View source for χορδή

{{LSJ1
|Full diacritics=χορδή
|Medium diacritics=χορδή
|Low diacritics=χορδή
|Capitals=ΧΟΡΔΗ
|Transliteration A=chordḗ
|Transliteration B=chordē
|Transliteration C=chordi
|Beta Code=xordh/
|Definition=ἡ, pl., <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[guts]], [[tripe]], <span class="bibl">Batr.222</span>, <span class="bibl">Pherecr.130.9</span> (anap.), <span class="bibl">Ar.<span class="title">Fr.</span>687</span> (anap.), <span class="bibl">461</span> (sg). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> [[that which is made from guts]]: </span><span class="sense"><span class="bld">1</span> [[string of gut]], τὰ ὑποχόνδρια τελαμῶσι καὶ χορδαῖς διασφίγγει <span class="bibl">Sor.2.29</span>; in a loom, <span class="bibl">Arist.<span class="title">GA</span>787b23</span>: esp. [[string]] of a lyre or harp (not in A. or S., once in E., v. infr.), <span class="bibl">Od.21.407</span>, <span class="bibl"><span class="title">h.Merc.</span>51</span>, etc.; ἐν Αἰολίδεσσι χ. <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>2.69</span>, cf. <span class="bibl">E.<span class="title">Hipp.</span>1135</span> (lyr.); <b class="b3">χορδὰς ἐπιτείνειν</b>, opp. [[ἀνιέναι]], <span class="bibl">Pl. <span class="title">Ly.</span>209b</span>; ἐν τῇ ἐπιτάσει καὶ ἀνέσει τῶν χ. <span class="bibl">Id.<span class="title">R.</span>349e</span>; ὀξυτάτην καὶ βαρυτάτην χορδὴν ποιεῖν <span class="bibl">Id.<span class="title">Phdr.</span>268e</span>; τὰς χ. ἀλλήλαις συνιστάντα <span class="bibl">Id.<span class="title">R.</span>412a</span>: metaph., κινοῦσα χ. τὰς ἀκινήτους φρενῶν <span class="title">Trag.Adesp.</span> 361. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> musical [[note]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phlb.</span>56a</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[sausage]] or [[black-pudding]], χορδῆς τόμος <span class="bibl">Cratin.192</span>, cf. <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>1119</span>, <span class="bibl"><span class="title">Nu.</span>455</span> (anap.): he puns on the two senses in <span class="bibl"><span class="title">Ra.</span>339</span>. (Cf. Skt. <b class="b2">hirā</b> '[[vein]]', hiras '[[strip]], [[band]], [[fillet]]', Albanian <b class="b2">zoṝe</b> '[[entrails]]', Lat. [[haruspex]], ONorse <b class="b2">gǫrn</b> '[[entrails]]', [[garn]] '[[yarn]]'.)</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1364.png Seite 1364]] ἡ, der D arm, die Darmsaite; Od. 21, 407; h. Merc. 51; Αἰολίδες Pind. P. 2, 69; auch die Darmsehne am Bogen, Batrach. 225; ὑπ' ἄντογι χορδᾶν Eur. Hipp. 1135; ἐπιστάμενος ὡς οἷὁντε όξυτάτην καὶ βαρυτάτην χορδὴν ποιεῖν Plat. Phaedr. 268 d; ἡ [[λύρα]] καὶ αἱ χορδαί Phaed. 86 a, u. öfter. – Auch die Wurst, Ar. Ach. 1084 Nub. 454; Sophil. bei Ath. 125 e, vgl. 94 c.
}}
{{bailly
|btext=ῆς (ἡ) :<br /><b>1</b> corde à boyau, corde d'un instrument de musique : χορδὰς κινεῖν PLUT toucher des cordes d'un instrument ; <i>◊ [[proverb|prov.]]</i> μηδὲν πρὸς τὴν χορδήν LUC nullement en mesure;<br /><b>2</b> andouille, boudin.<br />'''Étymologie:''' DELG cf. <i>hitt.</i> karad- « intestins ».
}}
{{elru
|elrutext='''χορδή:''' ἡ<br /><b class="num">1)</b> [[кишка]] Batr.;<br /><b class="num">2)</b> [[струна]] Hom., HH, Pind., Eur., Arst.: ἐπιτεῖναί τε καὶ [[ἀνεῖναι]] ἣν ἂν βούλῃ τῶν χορδῶν Plat. подтянуть или отпускать какую угодно струну;<br /><b class="num">3)</b> [[колбаса]] Arph.
}}
{{ls
|lstext='''χορδή''': ἡ, ἐν τῷ πληθ., = ἔντερα, Βάτρ. 221, χορδαῖς ὀπταῖς ἐριφείοις Φερεκράτης ἐν «Πέρσαις» 1. 9, Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 547, κλπ. ΙΙ. τὸ ἐκ τῶν ἐντέρων κατασκευαζόμενον: 1) [[χορδή]], «κόρδα» ἐξ ἐντέρων, χορδὴ λύρας ἢ κιθάρας, Λατ chorda, Ὀδ. Φ. 407, Ὕμν. εἰς Ἑρμ. 51 (πρβλ. [[μάγαδις]])· ἐν Αἰολίδεσσι χορδαῖς Πινδ. Π. 2. 128, πρβλ. Εὐρ. Ἱππόλ. 1135 ([[οὐδαμοῦ]] [[ἄλλοθι]] παρὰ τοῖς Τραγ.)· χορδὰς ἐπιτείνειν, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ ἀνιέναι, Πλάτ. Λῦσ. 209Β· ἐν τῇ ἐπιτάσει καὶ ἀνέσει τῶν χορδῶν ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 349Ε· χορδὴν κατατείνειν Ἀριστ. περὶ Ζ. Γεν. 5. 7, 18· ὀξυτάτην καὶ βαρυτάτην χορδὴν ποιεῖν Πλάτ. Φαῖδρ. 268D· τὰς χορδὰς ἀλλήλαις ξυνιστάναι ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 412Α· - μεταφορ., κινοῦσα χορδὰς τὰς ἀκινήτους φρενῶν Τραγ. παρὰ Πλουτ. 2. 43Ε· πρβλ. [[νεάτη]], [[μέση]], [[ὑπάτη]], [[ἑπτάχορδος]]. 2) [[ἀλλᾶς]], «λουκάνικον», ὡς τὸ [[χόρδευμα]]· ὡς λεπτὸς, ἦ δ’ ὅς, ἔσθ’ ὁ τῆς χορδῆς [[τόμος]] Κρατῖνος ἐν «Πυτίνῃ» 15, πρβλ. Ἀριστοφ. Ἀχ. 1119, Νεφ. 454· παροιμ.· ἐγεύσατο χορδῆς ὁ [[κύων]] (ἴδε [[χόριον]]), πρβλ. τὸν αὐτὸν ἐν Ἀποσπ. 75· - ὑπάρχει ἀστεία παιδιὰ ἐπὶ τῶν δύο τοῦτων σημασιῶν ἐν Ἀριστοφ. Βατρ. 339.
}}
{{Autenrieth
|auten=[[string]] of [[gut]], Od. 21.407†.
}}
{{grml
|mltxt=η, ΝΜΑ, και [[χόρδα]] ΝΜ<br /><b>1.</b> [[καθετί]] που κατασκευάζεται από [[έντερο]]<br /><b>2.</b> νηματοειδές [[σώμα]] από [[έντερο]], και, [[σήμερα]], από [[μέταλλο]], το οποίο, όταν τεντώνεται [[πάνω]] σε [[ηχείο]] μουσικού οργάνου και νύσσεται, παράγει ήχο (α. «οι χορδές της κιθάρας» β. «φόρμιγγος ἐπιστάμενος καὶ ἀοιδῆς ῥηϊδίως ἐτάνυσσε νέῳ περὶ κόλλοπι χορδήν», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> η [[νευρά]] του τόξου<br /><b>2.</b> <b>μαθημ.</b> [[ευθεία]] [[γραμμή]] με την οποία ενώνονται δύο [[σημεία]] μιας καμπύλης<br /><b>3.</b> <b>ανατ.</b> [[σχηματισμός]] που, μορφολογικά ή λειτουργικά, θυμίζει [[χορδή]] μουσικού οργάνου (α. «φωνητικές χορδές» — πτυχές του λαρυγγικού βλεννογόνου οι οποίες πάλλονται και παράγουν τη [[φωνή]] όταν δονούνται από το [[ρεύμα]] του εκπνεόμενου αέρα<br />β. «[[χορδή]] του τύμπανου» — [[κλάδος]] του προσωπικού νεύρου ο [[οποίος]] διασχίζει το [[κοίλο]] του τυμπάνου του αφτιού)<br /><b>4.</b> [[είδος]] φαγητού από [[πλέγμα]] εντέρων, κν. [[γαρδούμπα]]<br /><b>5.</b> <b>βοτ.</b> [[γένος]] χλωροφυκών<br /><b>6.</b> <b>φρ.</b> α) «άγγιξε [ή έθιξε] την ευαίσθητη [[χορδή]] του»<br /><b>μτφ.</b> βρήκε το ευαίσθητο [[σημείο]] του<br />β) «συμπαθητικές χορδές»<br /><b>μουσ.</b> χορδές που παράγουν ή μεταδίδουν τον ήχο όχι με άμεση [[κρούση]] τους [[αλλά]] με τη [[μεσολάβηση]] του φαινομένου της αντήχησης<br />γ) «νωτιαία [[χορδή]]»<br /><b>βιολ.</b> [[νωτοχορδή]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[έντερο]] («κρέα δελφακίων, χορδαὶ τ' ἐρίφων», Εύβουλ.)<br /><b>2.</b> <b>μουσ.</b> [[φθόγγος]]<br /><b>3.</b> αλλαντικό<br /><b>4.</b> <b>παροιμ. φρ.</b> «ἐγεύσατο χορδῆς ὁ [[κύων]]» — λεγόταν για εκείνους που ποθούσαν διαρκώς [[κάτι]] σπάνιο το οποίο είχαν δοκιμάσει μια [[φορά]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Κατά την επικρατέστερη και οικονομικότερη [[άποψη]], η λ. [[χορδή]] αντιστοιχεί στο χεττιτ. <i>karad</i>- «έντερα» και έχει σχηματιστεί με [[συγκοπή]] μέσω ενός αμάρτυρου τ. <i>χοροδή</i>, [[μολονότι]], κατ' άλλους, το χεττιτ. έχει προέλθει από τον ελλ. τ. με [[ανάπτυξη]]. Λιγότερο πιθανή, [[ωστόσο]], θεωρείται η παλαιότερη [[άποψη]] ότι η λ. [[χορδή]] ανάγεται στον ΙΕ τ. <i>ġhorn</i><i>ā</i>, από την ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] της ΙΕ ρίζας <i>ĝher</i>- «[[χορδή]]», και συνδέεται [[μετά]]: αρχ. ινδ. <i>hir</i><i>ā</i>«[[ταινία]]», <i>hir</i><i>ā</i> «[[φλέβα]]», λατ. <i>hernia</i> «[[κήλη]] τών εντέρων», αρχ. άνω γερμ. <i>garn</i> «[[κλωστή]] από ξεραμένα έντερα» (<b>πρβλ.</b> και γερμ. <i>Garn</i>), αρχ. νορβ. <i>gọrn</i> «[[χορδή]]». Σε [[σχέση]] με τους [[παραπάνω]] τ., το οδοντικό -<i>ό</i>- του ελλ. τ. παραμένει μεμονωμένο και δυσερμήνευτο, αν και θα μπορούσε, [[κατά]] μία [[υπόθεση]], να οφείλεται πιθ. στην [[επίδραση]] του σημασιολογικά συγγενούς [[καρδία]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[χορδάριον]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[χορδεύω]]<br /><b>μσν.</b><br />[[χορδίον]] <b>νεοελλ.</b> [[χορδίζω]], [[χορδίτιδα]], [[χόρδωμα]], [[χορδωτά]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[χορδαψός]], [[χορδοτόνος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[χορδολογώ]], [[χορδοποιός]], [[χορδοπώλης]], [[χορδοστρόφος]], [[χορδότονος]]<br /><b>μσν.</b><br />[[χορδόκοιλον]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[χορδοτομία]], [[χορδόφωνο]]. (Β' συνθετικό) [[άχορδος]], [[δίχορδος]], [[έγχορδος]], [[μονόχορδος]], [[πεντάχορδος]], [[πολύχορδος]], [[τετράχορδος]], [[τρίχορδος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[αντίχορδος]], [[βαρύχορδος]], [[εύχορδος]], [[ολιγόχορδος]], [[πρόσχορδος]], [[σύγχορδος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[ισόχορδος]], [[παράχορδος]].].
}}
{{lsm
|lsmtext='''χορδή:''' ἡ,<br /><b class="num">I.</b> [[χορδή]] από [[έντερο]], [[χορδή]] λύρας, Λατ. [[chorda]], σε Ομήρ. Οδ., Ευρ.<br /><b class="num">II.</b> [[λουκάνικο]], σε Βατραχομ.· επίσης, [[χόρδευμα]], σε Αριστοφ.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[χορδή]], ἡ,<br /><b class="num">I.</b> gut-[[string]], the [[string]] of a [[lyre]], Lat. [[chorda]], Od., Eur.<br /><b class="num">II.</b> tripe, Batr.: also = [[χόρδευμα]], Ar.
}}
{{FriskDe
|ftr='''χορδή''': {khordḗ}<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Darm]], [[Darmsaite]], [[Saite]], [[Wurst]] (seit φ 407).<br />'''Composita''': Als Vorderglied u.a. in [[χορδαψός]] m. etwa [[Darmverschluß]], [[Darmverschlingung]] (Mediz.; zu [[ἅπτω]]?, ausführlich Strömberg Wortstud. 100f.). Oft als Hinterglied, z.B. [[ἑπτάχορδος]] [[mit sieben Saiten]] (Arist. u. a.).<br />'''Derivative''': Davon die Deminutiva [[χορδίον]] n. (Miletos V-IV<sup>a</sup>), -άριον n. (Alex. in lyr.); außerdem -εύω [[Wurst machen]] mit -ευμα n. [[Wurstgericht]] (Ar.), κατα- ~ [[zu Wurstfleisch hacken]], [[aufschneiden]], [[aufschlitzen]] (Hdt., Them.), -ὲω ib. (Ael.).<br />'''Etymology''': Ohne genaue außergriech. Entsprechung. Weitverbreitet ist eine ''n''-Bildung in lit. ''žárna'' (''žarnà'') f. ‘(Dünn)darm, Schlauch’, pl. ''žárnos'' [[Gedärme]] = germ., awno. ''gorn'' [[Darm]], pl. ''garnar'' [[Eingeweide]] (idg. *''ĝhornā''), woneben ahd. ''garn'' n. [[Garn]] (aus getrockneten Därmen), lat. ''hernia'' f. [[Leibschaden]], [[Bruch]] (von *''herna''); wegen des Anlauts dagegen sehr fraglich alb. ''zorrë'' [[Darm]], pl. [[Gedärme]], [[Eingeweide]]; s. Jokl Mél. Pedersen 139ff. (aus *''gʷēr''-''nā'' zu [[βιβρώσκω]]?). Daneben ohne -''n''- lat. ''haru''-''spex'' [[Eingeweideschauer]], [[Wahrsager]], aind. ''híra- ''m. [[Band]], ''hirā́'' f. [[Ader]]. — Angesichts der geläufigen ''n''-Formen ist man geneigt, in [[χορδή]] eine Entgleisung aus *χορνή zu sehen (Risch 159, Haas Μν. [[χάριν]] 1, 131 f.); das -δ- wäre dann von einem begrifflich verwandten Wort eingedrungen, etwa der Sippe von [[καρδία]]; umgekehrt aind. ''hŕ̥dayam'' [[Herz]] mit ''h''- aus ''ĝh''- (für *''ś''- aus ''ḱ''-) nach dem Wort für [[Darm]] (vgl. Bezzenberger BB 2, 191)? Für alten Wechsel n: d Specht Ursprung 186 m. A.1, 231. — WP. 1, 604, Pok. 443, W.-Hofmann und Fraenkel s.vv. m. weiteren Formen u. Lit.<br />'''Page''' 2,1111-1112
}}
{{WoodhouseReversedUncategorized
|woodrun=[[gut for strings of instruments]], [[string of a musical instrument]]
}}
{{mantoulidis
|mantxt=(πληθ. = ἔντερα, [[χορδή]] λύρας, λουκάνικο). Παράγωγα ἀπό ἴδια ρίζα: [[χορδεύω]], [[χόρδευμα]] (=λουκάνικο).
}}