhreus</i>- του [[θραύω]]) και συνδέεται με λεττ. <i>drubazas</i> «[[κομματάκι]] ξύλου» κ.ά. Το ρ. [[θρύπτω]], [[εκτός]] από τη γνωστή σημ. «[[κομματιάζω]], [[θρυμματίζω]]», έλαβε και άλλες μεταφορικές σημ. ήδη από την Αρχαία (<b>[[πρβλ]].</b> «[[φθείρω]], [[εξασθενώ]]», «ζω ακόλαστα»), από τις οποίες προήλθε και το παράγωγο [[τρυφή]] (<b>[[πρβλ]].</b> [[ακολασία]], [[μαλθακία]]), απ' όπου και τα [[τρυφώ]], [[τρυφερός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[θρύμμα]], [[θρυπτικός]], [[θρύψη]], [[τρυφή]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[τρύφος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) [[διαθρύπτω]], [[συνθρύπτω]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>αποθρύπτω</i>, [[ενθρύπτω]], [[επιθρύπτω]], [[καταθρύπτω]], [[περιθρύπτω]], <i>υποθρύπτω</i>].
}}
{{lsm
|lsmtext='''θρύπτω:''' μέλ. <i>θρύψω</i>, αόρ. αʹ <i>ἔθρυψα</i>· Παθ. και Μέσ. μέλ. <i>θρύψομαι</i>, αόρ. βʹ ἐτρύφην [ῠ] (συγγενές προς το [[θραύω]])·<br /><b class="num">I.</b> [[σπάζω]] σε κομμάτια, [[συντρίβω]], [[συνθλίβω]], σε Πλάτ., Θεόκρ.<br /><b class="num">II. 1.</b> μεταφ., όπως το Λατ. frangere, [[θραύω]], [[συντρίβω]], [[εξασθενώ]], [[αποδυναμώνω]]· Παθ. με Μέσ. μέλ., είμαι εξασθενημένος, εκνευρίζομαι, εκθηλύνομαι, σε Ξεν.· <i>τεθρυμμένος</i>, σε Λουκ.<br /><b class="num">2.</b> στην Παθ. επίσης, είμαι σεμνοτυφής, έχω υπεροπτικό ύφος, κάνω την [[κοκέτα]], [[υπερηφανεύομαι]], σε Αριστοφ., Ξεν.· θρύπτεσθαι [[πρός]] τινα, σε Πλούτ.
}}