View source for διάμετρος

{{LSJ1
|Full diacritics=διάμετρος
|Medium diacritics=διάμετρος
|Low diacritics=διάμετρος
|Capitals=ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ
|Transliteration A=diámetros
|Transliteration B=diametros
|Transliteration C=diametros
|Beta Code=dia/metros
|Definition=ον, <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[diametrical]]: Astrol., [[diametrically opposed]], <span class="bibl">Ptol.<span class="title">Tetr.</span>115</span>, <span class="bibl">Man.1.89</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> Subst. [[διάμετρος]] (sc. [[γραμμή]]), ἡ, [[diagonal]] of a [[parallelogram]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Men.</span>85b</span>,al.; <b class="b3">κατὰ δ. συντίθεσθαι</b>, of [[triangle]]s, by the [[hypotenuse]]s, <span class="bibl">Id.<span class="title">Ti.</span>54d</span>; [[diameter]] of a [[circle]], <span class="bibl">Arist.<span class="title">Cael.</span>271a12</span>, etc.; [[axis]] of a [[sphere]], <span class="bibl">Id.<span class="title">MA</span>699a29</span>; [[diameter]] of other [[curve]]s, <span class="bibl">Apollon.Perg.<span class="title">Con.</span>1</span><span class="title">Def.</span>1; [[axis]] of a conic, <span class="bibl">Archim.<span class="title">Aequil.</span>2.10</span>; <b class="b3">ἡ κατὰ διάμετρον σύζευξις</b>, of circles, <span class="bibl">Arist.<span class="title">EN</span>1133a6</span>; τὰ κατὰ δ. <span class="bibl">Id.<span class="title">Cael.</span>277a24</span>; κεῖσθαι κατὰ δ. <span class="bibl">Id.<span class="title">Mete.</span>363a34</span>, al.; <b class="b3">κατὰ δ. κινεῖσθαι</b>, of [[quadruped]]s, which move the [[leg]]s [[cross-corner-wise]], as [[horse]]s when [[trot]]ting (opp. <b class="b3">κατὰ πλευρὰν κινεῖσθαι</b> ambling, in which the legs on either side move together), <span class="bibl">Id.<span class="title">HA</span>490b4</span>, <span class="bibl"><span class="title">IA</span>712a25</span>, cf. Plu. 2.43a; <b class="b3">ἐκ διαμέτρου ἀντικείμενος</b>, of [[planet]]s, in [[opposition]], ''PMag. Par''.1.2221; ἐκ διαμέτρου ἡμῖν οἱ βίοι <span class="bibl">Luc.<span class="title">Cat.</span>14</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> prob. [[mitre-square]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ra.</span>801</span>.</span>
}}
{{DGE
|dgtxt=-ον<br /><b class="num">A</b> [[subst]].<br /><b class="num">I</b> geom. ἡ δ.<br /><b class="num">1</b> [[diagonal]] de un paralelogramo, def. como ἀπὸ τῆς (γραμμῆς) ἐκ [[γονίας]] εἰς γωνίαν τεινούσης τοῦ τετράποδος Pl.<i>Men</i>.85b, ἡ ῥητὴ δ. la diagonal racional</i> Aristid.Quint.123.31, ἡ δ. αὐτὰ [[δίχα]] τέμνει = la [[diagonal]] los corta en dos (los [[paralelogramo]]s)</i>, Euc.1.34, cf. Arist.<i>Rh</i>.1392<sup>a</sup>17, Str.2.1.37, del cuadrado διάμετροι τοῦ τετραγώνου Papp.414, cf. Thphr.<i>CP</i> 6.2.4.<br /><b class="num">2</b> [[hipotenusa de un triángulo rectángulo]] τοιούτων κατὰ διάμετρον συντιθεμένων = uniéndose éstos por la [[hipotenusa]]</i> Pl.<i>Ti</i>.54d.<br /><b class="num">3</b> [[diámetro]] del círculo ἡ γὰρ αὐτὴ τῇ ἐπὶ τῆς διαμέτρου ἐστίν el resultado es equivalente (al [[desplazamiento]]) a lo largo del diámetro</i> Arist.<i>Cael</i>.271<sup>a</sup>12, cf. 277<sup>a</sup>24, def. como εὐθεῖά τις διὰ τοῦ κέντρου ἠγμένη καὶ περατουμένη ἐφ' ἑκάτερα τὰ μέρη Euc.1<i>Def</i>.17, [[ἡμικύκλιον]] δέ ἐστι τὸ [[περιεχόμενο|περιεχόμενον]] [[σχῆμα]] ὑπό τε τῆς διαμέτρου καὶ τῆς ἀπολαμβανομένης ὑπ' αὐτῆς περιφερείας un [[semicírculo]] es la [[figura]] contenida por el [[diámetro]] y la [[circunferencia]] cortada por él</i> Euc.1<i>Def</i>.18, τὸν δὲ κύκλον εἰς τέτταρα τρίγωνα τέμνουσιν αἱ δύο διάμετροι Plu.2.1004a<br /><b class="num">•</b>de otras [[curva]]s, Apollon.Perg.<i>Con</i>.1.1, de la órbita que describe el sol, Posidon.115, de los epiciclos de la astr. platónica, Plu.2.1028b, de accidentes geog. ἐστὶ κόλπος κυκλοτερὴς ... οὗ κατὰ μέσην τὴν διάμετρον ἀνέστηκε [[λόφος]] D.S.3.45, ἡ δὲ νῆσός ἐστι μὲν ὡσπερὰν πεντήκοντα ποδῶν τὴν διάμετρον D.H.1.15, ἐστὶν ... λίμνη τριῶν που τὴν διάμετρον σταδίων μάλιστα Paus.6.22.11<br /><b class="num">•</b>de objetos de forma curva, de la medida de un barco ἦν γὰρ ὁ λουτὴρ τὴν διάμετρον πηχῶν [[δέκα]] I.<i>AI</i> 8.79, de bloques de [[piedra]] para columnas <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.1680.9 (IV d.C.), φιάλην ... τὴν διάμετρον ἔχουσαν ὡς τριπάλαστον <i>ID</i> 1429A.2.6 (II a.C.).<br /><b class="num">4</b> [[eje de figuras de tres dimensiones]], de la esfera τὸν Ἄτλαντα ... ὥσπερ διάμετρον ὄντα καὶ στρέφοντα τὸν οὐρανὸν περὶ τοὺς πόλους que Atlante es como un [[eje]] y que hace [[girar]] el [[cielo]] [[alrededor]] de los [[polo]]s</i> Arist.<i>MA</i> 699<sup>a</sup>29, del cono, Archim.<i>Aequil</i>.2.10.<br /><b class="num">5</b> [[compás]] ἐξοίσουσι καὶ πήχεις ἐπῶν ... καὶ διαμέτρους ... Ar.<i>Ra</i>.801, cf. Hsch.<br /><b class="num">6</b> arq. αἱ διάμετροι [[muro]]s que forman diámetros en un anfiteatro διείληπτο γὰρ τὸ θέατρον πᾶν συμπήκτοις τισὶ διαμέτροις D.C.72.18.1.<br /><b class="num">II</b> [[en giros]] prep. esp. [[κατὰ διάμετρον]]<br /><b class="num">1</b> [[en diagonal]] ἡ κατὰ διάμετρον σύζευξις Arist.<i>EN</i> 1133<sup>a</sup>6, κατὰ διάμετρον γὰρ κινεῖται = los animales de cuatro patas o más se mueven en [[diagonal]]</i> Arist.<i>HA</i> 490<sup>b</sup>4, cf. <i>IA</i> 712<sup>a</sup>25, <i>Mete</i>.363<sup>a</sup>34, Plu.2.43a, D.L.3.68.<br /><b class="num">2</b> [[en oposición diametral]] = [[κατὰ διάμετρον]] dicho de las bocas del Ponto Euxino, Plb.4.39.1, los puntos de la [[salida]] y [[puesta]] del [[sol]], Plb.9.15.9<br /><b class="num">•</b>[[ἐκ διαμέτρου]] fig. ἐκ διαμέτρου γὰρ ἡμῶν οἱ βίοι = nuestras vidas están [[en oposición diametral]]</i> a las de los ricos, Luc.<i>Cat</i>.14, τὰ [[ἐκ διαμέτρου κακά]] = [[males diametralmente opuesto]]s</i> Gr.Naz.M.36.348A, cf. Pamph.Mon.<i>Solut</i>.16.45.<br /><b class="num">III</b> τό [[διάμετρον]] = [[ración de un soldado]] ἢ [[διάμετρον]] ὀφείλεις τοῖς ἀποθνῄσκουσιν; ¿acaso debes su [[ración]] a los (soldados) que mueren?</i> Plu.<i>Demetr</i>.40<br /><b class="num">•</b>sent. dud., quizá [[pago por protección]] [[policial]], [[durante]] el [[transporte]] de [[mercancía]]s <i>PCair.Zen</i>.333.31, 669.12, <i>PCornell</i> 3.25, <i>PHib</i>.110.14 (todos III a.C.).<br /><b class="num">B</b> adj., tard. astr. y astrol.<br /><b class="num">1</b> [[opuesto diametralmente]], [[que está en oposición]] ἐὰν ... ὁ ([[συσχηματισμός]]) τοῦ Κρόνου ... ᾖ ... πρὸς τὸν ἥλιον ... τετράγωνος ἢ δ. Ptol.<i>Tetr</i>.3.5.6, σελήνης οὔσης διαμέτρου ἡλίου = estando la luna en [[oposición]] al [[sol]]</i>, <i>PMag</i>.4.2221, cf. Man.1.89, τὰ τούτων διάμετρα los (signos del zodíaco) opuestos [[diametralmente]] a éstos</i> Vett.Val.18.22.<br /><b class="num">2</b> adv. [[διαμέτρως]] = [[en oposición diametral]] ἀστὴρ ὄπισθεν ἡλίου δ. δύνοντος εἰς γῆν, [[ἀκρονυχία]] τρέχει Tz.<i>ad Hes.Op</i>.564.
}}
{{bailly
|btext=ου (ἡ) :<br /><i>s.e.</i> [[γραμμή]];<br />diagonale d'un parallélogramme ; κατὰ [[διάμετρον]] PLAT en diagonale ; [[ἐκ]] διαμέτρου LUC dans une direction diamétralement opposée.<br />'''Étymologie:''' [[διά]], [[μέτρον]].
}}
{{elnl
|elnltext=διάμετρος -ου, ἡ &#91;[[διά]], [[μέτρον]]] geom. diagonaal, hypotenusa, diameter; uitdr. met prep.: ἡ κατὰ διάμετρον σύζευξις de diagonale verbinding Aristot. EN 1133a6; ἐκ διαμέτρου ἡμῖν οἱ βίοι onze levens staan diametraal (tegenover de levens van de rijken) Luc. 19.14. passer:. διαμέτρους καὶ σφῆνας passers en wiggen Aristoph. Ran. 801 ( bet. onzeker).
}}
{{elru
|elrutext='''διάμετρος:''' ἡ<br /><b class="num">1</b> (sc. [[γραμμή]]) [[диагональ]] (ἐκ γωνίας εἰς γωνίαν τείνουσα Plat. [[или]] ἀχθεῖσα Arst.): [[κατὰ διάμετρον]] Plat., Arst. по диагонали;<br /><b class="num">2</b> [[поперечник круга]], [[диаметр]] Arst.; [[κατὰ διάμετρον]] ἀλλήλοις κείμενοι Polyb. расположенные с противоположных сторон; ἐκ διαμέτρου [[ἡμῶν]] οἱ βίοι, [[φασίν]] Luc. наши жизни, как говорится, диаметрально противоположны;<br /><b class="num">3</b> [[чертежная линейка]] Arph.;<br /><b class="num">4</b> [[солдатский]] [[паек]] Plut.
}}
{{grml
|mltxt=[[διάμετρος]], -ον (Α)<br /><b>1.</b> ο [[διαμετρικός]]<br /><b>2.</b> ο διαμετρικά [[αντίθετος]]<br /><b>3.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> η [[διάμετρος]]<br />α) η [[διαγώνιος]] παραλληλογράμμου<br />β) ο [[άξονας]] του κώνου<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> (για πλανήτες) «ἐκ διαμέτρου ἀντικείμενοι» — στα αντίθετα [[σημεία]] της ουράνιας σφαίρας<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> η [[ευθεία]] [[γραμμή]] που διέρχεται από το [[κέντρο]] του κύκλου και καταλήγει σε δύο [[σημεία]] της περιφέρειας<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «εκ διαμέτρου [[αντίθετος]] (ή [[διάφορος]])» — εντελώς [[αντίθετος]] ή [[διαφορετικός]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>διά</i> <span style="color: red;">+</span> -<i>μετρος</i> <span style="color: red;"><</span> [[μέτρον]])].
}}
{{lsm
|lsmtext='''διάμετρος:''' (ενν. [[γραμμή]]), ἡ, [[διάμετρος]] ή [[διαγώνιος]] ενός παραλληλογράμμου, σε Πλάτ.· κατὰ [[διάμετρον]], διαμετρικά, στον ίδ.· ομοίως <i>ἐκ διαμέτρου</i>, σε Λουκ.<br /><b class="num">II.</b> [[χάρακας]] που χαράζει τη διάμετρο, σε Αριστοφ.
}}
{{ls
|lstext='''διάμετρος''': (ἐνν. [[γραμμή]]), ἡ, ἡ [[διάμετρος]] ἢ [[διαγώνιος]] παραλληλογράμμου, Πλάτ. Μένωνι 85Β κ. ἀλλ.· κατὰ δ. ξυντίθεσθαι, διὰ διαμέτρου ἑνοῦμαι, ὁ αὐτ. Τιμ. 54Ε· [[οὕτως]], ἡ κατὰ [[διάμετρον]] [[σύζευξις]] Ἀριστ. Ἠθ. Ν. 5. 5, 8· τὰ κατὰ δ. ὁ αὐτ. Οὐρ. 1. 8, 11· κεῖσθαι κατὰ δ. ὁ αὐτ. Μετεωρ. 2. 6, 5 κ. ἀλλ.· κατὰ [[διάμετρον]] κινεῖσθαι, ἐπὶ τετραπόδων, ἅτινα κινοῦσι τοὺς πόδας αὐτῶν [[σταυροειδῶς]], [[οἷον]] οἱ ἵπποι τριποδίζοντες (ἀντίθ. κατὰ πλευρὰν κινεῖσθαι, [[ὅταν]] οἱ κατὰ τὴν αὐτὴν πλευρὰν πόδες κινῶνται [[ὁμοῦ]]), Ἀριστ. π. Ζ. πορ. 1. 5., 14, 4, πρβλ. Πλούτ. 2. 43Α· ἐκ διαμέτρου ἀντικεῖσθαι Λουκ. Κατάπλ. 14. 2) [[διάμετρος]] κύκλου, Ἀριστ. Οὐρ. 1. 4, 3 κ. ἀλλ.· ὁ [[ἄξων]] σφαίρας, ὁ αὐτ. π. Ζῴων Κιν. 3, 4, κτλ. ΙΙ. κανὼν πρὸς διαγραφὴν τῆς διαμέτρου, Ἀριστοφ. Βατρ. 801.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<i>n</i><br /><b class="num">I.</b> sc. [[γραμμή]] the [[diameter]] or [[diagonal]] of a parallelogram, Plat.; κατὰ [[διάμετρον]] [[diametrically]], Plat.; so, ἐκ διαμέτρου Luc.<br /><b class="num">II.</b> a [[rule]] for [[drawing]] the [[diameter]], Ar.
}}
{{pape
|ptext=ἡ,<br><b class="num">1</b> <i>der [[Durchmesser]], die quer durchgehende [[Linie]], [[Diagonale]]</i>, ἐκ γωνίας εἰς γωνίαν τείνουσα, Plat. <i>Men</i>. 85b, und [[öfter]] bei Plat.; bes. bei [[Kreisen]] die durch den [[Mittelpunkt]] gehende [[Linie]], bei der [[Kugel]] die [[Achse]]; dah. κατὰ [[διάμετρον]] ἀλλήλοις κείμενα, <i>[[gerade]] [[entgegengesetzt]]</i>, Pol. 4.39.1; ἐκ διαμέτρου, Luc. <i>Catapl</i>. 14.<br><b class="num">2</b> <i>das [[Werkzeug]], den [[Durchmesser]] zu [[ziehen]]</i>, Ar. <i>Ran</i>. 801.<br><b class="num">3</b> <i>das [[Durchkreuzen]]</i>, κατὰ [[διάμετρον]] κινεῖσθαι, vom Gange der vierfüßigen [[Tiere]], die Vorder- und [[Hinterfüße]] [[überzwerch]] [[setzen]], Arist. <i>inc. anim</i>. 1.14.<br><b class="num">4</b> <i>das [[Zugemessene]], Sold und Kost der [[Soldaten]]</i>, Plut. <i>Demetr</i>. 40.
}}