View source for ἀρχαῖος

{{LSJ1
|Full diacritics=ἀρχαῖος
|Medium diacritics=ἀρχαῖος
|Low diacritics=αρχαίος
|Capitals=ΑΡΧΑΙΟΣ
|Transliteration A=archaîos
|Transliteration B=archaios
|Transliteration C=archaios
|Beta Code=a)rxai=os
|Definition=α, ον, ([[ἀρχή]] I) <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[from the beginning]] or [[from the origin]]: </span><span class="sense"><span class="bld">I</span> mostly of things, [[ancient]], σκότος <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>106</span>; ἐσθής <span class="bibl">Hdt.5.88</span>; δόμοις ἐπασσάλευσαν ἀρχαῖον γάνος <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>579</span> codd.; Ζηνὸς ἀρχαίοις νόμοις <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>1382</span>; <b class="b3">χερὸς σῆς πίστιν ἀρχαίαν</b> [[faith]] [[firm]] [[for ever]], ib. <span class="bibl">1632</span> codd. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[old-fashioned]], [[antiquated]], <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>317</span> (lyr.), <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>984</span>, <span class="bibl">D.22.14</span>; of literary style, <span class="bibl">Demetr.<span class="title">Eloc.</span>244</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> [[simple]], [[silly]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>915</span>, al., <span class="bibl">Pherecr. 205</span>; ἀρχαιότερος εἶ τοῦ δέοντος <span class="bibl">Pl.<span class="title">Euthd.</span>295c</span>, etc. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> [[ancient]], [[former]], τὸ ἀρχαῖον ῥέεθον <span class="bibl">Hdt.1.75</span>; τοῦ ἀ. λόγου <span class="bibl">Id.7.160</span>; οὐ γὰρ δὴ τό γ' ἀ. δέμας <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>110</span>; <b class="b3">οἱ ἀ</b>., opp. <b class="b3">οἱ ὕστερον</b>, <span class="bibl">Th.2.16</span>; ἀ. φύσις <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>281</span>, <span class="bibl">Hp. <span class="title">Art.</span>53</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Smp.</span>193c</span>, etc.; φύσις καὶ κατάστασις ἀ. <span class="bibl">Democr.278</span>; coupled with παλαιός, παλαιὸν δῶρον ἀρχαίου θηρός <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>555</span>, cf. <span class="bibl">Lys. 6.51</span>, D.l.c. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> [[old]], [[worn out]], ὑποδήματα <span class="bibl">X.<span class="title">An.</span>4.5.14</span>; πινάκια <span class="bibl"><span class="title">BGU</span>781i1</span> (i A. D.). </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> of persons, Θέμιν . . ἀρχαίαν ἄλοχον Διός <span class="bibl">Pi.<span class="title">Fr.</span>6.5</span>; <b class="b3">ἀ. θεαί</b>, of the Erinyes, <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span>728</span>; Πέλοψ <span class="bibl">S.<span class="title">Aj.</span>1292</span>; [[οἱ ἀρχαῖοι]] = [[the Ancients]], name given by Arist. to the pre-Socratics, <span class="bibl"><span class="title">Metaph.</span> 1069a25</span>, <span class="bibl"><span class="title">GC</span>314a6</span>; in Lit. Crit., [[ancient]], [[classical]] writers, <span class="bibl">Demetr. <span class="title">Eloc.</span>15</span>,<span class="bibl">67</span>; in Plot., the philosophers down to Aristotle, <span class="bibl">5.1.9</span>; in [[NT]], [[the Fathers]], Ev.Matt.5.21, al. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[ancient]], [[old]], <b class="b3">βαλὴν ἀ</b>., of [[Darius]], <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>657</span> (lyr.); λάτρις <span class="bibl">E.<span class="title">Hec.</span>609</span>; ἑταῖρος <span class="bibl">X.<span class="title">Mem.</span>2.8.1</span>; <b class="b3">οἱ ἀρχαῖοι κύριοι</b> the [[original]] owners, <span class="bibl"><span class="title">BGU</span>992 ii 6</span> (ii B. C.); <b class="b3">τὰς ἀρχαίας πόλεις</b> (banished from) their [[original]] cities, Polystr.<span class="bibl">p.22</span> W.; <b class="b3">ἀρχαῖος μαθητής</b> an [[original]] disciple, <span class="bibl"><span class="title">Act.Ap.</span>21.16</span>;  [[μύστης]] <span class="title">Inscr.Magn.</span>215<b class="b2">b;</b> <b class="b3">παιδαγωγὸς ἀ</b>., i.e [[of old]], [[formerly]], <span class="bibl">E.<span class="title">El.</span>287</span>, cf.<span class="bibl">853</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> neut. as adverb, [[τὸ ἀρχαῖον]], Ion. contr. [[τὠρχαῖον]], [[anciently]], <span class="bibl">Hdt.1.56</span>, <span class="bibl">173</span>, al., Att.τἀρχαῖον <span class="bibl">A.<span class="title">Supp.</span>326</span>; ἀπὸ τοῦ ἀ. <span class="bibl">Hdt.4.117</span>; ἐξ ἀρχαίων <span class="bibl">D.S.1.14</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> regul. Adv. [[ἀρχαίως]] [[in olden style]], καινὰ ἀ. λέγειν <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phdr.</span>267b</span>, cf. <span class="bibl">Isoc.4.8</span>, <span class="bibl">D.9.48</span>; ἀ. καὶ [[σεμνῶς]] <span class="bibl">Aeschin.1.183</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> irreg. Comp. ἀρχαιέστερος <span class="bibl">Pi.<span class="title">Fr.</span>45</span> (on [[ἀρχέστατος]] v. h. v.); usual Comp. ἀρχαιότερος <span class="bibl">Ar.<span class="title">Av.</span>469</span>: Sup. ἀρχαιότατος <span class="bibl">Hdt.1.105</span>, etc. </span><span class="sense"><span class="bld">V</span> as [[substantive]], [[τὸ ἀρχαῖον]], of [[money]], [[prime cost]], πλέον τοῦ ἀ. <span class="bibl">X.<span class="title">Vect.</span>3.2</span>; [[principal]], mostly in plural, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>1156</span>, etc.; τἀρχαῖα ἀποδιδόναι <span class="bibl">D.34.26</span>, etc.; <b class="b3">τῶν ἀρχαίων ἀπέστησαν</b> lost their [[capital]], <span class="bibl">Id.1.15</span>: opp. [[ἔργον]], <span class="bibl">Id.27.10</span>; opp. [[πρόσοδος|πρόσοδοι]], <span class="bibl">Is.6.38</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[ἀρχαίη]], ἡ, = [[ἀρχή]], <span class="bibl">Eust.475.1</span>, etc.</span>
}}
{{DGE
|dgtxt=-α, -ον<br /><b class="num">• Alolema(s):</b> jón. fem. -ίη Hdt.5.88, etc.; eol. ἄρχαος Alc.67.5, dud. en Alc.178.1, Sch.D.T.466.37<br /><b class="num">• Morfología:</b> [compar. ἀρχαιέστερος Pi.<i>Fr</i>.45; sup. [[ἀρχέστατος]] A.<i>Fr</i>.187]<br /><b class="num">A</b> adj. y subst.<br /><b class="num">I</b> sin connotaciones posit. o peyor.<br /><b class="num">1</b> gener. [[antiguo]] de divinidades y abstr. νόμος Hes.<i>Fr</i>.322, θεαί A.<i>Eu</i>.728, Θέμις ... ἀ. [[ἄλοχος]] [[Διός]] Pi.<i>Fr</i>.30.5 (pero cf. II), παῖδες ἀρχαίου Σκότου S.<i>OC</i> 106, etc.<br /><b class="num">•</b>de concr. ἐσθής Hdt.5.88, ἱρὸν ... πάντων ἀρχαιότατον Hdt.1.105, subst. ὅκως ... ἐς τὰ ἀρχαῖα ἐσβάλλοι para que se metiera en el (lecho) antiguo</i> Hdt.1.75<br /><b class="num">•</b>de pers. [[ἀρχαῖος]] μύστης ἀρχαῖον χρησμὸν ... ἀναγράψας <i>IM</i> 215b (I d.C.)<br /><b class="num">•</b>en constr. adverb. diversas [[desde antiguo]], [[desde tiempo inmemorial]] τἀρχαῖον A.<i>Supp</i>.326, ἀπὸ τοῦ ἀρχαίου Hdt.4.117, ἐξ ἀρχαίων D.S.1.14.2, 14.45.3<br /><b class="num">•</b>tb. [[originariamente]] ἐόντα τὸ ἀρχαῖον τὸ μὲν Πελασγικόν Hdt.1.56, οἱ δὲ Λύκιοι ἐκ Κρήτης τὠρχαῖον γεγόνασι Hdt.1.173<br /><b class="num">•</b>subst. οἱ ἀρχαῖοι [[los antiguos]] περὶ διαίτης οἱ ἀρχαῖοι συνέγραψαν Hp.<i>Acut</i>.3, οἱ πλείους τῶν τε ἀρχαίων καὶ τῶν ὕστερον la mayoría de los antiguos y los posteriores</i> Th.2.16, μαρτυροῦσι δὲ καὶ οἱ ἀρχαῖοι Arist.<i>Metaph</i>.1069<sup>a</sup>25, cf. <i>GC</i> 314<sup>a</sup>6, Demetr.<i>Eloc</i>.67, 244, Corn.<i>ND</i> 20, Plot.5.1.9, ἠκούσατε ὅτι ἐρρέθη τοῖς ἀρχαίοις habéis oído que fue dicho a los antiguos</i>, <i>Eu.Matt</i>.5.21, κατὰ τοὺς ἀρχαίους Porph.<i>Sent</i>.20, 42, etc.<br /><b class="num">•</b>tb. adj. περὶ τῶν ἀρχαίων ῥητόρων D.H.<i>Orat.Vet</i>.tít., τις τῶν ἀρχαίων φιλοσόφων Plu.2.111f.<br /><b class="num">2</b> c. op. explícita a un estado posterior [[anterior]], [[de antes]] de divinidades y abstr. ἀρχαιότεροι πρότεροι τε Κρόνου Ar.<i>Au</i>.469, ὑπείξομεν τοῦ ἀρχαίου λόγου cederemos algo de la anterior propuesta</i> Hdt.7.160, cf. quizá περὶ ἀρχαίης ἰητρικῆς sobre la medicina de antes</i> Hp.<i>VM</i> tít.<br /><b class="num">•</b>de concr. ἐξέσθοντας ἀρχαίαν φύσιν (las lepras) que devoran el cuerpo tal cual era</i> A.<i>Ch</i>.281, οὐ γὰρ δὴ τόδ' ἀρχαῖον [[δέμας]] pues no es éste el cuerpo de antes</i> S.<i>OC</i> 110<br /><b class="num">•</b>de pers. οἱ ἀρχαῖοι κύριοι los dueños originarios</i>, <i>BGU</i> 992.2.6 (II a.C.)<br /><b class="num">•</b>subst. κατ' ἀρχαίους ref. al antiguo calendario egipcio <i>PHamb</i>.96.2 (II d.C.), <i>PCornell</i> 9.7, <i>PGrenf</i>.2.67.10 (III d.C.).<br /><b class="num">3</b> en cont. econ. [[principal]], [[capital]] adj. τό τ' ἀρχαῖον [[δάνειον]] καὶ τῶν τόκων μέρος τι D.56.37, pero gener. subst. τἀρχαῖα καὶ τόκοι τόκων Ar.<i>Nu</i>.1156, πλέον τοῦ ἀρχαίου λαμβάνουσιν X.<i>Vect</i>.3.2, τοῦ μὲν ἀρχαίου κεφάλαιον τέτταρα τάλαντα D.27.10, cf. 1.15, 27.64, 34.26, Is.6.38, <i>SIG</i> 955.17 (IV/III a.C.), <i>PCair.Zen</i>.327.91 (III a.C.), <i>PHib</i>.30.19 (III a.C.), <i>IKyme</i> 12.6 (II a.C.), etc., ἀγαπῶν τὸ ἀρχαῖον Philostr.<i>VS</i> 603, τὸ ἀρχαῖον ἐν ἀργυρίῳ ἀπῄτουν D.C.41.37.3, cf. Alciphr.1.13.3, [[proverb|prov.]] οὐδὲ τἀρχαῖον ποιεῖ no merece la pena</i>, <i>Com.Adesp</i>.723K.<br /><b class="num">II</b> c. connotaciones posit.<br /><b class="num">a)</b> gener. o de abstr. [[antiguo]], [[venerable]], [[prístino]] τὸ «ἀρχαῖοι» ἀντὶ τοῦ «παλαιοί» ἐντιμότερον· οἱ γὰρ ἀρχαῖοι ἄνδρες ἐντιμότεροι Demetr.<i>Eloc</i>.175, ἀρχαῖον [[γάνος]] A.<i>A</i>.579, Δίκη ξύνεδρος ... ἀρχαίοις νόμοις S.<i>OC</i> 1382, πίστις S.<i>OC</i> 1632, ἀπὸ φύσιος καὶ καταστάσιός τινος ἀρχαίης Democr.B 278, φύσις Pl.<i>Smp</i>.193c, τὸ νόμιμον τὸ παλαιὸν καὶ ἀρχαῖον Lys.6.51, ἀρχαίῳ καὶ σοφῷ ... λόγῳ Plu.2.111e, cf. 2.115c;<br /><b class="num">b)</b> de pers. o seres mit. [[venerable]], [[viejo]], [[anciano]] ἀ. [[βαλήν]] A.<i>Pers</i>.657, ἐγὼ γένος μέν εἰμι Κρὴς ἀρχέστατον A.<i>Fr</i>.187, ἀ. ... Πέλοψ S.<i>Ai</i>.1292, [[δῶρον]] ἀρχαίου ... θηρός regalo del viejo centauro</i> S.<i>Tr</i>.555, ἀ. λάτρις E.<i>Hec</i>.609, παιδαγωγὸς ἀ. γέρων E.<i>El</i>.287, cf. 853, ἑταῖρος X.<i>Mem</i>.2.8.1, ἀ. μαθητής antiguo discípulo</i>, <i>Act.Ap</i>.21.16;<br /><b class="num">c)</b> como epít. de reyes [[el Viejo]] μετὰ Γέλωνα τὸν ἀρχαῖον después de Gelón el Viejo</i> Plb.12.25k.2;<br /><b class="num">d)</b> como epít. de [[ciudad]] [[antigua]], [[noble]] Ἡρακλέους πόλεως ἀρχαίας <i>BGU</i> 924.1 (III d.C.);<br /><b class="num">e)</b> de pinturas [[antiguo]] ἀρχαῖα ζωγραφήματα Hierocl.<i>Facet</i>.78;<br /><b class="num">f)</b> subst. οὐχ ἁμαρτάνει τοῦ ἀρχαίου no le falla (el toque) de antigüedad</i> Philostr.<i>VS</i> 594.<br /><b class="num">III</b> c. connotaciones peyor.<br /><b class="num">a)</b> gener. o de abstr. [[anticuado]], [[superado]] τὸ μὲν ἀρχαῖον παρ' αὐτοῖς ἄτιμον τὸ δὲ νέον ἔντιμον Pl.<i>Lg</i>.797c, ἀρχαῖ' ἴσως σοι φαίνομαι λέγειν τάδε quizá te parece que digo cosas anticuadas</i> A.<i>Pr</i>.317, cf. Ar.<i>Nu</i>.984, Isoc.4.30, D.22.14;<br /><b class="num">b)</b> de concr. [[viejo]], [[gastado]] ὑποδήματα X.<i>An</i>.4.5.14, πινακίων ... ἀρχαίω[ν] δ' (un servicio) de cuatro bandejas viejas</i>, <i>BGU</i> 781.1.1 (I d.C.), χαρτίδια ἀρχαῖα libros gastados</i> Alciphr.2.5.2 (quizá c. juego de palabras c. I 3, cf. <i>ib</i>. <i>infra</i> πρὸς τῷ ἀρχαίῳ τόκον βαρύν);<br /><b class="num">c)</b> de pers. [[simple]], [[tonto]] ΔI. -θρασὺς εἶ πολλοῦ. ΑΔ. -σὺ δέ γ' ἀ. Ar.<i>Nu</i>.915, cf. Pherecr.205, ἀρχαιότερος εἶ τοῦ δέοντος Pl.<i>Euthd</i>.228c, ἀρχαῖον εἶναι τὸν Ὀδυσσέα Pl.<i>Hp.Mi</i>.371d<br /><b class="num">d)</b> del diablo [[viejo]] ὁ ὄφις ὁ ἀ. ὁ καλούμενος Διάβολος <i>Apoc</i>.12.9, cf. 20.2;<br /><b class="num">e)</b> ret., de períodos [[arcaico]] Demetr.<i>Eloc</i>.15.<br /><b class="num">IV</b> otros sent., subst.<br /><b class="num">1</b> [[τὰ ἀρχαῖα]] = [[archivos]] ἐν τοῖς ἡμετέροις ἀρχαίοις Io.Mal.<i>Chron</i>.M.97.660C.<br /><b class="num">2</b> ἀρχαίη, ἡ [[ἀρχή]] Eust.475.1.<br /><b class="num">B</b> adv. [[ἀρχαίως]]<br /><b class="num">1</b> en sent. posit. [[clásicamente]], [[a la antigua]] [[εἰπεῖν]] Isoc.4.8, γέγραφεν Aeschin.1.183.<br /><b class="num">2</b> en sent. peyor. [[arcaica]], [[anticuadamente]] (φαίνεσθαι ποιοῦσι) καινά τε ἀ. τά τ' ἐναντία καινῶς Pl.<i>Phdr</i>.267b, οὕτω δ' ἀρχαίως εἶχον ... ὥστε ... D.9.48.<br /><b class="num">• Diccionario Micénico:</b> <i>a-ka-i-jo</i> (?).
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0364.png Seite 364]] α, ον, uranfänglich, alt; was von alten Zeiten her besteht, [[φίλος]], [[ἑταῖρος]], Eur. Cycl. 434; Xen. Mem. 2, 8, 1; θυσίαι Plat. Polit. 290 e; was vor Alters war u. nicht mehr besteht, Soph. O. C. 110; [[ὄνομα]] Plat. Crat. 418 c; [[φύσις]] Conv. 192 e; so bes. bei Sp. ὡς οἱ ἀρχαῖοι λέγουσι; – τὸ [[ἀρχαῖον]], vor Alters, Her. 4, 108; Xen. An. 1, 1, 7; auch auf das vor nicht so langer Zeit Dagewesene gehend, [[Κῦρος]] ὁ [[ἀρχαῖος]], der ältere, 1, 9, 1; [[λόγος]] Her. 7, 16; ὑποδήματα Xen. An. 4, 5, 14; veraltet, Aesch. Prom. 312; altfränkisch, einfältig, thöricht, Ar. Nub. 1452; καὶ σαπρόν Plut. 323; Phereer. bei B. A. 13 durch [[εὐήθης]] erkl.; ἀρχαιότερος εἶ τοῦ δὲοντος Plat. Euthyd. 295 e; ehrwürdig, wie antiquus, Aesch. Ag. 565; χερὸς σῆς πίστιν ἀρχαίαν Soph. O. C. 1614; – τὸ [[ἀρχαῖον]], das Kapital, Ar. Nubb. 1140; öfter bei Rednern, Dem. 1, 15. 27, 10. – Adv., vor Alters, Her. 1, 173; καινὰ ἀρχαίως εἰπεῖν Plat. Phaedr. 267 b, wie Isocr. 4, 8, was Harpocr. ἀρχαιοτρόπως erkl., d. i. ἀρχαιοτέροις ὀνόμασι χρῆσθαι; vgl. Aesch. 1, 183 ἀρχαίως καὶ σεμνῶς λέγειν. – Compar. ἀρχαιέστερος bei B. A. 80 aus Aeschyl.
}}
{{bailly
|btext=α, ον :<br /><b>A.</b> <i>adj.</i> <b>I.</b> primitif, originaire, <i>d'où</i><br /><b>1</b> [[antique]], [[ancien]];<br /><b>2</b> plus âgé, <i>p. opp. à plus jeune</i> : [[Κῦρος]] ὁ [[ἀρχαῖος]] Cyrus l'ancien;<br /><b>II.</b> <i>p. suite</i> :<br /><b>1</b> <i>avec idée de respect</i> antique, vénérable;<br /><b>2</b> [[suranné]];<br /><b>3</b> [[simple]], [[naïf]];<br /><b>B.</b> <i>subst.</i> τὸ [[ἀρχαῖον]];<br /><b>1</b> [[fond d'argent]], [[capital]];<br /><b>2</b> [[l'antiquité]] ; <i>adv.</i> • τὸ [[ἀρχαῖον]], <i>par crase</i> • [[τἀρχαῖον]], <i>(ion.)</i> • [[τὠρχαῖον]], HDT à l'origine, anciennement ; ἀπὸ [[τοῦ]] ἀρχαίου de toute antiquité.<br />'''Étymologie:''' [[ἀρχή]].
}}
{{elru
|elrutext='''ἀρχαῖος:'''<br /><b class="num">1</b> [[извечный]], [[древний]], [[первозданный]] (θεαί Aesch.; παίδες ἀρχαίου Σκότου Soph.);<br /><b class="num">2</b> [[издревле установленный]], [[исконный]] (Ζηνὸς νόμοι Soph., θυσίαι Plat.);<br /><b class="num">3</b> [[вечный]], [[нерушимый]] (φάτναι Ζηνός Pind.; [[πίστις]] Soph.);<br /><b class="num">4</b> [[старый]], [[старинный]] ([[ἐσθής]] Her.; [[ἑταῖρος]] Xen.; χρόνοι Arst.);<br /><b class="num">5</b> [[старый]], [[прежний]] ([[ῥέεθρον]] Her.; ὑποδήματα Xen.);<br /><b class="num">6</b> [[старый]] (годами) ([[λάτρις]] Eur.);<br /><b class="num">7</b> старый, обветшалый, тж. надоевший (ἀρχαῖα λέγειν Aesch.; ἀρχαῖα καὶ τεττί γωνἀνάμεστα Arph.);<br /><b class="num">8</b> [[отсталый]] или [[простодушный]], [[наивный]] (σὺ δέ γ᾽ ἀ. Arph.; ἀρχαιότερος εἶ τοῦ δἐοντος Plat.);<br /><b class="num">9</b> [[старший]] ([[Κῦρος]] ὁ ἀ. Xen.).
}}
{{ls
|lstext='''ἀρχαῖος''': α, ον (ἀρχὴ 1), ὁ ἐξ ἀρχῆς: 1) ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἐπὶ πραγμάτων, [[παλαιός]], [[πρωτογενής]], ὁ ἀπὸ τοῦ [[πάνυ]] ἀρχαίου, ἴτ’, ὦ γλυκεῖαι παῖδες ἀρχαίου Σκότου Σοφ. Ο. Κ. 106· ἀκολούθως [[ἁπλῶς]], [[παλαιός]], [[ἀρχαῖος]], ἐσθὴς Ἡρόδ. 5. 88· [[ἔπειτα]] παρὰ Πινδ. καὶ πᾶσι τοῖς συγγραφ., δόμοις ἑπασσάλευσαν [[ἀρχαῖον]] [[γάνος]] Αἰσχύλ. Ἀγ. 579· Ζηνὸς ἀρχαίοις νόμοις Σοφ. Ο. Κ. 1382· χερὸς σῆς πίστιν ἀρχαίαν, πίστιν διὰ παντὸς σταθεράν, [[αὐτόθι]] 1632. 2) ὡς τὸ [[ἀρχαϊκός]], ἀπηρχαιωμένος, Αἰσχύλ. Πρ. 317, Ἀριστοφ. Νεφ. 915, 1357, 1469, Φερεκρ. ἐν Ἀδήλ. 62, Πλάτ. Εὐθύδ. 295C. 3) ὁ [[παλαιός]], ὁ πρότερον ὑπάρχων, τὸ [[ἀρχαῖον]] [[ῥέεθρον]] Ἡρόδ. 1. 75· τοῦ ἀρχ. λόγου ὁ αὐτ. 7. 160· οὑ γὰρ δὴ τόδ’ ἀρχ. [[δέμας]] Σοφ. Ο. Κ. 110· οἱ ἀρχαῖοι, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ οἱ [[ὕστερον]], Θουκ. 2. 16· ― [[ἐνίοτε]] ἔχομεν τὸ [[ἀρχαῖος]] καὶ παλαιὸς [[ὁμοῦ]], ὡς π.χ. παλαιὸν [[δῶρον]] ἀρχαίου θηρὸς Σοφ. Τρ. 555, πρβλ. Λυσ. 107. 40, Δημ. ἔνθ’ ἀνωτ., ὡς ἐν τῇ Λατ. prisus et vetustus, priscus et antiquus, Ruhnk, Vellei 1. 16, 3. ΙΙ. ἐπὶ προσώπων, Θέμιν… ἀρχαίαν ἄλοχον Διὸς Πινδ. Ἀποσπ. 6. 5· ἀρχ. θεαί, ἐπὶ τῶν Ἐρινύων, Αἰσχύλ. Εὐμ. 728· [[Πέλοψ]] Σοφ. Αἴ. 1292· οἱ ἀρχαῖοι, [[οὕτως]] ἀποκαλεῖ ὁ Ἀριστοτέλης τοὺς Ἴωνας καὶ ἄλλους ἀρχαίους φιλοσόφους, Μεταφ. 11. 1, 2, π. Γεν. καὶ Φθορ. 1. 1, 2, 1. 8, 3· ἐν τῇ Καινῇ Διαθήκῃ οἱ παλαιοὶ πατέρες, οἱ Προφῆτα, κτλ. 2) [[παλαιός]], [[ἀρχαῖος]], βαλὴν [[ἀρχαῖος]] [[βαλήν]], περὶ τοῦ Δαρείου, Αἰσχύλ. Πέρσ. 658· [[λάτρις]] Εὐρ. Ἑκ. 609· [[ἑταῖρος]] Ξεν. Ἀπομν. 2, 8. 1· μαθητὴς Πράξ. Ἀποστόλων κα΄, 16· πατρὸς γε παιδαγωγὸς [[ἀρχαῖος]] [[γέρων]] Εὐρ. Ἠλ. 287, πρβλ. 853. ΙΙΙ. ἐπίρρ. ἀρχαίως, εἰς ἀρχαίους χρόνους ἢ κατὰ τρόπον [[ἀρχαῖον]], Δημ. 123. 20, οὕτω καὶ τὸ [[ἀρχαῖον]] (πρβλ. τὸ παλαιόν) Ἰων. κατὰ κρᾶσιν [[τὠρχαῖον]] Ἡρόδ. 1. 56, 173, κ. ἀλλ., Ἀττ. τἀρχαῖον Αἰσχύλ. Ἱκ. 325· ἀπὸ τοῦ ἀρχ. Ἡρόδ. 4. 117· ἐξ ἀρχαίων Διόδ. 1. 14. 2) εἰς [[ἀρχαῖον]] [[ὕφος]], καινὰ ἀρχαίως λέγειν Πλάτ. Φαῖδρ. 267Β, πρβλ. Ἰσοκρ. 42C, Ἔφορ. 2· ἀρχαίως καὶ σεμνῶς Αἰσχίν. 26. 12. IV. ἀνώμαλ. συγκρ. ἀρχαιέστερος Πινδ. Ἀπόσπ. 20 (περὶ τοῦ [[ἀρχέστατος]] ἴδε ἐν λέξει): τὸ σύνηθες συγκρ. -ότερος Ἀριστ. Ὄρν. 469: ὑπερθ. -ότατος Ἡρόδ. 1. 105, κτλ. V. ὡς οὐσιαστ., τὸ αρχαῖον, ἐπὶ χρημάτων, ἡ πρώτη [[ἀξία]], [[τιμή]], πλέον τοῦ ἀρχ. Ξεν Πόρ. 3. 2· τὸ κεφάλαιον, Λατ. sors, ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον κατὰ πληθ., Ἀριστοφ. Νεφ. 1155, καὶ παρὰ Ρήτορ.· τὰ ἀρχαῖα ἀποδιδόναι Δημ. 914, ἐν τέλει, κτλ.· τῶν ἀρχαίων ἀπέστησαν, ὃ ἐ. ἐκήρυξαν ἑαυτοὺς ἀνικάνους νὰ πληρώσωσιν, ὁ αὐτ. 13. 21 (ἴδε ἐν λ. [[κεφάλαιος]]): ― ἀντίθετον τῷ [[τόκος]], [[ἔργον]], ἐπικαρπία, [[πρόσοδος]] (ὁ αὐτ. 816. 15, Ἰσαῖος 60. 1 0, κτλ.), ὡς τὸ Λατ. sors ἢ caput ἀντιτίθεται πρὸς τὸ fenus, fructus, usus, usura, reditus. 2) ἀρχαία, ἡ = [[ἀρχή]], Εὐστ. 475. 1, κτλ.· πρβλ. σεληναία, [[ἀναγκαίη]].
}}
{{Slater
|sltr=<b>ἀρχαῖος</b> (comp. ἀρχαιέστερον) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> [[ancient]], of [[ancient]] times γνῶναί τ' ἔπειτ [[ἀρχαῖον]] [[ὄνειδος]] εἰ φεύγομεν, Βοιωτίαν ὗν (O. 6.89) ἀρχαίῳ σάματι (O. 10.24) “ἀρχαίαν κομίζων πατρὸς [[ἐμοῦ]] τιμάν” (ἀρχὰν ἀγκομίζων coni. Chaeris) (P. 4.106) [[ἀρχαῖον]] ὀτρύνων λόγον (N. 1.34) ἀρχαῖαι δ' ἀρεταὶ ἀμφέροντ ἀλλασσόμεναι γενεαῖς [[ἀνδρῶν]] [[σθένος]] (N. 11.37) [[νῦν]] δ' [[αὖτις]] ἀρχαίας ἐπέβασε Πότμος συγγενὴς εὐαμερίας (I. 1.39) [μὴ πρὸς ἅπαντας ἀναρρῆξαι τὸν [[ἀρχαῖον]] λόγον (codd.: ἀχρεῖον Boeckh, edd. vulg.) fr. 180. 1.] πατρίδ' ἀρχαίαν fr. 215. 6.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> in [[ancient]] times, of [[old]] πολλὰ δ' ἐν καρδίαις [[ἀνδρῶν]] [[ἔβαλον]] ὧραι πολυάνθεμοι ἀρχαῖα σοφίσμαθ (O. 13.17) τὸν δ' ἐν Οὐλύμπῳ φάτναι Ζηνὸς ἀρχαῖαι δέκονται (O. 13.92) Θέμιν Μοῖραι [[ἆγον]] Οὐλύμπου λιπαρὰν καθ' ὁδὸν σωτῆρος ἀρχαίαν ἄλοχον Διὸς [[ἔμμεν]] fr. 30. 5.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> ἀρχαιέστερον fr. 45.
}}
{{StrongGR
|strgr=from [[ἀρχή]]; [[original]] or [[primeval]]: ([[them]] of) [[old]] ([[time]]).
}}
{{Thayer
|txtha=ἀρχαῖα, [[ἀρχαῖον]] (from [[ἀρχή]] [[beginning]], [[hence]]) [[properly]], [[that]] has been from the [[beginning]], [[original]], [[primeval]], [[old]], [[ancient]], used of men, things, times, conditions: οἱ ἀρχαιοι the ancients, the [[early]] Israelites: ),33; τά ἀρχαῖα the [[man]]'s [[previous]] [[moral]] [[condition]]: [[Pindar]] and [[Herodotus]] down.) [ SYNONYMS: [[ἀρχαῖος]], [[παλαιός]]: In [[παλαιός]] the [[simple]] [[idea]] of [[time]] dominates, [[while]] [[ἀρχαῖος]] ("σημαίνει καί τό ἀρχῆς ἔχεσθαι," and so) [[often]] carries [[with]] it a [[suggestion]] of [[nature]] or [[original]] [[character]]. Cf. Schmidt, [[chapter]] 46; Trench, § lxvii.]
}}
{{grml
|mltxt=-α, -ο (AM ἀρχαῖος, -α, -ον)<br /><b>1.</b> ο [[παλαιός]], αυτός που υπήρχε στο μακρινό [[παρελθόν]]<br /><b>2.</b> [[εκείνος]] που εξακολουθεί να υπάρχει από την αρχαία [[εποχή]] [[μέχρι]] [[σήμερα]]<br /><b>3.</b> αυτός που έχει παλιώσει, ο ξεπερασμένος, ο απαρχαιωμένος<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>ως ουσ.</b> Ι. <i>οι αρχαίοι</i><br />αυτοί που έζησαν την αρχαία [[εποχή]]<br />II. <i>τα αρχαία</i><br /><b>1.</b> τα μνημεία της αρχαιότητας<br /><b>2.</b> το [[μάθημα]] των Αρχαίων Ελληνικών<br /><b>μσν.</b><br /><b>ως ουσ.</b> <i>ἡ ἀρχαίη</i><br />η [[αρχή]]<br /><b>αρχ.</b><br />Ι. 1. ο [[απλοϊκός]] ή ο [[ανόητος]]<br /><b>2.</b> ο προηγούμενος, αυτός δηλ. που υπήρχε [[προηγουμένως]]<br /><b>3.</b> <b>ως ουσ.</b> α) <i>οἱ ἀρχαῖοι</i><br />οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι (<b>Αριστοτ.</b>) [[είτε]] οι παλαιοί Πατέρες, οι Πατριάρχες ή οι Προφήτες (ΚΔ)<br />β) (για χρήματα) <i>τὸ ἀρχαῖον</i><br />η αρχική [[τιμή]]<br /><i>τὰ ἀρχαῖα</i><br />το [[κεφάλαιο]]<br />II. <b>επίρρ.</b> <i>ἀρχαίως</i> ή <i>τὸ ἀρχαῖον</i><br /><b>1.</b> σε αρχαίους χρόνους<br /><b>2.</b> σε αρχαίο ή σε παραδοσιακό ύφος.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> [[αρχή]] «[[έναρξη]]». Η λ. [[αρχαίος]], άγνωστη στον Όμηρο, απαντά [[κυρίως]] στην Ιωνική-Αττική με αρχική [[σημασία]] «ο [[πρωταρχικός]]», διακρίνεται δε από το [[παλαιός]], που χρησιμοποιείται για να δηλώσει «τον ηλικιωμένο, τον γέρο».<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[αρχαΐζω]], [[αρχαϊκός]], [[αρχαιότητα]] (-<i>ότης</i>).<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (α' συνθετικό) [[αρχαιολογία]], [[αρχαιοπινής]], [[αρχαιοπρεπής]], [[αρχαιότροπος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[αρχαιόγονος]], [[αρχαιοειδής]], [[αρχαιολογώ]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[αρχαιολόγος]], [[αρχαιοπαράδοτος]], [[αρχαιοφανής]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[αρχαιογνωσία]], [[αρχαιογνώστης]], [[αρχαιοδίφης]]» [[αρχαιοθήκη]], [[αρχαιοκάπηλος]], [[αρχαιοκλόπος]], [[αρχαιολατρεία]], [[αρχαιολάτρης]], [[αρχαιομάθεια]], [[αρχαιομαθής]], [[αρχαιομανής]], [[αρχαιοπώλης]], [[αρχαιοσυλλέκτης]], [[αρχαιόσυλος]], [[αρχαιόφιλος]], [[αρχαιοφύλακας]]<br />(β' συνθετικό) [[φιλάρχαιος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[πανάρχαιος]], [[υπεραρχαίος]]<br /><b>μσν.</b><br />[[ισάρχαιος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[πανάρχαιος]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἀρχαῖος:''' -α, -ον ([[ἀρχή]] I), ο [[εξαρχής]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> λέγεται για πράγματα, [[αρχαίος]], [[πρωτογενής]], [[παλαιός]], σε Ηρόδ., Αττ.<br /><b class="num">2.</b> όπως το [[ἀρχαϊκός]], [[παλιομοδίτικος]], απαρχαιωμένος, [[πρωτόγονος]], σε Αισχύλ., Αριστοφ.<br /><b class="num">3.</b> [[παλιός]], [[αρχαίος]], τὸ [[ἀρχαῖον]] [[ῥέεθρον]], σε Ηρόδ. κ.λπ.<br /><b class="num">II.</b> λέγεται για πρόσωπα, [[αρχαίος]], ηλικιωμένος, σε Αισχύλ., Θουκ. κ.λπ.· <i>οἱἀρχαῖοι</i>, οι αρχαίοι φιλόσοφοι, οι μεγάλοι Πατέρες, οι Προφήτες, σε Καινή Διαθήκη<br /><b class="num">III. 1.</b> επίρρ., [[ἀρχαίως]], στους αρχαίους χρόνους ή με τον αρχαίο τρόπο, σε Δημ.· ομοίως, τὸ [[ἀρχαῖον]], Ιων. συνηρ. [[τὠρχαῖον]], σε Ηρόδ., Αττ.· τ' [[ἀρχαῖον]], σε Αισχύλ.<br /><b class="num">2.</b> αρχαίο ύφος, σε Πλάτ., Αισχίν.<br /><b class="num">IV.</b> ως ουσ., τὸ [[ἀρχαῖον]], το πραγματικό [[άθροισμα]], [[σύνολο]], πρώτη αξία, [[τιμή]], Λατ. [[sors]], σε Αριστοφ., Ρήτ..
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[[ἀρχή]] 1]<br />from the [[beginning]]:<br /><b class="num">I.</b> of things, [[ancient]], [[primeval]], [[olden]], Hdt., [[Attic]]<br /><b class="num">2.</b> like [[ἀρχαϊκός]], old-fashioned, [[antiquated]], [[primitive]], Aesch., Ar.<br /><b class="num">3.</b> [[ancient]], [[former]], τὸ ἀρχ. [[ῥέεθρον]] Hdt., etc.<br /><b class="num">II.</b> of persons, [[ancient]], old, Aesch., Thuc., etc.: οἱ ἀρχαῖοι the Ancients, the old Fathers, Prophets, NTest.<br /><b class="num">III.</b> adv. [[ἀρχαίως]], [[anciently]], Dem.; so, τὸ [[ἀρχαῖον]], ionic contr. [[τὠρχαῖον]] Hdt., [[attic]] [[τἀρχαῖον]] Aesch.<br /><b class="num">2.</b> in [[olden]] [[style]], Plat., Aeschin.<br /><b class="num">IV.</b> as [[substantive]], τὸ [[ἀρχαῖον]], the [[original]] sum, the [[principal]], Lat. [[sors]], Ar., Oratt.
}}
{{Chinese
|sngr='''原文音譯'''：¢rca‹oj 阿而害哦士<br />'''詞類次數'''：形容詞（12）<br />'''原文字根'''：原始（的） 相當於： （[[קֶדֶם]]&#x200E; / [[קֵדֶם]]&#x200E; / [[קֵדְמָה]]&#x200E;）  （[[קַדְמֹנִי]]&#x200E;）<br />'''字義溯源'''：原始的，古代的，古人的，古時的，上古的，古，早先的，舊的，老，久遠的；源自（[[ἀρχή]]）=開始）；而 （[[ἀρχή]]）出自（[[ἄρχω]]）=著手）， （[[ἄρχω]]）出自（[[ἄρχω]]）*=為首）。（[[ἀρχή]]）=開始，起源）是名詞，而這字（[[ἀρχαῖος]]）=原始的）是形容詞。同源字： （[[ἀρχή]]）開始 同義字： （[[παλαιός]]）古老的<br />'''出現次數'''：總共（12）；太（3）；路（2）；徒（3）；林後（1）；彼後（1）；啓（2）<br />'''譯字彙編'''：<br />1） 古（3） 徒15:21； 啓12:9； 啓20:2；<br />2） 古人（2） 太5:27； 太5:33；<br />3） 老（1） 徒21:16；<br />4） 上古的（1） 彼後2:5；<br />5） 舊事（1） 林後5:17；<br />6） 早先的（1） 徒15:7；<br />7） 古時（1） 路9:8；<br />8） 古時的（1） 路9:19；<br />9） 古人的（1） 太5:21
}}
{{WoodhouseReversedUncategorized
|woodrun=[[ancient]], [[antiquated]], [[antique]], [[obsolete]], [[old-fashioned]], [[stale]], [[belonging to former times]], [[fallen into disuse]], [[out of date]], [[out of fashion]]
}}
{{mantoulidis
|mantxt=(=[[παλιός]]). Ἀπό τό οὐσ. [[ἀρχή]] τοῦ [[ἄρχω]], ὅπου δές γιά περισσότερα παράγωγα.
}}
{{trml
|trtx====[[ancient]]===
Albanian: i lashtë, i moçëm; Arabic: قَدِيم‎, عَتِيق‎, عَرِيق‎; Egyptian Arabic: عتيق‎; Armenian: հին, հինավուրց, հնամյա, հնամենի; Asturian: antiguu; Azerbaijani: antik, qədim, qədimi; Belarusian: старажытны, антычны, стары, старадаўні; Bengali: কদীম, প্রাচীন; Bikol Central: suanoy; Bulgarian: древен, античен, стар; Burmese: ရှေး, ဟောင်း; Catalan: antic, vetust; Chechen: шира; Chinese Mandarin: 古代, 古老, 古舊, 古旧, 老; Chukchi: тэԓеӈкин; Czech: starobylý, starověký, prastarý; Danish: urgammel; Dutch: [[antiek]], [[oeroud]]; Esperanto: malnovega, grandaĝa; Estonian: iidne, muistne, vana; Faroese: fornur; Finnish: ikivanha, ikiaikainen, hyvin vanha; French: [[ancien]], [[antique]]; Friulian: antîc; Galician: antigo; Georgian: უძველესი, ანტიკური, ძველი; German: [[historisch]], [[altbacken]], [[antiquiert]], [[vorsintflutlich]]; Greek: [[αρχαίος]]; Ancient Greek: [[ἀρχαῖος]]; Haitian Creole: ansyen; Hebrew: עָתִיק‎, קָדוּם‎, קַדְמוֹן‎; Hindi: प्राचीन, पुरातन, पुराण; Hungarian: antik, ősi, ősrégi; Icelandic: forn; Ido: anciena, antiqua; Indonesian: kuno, purba; Istriot: anteîco; Italian: [[antico]]; Japanese: 古代な, 古い; Kazakh: ежелгі, ерте; Khmer: បុរាណ; Korean: 고대(古代)의, 낡다; Kurdish Central Kurdish: کەونار‎; Northern Kurdish: kevnar; Kyrgyz: эзелки, эчаккы, байыркы; Lao: ບູຮານ, ເກົ່າແກ່; Latgalian: senejs; Latin: [[priscus]], [[antiquus]]; Latvian: sens; Lithuanian: sens; Macedonian: древен, стар, антички; Malay: kuno, purba; Malayalam: പുരാതന; Maltese: antik, qadim; Maranao: miaoget; Mbyá Guaraní: yma; Nanai: бапапчи; Norwegian Bokmål: eldgammel, eldgammal, antikk; Nynorsk: eldgamal, eldgammal, antikk; Old English: eald; Ossetian: рагон; Persian: باستان‎, قدیم‎; Polish: starożytny, antyczny, starodawny; Portuguese: [[antigo]]; Quechua: machu; Romanian: antic; Russian: [[древний]], [[старинный]], [[античный]], [[старый]], [[стародавний]], [[ветхий]]; Sanskrit: प्राचीन, पुराण; Serbo-Croatian Cyrillic: стар, древан, стародреван, антички; Roman: star, drevan, starodrevan, antički; Slovak: starobylý, staroveký, starý, antický; Slovene: starodaven, star, starinski; Spanish: [[antiguo]]; Swedish: urgammal, antik, uråldrig; Tajik: қадим, бостонӣ; Thai: โบราณ, เก่าแก่; Tibetan: སྔ་མོ; Turkish: antik, antika, kadim; Turkmen: gadym, gadymy; Ukrainian: древній, стародавній, античний, старий; Urdu: قدیم‎; Uzbek: qadimgi, qadimiy; Vietnamese: cổ đại, xưa, cổ); Yiddish: אַנטיק‎
}}