View source for φίλος

{{LSJ1
|Full diacritics=φίλος
|Medium diacritics=φίλος
|Low diacritics=φίλος
|Capitals=ΦΙΛΟΣ
|Transliteration A=phílos
|Transliteration B=philos
|Transliteration C=filos
|Beta Code=fi/los
|Definition=η, ον, also ος, ον <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>2.93</span>: [ῐ: but Hom. uses the voc. <b class="b3">φίλε</b> with ῑ at the beginning of a verse, v. infr.]. <span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">I</span> pass., <b class="b2">beloved, dear</b>, <span class="bibl">Il.1.20</span>, etc.; παῖδε φίλω <span class="bibl">7.279</span>; freq. c. dat., <b class="b2">dear</b> to one, μάλα οἱ φ. ἦεν <span class="bibl">1.381</span>; φ. ἀθανάτοισι θεοῖσι <span class="bibl">20.347</span>, etc.: voc., <b class="b3">φίλε κασίγνητε</b> (at the beginning of the line) <span class="bibl">4.155</span>, <span class="bibl">5.359</span>; with neut. nouns, φίλε τέκνον <span class="bibl">Od.2.363</span>, <span class="bibl">3.184</span>, etc.; but φίλον τέκος <span class="bibl">Il.3.162</span>; also <b class="b3">φίλος</b> for <b class="b3">φίλε</b> (Att., acc. to <span class="bibl">A.D.<span class="title">Synt.</span>213.28</span>), φίλος ὦ Μενέλαε <span class="bibl">Il.4.189</span>, cf. <span class="bibl">9.601</span>, <span class="bibl">21.106</span>, al., <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>3.76</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>545</span> (lyr.), <span class="bibl">E.<span class="title">Supp.</span>277</span> (lyr.), <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>1168</span>(lyr.): gen. added to the voc., φίλ' ἀνδρῶν <span class="bibl">Theoc. 15.74</span>, <span class="bibl">24.40</span>; ὦ φίλα γυναικῶν <span class="bibl">E.<span class="title">Alc.</span>460</span> (lyr.): as Subst.: </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">a</span> <b class="b3">φίλος, ὁ,</b> <b class="b2">friend</b>, <b class="b3">κουρίδιος φίλος</b>, i.e. husband, <span class="bibl">Od.15.22</span>; <b class="b3">φίλοι</b> <b class="b2">friends, kith and kin</b>, νόσφιφίλων <span class="bibl">Il.14.256</span>; τῆλεφίλων <span class="bibl">Od.2.333</span>, cf.<span class="bibl">6.287</span>; <b class="b3">φ. μέγιστος</b> my greatest <b class="b2">friend</b>, <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>1331</span>; <b class="b3">φίλοι οἱ ἐγγυτάτω, οἱ ἔγγιστα</b>, <span class="bibl">Lys. 1.41</span> codd., <span class="bibl">Plb.9.24.2</span>; after Hom. freq. with a gen., ὁ Διὸς φίλος <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>306</span>; <b class="b3">τοὺς ἐμαυτοῦ φ., τοὺς τούτων φ</b>., <span class="bibl">Aeschin.1.47</span>; φ. ἐμός <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>421</span>; <b class="b3">τῶν ἐμε̄ν φ</b>. ib.<span class="bibl">509</span>; τοὺς σφετέρους φ. <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>4.8.25</span>: prov., <b class="b3">ἔστιν ὁ φ. ἄλλος αὐτός</b> <b class="b2">a friend</b> is another self, <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span>1166a31</span>; κοινὰ τὰ τῶν φ. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phdr.</span>279c</span>, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span>1159b31</span>; οὐθεὶς φ. ᾧ πολλοὶ φ. <span class="bibl">Id.<span class="title">EE</span>1245b20</span>; also of <b class="b2">friends</b> or <b class="b2">allies</b>, opp. <b class="b3">πολέμιοι</b>, <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span> 6.5.48</span>; φ. καὶ σύμμαχος <span class="bibl">D.9.12</span>, etc.; of <b class="b2">a lover</b>, <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>3.11.4</span> (in bad sense, <span class="bibl"><span class="title">Lac.</span>2.13</span>); <b class="b3">φίλε</b> <b class="b2">my friend</b>, as a form of courteous address, <span class="bibl"><span class="title">Ev.Luc.</span>14.10</span>, etc.; in relation to things, οἱ μουσικῆς φ. <span class="bibl">E.<span class="title">Fr.</span>580.3</span>; ἀληθείας <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>487a</span>; τῶν εἰδῶν <span class="bibl">Id.<span class="title">Sph.</span>248a</span>; Χίους φ. ποιῆσαι <span class="bibl">Lys. 14.36</span>, etc.; ποιεῖσθαι <span class="bibl">Luc.<span class="title">Pisc.</span>38</span>; κτᾶσθαι <span class="bibl">Isoc.2.27</span>, cf. <span class="bibl">Th.2.40</span>; φίλους τιθέντες τούς γε πολεμιωτάτους <span class="bibl">E.<span class="title">Hec.</span>848</span>; φίλῳ χρῆσθαί τινι <span class="bibl">Antipho 5.63</span>; ἡμᾶς ἔχειν φίλους <span class="bibl">And.1.40</span>; for <span class="bibl">Hdt.3.49</span>, v. [[φίλιος]]. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> <b class="b3">φίλη, ἡ,</b> <b class="b2">dear one, friend</b>, κλῦτε, φίλαι <span class="bibl">Od.4.722</span>; λόγοις ἐγὼ φιλοῦσαν οὐ στέργω φίλην <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>543</span>; of a <b class="b2">wife</b>, <b class="b3">φίλην τινὰ ἄγεσθαι</b> take as one's <b class="b2">wife</b>, <span class="bibl">Il.9.146</span>,<span class="bibl">288</span>; <b class="b3">ἡ Ξέρξου φ</b>., of his <b class="b2">mother</b>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>832</span>; of a <b class="b2">mistress</b>, <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>2.1.23</span>, <span class="bibl">3.11.16</span>; φίλην ποιήσασθαί τινα <span class="bibl">Antipho 1.14</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">c</span> <b class="b3">φίλον, τό,</b> <b class="b2">an object of love</b>, <b class="b3">τὸ</b> <b class="b3">φ. σέβεσθαι</b> to reverence <b class="b2">what</b> the city <b class="b2">loves</b>, <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>187</span> (lyr.): addressed to persons, <b class="b2">darling</b>, φ. ἐμόν <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ec.</span>952</span> (lyr.); so <b class="b3">φίλτατον</b> ib. <span class="bibl">970</span>; <b class="b3">τὰ φίλτατα</b> <b class="b2">one's nearest and dearest, dear ones</b>, such as wife and children, <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>851</span>, <span class="bibl"><span class="title">Eu.</span>216</span>, <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>366</span>, <span class="bibl"><span class="title">OC</span>1110</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>16</span>: v. [[φίλτατος; τἀμὰ φίλα, τὰ σὰ φ]]., <span class="bibl">Id.<span class="title">Ion</span>523</span> (troch.), <span class="bibl">613</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">d</span> <b class="b3">οἱ πρῶτοι φίλοι</b>, a title at the Ptolemaic court, <span class="title">OGI</span>99.3, <span class="bibl"><span class="title">PTeb.</span>11.4</span> (ii B. C.), etc.; or simply οἱ φ. τοῦ βασιλέως <span class="title">OGI</span>100.1; or <b class="b3">οἱ φ</b>. alone, ib. 115.4; <b class="b3">τῶν φ. και διοικητοῦ</b> one of the king's <b class="b2">friends</b> and dioecetes, <span class="bibl"><span class="title">PTeb.</span>79.56</span> (ii B. C.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> of things, <b class="b2">pleasant, welcome</b>, δόσις ὀλίγη τε φ. τε <span class="bibl">Od.6.208</span>, cf. <span class="bibl">Il.1.167</span>: c. dat. pers., αἰεὶ γάρ τοι ἔρις τε φίλη <span class="bibl">5.891</span>, cf. <span class="bibl">Od.8.248</span>, <span class="bibl">13.295</span>; οὐ φίλα τοι ἐρέω <span class="bibl">Hdt.7.104</span>; <b class="b3">δαίμοσιν πράσσειν φίλα</b> their <b class="b2">pleasure</b>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>660</span>, cf. infr. <span class="bibl">11</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> freq. as predic., <b class="b3">φίλον ἐστί</b> or <b class="b3">γίγνεταί μοι</b> <b class="b2">pleases</b> me, it is <b class="b2">after</b> my own <b class="b2">heart</b>, εἴ πού τοι φίλον ἐστί <span class="bibl">Od.7.320</span>; <b class="b3">μὴ φ. Διὶ πατρὶ γένοιτο</b> ib. <span class="bibl">316</span>, cf. <span class="bibl">Il.7.387</span>; εἰ τόδε πᾶσι φ. καὶ ἡδὺ γένοιτο <span class="bibl">4.17</span>; καί τοι φ. ἔπλετο θυμῷ <span class="bibl">Od.13.145</span>, etc.; τοῦτο μὲν ἴτω ὅπῃ τῷ θεῷ φίλον <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ap.</span> 19a</span>: less freq. c. inf., οὐ μὲν Τυδέϊ γ' ὧδε φίλον πτωσκαζέμεν <span class="bibl">Il.4.372</span>; πεφιδέσθαι ἐνὶ φρεσὶ φίλτερον ἦεν Τρώων <span class="bibl">21.101</span>, cf. <span class="bibl">24.334</span>, <span class="bibl">Od. 14.378</span>; so ταῦτα δαίμονί κοω φίλον ἦν οὕτω γενέσθαι <span class="bibl">Hdt.1.87</span>, cf. <span class="bibl">108</span>, <span class="bibl">4.97</span>: rarely c. part., <b class="b3">εἰ τόδ' αὐτῷ φιλον κεκλημένῳ</b> if it <b class="b2">please</b> him to be so called, <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>161</span> (lyr.): agreeing with pl., αἰεί τοι τὰ κάκ' ἐστὶ φίλα φρεσὶ μαντεύεσθαι <span class="bibl">Il.1.107</span>, cf. <span class="bibl">Od.17.15</span>; ἔνθα φίλ' ὀπταλέα κρέα ἔδμεναι <span class="bibl">Il.4.345</span>; σοὶ δ' ἔργα φίλ' ἔστω μέτρια κοσμεῖν <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span>306</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">c</span> in Hom. and early Poets, <b class="b2">one's own</b>; freq. of limbs, life, etc., <b class="b3">φίλον δ' ἐξαίνυτο θυμόν</b> he took away <b class="b2">dear</b> life, <span class="bibl">Il.5.155</span>, cf. <span class="bibl">22.58</span>; κατεπλήγη φίλον ἦτορ <span class="bibl">3.31</span>; εἰς ὅ κε . . μοι φίλα γούνατ' ὀρώρῃ <span class="bibl">9.610</span>; φίλον κατὰ λαιμόν <span class="bibl">19.209</span>; esp. of one's nearest kin, πατὴρ φ. <span class="bibl">22.408</span>, <span class="bibl">Sapph.<span class="title">Supp.</span>20</span><b class="b2">a</b>.<span class="bibl">11</span>; ἄλοχος φ. <span class="bibl">Il.5.480</span>: cf. [[φίλτατος]]: as a standing epith. when no affection is implied, <b class="b3">μητρὶ φίλῃ Ἀλθαίῃ χωόμενος κῆρ</b> angry with <b class="b2">his own</b> mother, <span class="bibl">Il.9.555</span>: simply to denote possession, φίλα εἵματα <span class="bibl">2.261</span>; <b class="b3">φ. πόνος</b> <b class="b2">their wonted</b> labour, <span class="bibl">Theoc.21.20</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">d</span> applied to the numbers <span class="bibl">284</span> and <span class="bibl">220</span>, <span class="bibl">Iamb. <span class="title">in Nic.</span>p.35P.</span> </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> less freq. (chiefly poet.) in act. sense, <b class="b2">loving, friendly</b>, <span class="bibl">Od.1.313</span>, cf. <span class="bibl">Il.24.775</span>: c. gen., <b class="b3">φίλαν ξένων ἄρουραν</b> <b class="b2">friendly</b> to strangers, <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>5.8</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">P.</span>3.5</span>: of things, <b class="b2">kindly, pleasing</b>, φίλα φρεσὶ μήδεα εἰδώς <span class="bibl">Il.17.325</span>; <b class="b3">φίλα φρονέειν τινί</b> feel <b class="b2">kindly</b>, <span class="bibl">Il.4.219</span>; φ. ἐργάζεσθαί τινι <span class="bibl">Od.24.210</span>; φ. εἰδέναι τινί <span class="bibl">3.277</span>; <b class="b3">φ. ποιέεσθαί τινι</b> deal with one in <b class="b2">friendly</b> fashion, do one a <b class="b2">pleasure</b>, <span class="bibl">Hdt.2.152</span>, <span class="bibl">5.37</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">fond of</b> a thing, <b class="b2">attached to</b>, ἄλλων νόμων <span class="bibl">Arist.<span class="title">Fr.</span>543</span>; δειλίας φίλον <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>604d</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> Adv. <b class="b3">φίλως</b>, once in Hom., <b class="b3">φίλως χ' ὁρόῳτε</b> ye would <b class="b2">fain</b> see it, <span class="bibl">Il.4.347</span>, cf. <span class="bibl">Hes. <span class="title">Sc.</span>45</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>247</span>(lyr.), <span class="bibl">[1591]</span>, etc.; <b class="b3">φ. ἐμοί</b> <b class="b2">in a manner dear</b> or <b class="b2">pleasing</b> to me, ib. <span class="bibl">1581</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">in a friendly, kindly spirit</b>, τήνδε τὴν πόλιν φ. εἰπών <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>758</span>; φ. δέχεσθαί τινα <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>4.8.5</span>, cf. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Epin.</span> 988c</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">IV</span> <b class="b3">φίλος</b> has several forms of comparison: </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">1</span> Comp. <b class="b3">φιλίων [λῐ], ον,</b> gen. ονος, <span class="bibl">Od.19.351</span>, <span class="bibl">24.268</span>: Sup. <b class="b3">φίλιστος, η, ον,</b> interpol. in <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>842</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> Comp. <b class="b3">φίλτερος</b>, Sup. <b class="b3">φίλτατος</b>, v. sub voce. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> Comp. φιλαίτερος <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>1.9.29</span>, <span class="bibl">Call.<span class="title">Del.</span>58</span>: Sup. φιλαίτατος <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>7.3.8</span>, <span class="bibl">Theoc.7.98</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> regul. Comp. φιλώτερος <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>3.11.18</span> codd., <span class="bibl">Call.<span class="title">Fr.</span>146</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">5</span> also as Comp., μᾶλλον φίλος <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>219</span>, <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>886</span>; φ. μᾶλλον <span class="bibl">Thphr. <span class="title">CP</span>6.1.4</span>; Sup., μάλιστα φ. <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>8.1.17</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1285.png Seite 1285]] geliebt, <b class="b2">lieb</b>, befreundet, von Personen u. Sachen, Hom. u. Folgde überall; [[μάλα]] οἱ [[φίλος]] ἦεν Il. 1, 381; εἴ [[τίς]] τοι καὶ [[κεῖθι]] [[φίλος]] 4, 402; [[Αἰνείας]] [[φίλος]] ἀθανάτοισι θεοῖσι 20, 347; οὐ γάρ [[τίς]] μοι ἔτ' [[ἄλλος]] ἐνὶ Τροίῃ [[ἤπιος]] οὐδὲ [[φίλος]]· πάντες δέ με πεφρίκασιν 24, 775; ὡς ὅδε πᾶσι [[φίλος]] καὶ τίμιός ἐστιν ἀνθρώποις Od. 10, 38; δαίμοσιν πράττειν φίλα Aesch. Prom. 603; u. in Prosa, z. B. [[φίλος]] ὁ [[ὅμοιος]] τῷ ὁμοίῳ Plat. Gorg. 510 b; für ὁ ἐμοὶ [[φίλος]] auch ὁ ἐμὸς [[φίλος]], ὁ σὸς [[φίλος]], Theogn. 100 u. sonst. – Bes. häufig [[φίλος]], φίλε, φίλοι mit u. ohne Substantiv in Anreden, Hom. u. Folgde; auch φίλε [[τέκνον]], Od. 2, 363. 3, 184 u. sonst; φίλ' ἀνδρῶν Theocr. 15, 74. 24, 40. – Φίλον ἐστί μοι, es ist mir lieb, gefällt mir, ist nach meinem Sinne; ἔρξον, [[ὅπως]] ἐθέλεις [[καί]] τοι φίλον ἔπλετο θυμῷ Od. 13, 145, vgl. 335. 11, 222, u. öfter; αἴ κέ περ [[ὔμμι]] φίλον καὶ ἡδὺ γένοιτο Il. 7, 387; μὴ τοῦτο φίλον Διῒ πατρὶ γένοιτο Od. 7, 316; auch φίλα [[ἐμοί]] ἐστιν, wie ἦ γὰρ ἐμοὶ φίλ' ἀληθέα μυθήσασθαι 17, 15, vgl. Il. 1, 107; [[ἔνθα]] φίλ' ὀπταλέα κρέα [[ἔδμεναι]], dann behagt es euch, Braten zu essen, Il. 4, 345; vgl. Her. 1, 108. 4, 97. – Der einfachen alten Sprache des Hom., wie noch jetzt der Kindersprache, ist die Umschreibung des Possessivpronomens durch [[φίλος]] eigen, von den Gliedern des menschlichen Leibes, wie von den nächsten Angehörigen und Verwandten, der liebe Vater, die liebe Mutter, für mein, dein, sein Vater; τίη μοι [[ταῦτα]] [[φίλος]] διελέξατο [[θυμός]] Il. 11, 407, das liebe Herz, dein, mein Herz, obwohl diese prosaische Erkl. nicht als Uebersetzung gelten darf; φἰλον δ' ἐξαίνυτο θυμὸν ἀμφοτέρω, 5, 155, er raubte beiden das liebe Leben; κατεπλήγη φίλον [[ἦτορ]], er erschrak im lieben Herzen, 3, 31; οὐ γάρ σφι σταδίῃ ὑσμίνῃ μίμνε φίλον κῆρ 13, 713; πρὶν δ' [[οὔπως]] ἂν ἔμοιγε φίλον κατὰ λαιμὸν ἰείη οὐ [[πόσις]], οὐδὲ [[βρῶσις]] 19, 209; [[εἰσόκε]] μοι φίλα γούνατ' ὀρώρῃ 9, 609, d. i. meine Kniee, u. ä. oft; ᾤμωξεν δ' ἐλεεινὰ πατὴρ [[φίλος]], der liebe Vater, d. i. sein Vater, Il. 22, 408; [[φίλος]] [[υἱός]] 2, 17, u. so [[ἄλοχος]], τέκνα u. vgl. Es wird dadurch nur die Liebe bezeichnet, die für solche Verhältnisse natürlich ist, ohne daß man ihr wirkliches Vorhandensein im einzelnen Falle ausspricht, wie es von Meleager heißt μητρὶ φίλῃ Ἀλθαίῃ χωόμενος κῆρ, Il. 9, 555, erzürnt gegen die liebe Mutter, obwohl sie in diesem Falle nicht von ihm geliebt wurde; dah. bezeichnet es übh. den Besitz, z. B. φίλα εἵματα Il. 2, 261; einzeln so noch bei Pind. u. Tragg. – Als subst., der<b class="b2"> Freund</b>, der Geliebte, Hom. u. Folgde überall; im plur. die durch Freundschaft od. Verwandtschaft Verbundenen, die Befreundeten, Verwandten, die Gattinn, [[φίλη]] [[ἀνάεδνος]] Il. 9, 146. 288. – Selten und nur poet. = <b class="b2">liebevoll</b>, freundlich, freundschaftlich, hold, τινί, seltner τινός, Dissen Pind. N. 5, 7-18; φίλα φρονέων Il. 4, 219. 5, 116 u. öfter; φίλα φρεσὶ μήδεα εἰδώς 17, 325; φίλα εἰδότες ἀλλήλοισιν Od. 3, 277; φίλα ποιεῖσθαί τινα, Einem Gutes oder Angenehmes erzeigen, ihm Etwas zu Gefallen thun, Her. 2, 152. 5, 37. 7, 107. – Adv. [[φίλως]], Hom. nur einmal, [[φίλως]] χ' όρόῳτε, ihr würdet es gern sehen, Il. 4, 347; Hes. Sc. 45; Aesch. Ag. 238. 314. 1503. – Comparat. - a) [[φιλίων]], ον Od. 19, 351. 24, 268; superl. [[φίλιστος]], Soph. Ai. 829. – b) [[φίλτερος]], Il. oft, superl. [[φίλτατος]], so immer bei Hom.; Pind. I. 1, 5 P. 8, 13. 9, 102 u. Tragg.; wie in Prosa; τὰ φίλτατα, das Liebste, wie Eltern, Kinder u. vgl., περὶ τοῖς φιλτάτοις κυβεύειν καὶ κινδυνεύειν Plat. Prot. 313 c; ἐν τοῖς φιλτάτοις κινδυνεύειν Legg. I, 650 a. – c) [[φιλαίτερος]], superl. φιλαίτατος; Philet. 11; Xen. An. 1, 9,29 Hell. 7, 3,8; Theocr. 7, 98; Callim. Del. 58. – d) regelmäßig, φιλώτερος, Xen. Mem. 3, 11, 18, u. φιλώτατος, bei Sp. – [Ι, an sich kurz, wird in φίλε in der ersten Hebung des Verses von Hom. lang gebraucht, Il. 4, 155. 3, 359.]
}}
{{bailly
|btext=η <i>ou poét.</i> ος, ον :<br />ami :<br /><b>I. 1</b> aimé, chéri, cher : τινι à qqn ; <i>au voc.</i> [[φίλος]] <i>avec un subst. masc. ou</i> φίλε <i>avec un subst. masc. ou</i> neutre : φίλε [[τέκνον]] OD cher enfant ; <i>subst.</i> ὁ [[φίλος]] l’ami ; φίλοι les amis ; avec un gén. : ὁ Διὸς [[φίλος]] ESCHL l’ami de Zeus ; τοὺς [[ἐμαυτοῦ]] φίλους ESCHN mes amis ; <i>avec un adj.</i> : [[φίλος]] [[ἐμός]] SOPH mon ami ; τοὺς φίλους [[κτᾶσθαι]] THC se concilier des amis ; τὸ φίλον objet d’affection, être chéri, chose aimée, acceptée, admise ; τὰ φίλτατα les objets <i>ou</i> les êtres les plus chers;<br /><b>2</b> agréable, qui plaît : τινι à qqn ; φίλον [[ἐστί]] IL, OD cela est agréable ; φίλον [[ἐστί]] μοι avec l’inf. : il me plaît de ; εἴ [[πού]] [[τοι]] φίλον [[ἐστί]] OD si cela t’est agréable ; avec un part. : [[εἰ]] τόδ’ [[αὐτῷ]] φίλον κεκλημένῳ ESCHL s’il lui plaît d’être appelé ainsi ; <i>au pl.</i> φίλα [[ἐστί]] avec l’inf. il est agréable de, il plaît de;<br /><b>3</b> <i>en poésie (particul. chez Hom.), s’emploie comme équivalent de l’adj. poss. « mon, ton, son, etc. » mais toujours appliqué à des êtres ou à des objets réputés chers</i> : φίλον [[ἦτορ]] IL mon (ton, son) cœur ; μητρὶ φίλῃ Ἀλθαίῃ χωόμενος [[κῆρ]] IL irrité dans son cœur contre sa mère Althæé ; φίλας περὶ χεῖρε βαλόντε OD nous serrant tous les deux dans nos bras;<br /><b>II. 1</b> qui aime, gén.;<br /><b>2</b> <i>rare et surt. en poésie</i> aimant, bienveillant : τινι pour qqn ; φίλα φρονέειν τινι IL, φίλα [[εἰδέναι]] τινί OD avoir de la bienveillance pour qqn ; φίλα οἰεῖσθαί τινι HDT témoigner de l’amitié à qqn, faire bon accueil à qqn;<br /><i>Cp.</i> φιλώτερος, [[φιλαίτερος]], <i>poét.</i> [[φίλτερος]] <i>ou</i> [[φιλίων]], <i>Sp.</i> [[φιλαίτατος]], [[φίλτατος]] <i>ou poét.</i> [[φίλιστος]].<br />'''Étymologie:''' DELG étym. inconnue.
}}
{{Autenrieth
|auten=comp. [[φιλίων]] and [[φίλτερος]], [[sup]]. [[φίλτατος]], voc. at the [[beginning]] of the [[verse]] φῖλε: [[own]], [[dear]], [[but]] it [[must]] [[not]] be supposed [[that]] the [[first]] [[meaning]] has [[not]] begun [[everywhere]] in [[Homer]] to [[pass]] [[into]] the [[stage]] of the [[latter]], [[hence]] [[neither]] Eng. [[word]] represents its [[force]] in [[many]] instances, φίλα εἵματα, [[φίλος]] [[αἰών]], and of parts of the [[body]], φίλαι χεῖρες, etc. Pl. φίλοι, [[dear]] ones, friends, [[one]]'s [[own]], Od. 4.475. Neut., φίλον, φίλα, [[pleasing]], [[acceptable]]; φίλον [[ἔπλετο]] θῦμῷ, [[αἰεί]] [[τοι]] τὰ [[κάκ]]' ἐστὶ φίλα φρεσὶ μαντεύεσθαι, [[you]] [[like]] to, Il. 1.107 ; φίλα φρονεῖν, [[εἰδέναι]] τινί, be [[kindly]] disposed, Il. 4.219, Od. 3.277.
}}
{{Slater
|sltr=<b>φῐλος</b> (-ος, -ῳ, -ον, -ε, -ος, -οι, -ων, -οις, -οι; -ας, -αν, -α, -ας; -ῳ, -ον voc., -ων, -α: φίλτερον nom., voc.: φίλτατον nom., acc.) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[pass]].,<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> [[welcome]], [[dear]], [[well]]-[[loved]] of places, [[οἶα]] παίζομεν φίλαν [[ἄνδρες]] ἀμφὶ θαμὰ τράπεζαν (O. 1.16) τὸν εὐνομώτατον ἐς ἔρανον φίλαν τε Σίπυλον (O. 1.38) ἐγὼ δέ [[τοι]] φίλαν πόλιν μαλεραῖς ἐπιφλέγων ἀοιδαῖς (O. 9.21) [[Αἴγινα]] φίλα μᾶτερ (cf. 1. b infra) (P. 8.98) πόλιός θ' [[ὑπὲρ]] φίλας ἀστῶν θ [[ὑπὲρ]] τῶνδ (N. 8.13) χάλαζαν αἵματος πρὸ φίλας πάτρας ἀμύνεται (I. 7.27) of actions, τὺ δὲ πρᾶξιν φίλαν δίδοι (O. 1.85) ὁπᾷ τε κοινὸν λόγον φίλαν τείσομεν ἐς [[χάριν]] (O. 10.12) [[κέρδος]] δὲ φίλτατον ἑκόντος εἴ [[τις]] ἐκ δόμων φέροι (P. 8.13) of pers., κωμάζοντι φίλοις Ἐφαρμόστῳ σὺν ἑταίροις (O. 9.4) γένει φίλῳ σὺν Ἀτρέος (O. 13.58) παρ' ἀνδρὶ φίλῳ (P. 4.1) [[Διός]] [[τοι]] [[νόος]] [[μέγας]] κυβερνᾷ δαίμον' [[ἀνδρῶν]] [[φίλων]] (P. 5.123) ἄνδρασι [[χάρμα]] φίλοις (P. 9.64) ἀλλ' [[ἐπεὶ]] ἐκ τούτων φίλον ἄνδρα πόνων ἐρρύσατο (P. 12.18) φίλον ἐς ἄνδρ' [[ἄγων]] [[κλέος]] (N. 7.62) χρεῖαι δὲ παντοῖαι [[φίλων]] [[ἀνδρῶν]] (N. 8.42) [[προσεννέπω]] [[ἑσπέσθαι]] κλυταῖς ἀνδρὸς φίλου Μοίρας ἐφετμαῖς (I. 6.18) τί ἔρδων [[φίλος]] [[σοί]] τε, καρτερόβρεντα Κρονίδα, [[φίλος]] δὲ Μοίσαις, Εὐθυμίᾳ τε [[μέλων]] [[εἴην]] fr. 155. [[ἴσον]] μὲν θεὸν ἄνδρα τε φίλον λτ;θεῷ&gt; (sc. ὑποτρέσαι) fr. 224. esp. subs., [[friend]], φίλοις ἄνδρα [[μᾶλλον]] εὐεργέταν (O. 2.93) ἐν δὲ [[φίλων]] παρεόντων θῆκέ μιν ζαλωτὸν ὁμόφρονος εὐνᾶς (O. 7.5) σὺν δ' ἀνάγκᾳ μιν φίλον καί [[τις]] ἐὼν [[μεγαλάνωρ]] ἔσανεν (P. 1.51) ὦ φίλε (P. 1.92) φίλον εἴη φιλεῖν (P. 2.83) εἰ [[φίλος]] ἀστῶν, εἴ [[τις]] [[ἀντάεις]], τό γ' ἐν ξυνῷ πεποναμένον εὖ μὴ κρυπτέτω (P. 9.93) ἦῤ, ὦ φίλοι, κατ' ἀμευσίπορον τρίοδον ἐδινάθην (P. 11.38) εὖ τε [[παθεῖν]] καὶ ἀκοῦσαι φίλοις ἐξαρκέων (N. 1.32) [[χαῖρε]], [[φίλος]] (N. 3.76) φίλοισι γὰρ [[φίλος]] ἐλθὼν ξένιον [[ἄστυ]] κατέδρακεν (N. 4.22) “οἴχεται τιμὰ [[φίλων]] τατωμένῳ φωτί” (N. 10.78) κτεάνων θ' [[ἅμα]] λειφθεὶς καὶ [[φίλων]] (I. 2.11) τετίματαί τε πρὸς ἀθανάτων [[φίλος]] (sc. [[Ἡρακλέης]]) (I. 4.59) εἰ δέ [[τις]] ἀρκέων φίλοις ἐχθροῖσι τραχὺς ὑπαντιάζει (Pae. 2.31) θανόντων δὲ καὶ φίλοι προδόται (Bergk: λόγοι φίλοι codd.) fr. 160. οὐ [[φίλων]] [[ἐναντίον]] [[ἐλθεῖν]] fr. 229.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> poss., [[own]] [[dear]] of relatives, possessions, [[bodily]] parts εἰ δ' ἄεθλα γαρύεν ἔλδεαι, φίλον [[ἦτορ]] (O. 1.4), cf. Πα. . 12. Ὑπεριονίδας ἔντειλεν φυλάξασθαι [[χρέος]] παισὶν φίλοις (O. 7.41) μή, φίλα ψυχά, βίον ἀθάνατον σπεῦδε (P. 3.61) ἔν τε Μοίσαισι ποτανὸς ἀπὸ ματρὸς φίλας (P. 5.114), cf. (P. 8.98) “φίλας ὑπὸ ματέρος” (P. 9.61) ἕκασται φίλτατον παρθενικαὶ πόσιν ἢ υἱὸν εὔχοντ, ὦ Τελεσίκρατες, [[ἔμμεν]] (P. 9.98) ἁμέραν τὰν μὲν παρὰ πατρὶ φίλῳ Δὶ νέμονται (N. 10.55) δηριαζόμενον κτάνεν λτ;ἐνγτ; τεμένει φίλῳ (sc. [[Ἀπόλλων]]) Πα. . 12. κατὰ μὲν φίλα τέκν' ἔπεφνεν, αὐτὸν δὲ τρίτον fr. 171.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> comp. τί φίλτερον κεδνῶν τοκέων ἀγαθοῖς (I. 1.5) τὸ δὲ μὴ Δὶ φίλτερον σιγῷμι [[πάμπαν]] fr. 81 ad. Δ. 2.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b> [[act]]., welcoming, [[friendly]] [[ἄγει]] δὲ [[χάρις]] [[φίλων]] [[ποί]] τινος ἀντὶ ἔργων ὀπιζομένα ([[φίλων]] c. τινος, Bergk; c. ἔργων, Schr.: [[ποίνιμος]] coni. Spiegel e Σ, ἀμειπτική) (P. 2.17) πρὸς δ' ἑταῖροι καρτερὸν ἄνδρα φίλας ὤρεγον χεῖρας (P. 4.239) ἤτορι δὲ φίλῳ [[παῖς]] [[ἅτε]] ματέρι κεδνᾷ πειθόμενος (Pae. 6.12) [? (O. 1.16) ] [[add]]. gen., Χίρωνα νόον ἔχοντ' [[ἀνδρῶν]] φίλον (P. 3.5) Αἰακίδας ἐγέραιρεν ματρόπολίν τε, φίλαν [[ξένων]] ἄρουραν (N. 5.8) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b> frag. ]εων ἐλθὲ φίλαν δὴ πόλεα[ (Π&#774;{pc}: φιλ, φιλως Π.) Δ. 3. . ]τι φίλης ?fr. 333d. 20. ]εν αλκανεοις φιλ[ ?fr. 348a.
}}
{{StrongGR
|strgr=[[properly]], [[dear]], i.e. a [[friend]]; [[actively]], [[fond]], i.e. [[friendly]] ([[still]] as a [[noun]], an [[associate]], neighbor, etc.): [[friend]].
}}
{{grml
|mltxt=-[[ίλεος]], τὸ, Α<br />[[φιλία]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αμφβλ. τ. που μπορεί να θεωρηθεί ως μεταπλασμένος της λ. [[φιλία]], [[κατά]] τα σιγμόληκτα ουδ. [[μῖσος]], [[νεῖκος]].———————— -η, -ο / [[φίλος]], -η, -ον, ΝΜΑ, θηλ. και [[φίλαινα]] Ν, θηλ. και -ος Α<br /><b>1.</b> [[αγαπητός]], [[προσφιλής]] (α. «φίλο [[έθνος]]» β. «[[μηκέτι]], παῑδε [[φίλω]], πολεμίζετε, [[μηδέ]] μάχεσθον», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> ο φιλικά διακείμενος [[απέναντι]] σε κάποιον ή σε [[κάτι]], αυτός που αγαπά κάποιον ή [[κάτι]] (α. «[[φίλος]] του βιβλίου» β. «φίλαν ξένων ἄρουραν», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>3.</b> <b>το αρσ. και θηλ. ως ουσ.</b> <i>ο [[φίλος]] και <i>η [[φίλη]]<br />α) [[άτομο]] με το οποίο συνδέεται [[κανείς]] με αμοιβαία [[αγάπη]] και [[αφοσίωση]] (α. «[[είναι]] αχώριστοι φίλοι» β. «[[τῆλε]] [[φίλων]] ἀπόληται», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br />β) [[εραστής]], [[ερωμένος]] (α. «συζεί με τον φίλο της» β. «λόγοις δ' ἐγὼ φιλοῡσαν οὐ [[στέργω]] φίλην», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>4.</b> (η κλητ. του αρσ.) <i>φίλε</i><br />χρησιμοποιείται ως [[προσφώνηση]], όταν απευθύνεται [[κανείς]] σε ένα άγνωστο [[πρόσωπο]]<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> <b>(λόγ.)</b> «φίλα [[φρονώ]]» — [[τρέφω]] φιλικά αισθήματα<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>φρ.</b> α) «αγάπα τον φίλο σου με τα ελαττώματά του» — δηλώνει ότι η [[φιλία]] συγχωρεί τα ελαττώματα τών [[φίλων]]<br />β) «μια του φίλου, δυο του φίλου, [[τρεις]] και η κακή του [[μέρα]]» — δηλώνει ότι, [[ακόμη]] και [[απέναντι]] σε πρόσωπα τόσο αγαπητά όσο οι φίλοι, υπάρχει ένα όριο ανοχής<br />γ) «από [[μακριά]] και φίλοι» — λέγεται σε περιπτώσεις [[κατά]] τις οποίες δεν [[είναι]] δυνατή η ύπαρξη μιας πραγματικής φιλίας και [[είναι]] καλύτερο να διατηρούνται οι τύποι και οι αποστάσεις<br />δ) «δείξε μου τον φίλο σου, να σού πω [[ποιος]] είσαι» — δηλώνει ότι [[κάθε]] [[άνθρωπος]] κρίνεται από το [[περιβάλλον]] με το οποίο συναναστρέφεται<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[σύμμαχος]] («εἰ [[πολλάκις]] καὶ φίλοι καὶ πολέμιοι γενόμενοι Λακεδαιμονίοις», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>2.</b> (<b>για πράγμ.</b>) [[ευχάριστος]], [[τερπνός]] («αἰεὶ δ' ἡμῑν [[δαίς]] τε [[φίλη]] κίθαρίς τε χοροί τε», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>3.</b> αυτός που [[είναι]] προσκολλημένος σε [[κάτι]]<br /><b>4.</b> (στον Όμ. και σε άλλους ποιητές) (συν. σχετικά με [[μέλη]] του σώματος ή με τη ζωή του ομιλούντος) ο [[δικός]] (α. «κατεπλήγη φίλον [[ἦτορ]]», <b>Ομ. Ιλ.</b><br />β. «φίλον κατὰ λαιμόν», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>5.</b> (<b>το αρσ. στον πληθ. ως ουσ.</b>) <i>οἱ φίλοι</i><br />α) οι οικείοι<br />β) οι κοντινοί συγγενείς<br /><b>6.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> <i>ἡ [[φίλη]]<br />α) η [[μητέρα]] ως το κατ' εξοχήν αγαπητό [[πρόσωπο]]<br />β) η [[σύζυγος]]<br /><b>7.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τὸ φίλον</i><br />[[αντικείμενο]] αγάπης («ὅτι καὶ [[πόλις]] τέτροφεν ἄφιλον ἀποστυγεῑν καὶ τὸ φίλον σέβεσθαι», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>8.</b> (το ουδ. [[χωρίς]] ἀρθρ. ως [[προσφώνηση]] προσ.) <i>φίλον</i><br />[[αγάπη]] μου<br /><b>9.</b> <b>φρ.</b> α) «φίλα ποιοῡμαι τινι» — [[κάνω]] φιλικές προτάσεις σε κάποιον (<b>Ηρόδ.</b>)<br />β) «[[κουρίδιος]] [[φίλος]]» — ο [[σύζυγος]] (<b>Ομ. Οδ.</b>)<br />γ) «οἱ πρώτοι φίλοι» — [[ονομασία]] αξιώματος στην αιγυπτιακή [[αυλή]] <b>επιγρ.</b><br />δ) «[[φίλος]] [[πόνος]]» — ο [[συνήθης]] [[κόπος]] (<b>Θεόκρ.</b>)<br />στ) «φίλον ἐστί [ή γίγνεταί] μοι» — μού [[είναι]] αγαπητό, μού αρέσει (<b>Ομ. Οδ.</b>). <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br />[[φίλως]] Α<br />φιλικά, με [[αγάπη]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Άγνωστης ετυμολ.. Παρά τις διάφορες απόψεις που έχουν διατυπωθεί, δυσερμήνευτο παραμένει το θ. της λ. [[φίλος]]. Κατά μία [[άποψη]], [[μάλλον]] αβέβαιη, η λ. και τα παρ. της ανάγονται σε θ. <i>φιλο</i>- (όπου το -<i>λο</i>- [[είναι]] [[επίθημα]]), ενώ ένα θ. <i>φιλ</i>- που εμφανίζεται [[συχνά]] [[είναι]] δευτερεύον και όλοι οι σχηματισμοί από αυτό το θ. θεωρούνται αναλογικοί. Έτσι, τα παραθετικά <i>φιλ</i>-<i>ίων</i>, <i>φίλ</i>-<i>ιστος</i> <span style="color: red;"><</span> [[φίλος]], [[κατά]] τα [[κακίων]], [[κάκιστος]] <span style="color: red;"><</span> [[κακός]], ενώ οι τ. [[φίλτερος]], <i>φίλ</i>-<i>τατος</i> [[κατά]] τα [[φέρτερος]], [[φέρτατος]]. Ο μεσ. αόρ. [[φίλατο]] του ρ. [[φιλώ]] έχει σχηματιστεί μέσω ενός τ. ενεργ. αορ. <i>ἔφιλα</i> αναλογικά [[προς]] το [[σχήμα]] <i>δοκῶ</i>: <i>ἔδοξα</i> και όχι μέσω ενός αμάρτυρου ρ. <i>φίλλω</i> (<b>πρβλ.</b> [[τίλλω]]: <i>ἔτιλα</i>). Όσο για την [[εναλλαγή]] <i>φιλο</i>- / <i>φιλτο</i>- στο ανθρωπωνύμιο <i>Φιλ</i>- (<i>τ</i>)<i>όξενος</i> <b>πρβλ.</b> <i>Κλει</i>(<i>τ</i>)<i>ομένης</i>, <i>Φαν</i>(<i>τ</i>)<i>αγόρας</i>. Ωστόσο, πιθανότερη και οικονομικότερη θεωρείται η [[άποψη]] ότι η [[οικογένεια]] αυτή τών λ. ανάγεται σε ένα αρχικό θ. <i>φιλ</i>- που [[είναι]] ανεξάρτητο από το θ. <i>φιλ</i>-<i>ε</i>-/<i>ο</i>-. Με [[αφορμή]] την ομηρική [[χρήση]] της λ. ως κτητικού και την μορφολογική ομοιότητά της με το λυδ. <i>bilis</i> «[[δικός]] του / της» (<span style="color: red;"><</span> <i>bi</i>- «αυτός»), η λ. [[φίλος]] υποστηρίζεται ότι [[είναι]] [[ανεξάρτητος]] [[σχηματισμός]] του γλωσσ. υποστρώματος, [[παράλληλος]] [[προς]] την αυτοπαθή αντων. <i>σφι</i> (<b>πρβλ.</b> και τους τ. της Γερμανικής: γοτθ. <i>swes</i>, αρχ. άνω γερμ. <i>sw</i><i>ā</i><i>s</i> «[[ίδιος]], [[δικός]] μου» <span style="color: red;"><</span> ΙΕ [[ρίζα]] <i>swe</i>, <b>βλ. λ.</b> <i>ἕ</i>). Η [[άποψη]] αυτή, όμως, προσκρούει σε φωνολογικές δυσχέρειες, [[παρά]] την ύπαρξη του λακων. τ. <i>φι</i>(<i>ν</i>) της δοτ. [[σφιν]] της αντων. [[σφεῖς]]. Άλλες συνδέσεις της λ., [[τέλος]], όπως με το α' συνθετικό <i>Bil</i>- τών γερμ. κύριων ον. <i>Bil</i>(<i>i</i>)-<i>frid</i>, <i>Bili</i>-<i>grad</i> ή με το σλαβ. <i>milb</i> «[[αγαπητός]]», θεωρούνται [[ακόμα]] λιγότερο πιθανές. Σημασιολογικά, η λ. [[φίλος]] χαρακτηρίζεται από [[μεταβλητότητα]]. Λειτουργεί και ως ουσ. και ως επίθ., τόσο με ενεργ.όσο και παθ. σημ. Το ουσ. χρησιμοποιείται [[κυρίως]] για να δηλώσει καθέναν από τους δύο που συνδέονται με δεσμούς φιλοξενίας, [[είτε]] τον φιλοξενούμενο [[είτε]] αυτόν που φιλοξενεί, εκφράζοντας στην [[κυριολεξία]] όχι τόσο μια συναισθηματική [[σχέση]], όσο τη [[συμμετοχή]] σε μια [[σχέση]] ή ένα [[σύνολο]], τον ρόλο που έχει [[κατά]] κάποιο τρόπο αποκτηθεί. Αυτή η [[έννοια]] της αναπαλλοτρίωτης κτήσης απαντά και στον Όμηρο, όπου το επίθ. [[φίλος]] λειτουργεί ως κτητικό για να προσδιορίσει τις λ. <i>εἵματα</i>, [[ἦτορ]], [[θυμός]] κ.ά. Ως επίθ. [[επίσης]], η λ. αναφέρεται σε πρόσ. ή πράγματα με παθ. σημ. «[[αγαπητός]]» [[αλλά]] και, σπανιότερα, ενεργ. «αυτός που αγαπά». Η [[έννοια]] της αγάπης και της φιλίας, αν και δευτερεύουσα, [[είναι]] αρχαιότατη, ήδη απο τη μυκην. [[εποχή]], γι' αυτό και η λ. χρησιμοποιήθηκε και για τους συγγενείς που μένουν στην [[ίδια]] [[εστία]]. Στη Μυκηναϊκή, η λ. απαντά ως α' συνθετικό ανθρωπωνυμίων (<b>πρβλ.</b> μυκην. <i>pirokate</i> = <i>Φιλοκάρτης</i> / <i>Φιλοκράτης</i>, <i>piropatara</i> = <i>Φιλοπάτρα</i>). Ως β' συνθετικό, η λ. απαντά με τις μορφές: α) -<i>φιλος</i> [[είτε]] με σημ. «αυτός που έχει φίλους» (<b>πρβλ.</b> <i>ά</i>-<i>φιλος</i>, <i>πολύ</i>-<i>φιλος</i>) [[είτε]] με σημ. «αυτός που αγαπά» (<b>πρβλ.</b> <i>πονηρό</i>-<i>φιλος</i>), και β) -<i>φιλής</i>, που έχει σχηματιστεί από το ρ. <i>φιλῶ</i>, μέσω ενός ουδ. [[φῖλος]], [[κατά]] τα -<i>αλγής</i>: <i>ἀλγῶ</i>: [[ἄλγος]], -<i>μισής</i>: <i>μισῶ</i>: [[μῖσος]] και έχει σημ. «αυτός που αγαπά ή αγαπιέται» (<b>πρβλ.</b> <i>δυσ</i>-<i>φιλής</i>, [[θεοφιλής]]).<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) <b>βλ. λ.</b> <i>φιλ</i>(<i>ο</i>)- (Β' συνθετικό) α) σε -<i>φιλος</i>: [[άφιλος]], [[πολύφιλος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>απιστόφιλος</i>, <i>απρόσφιλος</i>, [[αρηΐφιλος]], <i>αρχίφιλος</i>, <i>ασύμφιλος</i>, [[γραόφιλος]], [[διαλυσίφιλος]], [[διΐφιλος]], [[θεόφιλος]], [[καινόφιλος]], [[καιρόφιλος]], [[κακόφιλος]], [[καλόφιλος]], [[κυστόφιλος]], [[λογόφιλος]] [[μεγαλόφιλος]], [[μεσόφιλος]], [[μυριόφιλος]], [[παιδόφιλος]], [[πάμφιλος]], [[πασίφιλος]], [[πονηρόφιλος]], [[υμνόφιλος]], [[φανερόφιλος]], [[φιλόφιλος]], [[χρηστόφιλος]], [[χρυσόφιλος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[αγγλόφιλος]], [[αερόφιλος]], [[αιμόφιλος]], [[ακανθόφιλος]], <i>αμφιφυλόφιλος</i>, <i>ανεμόφιλος</i>, [[ανθόφιλος]], [[αρχαιόφιλος]], [[ασβεστόφιλος]], [[βιβλιόφιλος]], [[γαλλόφιλος]], [[γαστρόφιλος]], [[γερμανόφιλος]], [[γυναικόφιλος]], [[δασόφιλος]], [[δενδρόφιλος]], [[εικονόφιλος]], [[ειρηνόφιλος]], [[εντομόφιλος]], [[ζωόφιλος]], [[ηλιόφιλος]], [[θεατρόφιλος]], [[θερμόφιλος]], [[ιταλόφιλος]], <i>κινηματογραφόφιλος</i>, <i>μαλακόφιλος</i>, <i>μουσικόφιλος</i>, [[μυρμηκόφιλος]], [[νεκρόφιλος]], [[ξενόφιλος]], [[ξηρόφιλος]], [[ομοφυλόφιλος]], [[ορνιθόφιλος]], [[ουδετερόφιλος]], [[παλιόφιλος]], <i>ποδοσφαιρόφιλος</i>, [[ποταμόφιλος]], [[ρωσόφιλος]], [[σαπρόφιλος]], [[σκιόφιλος]], [[σλαβόφιλος]], [[σπερμόφιλος]], [[υγρόφιλος]], [[υδρόφιλος]], [[ψυχρόφιλος]]<br />β) συνθετικό σε -<i>φιλής</i>: [[δημοφιλής]], [[θεοφιλής]], [[μουσοφιλής]], [[προσφιλής]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>αλιφιλής</i>, [[δυσφιλής]], [[ευφιλής]], [[κοινοφιλής]], [[μετριοφιλής]], [[μονοφιλής]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[λαοφιλής]]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''φίλος:''' -η, -ον (<i>ῐ</i>· [[αλλά]] κλητ. <i>φίλε</i> με <i>ῑ</i>, σε Όμηρ.)·<br /><b class="num">I. 1.</b> Παθ., [[αγαπημένος]], [[αξιαγάπητος]], [[αγαπητός]], Λατ. [[amicus]], [[carus]], σε Όμηρ. κ.λπ.· με δοτ., [[αγαπητός]] σε κάποιον, στον ίδ.· κλητ., <i>φίλε</i> μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ουδ. <i>-ον</i>, φίλε [[τέκνον]], σε Ομήρ. Οδ.· η γεν. πολλές φορές ακολουθεί την κλητ., φίλ' [[ἀνδρῶν]], σε Θεόκρ.· <i>ὦ φίλα γυναικῶν</i>, σε Ευρ.· [[συχνά]] ως ουσ., [[φίλος]], <i>ὁ</i>, [[φίλος]], σε Όμηρ.· παροιμ., ἔστιν ὁ [[φίλος]] [[ἄλλος]] [[αὐτός]], ο [[φίλος]] είναι ο [[άλλος]] [[εαυτός]], σε Αριστ.· κοινὰτὰ [[τῶν]] [[φίλων]], σε Πλάτ.· ομοίως στο θηλ. [[φίλη]], <i>ἡ</i>, αγαπητή, [[φίλη]], Λατ. [[amica]], σε Όμηρ., Αττ.· <i>φίλον</i>, <i>τό</i>, [[αντικείμενο]] αγάπης, σε Σοφ.· <i>τὰ φίλτατα</i>, τα πιο κοντινά και τα πιο αγαπημένα σε κάποιον, όπως είναι η [[σύζυγος]] και τα [[παιδιά]], σε Τραγ.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για πράγματα, [[αγαπητός]], [[ευχάριστος]], [[ευπρόσδεκτος]], σε Όμηρ.· ως κατηγορ., φίλον [[ἐστί]] ή <i>γίγνεταί μοι</i>, είναι αγαπητό σε μένα, με ευχαριστεί, Λατ. cordi est, στον ίδ., Ηρόδ. κ.λπ.· εἰ τόδ' [[αὐτῷ]] φίλον κεκλημένῳ, εάν τον ευχαριστεί να αποκαλείται με αυτόν τον τρόπο, σε Αισχύλ.<br /><b class="num">3.</b> στους Ποιητές, το [[φίλος]] χρησιμοποιείται για την [[ίδια]] την [[ζωή]] κάποιου, <i>φίλον δ' ἐξαίνυτο θυμόν</i>, έδιωξε [[μακριά]] ευχάριστη [[ζωή]], σε Ομήρ. Ιλ.· φίλον [[ἦτορ]], φίλα [[γούνατα]], πατὴρ [[φίλος]], [[φίλη]] [[ἄλοχος]], σε Όμηρ.· <i>φίλην ἄγεσθαι</i>, [[παίρνω]] τη [[γυναίκα]] κάποιου, σε Ομήρ. Ιλ.<br /><b class="num">II.</b> με Ενεργ. [[σημασία]], όπως [[φίλιος]], [[αγαπητός]], [[φιλικός]], σε Όμηρ.· με γεν., φίλαν [[ξένων]] ἄρουραν, [[φιλικός]] στους ξένους, σε Πίνδ.· <i>φίλα φρονέειν τινί</i>, [[νιώθω]] φιλικά, σε Ομήρ. Ιλ.· [[φιλία]] ποιεῖσθαί τινι, κάνω [[φιλία]] με κάποιον, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">III.</b> επίρρ. [[φίλως]], [[φίλως]] χ' ὁρόῳτε, βλέπετε αυτό με [[ευχαρίστηση]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>φίλωςἐμοί</i>, με έναν τρόπο αγαπητό ή ευχάριστο σε μένα, σε Αισχύλ.· [[φίλως]] δέχεσθαί τινα, σε Ξεν.<br /><b class="num">IV.</b> [[φίλος]], έχει αρκετούς τύπους παραθετικών·<br /><b class="num">1.</b> συγκρ. [[φιλίων]] [ῐ], <i>-ον</i>, σε Ομήρ. Οδ.<br /><b class="num">2.</b> Συγκρ. [[φίλτερος]], υπερθ. [[φιλαίτατος]], σε Ξεν., Θεόκρ.<br /><b class="num">4.</b> σε Αττ. [[μᾶλλον]] [[φίλος]], σε Αισχύλ. κ.λπ.· υπερθ. [[μάλιστα]] [[φίλος]], σε Ξεν.
}}