View source for ὑπερφυής

{{LSJ1
|Full diacritics=ὑπερφυής
|Medium diacritics=ὑπερφυής
|Low diacritics=υπερφυής
|Capitals=ΥΠΕΡΦΥΗΣ
|Transliteration A=hyperphyḗs
|Transliteration B=hyperphyēs
|Transliteration C=yperfyis
|Beta Code=u(perfuh/s
|Definition=ές, Att. acc. sg. <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> ὑπερφυᾶ <span class="bibl">Ar.<span class="title">Eq.</span>141</span>, <span class="bibl"><span class="title">Nu.</span>76</span>: Att. neut. pl. ὑπερφυῆ <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>467b</span>, -φυᾶ <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ra.</span>611</span>: (φύομαι): </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">I</span> literally, <b class="b2">growing above</b> the ground, Dsc.4.73, <span class="bibl">Luc.<span class="title">Lex.</span>6</span>; <b class="b2">growing higher than</b> the rest, οἱ ὑ. τῶν ἀσταχύων <span class="bibl">D.L.1.100</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">overgrown, enormous</b>, σμίνθος <span class="bibl">A.<span class="title">Fr.</span>227</span> (troch.); λίθοι ὑ. τὸ μέγαθος <span class="bibl">Hdt. 2.175</span>, cf. <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pax</span>229</span>, <span class="bibl"><span class="title">Pl.</span>734</span>; ὑ. τῷ μεγέθει ψόφος <span class="bibl">Arist.<span class="title">Cael.</span>291a21</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> without a distinct sense of bulk, <b class="b2">monstrous, extraordinary</b>, in good and bad sense, ἔργον ὑ. μέγαθός τε καὶ κάλλος <span class="bibl">Hdt.9.78</span>; ἔργον ὑ. ἐργάσατο <span class="bibl">Id.8.116</span>; ἀτραπὸς δαιμονίως ὑ. <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>76</span>; ὑ. τέχνη <span class="bibl">Id.<span class="title">Eq.</span>141</span>; <b class="b3">πῶς οὐχ ὑπερφυές;</b> is it not <b class="b2">most strange?</b> <span class="bibl">D.29.14</span>; <b class="b3">κἀκεῖν' ὑ., εἰ</b> . . <span class="bibl">Isoc.17.30</span>; <b class="b3">τὸ δὲ πάντων -έστατον, ὅτι</b> . . <span class="bibl">Lys.27.12</span>, cf. <span class="bibl">Ar. <span class="title">Th.</span>831</span> (troch.): freq. joined with a relat., ὄχλος ὑπερφυὴς ὅσος <span class="bibl">Id.<span class="title">Pl.</span>750</span>; ὑπερφυεῖ τινι . . ὡς μεγάλῃ βλάβῃ <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>477d</span>: freq. also joined with other Adjs., in which case, as a rule, it stands second, <b class="b3">σχέτλια λέγεις καὶ ὑ</b>. ib.<span class="bibl">467b</span>; δεινὸν ὡς ἀληθῶς καὶ ὑ. <span class="bibl">D.21.88</span>, etc.; but it stands first in Plu.2.12b, 155a, al. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> Sup. <b class="b3">-έστατος</b>, as an honorific title, <span class="bibl"><span class="title">Stud.Pal.</span>20.129.3</span> (v A. D.), etc.: also in Posit., ἡ ὑ. ὑμῶν ἐξουσία <span class="bibl"><span class="title">PMasp.</span>2i 1</span> (vi A. D.), etc. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> Adv. <b class="b3">-ῶς</b> <b class="b2">marvellously, strangely, exceedingly</b>, φιλαθήναιος ἦν ὑ. <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span> 142</span>; ὑ. σπουδάζειν <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>481b</span>; in affirm. answers, ὑ. μὲν οὖν <span class="bibl">Id.<span class="title">R.</span> 525b</span>: Comp. -εστέρως <span class="bibl">Philostr.<span class="title">Gym.</span>36</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b3">ὑ. ὡς</b>... before a Verb, ὑ. ὡς χαίρω <span class="bibl">Pl.<span class="title">Smp.</span>173c</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Tht.</span>155c</span>; before an Adj., ὑ. ὡς ἀληθῆ λέγεις <span class="bibl">Id.<span class="title">Phd.</span>66a</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1204.png Seite 1204]] ές, über die Natur hinausgehend, sowohl an Größe, als in seiner ganzen Beschaffenheit, dah. übermäßig, außerordentlich; im guten Sinne, Her. 9, 78; Aesch. frg. 208; ὑπερφυὴς τὸ [[μέγεθος]] Ar. Pax 229; [[ὄχλος]] ὑπερφυὴς [[ὅσος]] Plut. 750; ὑπερφυεῖς ἔργοις Plut. Thes. 6; Rom. 3; im schlimmen Sinne, Her. 8, 116; bes. sonderbar, σχέτλια λέγεις καὶ ὑπερφυῆ Plat. Gorg. 467 b; ὑπερφυέστατος, Lys. 27, 12; πῶς οὐχ ὑπερφυές; ist es nicht überaus sonderbar? Dem. – Bes. adv. = wunderbar, sonderbar, d. i. gar sehr, ὑπερφυῶς ἐδόκει ἅπασιν ἀληθῆ εἶναι τὰ εἰρημένα Plat. Prot. 358 a; ὑπερφυῶς ὡς ἀληθῆ λέγεις Phaed. 66 a, u. öfter; auch absolut in der Antwort, ὑπερφυῶς μὲν οὖν, Rep. VII, 525 b.
}}
{{ls
|lstext='''ὑπερφυής''': ές· Ἀττ. ἑνικ. αἰτ. ὑπερφυᾶ Ἀριστοφ. Ἱππ. 141, Νεφ. 76· Ἀττ. οὐδ. πληθ. ὑπερφυῆ Πλάτ. Γοργ. 467Β, -υᾶ Ἀριστοφ. Βάτρ. 611· (φύομαι)· Ι. κυριολεκτικῶς ὁ [[ὑπεράνω]] τοῦ ἐδάφους φυόμενος, Λουκ. Λεξιφ. 6· φυόμενος καὶ αὐξανόμενος ὑψηλότερον τῶν ἄλλων, οἱ ὑπ. τῶν ἀσταχύων Διογ. Λαέρτ. 1. 100. ΙΙ. [[ὡσαύτως]] κυριολεκτικῶς, ηὐξημένος εἰς ὑπερβολήν, [[ὑπέρογκος]], [[σμίνθος]] Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 226· λίθοι ὑπ. τὸ [[μέγαθος]] Ἡρόδ. 2. 175, πρβλ. Ἀριστοφ. Εἰρ. 229, Πλ. 734· ὑπ. τῷ μεγέθει Ἀριστ. π. Οὐρ. 2. 9, 9· - ἀκολούθως, 2) [[ἄνευ]] ὡρισμένης τινὸς ἐννοίας μεγέθους, [[μέγας]], [[ἔκτακτος]], ἐπὶ καλῆς ἢ κακῆς σημασίας, [[ἔργον]] ὑπ. μέγαθός τε καὶ [[κάλλος]] Ἡρόδ. 9. 78· [[ἔργον]] ὑπ. ἐργάσατο ὁ αὐτ. 8. 116, πρβλ. 9. 78· ἀτραπὸς δαιμονίως ὑπ. Ἀριστοφ. Νεφ. 76· ὑπ. [[τέχνη]] Ἀριστοφ. Ἱππ. 141· πῶς οὐχ ὑπερφυές; δὲν [[εἶναι]] παράδοξον; Δημ. 848. 23 καὶ τοῦθ’ ὑπ., εἰ..., Ἰσοκρ. 364D· τὸ δὲ πάντων ὑπερφυέστατον, ὅτι... Λυσ. 178. 48, πρβλ. Ἀριστοφ. Θεσμ. 831· - [[συχνάκις]] συνάπτεται μετ’ ἀναφορικοῦ, [[ὄχλος]] ὑπερφυὴς [[ὅσος]] Ἀριστοφ. Πλ. 750· ὑπ. ὡς..., ὡς τὸ Λατ. mirum quam..., ὑπερφυεῖ τινι... ὡς μεγάλῃ βλάβῃ Πλάτ. Γοργ. 477D· - [[συχνάκις]] δὲ συνάπτεται καὶ μετ’ ἄλλων ἐπιθέτων, ὅτε ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ τίθεται [[μετὰ]] τὸ ἐπίθετον, [[οἷον]] σχέτλια λέγειν καὶ ὑπ. Πλάτ. Γοργ. 467Α· δεινὸν ὡς ἀληθῶς καὶ ὑπ. Δημ. 543. 2, κλπ.· ἀλλὰ τίθεται πρὸ [[αὐτοῦ]] παρὰ Πλουτ. 2. 12Β, 155Α, κ. ἀλλ.· ἴδε Λοβεκ. Παραλ. 541. ΙΙ. Ἐπίρρ. -ῶς, θαυμαστῶς, θαυμασίως, παραδόξως, [[ὑπερβαλλόντως]], [[φιλαθήναιος]] ἦν ὑπ’ Ἀριστοφ. Ἀχαρ. 142· ὑπ. σπουδάζειν Πλάτ. Γοργ. 481Β· ἐν καταφατικαῖς ἀποκρίσεσιν, ὑπερφυῶς μὲν οὖν ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 525Β. 2) ὑπερφυῶς ὡς..., πρὸ ῥήματος, ὑπ. ὡς [[χαίρω]] ὁ αὐτ. ἐν Συμπ. 173C, πρβλ. Θεαίτ. 155C· πρὸ ἐπιθέτου, ὑπ. ὡς ἀληθῆ λέγεις ὁ αὐτ. ἐν Φαίδωνι 66Α, πρβλ. [[θαυμάσιος]], [[θαυμαστός]].
}}
{{bailly
|btext=ής, ές :<br /><b>1</b> qui pousse sur terre;<br /><b>2</b> qui croît démesurément, qui passe les bornes ; extraordinaire, prodigieux, merveilleux ; ὑπερφυὴς [[ὅσος]] AR prodigieux;<br /><i>Sp.</i> ὑπερφυέστατος.<br />'''Étymologie:''' [[ὑπερφύομαι]].
}}
{{grml
|mltxt=-ές / [[ὑπερφυής]], -ές, ΝΜΑ<br /><b>1.</b> αυτός που υπερβαίνει τη [[φύση]], που βρίσκεται [[πάνω]] από τον [[φυσικό]] κόσμο, [[υπερφυσικός]] (α. «[[υπερφυής]] [[κόσμος]]» β. «δοτῆρος ἀφθόνου καὶ ὑπερφυοῡς, ὑπερφυᾱ κεκτημένου μεγαλοπρέπειαν», Δαμασκ. Ι.<br />γ. «ὑπερφυᾱ ἁπλότητα», Διον. Αρεοπ.)<br /><b>2.</b> [[μέγας]], [[τεράστιος]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> (ως τιμητ. [[τίτλος]]) εξοχότατος, [[λαμπρότατος]] («ὑπερφυοῡς γερουσίας», Ευάγρ.)<br /><b>2.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τὸ ὑπερφυές</i><br />η [[ιδιότητα]] του υπερφυούς, το να βρίσκεται [[κάτι]] [[πάνω]] από τον [[φυσικό]] κόσμο («τὸ ὑπερφυὲς τοῡ περὶ αὐτὸν θεοπρεποῡς ἀξιώματος», Ευσ.)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που βρίσκεται [[πέρα]] από τα συνηθισμένα [[μέτρα]], ο [[υπέρογκος]] (α. «λίθους τε ἄλλους εἰς ἐπισκευὴν ὑπερφυέας τὸ [[μέγαθος]] ἐκόμισε», Ηρόδ<br />β. «θυείαν ἑσπέραν ὑπερφυᾱ τὸ [[μέγεθος]] εἰσηνέγκατο», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>2.</b> [[πανύψηλος]] («εἰς ὑπερφυῆ καὶ ὑπέρλοφον πολιτείαν», Κύριλλ.)<br /><b>3.</b> [[ασυνήθιστος]], [[παράξενος]] ή [[θαυμαστός]] (α. «[[ἔργον]] εἰργασταί τοι ὑπερφυὲς [[μέγαθος]] τε καὶ [[κάλλος]]», <b>Ηρόδ.</b><br />β. «ὑπερφυεῑ τινι ἄρα ὡς [[μεγάλη]] βλάβῃ καὶ κακῷ θαυμασίῳ ὑπερβάλλουσα», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>4.</b> (για φυτά και τμήματα [[φυτών]]) [[υπέργειος]] («λάχανα τά τε ὑπόγεια καὶ τὰ ὑπερφυῆ», <b>Λουκιαν.</b>)<br /><b>5.</b> αυτός που ξεπερνάει τους άλλους στο ύψος («οἱ υπερφυεῑς τῶν ἀσταχύων», Διογ. Λαέρ.). <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br />[[υπερφυώς]] / <i>ὑπερφυῶς</i> ΝΜΑ<br />με υπερφυή, με υπερφυσικό τρόπο, [[κατά]] τρόπο ασυνήθιστο, θαυμαστό<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (σε καταφατική [[απάντηση]]) [[μάλιστα]], βεβαιότατα («ὑπερφυῶς μὲν οὖν», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>3.</b> υπερβολικά, [[πάρα]] πολύ («[[φιλαθήναιος]] ἦν ὑπερφυῶς», <b>Ηρωδιαν.</b>)<br /><b>4.</b> ([[μαζί]] με το <i>ως</i> και [[ρήμα]] ή επίθ.) [[πράγματι]], αληθινά («ὑπερφυῶς... ὡς ἀληθῆ λέγεις», <b>Πλάτ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>ὑπερ</i>- <span style="color: red;">+</span> -<i>φυής</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>φύω</i>, [[φύομαι]]), <b>πρβλ.</b> <i>προσ</i>-<i>φυής</i>].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ὑπερφυής:''' -ές ([[φύομαι]]), Αττ. αιτ. ενικ. <i>-φυᾶ</i>, ουδ. πληθ. <i>-φυῆ</i> ή <i>-φυᾶ</i>·<br /><b class="num">1.</b> υπερβολικά, πρόωρα ανεπτυγμένος, [[υπερμεγέθης]], [[πελώριος]], [[τεράστιος]], σε Ηρόδ., Αριστοφ.<br /><b class="num">2.</b> [[τερατώδης]], [[εκπληκτικός]], [[θαυμαστός]], [[έξοχος]], [[καταπληκτικός]], σε Ηρόδ., Αριστοφ.· συνοδευόμενο από αναφορ., ὑπερφυὴς [[ὅσος]], καταπληκτικό πόσο [[θαυμάσιος]], [[έξοχος]], δηλ. καταπληκτικά [[θαυμάσιος]], [[έξοχος]], σε Αριστοφ., Πλάτ.<br /><b class="num">II.</b> επίρρ. <i>-ῶς</i>, [[πάρα]] [[πολύ]], υπερβολικά [[πολύ]], θαυμάσια, υπέροχα, [[παραδόξως]], [[περιέργως]], υπερβολικά, υπέρμετρα, σε Αριστοφ., Πλάτ.· σε καταφατικές απαντήσεις, [[ὑπερφυῶς]] μὲν [[οὖν]], σε Πλάτ.
}}
{{elru
|elrutext='''ὑπερφῠής:''' <b class="num">1)</b> растущий на земле, наземный (τὰ λάχανα ὑπόγεια καὶ ὑπερφυῆ Luc.);<br /><b class="num">2)</b> переросший: οἱ ὑπερφυεις τῶν ἀσταχύων Diog. L. самые высокие из колосьев;<br /><b class="num">3)</b> чрезвычайный, необыкновенный ([[ἔργον]] Her.): ὑ. (τὸ) [[μέγαθος]] Her. или τῷ μεγέθει Arst. необычайных размеров, громадный;<br /><b class="num">4)</b> огромный, гигантский, чудовищный ([[ὄχλος]] Arph.);<br /><b class="num">5)</b> удивительный, поразительный, странный ([[πρᾶγμα]] Luc.): [[πῶς]] οὐχ ὑπερφυές; Dem. разве не странно?; ὑπερφυῆ λέγεις Plat. странные вещи говоришь ты.
}}