View source for φαντασία

{{LSJ1
|Full diacritics=φαντᾰσία
|Medium diacritics=φαντασία
|Low diacritics=φαντασία
|Capitals=ΦΑΝΤΑΣΙΑ
|Transliteration A=phantasía
|Transliteration B=phantasia
|Transliteration C=fantasia
|Beta Code=fantasi/a
|Definition=ἡ, verbal noun of <b class="b3">φαντάζομαι</b> and (in sense) of <b class="b3">φαίνομαι</b>, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">appearing, appearance</b>, = [[τὸ φαίνεσθαι]], πάντες ἐφίενται τοῦ φαινομένου ἀγαθοῦ, τῆς δὲ φ. οὐ κύριοι do not control the <b class="b2">appearing</b>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span> 1114a32</span>; usu. with less verbal force, <b class="b2">appearance, presentation</b> to consciousness, whether immediate or in memory, whether true or illusory, φαίνεται μὲν ὁ ἥλιος ποδιαῖος, ἀντίφησι δὲ πολλάκις ἕτερόν τι πρὸς τὴν φ. <span class="bibl">Id.<span class="title">Insomn.</span>460b19</span>; <b class="b3">ἡ τοῦ γάλακτος φ</b>. the <b class="b2">appearance</b> of the milky way, <span class="bibl">Id.<span class="title">Mete.</span>339a35</span>; ἡ τοῦ προσώπου φ. <span class="bibl">Phld.<span class="title">Acad.Ind.</span> p.50</span> M.; esp. of visual <b class="b2">images</b>, <b class="b3">ἐπεὶ ἡ ὄψις μάλιστα αἴσθησίς ἐστι, καὶ τὸ ὄνομα ἀπὸ τοῦ φάους εἴληφεν [ἡ φ</b>.] <span class="bibl">Arist. <span class="title">de An.</span>429a2</span>; <b class="b3">κατοπτρικὴ φ</b>. <b class="b2">image</b> reflected in a mirror, <span class="title">Placit.</span>3.1.2; also of other sense=perceptions, <b class="b3">φ. καὶ αἴσθησις ταὐτὸν ἔν τε θερμοῖς καὶ πᾶσι τοῖς τοιούτοις</b> <b class="b2">appearance</b> is the same as perception, whether we are talking of hot things or of anything else like them, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Tht.</span>152c</span>, cf. <span class="bibl">Chrysipp.Stoic.2.21</span>; ταῦτα ἔστι μέν τι, ἀλλ' οὐχ ὧν ἐμποιεῖ τὴν φ. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Metaph.</span>1024b24</span>; ἡ φ. ἐστὶν αἴσθησίς τις ἀσθενής . . κἂν τῷ ἐλπίζοντι ἀκολουθοῖ ἂν φ. τις οὗ ἐλπίζει <span class="bibl">Id.<span class="title">Rh.</span>1370a28</span>; αἱ [αἰσθήσεις] ἀληθεῖς ἀεί, αἱ δὲ φ. γίνονται αἱ πλείους ψευδεῖς <span class="bibl">Id.<span class="title">de An.</span>428a12</span>; φ. ἀληθεῖς ἁπάσας <span class="bibl">Epicur.<span class="title">Fr.</span>254</span>; ἀπελθόντων τῶν αἰσθητῶν ἔνεισιν αἱ αἰσθήσεις καὶ φ. ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις <span class="bibl">Arist. <span class="title">de An.</span>425b25</span>; <b class="b3">διὰ τὸ ἐμμένειν [τὰς φ.] καὶ ὁμοίας εἶναι ταῖς αἰσθήσεσι</b> ib.<span class="bibl">429a5</span>; τῆς αἰσθήσεως ἀλλοιουμένης ἐξ ἧς γίνεσθαι τὴν φ. <span class="bibl">Thphr.<span class="title">Sens.</span>63</span>; ἐλέγχειν τὰς ἀλλήλων φ. καὶ δόξας <span class="bibl">Pl.<span class="title">Tht.</span>161e</span>; freq. in later Philos. esp. in meaning psychic <b class="b2">image</b>, <span class="bibl">Epicur.<span class="title">Ep.</span>1p.12U.</span>, <span class="bibl">S.E.<span class="title">M.</span>7.152</span>, <span class="bibl">M.Ant.4.24</span>, al.; defined as τύπωσις ἐν ψυχῇ <span class="bibl">Chrysipp.Stoic.2.23</span>; φ. καταληπτική Zeno Stoic. 1.17, etc.; [φ. κ.] ἢν κριτήριον εἶναι τῶν πραγμάτων φασί, τὴν γιγνομένην ἀπὸ ὑπάρχοντος κατ' αὐτὸ τὸ ὑπάρχον ἐναπεσφραγισμένην <span class="title">Stoic.</span> 2.21, cf. 26, al.; <b class="b3">διανοητικαὶ φ</b>. mental <b class="b2">images</b>, <span class="bibl">Cic.<span class="title">Fam.</span>15.16.1</span>; νυκτεριναὶ φ. Phlp. <b class="b2">in de An</b>.486.13, cf. <span class="title">Gp.</span>12.17.15; <b class="b2">apparition</b>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Mir.</span>846a37</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> less scientifically, <b class="b2">appearance</b>, <b class="b3">ἐμποιοῦντα τὴν φ</b>. (sc. <b class="b3">τοῦ ἐλέγχειν</b>) <span class="bibl">Id.<span class="title">SE</span>165b25</span>; τὸ παράδοξον τῆς τῶν ζῴων φ. <span class="bibl">Plb. 3.53.8</span>, cf. <span class="bibl">5.48.9</span>, <span class="bibl">App.<span class="title">BC</span>4.102</span>, <span class="bibl"><span class="title">Hann.</span>15</span>; κατὰ τὴν πρώτην φ. <span class="bibl">Plb.11.27.7</span>; <b class="b3">συναύξειν τὴν φ. [τῆς νίκης</b>] <span class="bibl">Id.16.8.3</span>; δουλεύοντες τῇ τῶν ἐκτὸς φ. <span class="bibl">Id.30.19.4</span>; φ. ποιεῖν καὶ προσδοκίαν <span class="bibl">Id.18.10.7</span>, cf. <span class="bibl">14.2.4</span>; <b class="b3">ζῷα . . μέχρι φ. φαινόμενα</b> (in a conjuring trick) Cels. ap. <span class="bibl">Origenes<span class="title">Cels.</span>1.68</span>; κατὰ τὴν πρόχειρον οὑτωσὶ φ. Gal.6.105, cf. 15.17,115, 19.206; τῶν ἀπεπτούντων ἐνίοις φ. . . γίνονται Id.18(2).73, cf. 71, al. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">imagination</b>, i.e. the <b class="b2">re-presentation</b> of appearances or images, primarily derived from sensation (cf. αἴσθησις 11), <b class="b3">ὅταν μὴ καθ' αὑτὸ ἀλλὰ δι' αἰσθήσεως παρῇ τινι τὸ τοιοῦτον αὖ πάθος</b> (sc. <b class="b3">δόξα</b>) <b class="b3"> ἆρ' οἷόν τε ὀρθῶς εἰπεῖν ἕτερόν τι πλὴν φ.; . . φαίνεται δὲ ὃ λέγομεν</b> (i.e. <b class="b3">φαντασία</b>) σύμμειξις αἰσθήσεως καὶ δόξης <span class="bibl">Pl.<span class="title">Sph.</span>264a</span>, <span class="bibl">264b</span>; οὐδὲ δόξα μετ' αἰσθήσεως οὐδὲ δι' αἰσθήσεως οὐδὲ συμπλοκὴ δόξης καὶ αἰσθήσεως φ. ἂν εἴη <span class="bibl">Arist. <span class="title">de An.</span> 428a26</span>; <b class="b3">ἡ φ. καθ' ἣν λέγομεν φάντασμά τι ἡμῖν γίγνεσθαι</b> ib.<span class="bibl">428a1</span>; ἔστι δὲ φ. ἡ ὑπὸ τῆς κατ' ἐνέργειαν αἰσθήσεως γινομένη κίνησις <span class="bibl">Id.<span class="title">Insomn.</span>459a17</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">de An.</span>429a1</span>; <b class="b3">εἰ ἔστι καὶ τοῦτο [τὸ νοεῖν] φ. τις ἢ μὴ ἄνευ φ</b>. ib.<span class="bibl">403a8</span>; c. gen., μέλλοντος κακοῦ <span class="bibl">Id.<span class="title">Rh.</span>1382a21</span>, cf. <span class="bibl">1370a30</span>, <span class="bibl">b33</span>, al.; αἰσχροῦ φ. <span class="bibl">Cic.<span class="title">Att.</span>9.6.5</span>; also περὶ ἀδοξίας φ. ἐστὶν ἡ αἰσχύνη <span class="bibl">Arist.<span class="title">Rh.</span>1384a23</span>; <b class="b3">γίγνεται ἑκάστῳ φ. ὅτι τοιοῦτός [ἐστι</b>] ib.<span class="bibl">1371a9</span>; ἡ κατὰ τὴν σύλληψιν φ. τῆς γυναικός <span class="title">Placit.</span>5.12.2, cf. <span class="bibl">Sor.1.39</span> (pl.); <b class="b3">τὰ πρὸς τὴν φ. χρώματα</b> colours as judged by the <b class="b3">φ</b>., <b class="b2">apparent</b> colours, <span class="title">Placit.</span>1.15.8; <b class="b3">φωτίζεσθαι πρὸς τὴν φ</b>. ib.2.28.6. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">b</span> in Aristotle, <b class="b2">faculty of imagination</b>, both presentative and representative, opp. αἴσθησις, [φ.] οὐκ ἔστιν αἴσθησις <span class="bibl">Arist.<span class="title">de An.</span> 428a5</span>; opp. <b class="b3">δόξα</b>, because <b class="b3">πίστις</b> is absent, ib.<span class="bibl">22</span>, <span class="bibl">24</span>; opp. <b class="b3">ἐπιστήμη</b>, <b class="b3">νοῦς, διάνοια, οὐδὲ [φ.] τῶν ἀεὶ ἀληθευόντων οὐδεμία ἔσται, οἷον ἐπιστήμη ἢ νοῦς</b> ib.<span class="bibl">428a17</span>; <b class="b3">φ. ἕτερον καὶ αἰσθήσεως καὶ διανοίας· αὐτή τε οὐ γίγνεται ἄνευ αἰσθήσεως καὶ ἄνευ ταύτης οὐκ ἔστιν ὑπόληψις</b> ib.<span class="bibl">427b14</span>; φ. γίνεται ἢ διὰ νοήσεως ἢ δι' αἰσθήσεως <span class="bibl">Id.<span class="title">MA</span>702a19</span>; ὀρεκτικὸν [τὸ ζῷον] οὐκ ἄνευ φ., φ. δὲ πᾶσα ἢ λογιστικὴ ἢ αἰσθητική <span class="bibl">Id.<span class="title">de An.</span>433b28</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">c</span> <b class="b2">creative imagination</b>, φ. σοφωτέρα μιμήσεως δημιουργός <span class="bibl">Philostr.<span class="title">VA</span>6.19</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> the <b class="b2">use of imagery</b> in literature, τεθορύβηται ταῖς φ. μᾶλλον ἢ δεδείνωται Longin.3.1; ἡ ῥητορικὴ φ. Id.15.2; ἀπὸ τοῦ ἀποδεικτικοῦ περιελκόμεθα εἰς τὸ κατὰ φαντασίαν ἐκπληκτικόν Id.15.11; αἱ ποιητικαὶ φ. Plu.2.759c; ἐς τὰς φ. τῶν λεγομένων τῷ σχήματι τοῦ σώματος συνεφέροντο <span class="bibl">App.<span class="title">Pun.</span>134</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Hisp.</span>26</span>, <span class="bibl"><span class="title">Syr.</span>40</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> <b class="b2">prestige, reputation</b>, μεγάλην ἐφείλκετο φ. ὡς μόνος εἰδὼς τί λέγει <span class="bibl">Plb.22.9.12</span>, cf. <span class="bibl">24.7.2</span>, <span class="bibl">24.11.5</span>, <span class="bibl"><span class="title">Fr.</span>233</span>; ἐκ τοῦ τοὺς ἄλλους ἐλέγχειν φ. ἀπενέγκασθαι προαιρούμενος <span class="bibl">Hipparch.1.1.6</span>; <b class="b2">parade, ostentation</b>, ποιέειν μηδὲν περιέργως μηδὲ μετὰ φαντασίης <span class="bibl">Hp.<span class="title">Decent.</span>7</span>, cf. <span class="bibl">Plb.15.25.22</span>, <span class="bibl">16.21.1</span>, <span class="bibl">31.26.6</span>, <span class="bibl">Posidon.36</span> J., <span class="bibl">D.S.12.83</span>, <span class="bibl">Vett.Val.38.26</span>, al.; ἡ ἐφήμερος τῆς ἀρχῆς φ. Sopat. ap. Stob.4.5.55; μετὰ πολλῆς φ. <span class="bibl"><span class="title">Act.Ap.</span> 25.23</span>, cf. <span class="bibl">D.L.4.53</span>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1254.png Seite 1254]] ἡ, 1) das Sichtbarmachen, Zeigen, bes. das Ausstellen zur Schau, zum Prunke, das Prahlen. – 2) intrans., das Sichtbarwerden, Erscheinen, νεῶν App. B. C. 4, 102; – der Anblick, das Aussehen, Pol. 1, 37, 5 u. oft; auch das Aufsehen, das Einer durch sein prunkendes Erscheinen macht, Rufin. 37 (V, 27); dah. ἡ κατὰ τὴν εὐγένειαν [[φαντασία]] Pol. 32, 12, 6, der Glanz der Geburt, u. öfter; φαντασίας [[ἕνεκα]] D. Sic. 12, 83; vgl. Posidon. bei Ath. 212 a. – 3) der Zustand der Seele, wenn sie Sinneneindrücke empfängt, καὶ [[αἴσθησις]] Plat. Theaet. 152 c; bei den Stoikern die Vorstellung, sowohl das Vorgestellte (τὸ φανταστόν), als die Vorstellungskraft (τὸ φανταστικόν), S. Emp. oft. – Besonders die Kraft der Seele, sich Dinge als wirklich od. gegenwärtig vorzustellen, die nur in der Einbildung vorhanden od. abwesend sind, Einbildungskraft, Phantasie, S. Emp. pyrrh. 3, 241 u. A. – Aber auch ein Bild der Phantasie, eine Einbildung, καὶ [[δόξα]] Plat. Soph. 263 d; Theaet. 161 c. – Verlangen, Gelüst nach abwesenden Dingen, Sp.
}}
{{ls
|lstext='''φαντᾰσία''': ἡ, τὸ ἐξωτερικὸν φαινόμενον πράγματός τινος, [[ἐπίδειξις]], Πολύβ. 32. 12, 6, [[Ποσειδώνιος]] παρ’ Ἀθην. 212C. ΙΙ ὡς φιλοσοφικὸς ὅρος, ἡ [[δύναμις]] δι’ ἧς ἔννοιά τις γίνεται φανερὰ (φαίνεται.) εἰς τὸν νοῦν (ὅτε τὸ οὕτω παρουσιαζόμενον εἰς τὸν νοῦν καλεῖται [[φάντασμα]])· [[εἶναι]] δὲ κατὰ τὸν Πλάτωνα [[δόξα]] παρουσιαζομένη εἰς τὸ [[πνεῦμα]] οὐχὶ [[ἁπλῶς]] ἀλλὰ διὰ τῆς αἰσθήσεως, Σοφιστ. 264Α· ἐν ᾧ ὁ Ἀριστ. ὁρίζει αὐτὴν ὡς κίνησιν τοῦ νοῦ παραγομένην διὰ τῆς αἰσθήσεως, περὶ Ψυχ. 3. 3 20. ἢ χαλαρώτερον ὡς αἴσθησίν τινα ἀσθενῆ, ὁποίαν προσδοκᾷ τις ἢ ἀναμιμνήσκεται, κατ’ ἀντίθεσιν πρὸς τὴν ζωηρὰν ἐντύπωσιν τὴν ἐκ τῶν παρόντων πραγμάτων, Ρητ. 1. 11, 6· ἀποδίδει δὲ τὴν δύναμιν ταύτην εἰς τὰ ζῷα, [[ἅπερ]] ζῶσι ταῖς φαντασίαις καὶ ταῖς μνήμαις, Μετά τὰ Φυσικ. 1, 1, 3, πρβλ. περὶ Ψυχ. 3. 3. 13. 2) ἀντικειμενικῶς, σχεδὸν ὡς τὸ [[φάντασμα]], [[παράστασις]], ἢ [[ἐντύπωσις]] εἰς τὸν νοῦν τινος, [[ἴνδαλμα]], τὸ τοῦ Κικέρωνος vi??m, (τὸ δὲ ἀντικείμενον ἐξ οὗ ἡ [[ἐντύπωσις]] λέγεται τὸ φανταστόν, καὶ τὸ φανταστικόν, ἡ [[κατάστασις]] τοῦ νοῦ ἡ γινομένη ἐκ τῶν φανταστῶν, Πλούτ. 2. 900D, Ε), φαντασίαι καὶ δόξαι Πλάτ. Θεαίτ. 161Ε, πρβλ. 152C, Σοφιστ. 263D· ― ἡ [[λέξις]] ἦν ἐν πολλῇ χρήσει, παρὰ τοῖς Στωϊκοῖς, πρβλ. Χρύσιππ. παρὰ Πλουτ. 2. 1046F, 1055F κἑξ.· καὶ εἰσήχθη εἰς τὴν Λατινικὴν ὑπὸ τοῦ Κικέρωνος, Πλουτ. Κικ. 40.
}}
{{bailly
|btext=ας (ἡ) :<br /><b>I.</b> apparition de choses extraordinaires <i>ou</i> qui font illusion, vision;<br /><b>II.</b> spectacle, coup d’œil, aspect <i>particul. de choses extraordinaires et propres à frapper l’imagination</i> ; étalage, montre, ostentation;<br /><b>III.</b> action de se figurer par l’imagination, <i>d’où</i><br /><b>1</b> image qui s’offre à l’esprit, idée;<br /><b>2</b> faculté de se représenter par l’esprit, imagination ; ARSTT représentation.<br />'''Étymologie:''' [[φαντάζω]].
}}
{{StrongGR
|strgr=from a derivative of [[φαντάζω]]; ([[properly]] [[abstract]]) a ([[vain]]) [[show]] ("fantasy"): [[pomp]].
}}
{{Thayer
|txtha=φαντασίας, ἡ, [[show]], [[showy]] [[appearance]], [[display]], [[pomp]]: [[Polybius]] 15,25, 5, etc.; (Diodorus 12,83); others.) 
}}
{{grml
|mltxt=η, Ν<br /><b>βλ.</b> [[φαντασία]].———————— η, ΝΜΑ, και [[φαντασία]] Ν [[φαντάζω]], -<i>ομαι</i>]<br /><b>1.</b> η [[δύναμη]], η [[ικανότητα]] αναπαράστασης με τον νου πραγμάτων ή γεγονότων<br /><b>2.</b> [[ψευδής]] [[παράσταση]], ασύστατη [[ιδέα]] που δημιουργείται μόνον στον νου, [[χωρίς]] [[καμιά]] [[αντιστοιχία]] με την [[πραγματικότητα]], φανταστικό [[πλάσμα]], [[φάντασμα]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>(φιλοσ.)</b> α) ψυχική [[λειτουργία]] με την οποία ο [[άνθρωπος]] μπορεί να ανακαλέσει στο [[παρόν]], με την [[μορφή]] νοητικών εικόνων, αντικείμενα ή γεγονότα γνωστά από μια προγενέστερη [[εμπειρία]], νοερή [[ανάπλαση]] μιας προγενέστερης εικόνας, μιας προγενέστερης παράστασης, μιας προγενέστερης εμπειρίας<br />β) [[λειτουργία]] με την οποία ο [[νους]] «πλάθει» και παριστά, υπό [[μορφή]] συγκεκριμένη, πράγματα, όντα, καταστάσεις για τα οποία δεν έχει άμεση [[εμπειρία]]<br />γ) η [[ικανότητα]] επεξεργασίας νέων εικόνων και εννοιών σε έναν οποιονδήποτε τομέα της πνευματικής δραστηριότητας, η [[ικανότητα]] εύρεσης πρωτότυπων λύσεων σε θεωρητικά ή πρακτικά προβλήματα, [[επινόηση]], [[ικανότητα]] επινόησης<br /><b>2.</b> <b>μουσ.</b> [[σύνθεση]] ελεύθερης μορφής και έμπνευσης, που προορίζεται [[συνήθως]] για ενόργανη [[σόλο]] [[εκτέλεση]]<br /><b>3.</b> η [[ιδιότητα]] του φαντασμένου, [[μεγαλαυχία]], ψευτοπερηφάνια, [[έπαρση]] («[[είναι]] όλος [[φαντασία]], λες και έγινε [[κάτι]]»)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «νοσηρή [ή αρρωστημένη] [[φαντασία]]» — [[φαντασία]] με την οποία πλάθονται απίθανα και παράδοξα πράγματα<br />β) «εξημμένη [[φαντασία]]» — [[φαντασία]] με την οποία μεγαλοποιούνται πράγματα, γεγονότα ή καταστάσεις<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> εξωτερική όψη ενός προσώπου ή πράγματος («τὸ παράδοξον τῆς τῶν ζῴων φαντασίας», <b>Πολ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>μτφ.</b> α) [[πραγμάτωση]] («συναύξειν τὴν φαντασίαν [τῆς νίκης]», <b>Πολ.</b>)<br />β) [[επίδειξη]]<br />γ) καλή [[φήμη]], [[γόητρο]]<br />δ) [[πλάνη]], [[απάτη]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''φαντᾰσία:''' ἡ, [[φαντασία]], η [[δύναμη]] με την οποία ένα [[πράγμα]] παρουσιάζεται (<i>φαίνεται</i>) στο [[μυαλό]] (το [[αντικείμενο]] που αναπαρίσταται νοητικά αποκαλείται [[φάντασμα]]), σε Πλάτ., Αριστ.
}}
{{elru
|elrutext='''φαντᾰσία:''' ἡ<b class="num">1)</b> показывание, демонстрирование: τῇ τοῦ γεγονότος εὐτυχήματος φαντασίᾳ Polyb. выставляя напоказ свою (военную) удачу; φαντασίας [[ἕνεκεν]] Diod. для показа;<br /><b class="num">2)</b> пышность, блеск ([[μετὰ]] πολλῆς φαντασίας NT): ἡ κατὰ τὴν εὐγένειαν φ. Polyb. знатное происхождение, родовитость;<br /><b class="num">3)</b> филос. фантазия, впечатление, психический образ, представление: φ. καὶ [[αἴσθησις]] [[ταὐτόν]] Plat. представление и чувственное восприятие - одно и то же; ἡ φ. ἐστὶν αἴσθησίς τις [[ἀσθενής]] Arst. представление есть некое ослабленное восприятие;<br /><b class="num">4)</b> плод воображения, видение Plat., Plut., Sext.
}}