View source for ῥυθμός

{{LSJ1
|Full diacritics=ῥυθμός
|Medium diacritics=ῥυθμός
|Low diacritics=ρυθμός
|Capitals=ΡΥΘΜΟΣ
|Transliteration A=rhythmós
|Transliteration B=rhythmos
|Transliteration C=rythmos
|Beta Code=r(uqmo/s
|Definition=Ion. ῥυσμός (v. infr. <span class="bibl">111</span>, IV), ὁ: (ῥέω):—<span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">any regular recurring motion</b> (πᾶς ῥ. ὡρισμένῃ μετρεῖται κινήσει <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pr.</span>882b2</span>): </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">I</span> <b class="b2">measured motion, time</b>, whether in sound or motion, <span class="bibl">Democr.15c</span>; = [[ἡ τῆς κινήσεως τάξις]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>665a</span>, cf. <span class="bibl">672e</span>; ὁ ῥ. ἐκ τοῦ ταχέος καὶ βραδέος, ἐκ διενηνεγμένων πρότερον, ὕστερον δὲ ὁμολογησάντων γέγονε <span class="bibl">Id.<span class="title">Smp.</span>187b</span>, cf. Suid. s.v.; [[rhythm]], opp. <b class="b3">μέτρον</b> and <b class="b3">ἁρμονία</b>, <span class="bibl">Ar. <span class="title">Nu.</span>638</span> sq., <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>397b</span>, <span class="bibl">398d</span>, <span class="bibl">601a</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Rh.</span>1403b31</span>; λόγοι μετὰ μουσικῆς καὶ ῥυθμῶν πεποιημένοι <span class="bibl">Isoc.15.46</span>; of Prose rhythm, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Rh.</span>1408b29</span>, <span class="bibl">D.H.<span class="title">Comp.</span>17</span>: defined by <span class="bibl">Aristox.<span class="title">Rhyth.</span>1</span>, <span class="bibl">Aristid.Quint.1.13</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> special phrases: <b class="b3">ἐν ῥυθμῷ</b> in [[time]], of dancing, marching, etc., βαίνειν ἐν ῥ. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>670b</span>, cf. <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>5.4.14</span>; ὀρχεῖσθαι <span class="bibl">Id.<span class="title">Cyr.</span>1.3.10</span>; <b class="b3">ἐν τῷ ῥ. ἀναπνεῖν</b> respire [[regularly]], <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pr.</span>882b1</span>; so σωζόμενος ῥ. <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>797</span> (lyr.); μετὰ ῥυθμοῦ βαίνοντες <span class="bibl">Th.5.70</span>; <b class="b3">ῥυθμὸν χορείας ὑπάγειν</b> keep [[time]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Th.</span>956</span> (lyr.); <b class="b3">θάττονα ῥυθμὸν ἐπάγειν</b> play in quicker [[time]], <span class="bibl">X.<span class="title">Smp.</span>2.22</span>; πυρριχίῳ δρόμῳ καὶ ῥυθμῷ <span class="bibl">Hdn.4.2.9</span>, cf. <span class="bibl">Plb.4.20.6</span>: pl., [[paces]], <span class="bibl">Alcid.<span class="title">Soph.</span> 17</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> <b class="b2">measure, proportion</b> or [[symmetry]] of parts, at rest as well as in motion, <b class="b3">κατὰ τὸν αὐτὸν ῥ</b>. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>728e</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> generally, [[proportion]], [[arrangement]], [[order]], ῥυθμῷ τινι <span class="bibl">E.<span class="title">Cyc.</span>398</span> (codd., but <b class="b3">θ' ἑνὶ</b> is prob.); <b class="b3">οὐκ ἀπὸ ῥυσμοῦ εἰκάζω</b> not without [[reason]], <span class="bibl">Call. <span class="title">Epigr.</span>44.5</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">IV</span> [[state]] or [[condition]] of anything, <b class="b2">temper, disposition</b>, <span class="bibl">Thgn.964</span> (coupled with <b class="b3">ὀργή</b> and <b class="b3">τρόπος</b>) ; οἷος ῥυσμὸς ἀνθρώπους ἔχει <span class="bibl">Archil.66.7</span>; ὅσοι χθονίους ἔχουσι ῥυσμοὺς καὶ χαλεπούς <span class="bibl">Anacr. 74</span>; <b class="b3">μένει . . χρῆμ' οὐδὲν ἐν ταὐτῷ ῥ</b>. <span class="bibl">Eup.356</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">V</span> <b class="b2">form, shape</b> of a thing, <span class="bibl">Democr.5i</span>; identified by Arist. with <b class="b3">σχῆμα</b>, <span class="bibl"><span class="title">Metaph.</span>985b16</span>, <span class="bibl">1042b14</span>; <b class="b3">μετέβαλον τὸν ῥ. τῶν γραμμάτων</b> changed the [[form]] or [[shape]] of the letters, <span class="bibl">Hdt.5.58</span>; of Chian boots, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Art.</span>62</span>; of the [[shape]] of a cup, <span class="bibl">Alex.59</span>; of a breastplate, <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>3.10.10</span>; [<b class="b3">τοῦ θυσιαστηρίου</b>] <span class="bibl">LXX <span class="title">4 Ki.</span>16.10</span>; Αὐτονόας ῥ. ωὑτός <span class="bibl">Theoc.26.23</span>; so of the natural [[features]] of a country, <span class="bibl">D.P.271</span>,<span class="bibl">620</span>; [[structure]] of a substance, <b class="b3">κεγχροειδὲς τῷ ῥ., τῷ ῥ. σπογγῶδες</b>, Dsc.5.77,118. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">VI</span> <b class="b2">manner, fashion</b> of a thing, Ἕλλην ῥ. πέπλων <span class="bibl">E.<span class="title">Heracl.</span>130</span>; <b class="b3">τίνι ῥ. φόνου</b>; by what [[kind]] of slaughter? <span class="bibl">Id.<span class="title">El.</span>772</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Supp.</span>94</span>; <b class="b3">ἐν τριγώνοις ῥυθμοῖς</b> triangular-[[wise]], <span class="bibl">A.<span class="title">Fr.</span>78</span>. [ῠ by nature, <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>797</span> (lyr.), <span class="bibl">E.<span class="title">Supp.</span>94</span>, etc.; ῡ by position in <span class="bibl">Thgn.964</span>, etc.]</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0850.png Seite 850]] ὁ, ion. [[ῥυσμός]], jede Bewegung, bes. wobei ein gewisses Maaß stattfindet. Dah. – 1) eigtl. das Zeitmaaß, der Takt, bei dem Tanz, der Musik, dem Versmaaß od. in sonst einer abgemessenen, taktmäßigen Bewegung, wofür auch wir das Wort Rhythmus brauchen; χορείας, Ar. Th. 955; πότερα περὶ μέτρων ἢ περὶ ἐπῶν ἢ ῥυθμῶν, Nubb. 628, vgl. 637. 638; Plat. Conv. 187 b sagt ὥςπερ γε καὶ ὁ ῥυθμὸς ἐκ τοῦ ταχέος καὶ βραδέος διενηνεγμένων πρότερον, [[ὕστερον]] δὲ ὁμολογησάντων γέγονε; τῇ τῆς κινήσεως τάξει ῥυθμὸς [[ὄνομα]] εἴη, Legg. II, 655 a; βαίνειν ἐν ῥυθμῷ, ib. 170 b; oft mit [[ἁρμονία]] verbunden, wie Conv. 187 c; ἐν ῥ υθμῷ ὀρχεῖσθαι, Xen. Cyr. 1, 3, 10 An. 5, 4, 14, der auch ῥυθμοὺς σαλπίζειν vrbdt, 7, 3, 32, nach dem Takte blasen od. mit der Trompete den Takt angeben, womit Pol. 4. 20, 6 zu vergleichen: αὐλὸν καὶ ῥυθμὸν εἰς τὸν πόλεμον ἀντὶ σάλπιγγος εἰσήγαγον οἱ Λακεδαιμόνιοι, Luc. ἐν ῥυθμῷ ἔβαινε πρὸς αὐλόν, Prom. 6; auch οὐκ οἶδ' [[ὅπως]] ἐπλήγην ὑπὸ τοῦ ῥυθμοῦ τῶν ὀνομάτων, vit. auct. 21, u. sonst; Plut. u. A. – Bes. bei sp. Rhett. u. Gramm. der Wohlklang der Rede, der Tonfall, der aus schönem Ebenmaaße der Sylben, Wörter u. Sätze entspringt. – 2) Gleichmaaß, Ebenmaaß des Raumes, richtiges, schönes Verhältniß der Theile, vgl. Xen. Mem. 3, 10, 10, wo vom [[ῥυθμός]] der Harnische gesprochen wird, und es dem ἁρμόττοντας ποιεῖν entspricht; die nach einem bestimmten Ebenmaaße bestimmte Form oder Gestalt, γραμμάτων [[ῥυσμός]], die Gestalt der Buchstaben, Her. 5, 38, wie von der Gestalt eines Trinkgefäßes Alexis bei Ath. III, 125 f; vgl. auch Theocr. 26, 23. – 3) überhaupt das rechte Maaß, σωζόμενον ῥυθμόν, Aesch. Ch. 786. – Auch die Art u. Weise, die Gemüthsart, Theogn. 958, wo es mit [[ὀργή]] u. [[τρόπος]] verbunden ist; der Zustand des Menschen überhaupt, [[οἷος]] ῥυθμὸς ἀνθρώπους ἔχει, Archil. frg. 31, 7. – Proportion, Verhältniß, κατὰ τὸν αὐτὸν ῥυθμὸν ἔχει, Plat. Legg. V, 728 f. – Es ist wohl von ῥέω abzuleiten oder mit [[ῥέπω]], [[ῥομβέω]] verwandt. – [Die Attiker und die spätern Dichter brauchen die erste Sylbe nicht selten kurz.]
}}
{{ls
|lstext='''ῥυθμός''': Ἰων. ῥυσμὸς (ἴδε κατωτ. ΙΙΙ, IV), ὁ· (ἴδε ἐν λέξ. ῥέω)· - πᾶσα [[ὁμαλῶς]] ἐπαναλαμβανομένη [[κίνησις]] (πᾶς ῥ. ὡρισμένῃ μετρεῖται κινήσει Ἀριστ. Προβλ. 5. 16): Ι. [[κίνησις]] [[ἔμμετρος]], [[χρόνος]], Λατ. numerus, [[εἴτε]] ἐπὶ ἤχου [[εἴτε]] [[καθόλου]] ἐπὶ χρόνου, ἡ τῆς κινήσεως [[τάξις]] Πλάτ. Νόμ. 665Α, πρβλ. 654Α, 672Ε· ὁ ῥ. ἐκ τοῦ ταχέος καὶ βραδέος διενηνεγμένων πρότερον, [[ὕστερον]] δὲ ὁμολογησάντων γέγονε ὁ αὐτ. ἐν Συμπ. 187Β, πρβλ. Κικ. Orator 20 καὶ 51, Σουΐδ. ἐν λέξ.· [[ὅθεν]] ἀντίκειται πρὸς τὰς λέξεις [[μέτρον]] καὶ [[ἁρμονία]], [[διότι]] ὑπάρχει ῥυθμὸς καὶ ἐν τῷ πεζῷ λόγῳ, ὡς ὑπάρχει ἐν τῇ ποιήσει, Ἀριστοφ. Νεφ. 638 κἑξ., Πλάτ. Πολ. 397Β, 398D, 601A, Ἀριστ. Ρητ. 3. 1, 4· λόγοι [[μετὰ]] μουσικῆς καὶ ῥυθμῶν πεποιημένοι Ἰσοκρ. 319C· ἐπὶ τῶν εἰδῶν τοῦ ῥυθμοῦ ὅσα οἱ παλαιοὶ διακρίνουσιν, ἴδε Böckh. εἰς Πινδ. 2) ἰδιαίτεραι φράσεις: ἐν ῥυθμῷ, [[μετὰ]] ῥυθμοῦ, ἐπὶ ὀρχήσεως, βαδίσματος, κτλ., τὸ τοῦ Οὐεργιλίου in numerum, ἐν ῥ. βαίνειν Πλάτ. Νόμ. 670Β, Ξεν. Ἀνάβ. 5. 4, 14, πρβλ. Πολύβ. 4. 20, 6· ὀρχεῖσθαι Ξεν. Κύρ. 1. 2, 10· ἐν τῷ ῥ. ἀναπνεῖν, ἀναπνεῖν [[ὁμαλῶς]], Ἀριστ. Προβλ. 5. 16, 1· οὕτω, σώζεσθαι ῥ. Αἰσχύλ. Χο. 797· [[μετὰ]] ῥυθμοῦ Θουκ. 5. 70· ῥυθμὸν χορείας [[ὑπάγω]], τηρῶ ῥυθμόν, «κτυπῶ τὸν χρόνον», Ἀριστοφ. Θεσμ. 956· θάττονα ῥυθμὸν [[ἐπάγω]], [[παίζω]] μὲ ταχύτερον «χρόνον», Ξεν. Συμπ. 2. 22· πυρριχίῳ δρόμῳ καὶ ῥυθμῷ Ἡρῳδιαν. 4. 22. ΙΙ. [[μέτρον]], [[συμμετρία]], [[ἀναλογία]] μερῶν ἐν στάσει ὡς καὶ ἐν κινήσει, κατὰ τὸν αὐτὸν ῥ. Πλάτ. 738Ε. ΙΙΙ. [[καθόλου]], [[ἀναλογία]], [[διευθέτησις]], [[τάξις]], ῥυθμῷ τινι Εὐρ. Κύκλ. 398· οὐκ ἀπὸ ῥυσμοῦ, οὐχὶ [[ἄνευ]] λόγου, Καλλ. Ἐπιγράμμ. 44. 5. IV. ἡ [[κατάστασις]] παντὸς πράγματος, [[οἷον]] ἡ [[κατάστασις]] τῆς ψυχῆς, [[διάθεσις]], Θέογν. 958 ([[ἔνθα]] συνδυάζεται [[μετὰ]] τοῦ ὀργὴ καὶ [[τρόπος]])· οἷος ῥυσμὸς ἀνθρώπους ἔχει Ἀρχίλ. 60· ὅσοι χθονίους ἔχουσι ῥυσμοὺς καὶ χαλεποὺς Ἀνακρ. 78· μένει… χρῆμ’ οὐδὲν ἐν ταὐτῷ ῥ. Εὔπολις ἐν Ἀδήλ. 4. V. τὸ [[σχῆμα]] ἢ ἡ μορφὴ πράγματός τινος, Δημόκρ. παρὰ Διογ. Λ. 9. 47· ὅτε ὁ Ἀριστ. ταυτίζει τὴν λέξιν [[μετὰ]] τοῦ [[σχῆμα]], Μετὰ τὰ Φυσ. 1. 4, 11., 7. 2.2, πρβλ Trendelenb. εἰς τὸ περὶ Ψυχῆς σ. 214· μετέβαλον τὸν ῥ. τῶν γραμμάτων, τὴν μορφήν, τὸ [[σχῆμα]] αὐτῶν, Ἡρόδ. 5. 58· [[οἷον]] αἱ Χῖαι κρηπῖδες ῥυθμὸν εἶχον Ἱππ. π. Ἄρθρ. 828· ἐπὶ τοῦ σχήματος ποτηρίου, «[[οὔτε]] τρυβλίῳ [[οὔτε]] [[φιάλη]], μετεῖχε δ’ ἀμφοῖν τοῖν ῥυθμοῖν» Ἄλεξις ἐν «Δροπίδῃ» 1. 4· ἐπὶ θώρακος, Ξεν. Ἀπομν. 3. 10. 10· [[οὕτως]] ἐπὶ τῆς γεωγραφίας χώρας τινός, Λιβύης ῥυσμὸς πέλει Διον. Π. 271, [[σχῆμα]] δὲ τοι Ἀσίης ῥυσμὸς πέλει ἀμφοτέρων 620, κτλ. VI. ὁ [[τρόπος]] τοῦ σχηματισμοῦ πράγματός τινος, [[Ἕλλην]] ῥ. πέπλων Εὐρ. [[Ἡρακλ]]. 130 τίς ῥ. φόνου; ποίου εἴδους [[φόνος]]; ὁ αὐτ. ἐν Ἠλ. 772, πρβλ. Ἱκέτ. 94· ἐν τριγώνοις ῥυθμοῖς Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 72. [Παρὰ τοῖς Ἀττικ. καὶ [[μάλιστα]] τοῖς μεταγεν. ποιηταῖς ῠ [[εἶναι]] οὐχὶ σπάνιον].
}}
{{bailly
|btext=οῦ (ὁ) :<br /><b>I.</b> mouvement réglé et mesuré, <i>d’où</i><br /><b>1</b> mesure, cadence, rythme : [[ἐν]] ῥυθμῷ XÉN, μετὰ ῥυθμοῦ THC en mesure, en cadence ; <i>particul.</i> harmonie d’une période, nombre oratoire;<br /><b>2</b> <i>p. anal.</i> proportions régulières, ordonnance symétrique, juste mesure;<br /><b>II.</b> <i>p. ext.</i> manière d’être, <i>d’où</i><br /><b>1</b> forme d’une chose (d’un caractère d’écriture, d’un plat, <i>etc.</i>);<br /><b>2</b> caractère, nature.<br />'''Étymologie:''' [[ῥέω]].
}}
{{Slater
|sltr=[[ῥυθμός]] <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[symmetry]] [[τοῦ]] δὲ (sc. ναοῦ) παντέχν[οις] Ἁφαίστου παλάμαις καὶ Ἀθά[νας] [[τίς]] ὁ ῥυθμὸς ἐφαίνετο; (Pae. 8.67)
}}
{{grml
|mltxt=ο / [[ῥυθμός]], ΝΜΑ, και ιων. τ. [[ῥυσμός]], Α<br />η [[διαδοχή]], η κανονική [[εναλλαγή]] κινήσεων ή ενεργειών σε ίσα χρονικά διαστήματα ή σε διαστήματα που παρουσιάζουν [[αναλογία]] [[μεταξύ]] τους, έμμετρη [[κίνηση]] (α. «[[ρυθμός]] της κωπηλασίας» β. «ὁ ῥυθμὸς ἐκ τοῡ ταχέος καὶ βραδέος, ἐκ διενηνεγμένων πρότερον, [[ὕστερον]] δὲ ὁμολογησάντων, γέγονε», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[ευρυθμία]], [[τάξη]] («δεν έχει ρυθμό στη ζωή του»)<br /><b>2.</b> (μουσ.-λογοτ.) η [[διάταξη]] ή η [[εναλλαγή]] φθόγγων ή ήχων με ορισμένο τρόπο [[μέσα]] στον χρόνο, το [[μέτρο]] («[[ιαμβικός]] [[ρυθμός]]»)<br /><b>3.</b> ([[ιδίως]] στις πλαστικές τέχνες) α) η [[αναλογία]] και η [[συμμετρία]] τών [[μερών]] ενός συνόλου με τέτοιο τρόπο, ώστε να [[είναι]] αρμονικές<br />β) ο [[χαρακτήρας]] τών έργων που προσδίδει [[ιδιαιτερότητα]] στο [[καλλιτέχνημα]], αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα τον τεχνίτη, την [[εποχή]] ή τη [[σχολή]] που αυτό αντιπροσωπεύει, [[τεχνοτροπία]] («[[νεοκλασικός]] [[ρυθμός]]»)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> «[[ρυθμός]] εργασίας» — η [[ταχύτητα]] επαναλήψεως ορισμένων βημάτων μιας εργασίας σε [[σχέση]] με την [[ποσότητα]] και την [[ποιότητα]] του παραγόμενου προϊόντος, η οποία μπορεί να [[είναι]] σταθερή στις μηχανές [[αλλά]] κυμαινόμενη στον άνθρωπο<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[συμμετρία]], [[αναλογία]] [[μερών]] («ὡς δ' αὕτως ἡ τῶν χρημάτων καὶ κτημάτων [[κτῆσις]] καὶ τιμήσεως κατὰ τὸν αὐτὸν ῥυθμὸν ἔχει», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>2.</b> [[διευθέτηση]] με έναν συγκεκριμένο τρόπο<br /><b>3.</b> ο [[χαρακτήρας]] ενός ατόμου ή η ψυχική του [[κατάσταση]]<br /><b>4.</b> η [[μορφή]] ή το [[σχήμα]] ενός αντικειμένου που ορίζεται σύμφωνα με μια συγκεκριμένη [[συμμετρία]] («μετέβαλον τὸν ῥυσμὸν τῶν γραμμάτων», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>5.</b> η υφή ενός πράγματος («τῷ ῥυθμῷ σπογγῶδες», <b>Διοσκ.</b>)<br /><b>6.</b> ο [[τρόπος]] σχηματισμού ενός πράγματος ή ο [[τρόπος]] εκτέλεσης μιας ενέργειας (α. «ἐν τριγώνοις ῥυθμοῑς», <b>Αισχύλ.</b><br />β. «τίς ῥυθμὸς φόνου;», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>7.</b> <b>(σπάν.)</b> το [[στιχηρό]] [[άσμα]], το [[ποίημα]]<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> α) «ῥυθμὸν χορείας ὕπαγε»<br />(για όρχηση ή για [[βάδισμα]]) [[κράτα]] τον χρόνο<br />β) «θάττονα ῥυθμὸν [[ἐπάγω]]»<br />(για όρχηση ή για [[βάδισμα]]) [[παίζω]] με ταχύτερο χρόνο<br />γ) «ἐν τῷ ῥυθμῷ ἀναπνεῑν» — το να αναπνέει [[κανείς]] ομαλώς.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[ῥυθμός]] έχει σχηματιστεί από τη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] <i>ῥυF</i>- του <i>ῥέω</i> (<b>πρβλ.</b> [[ῥύαξ]], [[ῥύσις]]) <span style="color: red;">+</span> [[επίθημα]] -<i>θμός</i> / -<i>σμός</i>, που προσδίδει ιδιαίτερη [[τροπικότητα]] στη ρηματ. [[ενέργεια]] (<b>πρβλ.</b> [[κλαυθμός]], <i>μηνι</i>-<i>θμός</i>). Αντίθετα, απίθανες θεωρούνται οι συνδέσεις της λ. με το ρ. [[ἐρύω]] (Ι) «[[σύρω]], [[τραβώ]]» (<b>πρβλ.</b> <i>ῥῡτήρ</i>) ή με το ρ. [[ἐρύω]] (ΙΙ) «[[προστατεύω]]» (<b>πρβλ.</b> <i>ῥῡτήρ</i>), λόγω της βραχύτητας του -<i>ŭ</i>- του [[ῥυθμός]], [[καθώς]] και λόγω έλλειψης σημασιολ. σχέσης. Σημασιολογικά η λ. συνδέεται με τη λ. [[μέλος]] και συνενώνει τις έννοιες της μορφής και της κίνησης, αρχίζοντας από την ομαλή [[ρευστότητα]] της μορφής και καταλήγοντας στην [[κανονικότητα]] της κίνησης διά μέσου του χορού].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ῥυθμός:''' Ιων. [[ῥυσμός]], ὁ ([[ῥέω]])·<br /><b class="num">I.</b> έμμετρη [[κίνηση]], [[χρόνος]], [[ρυθμός]], Λατ. [[numerus]], σε Αριστοφ., Πλάτ. κ.λπ.· <i>ἐν ῥυθμῷ</i>, με ρυθμό, λέγεται για την όρχηση, το [[βάδισμα]] κ.λπ., το in numerum του Βιργ., σε Ξεν.· [[μετὰ]] ῥυθμοῦ, σε Θουκ.· <i>θάττονα ῥυθμὸν ἐπάγειν</i>, [[παίζω]] με ταχύτερο «ρυθμικό χρόνο», σε Ξεν.<br /><b class="num">II.</b> [[αναλογία]] ή [[συμμετρία]] [[μερών]], σε Πλάτ.<br /><b class="num">III.</b> γενικά, [[αναλογία]], [[ρύθμιση]], [[διευθέτηση]], [[τάξη]], [[τακτοποίηση]], σε Ευρ.<br /><b class="num">IV.</b> [[κατάσταση]] ψυχής, [[διάθεση]], [[προδιάθεση]], [[τάση]], [[ροπή]], σε Θέογν. κ.λπ.<br /><b class="num">V.</b> [[μορφή]] ή [[σχήμα]] πράγματος, σε Ηρόδ.· λέγεται για τον θώρακα, σε Ξεν.<br /><b class="num">VI.</b> [[μέθοδος]], [[τρόπος]] σχηματισμού πράγματος, σε Ευρ.· τίς ῥυθμὸς φόνου; τι είδους [[φόνος]]; στον ίδ.
}}
{{elru
|elrutext='''ῥυθμός:''' ион. [[ῥυσμός]] ὁ (в атт. тж. ῠ)<br /><b class="num">1)</b> размеренность, ритм, такт: τῇ τῆς κινήσεως τάξει ῥ. ὄνομά (ἐστιν) Plat. определенный порядок движения называется ритмом; [[μετὰ]] ῥυθμοῦ Thuc. и ἐν ῥυθμῷ Plat., Xen. в такт, ритмично; ῥυθμοὺς σαλπίζειν Xen. трубить в такт; ῥυθμῷ τινι Eur. в известном порядке;<br /><b class="num">2)</b> (о прозе) ритмичность, стройность Arph., Plat., Arst.;<br /><b class="num">3)</b> соразмерность, складность (τοῦ θώρακος Xen.);<br /><b class="num">4)</b> вид, форма (τῶν γραμμάτων Her.): [[Ἓλλην]] ῥ. πέπλων Eur. греческий покрой одежд; τίνι ῥυθμῷ φόνου κτείνει Θυέστου παῖδα; Eur. каким образом убил он сына Тиеста?
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: = <b class="b3">ἡ τῆς κινήσεως τάξις</b> (Pl. Lg. 665a), <b class="b2">regular movement, beat, rhythm, measure, consistence, proportion, form</b> (IA., Archil., Thgn., A.).<br />Other forms: Ion. <b class="b3">ῥυσμός</b>.<br />Compounds: Often as 2. member, e.g. <b class="b3">εὔ-ρυθμος</b> <b class="b2">with a beautifully regular movement, rhythmically, well-proportioned</b> with <b class="b3">-ία</b> f. (Att.).<br />Derivatives: <b class="b3">ῥυθμ-ικός</b> [[rhythmic]] (Pl.; Chantraine Études 135), <b class="b3">-ιος</b> <b class="b2">id.</b> (Hdn. Gr.); <b class="b3">-ίζω</b>, also w. prefix, esp. <b class="b3">μετα-</b>, <b class="b2">to make regular, to organise, to set up, to instruct, to form</b> (IA.), <b class="b3">-έω</b> <b class="b2">to organise, to determine</b> (Athen Va), <b class="b3">-όομαι</b> <b class="b2">to develop</b> (Democr. 197 [<b class="b3">-σμ-</b>]; <b class="b3">-όω</b> uncertain ibd. 33).<br />Origin: IE [Indo-European] [1003] <b class="b2">*sreu̯-</b> [[stream]]<br />Etymology: Already the shortness of the <b class="b3">υ</b> (e.g. A. Ch. 797) makes the connection with <b class="b3">ἔρυμαι</b>, <b class="b3">ῥύομαι</b> [[avert]], [[protect]] with <b class="b3">ῥυτήρ</b> [[protector]], [[guardian]] (Leemans Ant. class. 17, 403ff., Renehan ClassPhil. 58, 36f. after Jaeger Paideia 1, 174f. [prop. "keep in bonds"]) or with <b class="b3">ἐρύω</b> [[draw]] with <b class="b3">ῥυτήρ</b> [[rein]] (Krogmann KZ 71, 110f. after Hirt), which is also semant. not very evident, quite improbable. For the old explanation from <b class="b3">ῥέω</b> [[flow]], [[stream]], against which rightly Benveniste Journ. de psych. norm. et pathol. 44 (1951) 401 ff., Wolf WienStud. 68, 99 ff. (with survey of other interpretations), Porzig Satzinhalte 237. So orig. meaning "streaming, stream" as symbol of a quiet and even movement (cf. Curtius 353). On the meaning of <b class="b3">ῥυθμός</b> still E. Wolf Bed. von <b class="b3">ῥυθμός</b> bei Platon (Diss. Innsbruck 1947), Leemans l.c., Waltz Rev. et. lat. 26, 109 ff. (<b class="b3">ῥυθμός</b> and [[numerus]]). S. also C. Sandoz, Les noms grecs de la forme (Neuchâtel 1971) 58-77.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[ῥυθμός]], ιονιξ [[ῥυσμός]], οῦ, ὁ, [ῥέω]<br /><b class="num">I.</b> [[measured]] [[motion]], [[time]], [[rhythm]], Lat. [[numerus]], Ar., Plat., etc.: —ἐν ῥυθμῷ in [[time]], Virgil's in numerum, Xen.; [[μετὰ]] ῥυθμοῦ Thuc.; θάττονα ῥυθμὸν ἐπάγειν to [[play]] in quicker [[time]], Xen.<br /><b class="num">II.</b> [[proportion]] or [[symmetry]] of parts, Plat.<br /><b class="num">III.</b> [[generally]], [[arrangement]], [[order]], Eur.<br /><b class="num">IV.</b> the [[state]] or [[condition]] of the [[soul]], [[temper]], [[disposition]], Theogn., etc.<br /><b class="num">V.</b> the [[form]] or [[shape]] of a [[thing]], Hdt.; of a breastplate, Xen.<br /><b class="num">VI.</b> the [[wise]], [[manner]] or [[fashion]] of a [[thing]], Eur.; τίς ῥ. φόνου; [[what]] [[kind]] of [[slaughter]]? Eur.
}}
{{FriskDe
|ftr='''ῥυθμός''': {rhuthmós}<br />'''Forms''': ion. [[ῥυσμός]]<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': = ἡ τῆς κινήσεως [[τάξις]] (Pl. ''Lg''. 665a), [[geregelte Bewegung]], [[Takt]], [[Rhythmus]], [[Zeitmaß]], [[Gleichmaß]], [[Proportion]], [[Form]] (ion. att. seit Archil., Thgn., A.).<br />'''Composita''' : Oft als Hinterglied, z.B. [[εὔρυθμος]] [[mit schön geregelter Bewegung]], [[taktmäßig]], [[wohl proportioniert]] mit -ία f. (att.).<br />'''Derivative''': Davon [[ῥυθμικός]] [[rhythmisch]] (Pl. u.a.; Chantraine Études 135), -ιος ib. (Hdn. Gr.); -ίζω, auch m. Präfix, bes. μετα-, [[ins Gleichmaß bringen]], [[ordnen]], [[einrichten]], [[unterrichten]], [[formen]] (ion. att.), -έω [[ordnen]], [[bestimmen]] (Athen V<sup>a</sup>), -όομαι [[sich formen]] (Demokr. 197 [-σμ-]; -όω unsicher ebd. 33).<br />'''Etymology''' : Schon die Kürze des υ (z.B. A. ''Ch''. 797) macht die auch semantisch wenig einleuchtende Anknüpfung an [[ἔρυμαι]], [[ῥύομαι]] [[abwehren]], [[schützen]] mit [[ῥυτήρ]] [[Beschützer]], [[Bewacher]] (Leemans Ant. class. 17, 403ff., Renehan ClassPhil. 58, 36f. nach Jaeger Paideia 1, 174f. [eig. "in Banden halten"]) oder an [[ἐρύω]] [[ziehen]] mit [[ῥυτήρ]] [[Zügel]] (Krogmann KZ 71, 110f. nach Hirt) ganz unwahrscheinlich. Für die alte Erklärung aus [[ῥέω]] [[fließen]], [[strömen]] dagegen mit Recht Benveniste Journ. de psych. norm. et pathol. 44 (1951) 401 ff., Wolf WienStud. 68, 99 ff. (mit Übersicht über andere Deutungen), Porzig Satzinhalte 237. Urspr. Bed. somit "das Strömen, der Strom" als Sinnbild einer ruhigen und gleichmäßigen Bewegung (vgl. Curtius 353). Zur Bed. von [[ῥυθμός]] noch E. Wolf Bed. von [[ῥυθμός]] bei Platon (Diss. Innsbruck 1947), Leemans a. O., Waltz Rev. et. lat. 26, 109 ff. ([[ῥυθμός]] und ''numerus'').<br />'''Page''' 2,664-665
}}