View source for κάλχη

{{LSJ1
|Full diacritics=κάλχη
|Medium diacritics=κάλχη
|Low diacritics=κάλχη
|Capitals=ΚΑΛΧΗ
|Transliteration A=kálchē
|Transliteration B=kalchē
|Transliteration C=kalchi
|Beta Code=ka/lxh
|Definition=ἡ, (perh. a loan-word) <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> [[murex]], [[purple limpet]], = [[πορφύρα]], <span class="bibl">Nic.<span class="title">Al.</span>393</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> [[purple dye]], <span class="bibl">Str.11.14.9</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> [[rosette]] on the capitals of columns, <span class="title">IG</span>12.372.90, 4.1484.83 (Epid., iv B.C.), 11(2).161<span class="title">A</span>73 (Delos, iii B.C.), Hsch.:—written Χάλκη <span class="title">IG</span>12.374.317, al., Χάλχη ib.374.103. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> [[purple flower]], [[Chrysanthemum coronarium]], <span class="bibl">Alcm.39</span>, <span class="bibl">Nic.Dam.76J.</span>:—written Χάλκη in Nic.<span class="title">Fr.</span>74.60, cf. Ps.-Dsc.4.58.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1315.png Seite 1315]] ἡ, 1) die Purpurschnecke, der Purpursaft, Nic. Al. 391, v. l. [[χάλκη]], die Purpurfarbe, [[χρῶμα]] ὅμοιον κάλχῃ Strab. XI p. 529. – 2) die Volute oder Schnecke am Knauf der ionischen Säule, Inscr. I. p. 282. – 3) eine Blume, Ath. XV, 682 a, aus Alcman.
}}
{{ls
|lstext='''κάλχη''': ἡ, ([[ἴσως]] συγγενεύει τῷ [[κόγχη]]) ὁ [[κοχλίας]] τῆς πορφύρας, ἀλλαχοῦ [[πορφύρα]], Νικ. Ἀλ. 393. 2) πορφυρᾶ [[βαφή]], Στράβ. 529. ΙΙ. ἡ [[ἕλιξ]] τοῦ κιονοκράνου, «[[μέρος]] κεφαλῆς κίονος» Ἡσύχ.· ἀλλ’ ἐν Συλλ. Ἐπιγρ. 160. 1, 90, ὁ Böckh. νομίζει ὅτι αἱ κάλχαι ἢ χάλκαι (ἐν τῷ Ἐρεχθείῳ) [[εἶναι]] ὁ ἐπὶ τοῦ ἀνωτάτου μέρους τοῦ ἐπιστυλίου [[διάκοσμος]], ἴδε σ. 282. ΙΙΙ. [[εἶδος]] βοτάνης χρώματος [[ὡσαύτως]] πορφυροῦ, Ἀλκμὰν παρ’ Ἀθην. 682Α· ― φέρεται [[χάλκη]] ἐν Νικ. Ἀποσπ. 2. 60.
}}
{{bailly
|btext=ης (ἡ) :<br />murex, <i>coquillage donnant la pourpre</i>.<br />'''Étymologie:''' mot pê emprunté.
}}
{{grml
|mltxt=η (Α [[κάλχη]] και [[χάλκη]] και [[χάλχη]])<br />ο [[κοχλίας]] ή ο [[έλικας]] του ιωνικού κιονοκράνου<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> ο [[κοχλίας]] της πορφύρας, το κοχλιοειδές [[μαλάκιο]] [[πορφύρα]]<br /><b>2.</b> η [[πορφύρα]], η πορφυρή [[βαφή]] που βγαίνει από το [[μαλάκιο]] [[πορφύρα]]<br /><b>3.</b> το [[φυτό]] [[χρυσάνθεμο]] το στεφανωματικό που έχει πορφυρό [[χρώμα]]<br /><b>4.</b> ([[κατά]] τον φιλόλ. Bockh) <b>στον πληθ.</b> <i>κάλχαι</i> ή <i>χάλκαι</i><br />ο [[γλυπτικός]] [[διάκοσμος]] που υπάρχει στο ανώτατο [[μέρος]] του επιστυλίου του Ερεχθείου.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Δάνεια λ. άγνωστης προελεύσεως. Η [[σύνδεση]] του τ. με το κύριο όν. [[Κάλχας]] [[είναι]] ατεκμηρίωτη. Οι τ. [[χάλκη]] και [[χάλχη]] αποτελούν άλλες γραφές του τ. [[κάλχη]]: ο [[πρώτος]] ερμηνεύεται με [[μετάθεση]] του δασέος (-<i>χ</i>-), ενώ ο [[δεύτερος]] [[είναι]] [[προϊόν]] συμφυρμού τών [[κάλχη]] και [[χάλκη]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''κάλχη:''' ἡ, βυσσινί [[πεταλίδα]].
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: [[murex]], [[purple flower]], [[Chrysanthemum coronarium]] (Alcm., Nic., Str.), metaph. as building term [[rosette of a capital]] (Att., hell., inscr.).<br />Other forms: with replacement of aspiration [[χάλκη]] (Meisterhans3 103f.), also (through mix) [[χάλχη]]<br />Derivatives: - Denomin. verb [[καλχαίνω]], prop. in med. [[be purple]] (Nic. Th. 641), metaphor. trans. [[ponder deeply]] ([[ἔπος]], S. Ant. 20), intr. [[be unquiet]], [[excited]] (E. Herakl. 40), [[long for]] (Lyc. 1457).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: - The meaning [[ponder]], [[be excited]], may have arisen after [[πορφύρα]] : [[πορφύρω]], which were connected with each other. The comparison with OE [[gealg]] [[sad]], [[dark]] (Holthausen IF 20, 322; WP. 1, 540) is unnecessary. - Whether also the name of the seer [[Κάλχας]] as "the toiler" belongs here (Carnoy Les ét. class. 24, 102), is quite uncertain. On [[Κάλχας]], <b class="b3">-αντος</b> and <b class="b3">Καλχα-δών</b> also Kretschmer Glotta 14, 100. Loan of unknown origin (Kretschmer Einleitung 167 n. 3).
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[κάλχη]], ἡ,<br />the [[murex]] or [[purple]] [[limpet]].
}}
{{FriskDe
|ftr='''κάλχη''': {kálkhē}<br />'''Forms''': mit Hauchversetzung [[χάλκη]] (Meisterhans<sup>3</sup> 103f.), auch (durch Vermischung der beiden Formen) χάλχη<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Purpurschnecke]], [[Purpur]], [[purpurrote Blume]], [[Chrysanthemum coronarium]] (Alkm., Nik., Str. u. a.), übertr. als Ausdruck der Baukunst [[Rosette eines Kapitells]] (att. u. hell. Inschr.).<br />'''Derivative''': Denominatives Verb [[καλχαίνω]], im eigentl. Sinn im Med. [[purpurrot sein]] (Nik. ''Th''. 641), übertr. trans. ‘über etwas grubeln’ ([[ἔπος]], S. ''Ant''. 20), intr. [[unruhig]], [[aufgeregt sein]] (E. ''Herakl''. 40), [[sich sehnen]] (Lyk. 1457). Lehnwort unbekannter Herkunft, vielleicht aus derselben Quelle wie [[χαλκός]] (Kretschmer Einleitung 167 A. 3).<br />'''Etymology''' : Die Bedeutung [[grübeln]], [[aufgeregt sein]], die sich nur in der Sprache der Dichter findet, entstand offenbar nach dem Vorbild von [[πορφύρα]] : [[πορφύρω]], die, obgleich nicht zusammengehörig, miteinander jedoch verknüpft wurden. Die Heranziehung von ags. ''gealg'' [[traurig]], [[finster]] (Holthausen IF 20, 322; WP. 1, 540) erübrigt sich. — Ob auch der Name des Sehers [[Κάλχας]] als "der Grübler" hierhergehört (zuletzt Carnoy Les ét. class. 24, 102), ist mehr als unsicher; eine pelasgische Etymologie liefert v. Windekens Beitr. z. Namenforschung 7, 308ff. Zu [[Κάλχας]], -αντος und [[Καλχαδών]] noch Kretschmer Glotta 14, 100.<br />'''Page''' 1,769
}}