πούς

English (LSJ)

ὁ, ποδός, ποδί, πόδα (not ποῦν, Thom.Mag.p.257 R.): dat.pl. ποσί, Ep.and Lyr. ποσσί (also Cratin.100(lyr.)), πόδεσσι, once
A πόδεσι S.Fr.240(lyr.): gen.and dat. dual ποδοῖν, Ep.ποδοῖιν Il.18.537:—Dor. nom. πός (cf. ἀρτίπος, πούλυπος, etc.) Lyr.Adesp.72, but πούς Tab.Heracl.2.34 (perhaps Hellenistic); πῶς· πός, ὑπὸ Δωριέων, Hsch. (fort. πός· πούς, ὑ.Δ.); Lacon. πόρ, Id. (on the accent v. Hdn.Gr.2.921, A.D. Adv.134.24):—foot, both of men and beasts, Il.7.212, 8.339 (both pl.), etc.; in plural, also, a bird's talons, Od.15.526; arms or feelers of a polypus, Hes.Op.524: properly the foot from the ankle downwards, Il.17.386; ταρσὸς ποδός 11.377, 388; ξύλινος πούς, of an artificial foot, Hdt.9.37: but also of the leg with the foot, as χείρ for the arm and hand, Il.23.772, Od.4.149, Luc.Alex.59.
2 foot as that with which one runs, πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς Il.1.215, al.; or walks, τῷ δ' ὑπὸ ποσσὶ μέγας πελεμίζετ' Ὄλυμπος 8.443; freq. with reference to swiftness, περιγιγνόμεθ' ἄλλων πύξ τε… ἠδὲ πόδεσσιν Od.8.103; ποσὶν ἐρίζειν = to race on foot, Il.13.325, cf. 23.792; πόδεσσι πάντας ἐνίκα 20.410, cf. Od.13.261; ἀέθλια ποσσὶν ἄροντο Il.9.124, etc.; ποδῶν τιμά, αἴγλα, ἀρετά, ὁρμά, Pi.O.12.15, 13.36, P.10.23, B.9.20; ἅμιλλαν ἐπόνει ποδοῖν E.IA213 (lyr.): the dat. ποσί (ποσσί, πόδεσσι) is added to many Verbs denoting motion, π. βήσετο, παρέδραμον, Il.8.389, 23.636; π. θέειν, πηδᾶν, σκαίρειν, πλίσσεσθαι, ib.622,21.269, 18.572, Od.6.318; ὀρχεῖσθαι Hes.Th.3; ἔρχεσθαι Od.6.39; πάρος ποσὶν οὖδας ἱκέσθαι 8.376; νέρθε δὲ ποσσὶν ἤϊε μακρὰ βιβάς Il.7.212; also emphatically with Verbs denoting to trample or tread upon, πόσσι καταστείβοισι Sapph.94; ἐπεμβῆναι ποδί S.El.456; πόδα βαίνειν, v. βαίνω A.11.4; πόδα τιθέναι to journey, Ar.Th.1100: metaph., νόστιμον ναῦς ἐκίνησεν πόδα = started on its homeward way, E.Hec.940 (lyr.); νεῶν λῦσαι ποθοῦσιν οἴκαδ'… πόδα ib.1020; χειρῶν ἔκβαλλον ὀρείους πόδας ναός, i.e. oars, Tim.Pers. 102; φωνὴ τῶν ποδῶν τοῦ ὑετοῦ = sound of the pattering of rain, LXX 3 Ki. 18.41.
3 as a point of measurement, ἐς πόδας ἐκ κεφαλῆς = from head to foot, Il.18.353; ἐκ κεφαλῆς ἐς πόδας ἄκρους 16.640; and reversely, ἐκ ποδῶν δ' ἄνω… εἰς ἄκρον κάρα A.Fr.169; ἐκ τῶν ποδῶν ἐς τὴν κεφαλήν σοι Ar.Pl.650; also ἐκ τριχὸς ἄχρι ποδῶν AP5.193 (Posidipp. or Asclep.); ἐς κορυφὰν ἐκ ποδός ib.7.388 (Bianor).
4 πρόσθε ποδός or πρόσθε ποδῶν, προπάροιθε ποδῶν, just before one, Il.23.877,21.601, 13.205; τὸ πρὸ ποδὸς… χρῆμα Pi.I.8(7).13; αὐτὰ τὰ πρὸ τῶν ποδῶν ὁρᾶν X.Lac.3.4, cf.An.4.6.12, Pl.R.432d.
b παρά ποδός or πὰρ ποδός off-hand, at once, ἀνελέσθαι πὰρ ποδός Thgn.282; γνόντα τὸ πὰρ ποδός Pi.P.3.60, cf.10.62; πὰρ ποδί = close at hand, Id.O.1.74; but παραὶ ποσὶ κάππεσε θυμός = sank to their feet, Il.15.280; παρὰ πόδα in a moment, S.Ph.838 (lyr.), Pl.Sph.242a; close behind, Νέμεσις δέ γε πὰρ πόδας (leg. πόδα) βαίνει Prov. ap. Suid.; also παρὰ πόδας = immediately afterwards Plb.1.35.3,5.26.13, Gal.5.272; παρὰ π. οἱ ἔλεγχοι Luc.Hist. Conscr.13, cf. Aristid.2.115 J.; τὰ ἔμπροσθεν αὐτοῦ καὶ παρὰ πόδας = at his very feet, Pl.Tht.174a; περὶ τῶν παρὰ πόδας καὶ τῶν ἐν ὀφθαλμοῖς ib.c; τὸ πλησίον καὶ παρὰ π. Luc.Cal.1.
c ἐν ποσί in one's way, close at hand, τὸν ἐν π. γινόμενον Hdt.3.79, cf. Pi.P.8.32; τἀν ποσὶν κακά S.Ant.1327, cf. E.Andr.397; τοὐν ποσὶν κακόν Id.Alc.739; τὴν ἐν ποσὶ [κώμην] αἱρεῖν Th.3.97; τὰ ἐν ποσὶν ἀγνοεῖν = everyday matters, Pl.Tht.175b, cf.Arist.Pol.1263a18, etc.
d τὸ πρὸς ποσί, = τὸ ἐν ποσί, S.OT130.
e all these phrases are opp. ἐκ ποδῶν out of the way, far off, written ἐκποδών Hdt.6.35, etc.; also, βίαια πάντ' ἐκ ποδὸς ἐρύσαις Pi.N.7.67.
5 to denote close pursuit, ἐκ ποδὸς ἕπεσθαι follow in the track, i.e. close behind, Plb.3.68.1, cf. D.S.20.57, D.H.2.33, etc.; ἐκ ποδῶν διώξαντες Plu.Pel.11.
b in earlier writers κατὰ πόδας on the heels of a person, Hdt.5.98, Th.3.98, 8.17, X.HG2.1.20, LXX Ge.49.19 (also κατὰ πόδα ὑπολαβεῖν on the moment, Pl.Sph. 243d); ἡ κατὰ πόδας ἡμέρα = the very next day, Plb.1.12.1 (but κατὰ πόδας αἱρεῖν catch it running, X.Cyr.1.6.40, cf. Mem.2.6.9): c. gen. pers., κατὰ πόδας τινὸς ἐλαύνειν, ἰέναι, march, come close at his heels, on his track, Hdt.9.89, Th.5.64; τῇ κατὰ π. ἡμέρᾳ τῆς ἐκκλησίας = on the day immediately after it, Plb.3.45.5; κατὰ π. τῆς μάχης Aristid. 1.157J., etc.
6 various phrases:
a ἀνὰ πόδα backwards, Hsch.
b ἐπὶ πόδα backwards facing the enemy, ἐπὶ πόδα ἀναχωρεῖν, ἀνάγειν, ἀναχάζεσθαι, to retire without turning to fly, leisurely, X.An. 5.2.32, Cyr.3.3.69, 7.1.34, etc.; also ἐπὶ πόδας Luc.Pisc.12; but γίνεται ἡ ἔξοδος οἷον ἐπὶ πόδας = the offspring is as it were born feetforemost, Arist.GA752b14.
c περὶ πόδα, properly of a shoe, round the foot, i.e. fitting exactly, ὡς ἔστι μοι τὸ χρῆμα τοῦτο περὶ πόδα Pl.Com.197, cf. 129: c. dat., ὁρᾷς ὡς ἐμμελὴς ἡ ἀρχὴ καὶ περὶ πόδα τῇ ἱστορίᾳ Luc.Hist.Conscr.14, cf. Ind.10, Pseudol.23.
d ὡς ποδῶν ἔχει = as he is off for feet, i.e. as quick as he can, ὡς ποδῶν εἶχον [τάχιστα] ἐβοήθεον Hdt.6.116; ἐδίωκον ὡς ποδῶν ἕκαστος εἶχον Id.9.59; φευκτέον ὡς ἔχει ποδῶν ἕκαστος Pl.Grg.507d; so, σοῦσθε… ὅπως ποδῶν A.Supp.837 (lyr.).
eἔξω τινὸς πόδα ἔχειν = keep one's foot out of a thing, i.e. be clear of it, ἔξω κομίζων πηλοῦ πόδα Id.Ch.697; πημάτων ἔξω πόδα ἔχει Id.Pr.265; ἐκτὸς κλαυμάτων S.Ph. 1260; ἔξω πραγμάτων E.Heracl.109: without a gen., ἐκτὸς ἔχειν πόδα Pi.P.4.289: opp. εἰς ἄντλον ἐμβήσῃ πόδα E.Heracl.168; ἐν τούτῳ πεδίλῳ… πόδ' ἔχων Pi.O.6.8.
f ἀμφοῖν ποδοῖν, etc., to denote energetic action, Ar.Av.35, cf. Il.13.78; συνέχευε ποσὶν καὶ χερσὶν 15.364; χερσίν τε ποσίν τε καὶ σθένει 20.360; τιμωρήσειν χειρὶ καὶ ποδὶ καὶ πάσῃ δυνάμει Aeschin.2.115, cf.3.109; τερπωλῆς ἐπέβημεν ὅλῳ ποδί = with all the foot, i.e. entirely, A.R.4.1166, cf.D.Chr.13.19 (prob.); καταφεύγειν ἐπὶ τὴν πόλιν ὥσπερ ἐκ δυοῖν ποδοῖν Aristid.1.117J.; opp. οὐκ ἂν προβαίην τὸν πόδα τὸν ἕτερον Ar.Ec.161; οὐκ ἂν ἔφασκεν ἐξελθεῖν οὐδὲ τὸν ἕτερον πόδα Din.1.82.
g τὴν ὑπὸ πόδα [κατάστασιν] = just below them, Plb.2.68.9; ὑπὸ πόδας τίθεσθαι trample under foot, scorn, Plu.2.1097c; οἱ ὑπὸ πόδα = those next below them (in rank), Onos.25.2; ὑπὸ πόδα χωρεῖν recede, decline, of strength, Ath. Med. ap.Orib. inc.21.16.
h for ὀρθῷ ποδί, v. ὀρθός II.1.
k ἁλιεῖς ἀπὸ ποδός prob. fishermen who fish from the land, not from boats, BGU221.5 (i1/iii A. D.); ποτίσαι ἀπὸ ποδός perhaps irrigate by the feet (of oxen turning the irrigation-wheel), PRyl.157.21 (ii A. D.); τόπον… ἀπὸ ποδὸς ἐξηρτισμένον dub. sens. in POsl.55.11 (ii/iii A. D.).
1 ἀγγεῖον… τρήματα ἐκ τῶν ὑπὸ ποδὸς ἔχον round the bottom, Dsc.2.72.
7 πούς τινος, as periphrasis for a person as coming, etc., σὺν πατρὸς μολὼν ποδί, i.e. σὺν πατρί, E.Hipp.661; παρθένου δέχου πόδα Id.Or. 1217, cf. Hec.977, HF336; χρόνου πόδα Id.Ba.889 (lyr.), Ar.Ra. 100; also ἐξ ἑνὸς ποδός, i.e. μόνος ὤν, S.Ph.91; οἱ δ' ἀφ' ἡσύχου π., i.e. οἱ ἡσύχως ζῶντες, E.Med.217.
II metaph., of things, foot, lowest part, esp. foot of a hill, Il.2.824, 20.59 (pl.), Pi.P.11.36, etc.; of a table, couch, etc., Ar.Fr.530, X.Cyr.8.8.16, etc.; cf. πέζα; of the side strokes at the foot of the letter Ω, Callias ap.Ath.10.454a; = ποδεών II.1, ἀσκοῦ… λῦσαι π. E.Med.679.
2 in a ship, πόδες are the two lower corners of the sail, or the ropes fastened to the sail, by which the sails are tightened or slackened, sheets (cf. ποδεών II.4), Od.5.260; χαλᾶν πόδα = ease off the sheet, as is done when a squall is coming, E.Or.707; τοῦ ποδὸς παρίει = let go hold of it, Ar.Eq.436; ἐκδοῦναι ὀλίγον τοῦ ποδός Luc.Cont.3; ἐκπετάσουσι πόδα ναός (with reference to the sail), E.IT1135 (lyr.): opp. τεῖναι πόδα = haul it tight, S.Ant. 715; ναῦς ἐνταθεῖσα ποδί = a ship with her sheet close hauled, E.Or.706; κὰδ' δ'… λαῖφος ἐρυσσάμενοι τανύοντο ἐς πόδας ἀμφοτέρους A.R.2.932; ἱστία… ἐτάνυσσαν ὑπ' ἀμφοτέροισι πόδεσσι Q.S.9.438.
b perhaps of the rudder or steering-paddle, αἰεὶ γὰρ πόδα νηὸς ἐνώμων Od.10.32 (cf. Sch.ad loc.); πὰρ ποδὶ ναός Pi.N.6.55.
III a foot, as a measure of length, = 4 palms (παλασταί) or 6 fingers, Hdt.2.149, Pl.Men.82c, etc.
IV foot in Prosody, Ar.Ra.1323 (lyr.), Pl.R.400a, Aristox. Harm.p.34 M., Heph.3.1, etc.; so of a metrical phrase or passage, ἔκμετρα καὶ ὑπὲρ τὸν π. Luc.Pr.Im.18; of a long passage declaimed in one breath, κήρυκες ὅταν τὸν καλούμενον πόδα μέλλωσιν ἐρεῖν Gal.4.459, cf. Luc.Demon.65, Poll.4.91.
V boundary stone, Is.Fr.27. (Cf. Lat. pes, Goth. fotus, etc. 'foot'; related to πέδον as noted by Arist. IA706a33.)

German (Pape)

[Seite 691] ὁ, ποδός, dat. plur. ποσί, ep. ποσσί u. πόδεσσι, der Fuß, sowohl von Menschen als von Tieren, Hom. u. Folgde; λαβὼν ποδός, ἕλκε ποδός, ἔχεν ποδός, am Fuß, Il. 10, 490. 11, 258. 16, 763; βάλεν ταρσὸν ποδός, 11, 377; λὰξ ποδί, öfter; ἐρίγδουποι πόδες ἵππων, 11, 152, u. sonst; bei Hom. u. Att. nicht selten ποδί, ποσὶ στῆναι, βῆναι, ἱκέσθαι, ἐλθεῖν, δραμεῖν, πηδᾷν u. dgl., wo es uns pleonastisch erscheint, aber sinnlich anschaulicher ist. – Auch die Krallen des Raubvogels, Od. 15, 526; die Arme oder Fänger des Polypen, Hes. O. 526. – Il. 17, 386 steht γούνατά τε κνῆμαί τε πόδες θ' ὑπένερθεν, also der untere Teil des Beines, vom Knöchel abwärts; aber auch überh. das ganze Bein; oft χεῖρες καὶ πόδες, πόδας καὶ χεῖρας ὕπερθεν verbunden; auch der vom Leibe getrennte, abgehauene Fuß, Od. 20, 299. 22, 290; ξύλινος πούς, ein hölzerner, Stelzfuß, Her. 9, 37; ἐς πόδας ἐκ κεφαλῆς, vom Kopf bis zu den Füßen, Bezeichnung der ganzen Leibeslänge, Il. 18, 353. 23, 169; auch ἐκ κεφαλῆς ἐς πόδας ἄκρους, 16, 640; danach komisch τὰ πράγματα ἐκ τῶν ποδῶν ἐς τὴν κεφαλήν σοι πάντ' ἐρῶ, Ar. Plut. 649. – Auch Fußtritt, Gang, τῷ δ' ὑπὸ ποσσὶ μέγας πελεμίζετ' Ὄλυμπος, unter seinen Füßen, seinen Tritten, Il. 8, 443, vgl. 13, 19. 14, 285; bes. Lauf, Wettlauf, οἱ ἀέθλια ποσσὶν ἄροντο, sie erlangten Kampfpreise mit den Füßen, d. i. im Wettlauf, Il. 9, 124. 266. 22, 160 Od. 8, 103. 206. 353. Daher ποσὶν ἐρίζειν, mit den Füßen wetteifern, Wettlauf halten, Il. 13, 325. 23, 792, ποσὶ νικᾷν, mit den Füßen, im Wettlaufe siegen, 20, 410 Od. 13, 261; so τιμὰ ποδῶν Pind. Ol. 12, 15; αἴγλα ποδῶν, 13, 36; ἀρετά, P. 10, 23; ποσσὶ κράτεσκε, N. 3, 52; ἔλαβε ποσίν, holte ein, 3, 81, u. öfter; ποδοῖν κλοπὰν ἀρέσθαι, heimlich entfliehen, Soph. Ai. 243; σύντεινε ποδὸς ὁρμάν, Eur. El. 112; ἅμιλλαν ἐπόνει ποδοῖν, I. A. 213; πόδα τιθέναι, gehen, Ar. Th. 1100. – Das Zunächstvorliegende wird oft bezeichnet als πρόσθεν ποδός oder ποδῶν, προπάροιθε ποδῶν, was vor den Füßen ist; παρὰ ποδός, sogleich, Theogn. 282; πρὸ ποδός, das Gegenwärtige, dem Raum u. der Zeit nach, Pind. I. 7, 13; auch τὸ πὰρ ποδός, P. 3, 60; φροντίδα τὰν πὰρ ποδός, 10, 62; πὰρ ποδὶ σχεδόν, Ol. 1, 74. Anders ist παραὶ ποσὶν ἔκπεσε θυμός, vor die Füße entfiel ihnen der Muth, Il. 15, 280. – Πημάτων ἔξω πόδα ἔχειν, Aesch. Prom. 263, wie ἔξω κομίζων ὀλεθρίου πηλοῦ πόδα, Ch. 686, vgl. Eur. Bacch. 110, d. i. entronnen sein, wie ἐκτὸς κλαυμάτων Soph. Phil. 1260; – βράχιστα γὰρ κράτιστα τἀν ποσὶν κακά, Ant. 1309, wie ἡ Σφὶγξ τὸ πρὸς ποσὶ σκοπεῖν μεθέντας ἡμᾶς τἀφανῆ προσήγετο, O. R. 130; τοὐν ποσὶν οἰστέον κακόν, Eur. Alc. 742; τὰ ἐν ποσὶν ἀγνοῶν, Plat. Theaet. 175 b; Sp., wie Luc. Nigr. 7; – κατὰ πόδα, auf dem Fuße, so schnell die Füße können, auf dem Fuße folgend, Her. 9, 89; Thuc. 3, 98. 8, 17; κατὰ πόδας αὐτῶν ἰέναι, auf dem Fuße folgen, 5, 64; Xen. Mem. 2, 6, 9; ἕπεσθαι, Plat. Legg. XI, 918 a; ὑπέλαβες, Soph. 243 e; Sp., wie Pol. 2, 49, 4; τῇ κατὰ πόδας ἡμέρᾳ, am folgenden Tage, 1, 12, 1; τῷ κατὰ πόδας ἐνιαυτῷ, 2, 20, 4, u. öfter; – so auch ἐκ ποδὸς ἕπεσθαι, 3, 68, 2, vgl. 14, 8, 13; und so ὅσον ἐκ ποδός, = ὅσον ἤδη, 2, 68, 9; u. παρὰ πόδας, sogleich, in kurzem, 1, 7, 5 u. öfter; – aber ἐκ ποδῶν ist = fern, weit ab, Her. 6, 35, s. ἐκποδών; – ἐπὶ πόδα ἀνάγειν, Xen. Cyr. 3, 3, 69, wie ἐπὶ πόδα ἀναχωρεῖν, An. 5, 2, 32, werden durch B. A. 72, 31 χωρεῖν ἐπὶ σκέλος, τὸ ὀπίσω ἀναχωρεῖν μὴ δόντα τοῖς ὑπεναντίοις τὰ νῶτα erklärt, also sich so zurückziehen, daß man gegen die Feinde Front macht; vgl. bes. Xen. Cyr. 7, 5, 6, ἀπῄεσαν, ἕως μὲν ἐξικνεῖτο τὰ βέλη ἀπὸ τοῦ τείχους, ἐπὶ πόδα, um den Schild zum Decken gebrauchen zu können, ἐπεὶ δὲ ἔξω βελῶν ἐγένοντο, στραφέντες, und Arr. An. 5, 17, 12, wo es mit πρύμναν κρούεσθαι zusammen steht; vgl. noch Pol. 2, 30, 4. 68, 4. 18, 8, 4; – περὶ πόδα, um den Fuß, passend, angemessen, ἔστι μοι τοῦτο περὶ πόδα, das ist mir sehr gelegen, eben recht, eigtl. ein Schuh, der genau um den Fuß anschließt, Hesych. u. Sp., wie Luc.; – ὡς ποδῶν ἔχει, wie er zu Fuß ist, so schnell er kann, Plat. Gorg. 507 d u. sonst, vollständiger ὡς ποδῶν εἶχον τάχιστα ἐβοήθεον, Her. 6, 116, vgl. 9, 59; – φεύγειν ἀμφοῖν ποδοῖν, auch ἐκ δυοῖν ποδοῖν, mit beiden Füßen, aus allen Kräften fliehen; – βοηθεῖν χειρὶ καὶ ποδί oder ὅλῳ ποδί, mit Hand und Fuß, mit aller Macht beistehen; so bei Aezeh. 3, 109 ὤμοσαν βοηθήσειν τῷ θεῷ καὶ χειρὶ καὶ ποδὶ καὶ πάσῃ δυνάμει; vgl. Suid.; übertr. sagt Ap. Rh. 4, 1165 οὔποτε φῦλ' ἀνθρώπων τερπώλης ἐπέβησαν ὅλῳ ποδί, sie traten nicht mit ganzem Fuße auf, d. h. sie haben keine reine, ungemischte Freude. – Die Tragg. brauchen auch πούς τινος als Umschreibung einer Person, Herm. Soph. Ant. 43; Eur. Hipp. 661. – Übertr. von leblosen Dingen, der Fuß, das untere Fußende, bes. der Fuß, der untere Teil eines Berges, Il. 2, 824. 20, 59, – Fuß eines Tisches, Bettes u. dal., Xen. Men. 2, 1, 30 u. Sp. – Bei Ath. X 454 a wird Ω beschrieben: πόδας ἔχων βρα χεῖς δύο. – Am Schiffe sind πόδες die beiden untern, Zipfel des Segels, auch die an ihnen befestigten Taue, mit denen das Segel gedreht und gespannt wird, Od. 5, 260. 10, 32, an welcher letzteren Stelle Einige den sing. vom Steuerruder verstanden haben. Allgemeiner ist Eur. Hec. 940 zu nehmen: ἐπεὶ νόστιμον ναῦς ἐκίνησε πόδα, während ἐκπετάσουσι πόδα ναός I. T. 1136 auf das Segel geht; τοῦ ποδὸς παριέναι, Ar. Equ. 434, wo der Schol. bemerkt, daß es ein vom Einziehen der Segel entlehnter Ausdruck sei, πόδας καλοῦσιν οἱ ναῦται τοὺς παρ' ἑκάτερα τὰ μέρη κάλως ἐκδεδεμένους τῆς ὀθόνης. Vgl. noch Ap. Rh. 2, 931; Qu. Sm. 9, 438 u. Schol. Ap. Rh. 1, 567. – Fuß als Längenmaaß, 4 Palmen od. 16 Finger, 11 Zoll 8⁷/₁₀ Linien rheinländisch, Her. 2, 149 u. Folgde. Daher ὑπὲρ τὸν πόδα, über das Maaß. – In der Metrik ein Versfuß, Gramm., Scholl. – Von Flötenbläsern, Trompetern u. Ausrufern, ein lauter, mit vollem Ausathmen verbundener Ruf, Galen. – [Πούς ist die von den alten Gramm. allein anerkannte Accentuation, nicht ποῦς, E. Mp. 686, 16 Arcad. 126, 6 B. A. 554, 31. 1196; vgl. Lob. Phryn. 765.]

French (Bailly abrégé)

ποδός, dat. pl. ποσί (ὁ) :
I. pied (de l'homme et des animaux);
1 propr. pied : ἐς πόδας ἐκ κεφαλῆς IL de la tête aux pieds, fig. du commencement jusqu'à la fin ; avec idée de vitesse πόδεσσι épq. νικᾶν IL, OD vaincre à la course ; ellipt. ὅπως πόδων ESCHL, ᾗ ποδῶν ἔχουσιν ÉL ou ὡς ποδῶν εἶχον τάχιστα HDT de toute la vitesse de ses pieds, de leurs pieds ; ποσσὶν poét. ἀμφοτέροισιν IL de ses deux pieds, càd de toute sa vitesse ; οὐ τὸν ἕτερον πόδα προβαίνειν AR ne pas avancer un pied, càd ne faire aucun effort ; p. ext. πούς τινος EUR le pied d'une personne, pour cette personne même. Ce mot entre dans un grand nombre de locutions : τὰ πρὸ τῶν ποδῶν XÉN, τὰ πρὸς ποσίν SOPH ce qui est devant les pieds, càd à proximité, présent ; ὁ ἐν ποσί HDT le premier venu ; τὰ ἐν ποσί, les choses présentes LUC ou les choses ordinaires, habituelles ; τὰ παρὰ πόδα SOPH ou τὰ παρὰ πόδας LUC ce qu'on a devant soi, ce qu'on rencontre devant soi, p. ext. les choses ordinaires, communes ou faciles ; d'où sans art. : παρά πόδας, tout de suite après, au moment même, à portée ; ἐκ ποδῶν HDT, ATT c. ἐκποδών (v. ce mot) ; ἐπὶ πόδα XÉN ou ἐπὶ πόδας LUC à reculons, en arrière ; κατὰ πόδα ou κατὰ πόδας HDT pied à pied, pas à pas, en suivant de très près, càd tout de suite, sans retard (ttf. κατὰ πόδας, en courant, grâce à la vitesse XÉN) ; περὶ πόδα LUC autour du pied, càd de manière à bien chausser, à convenir ; τινὸς ἔξω πόδα ἔχειν ESCHL ou κομίζειν ESCHL avoir ou porter le pied hors de qch, càd être débarrassé, délivré de qch, être hors de qch ; τινὸς ἔκτος πόδα ἔχειν SOPH m. sign. ; πόδ' ἐπεμβῆναι SOPH, ὑπὸ πόδας τίθεσθαι, acc. PLUT mettre sous son pied, fouler aux pieds, mépriser;
2 p. ext. jambe : λαβεῖν ποδός OD saisir par la jambe ; ἔχειν ποδός OD tenir par la jambe ; πούς ξύλινος HDT jambe de, bois;
II. p. anal.
1 οἱ πόδες les serres des oiseaux de proie;
2 pied d'un siège, d'une table, etc.
3 pied d'une montagne;
4 t. de mar. bouline, cordage pour la manœuvre des voiles, ou selon qqes-uns, gouvernail d'un navire;
5 pied d'un vers;
6 pied, mesure de longueur : ὑπὲρ τὸν πόδα LUC au delà du pied, càd de la mesure.
Étymologie: R. Πεδ, aller, > πέδον, πεδίον, πέζα, πεζός, etc. ; lat. pes, th. ped-.

Dutch (Woordenboekgrieks.nl)

πούς ποδός, ὁ, sing. gen. ποδός, dat. ποδί, acc. πόδα, plur. πόδες, gen. ποδῶν, dat. ποσί, ep. lyr. ποσσί en πόδεσσι, acc. πόδας, dual. gen. dat. ποδοῖν ep. -οῖιν; voet, poot voet, poot alg. lichaamsdeel van mens of dier; ὅσσον μὲν ἐγὼ δύναμαι χερσίν τε ποσίν τε καὶ σθένει voorzover ik daartoe in staat ben met mijn handen, mijn voeten en mijn lichaamskracht Il. 20.360; klauw van adelaar; Od. 15.526; tentakel van octopus; Hes. Op. 524; uitbr. been:. διασαπεὶς τὸν πόδα μέχρι τοῦ βουβῶνος omdat zijn been verrot was tot aan de lies Luc. 42.59. gebruikt bij voortbeweging; πόδεσσιν ἔρχεσθαι te voet gaan Od. 6.39; als acc. v. h. inw. obj..; οὐ βαίνω πόδα geen voet zetten Eur. El. 94; οὐκ ἂν προβαίην τὸν πόδα τὸν ἕτερον ik krijg de ene voet niet meer voor de andere Aristoph. Eccl. 161; ὅστις πημάτων ἔξω πόδα ἔχει die niet middenin de problemen trapt Aeschl. PV 263; πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς de snelvoetige Achilles Il. 1.215; ποσὶν ἐρίζειν aan een hardloopwedstrijd meedoen Il. 13.325 = ἅμιλλαν πονεῖν ποδοῖν Eur. IA 213; πόδεσσι νικᾶν overwinnen in het hardlopen Il. 20.410; περιγιγνόμεθ’ ἄλλων... πόδεσσιν anderen overtreffen in het hardlopen Od. 8.103; ἐδίωκον ὡς ποδῶν ἕκαστος εἶχον zij achtervolgden zo snel hun voeten hen konden dragen Hdt. 9.59.2; in perifrase met gen. voor een persoon die komt of gaat. σὺν πατρὸς μολὼν ποδί in gezelschap van mijn vader Eur. Hipp. 661; ὁμαρτεῖτ’ ἀθλίῳ μητρὸς ποδί ga met jullie ongelukkige moeder mee Eur. HF 336; παρθένου δέχου πόδα wacht op de komst van het meisje Eur. Or. 1217. als referentiepunt:. ἐς πόδας ἐκ κεφαλῆς van hoofd tot voeten Il. 18.353 = ἀπὸ τᾶς κεφαλᾶς ποτὶ τὼ πόδε Theocr. Id. 20.12 = ἐκ κεφαλῆς ἐς πόδας ἄκρους Il. 16.640; ἐκ τῶν ποδῶν ἐς τὴν κεφαλήν van top tot teen Aristoph. Pl. 650; ἐκ τριχὸς ἄχρι ποδῶν van kruin tot voeten AP 5.194.4. overdr.. οἱ δ’ ἀφ’ ἡσύχου ποδὸς δύσκλειαν ἐκτήσαντο sommigen hebben een slechte reputatie gekregen omdat ze op rustige voet leven Eur. Med. 217; κρυπτεύουσι... δαρὸν χρόνου πόδα zij verbergen de langdurige tred van de tijd Eur. Ba. 889. overdr. voor onderste deel tafelpoot; Xen. Cyr. 8.8.16; voet van de berg:; ὑπαὶ πόδα νείατον Ἴδης helemaal onder aan de voet van de Ida Il. 2.824; marit. schoot, zeil. πόδα νηὸς ἐνώμων ik bediende het zeil van het schip Od. 10.32; χαλᾶν πόδα de schoot laten vieren Eur. Or. 707; νόστιμον ναῦς ἐκίνησεν πόδα het schip bracht het zeil in beweging voor de terugkeer Eur. Hec. 940; τοῦ ποδὸς παριέναι de schoot een stukje laten vieren Aristoph. Eq. 436. lengtemaat voet (tegenwoordig 29,57 cm). metriek voet, versvoet, uitbr. frase:. εἰπὼν πρὸς τοὺς παρόντας τὸν ἐναγώνιον τῶν κηρύκων πόδα tot de aanwezigen sprak hij de metrische tekst van de herauten bij een wedstrijd Luc. 9.65. uitdr. met prep. met ἐκ + gen.., ἐκ ποδῶν uit de voeten Hdt. 6.35.3, zie ἐκποδών; ἐκ ποδῶν διώκειν op de hielen zitten Plut. Pel. 11.10; met ἐν + dat..; τὸ δ’ ἐν ποσί μοι... χρέος het tegoed dat nu voor mij ligt Pind. P. 8.32; τοὐν ποσίν... κακόν de huidige rampspoed Eur. Alc. 739; τὰ.. ἐν ποσί ἀγνοῶν wat voor zijn voeten ligt niet kennend Plat. Tht. 175b; met ἐπί + acc..; ἐπὶ πόδα ἀνεχώρουν zij trokken zich achteruitlopend terug Xen. An. 5.2.32; met κατά + acc..; κατὰ πόδας ἐμεῦ ἐλαύνων mij op de hielen zittend Hdt. 9.89.3; (οὗτος θηρατέος)... οὐ κατὰ πόδας, ὥσπερ ὁ λαγῶς (een vriend moet je niet proberen te vangen) zoals een haas, door hem op de hielen te zitten Xen. Mem. 2.6.9; met παρά + acc..; παρὰ πόδα in een oogwenk Soph. Ph. 838; τὰ παρὰ πόδας wat voor het grijpen ligt ligt Plat. Tht. 174a; ὧν παρὰ πόδας οἱ ἔλεγχοι wat onmiddellijk ontdekt wordt Luc. 59.13; met περί + acc..; περὶ πόδα τῇ ἱστορίᾳ πρέπουσα nauw aansluitend bij het geschiedwerk Luc. 59.14; met πρό + gen..; τὰ πρὸ ποδῶν wat vlakbij is Xen. An. 4.6.12; τὰ πρὸ τοῖν ποδοῖν οὐχ ὁρῶν niet ziend wat voor zijn voeten ligt Luc. 29.34; met πρός + dat.. τὸ πρὸς ποσὶν σκοπεῖν wat vlak voor je ligt onderzoeken Soph. OT 130.

Russian (Dvoretsky)

πούς: ποδός ὁ (acc. у Aesop. ποῦν; gen. dual. ποδοῖν - эп. ποδοῖϊν; dat. pl. ποσί - эп. ποσσί и πόδεσσι)
1 нога, тж. ступня: πόδα τιθέναι Arph. шагать, идти; ἐς πόδας ἐκ κεφαλῆς, ἐκ κεφαλῆς ἐς πόδας ἄκρους Hom., ἀπὸ τᾶς κεφαλᾶς ποτὶ τὼ πόδε Theocr., ἐκ τῶν ποδῶν ἐς τὴν κεφαλήν Arph. и ἐς κορυφὴν ἐκ ποδός Anth. с головы до ног, перен. с начала до конца; πόδεσσι νικᾶν Hom. и ποσσὶ, κρατεῖν Pind. выйти победителем из состязания в беге; ὡς ποδῶν εἶχον τάχιστα Her., ὡς ἔχει ποδῶν Plat. и ὅπως ποδῶν Aesch., тж. ἀμφοῖν ποδοῖν Arph. со всех ног, во всю прыть; μολὼν ποδί Eur. прийдя; οἱ ἀφ᾽ ἡσύχου ποδός Eur. ведущие спокойную жизнь; τὰ πρὸ τῶν ποδῶν Xen., πρὸ ποδῶν Plat., τὰ πρὸς ποσίν Soph. и τὰ πρὸ τοῖν ποδοῖν Luc. непосредственно данное; ὁ ἐν ποσί Her. первый встречный; τὰ ἐν ποσί и τὰ παρὰ πόδα(ς) Soph., Plat., Luc. обыденные (вещи) или настоящее, непосредственно наличное; παρὰ πόδα Plat. внезапно, сразу; παρὰ πόδας Polyb. тотчас же, тут же или в тот же момент; πὰρ ποδί Pind. тотчас же; τῇ κατὰ πόδας ἡμέρᾳ Polyb. на следующий день; τινὸς ἔξω πόδα ἔχειν или κομίζειν Aesch. освободиться от чего-л.; ποδὶ ἐπεμβῆναι Soph. и ὑπὸ πόδας τίθεσθαί τινα Plut. попирать ногами кого-л.; ἐκ ποδῶν (чаще ἐκποδὼν) εἶναι Her. быть вдали; ἐπὶ πόδα ἀνάγειν или ἀναχωρεῖν Xen. отступать лицом к противнику; ὑπὲρ τὸν πόδα εἶναι Luc. быть не по ноге, перен. быть чрезмерным; περὶ πόδα Luc. по ноге, впору, перен. подстать; καὶ χειρὶ καὶ ποδί Aeschin. и рукой, и ногой, т. е. всеми средствами;
2 лапа, когти: ἐν πόδεσσιν πέλειαν ἔχων Hom. (ястреб), держащий в когтях голубя;
3 щупальце (полипа) Hes.;
4 подножие, подошва (Ἴδης Hom.);
5 ножка, подставка (οἱ πόδες τῶν κλινῶν Xen.);
6 конец, край (ἀσκοῦ Eur., Plut.);
7 парусный канат, шкот Hom.: χαλᾶν πόδα Eur. и ἐνδοῦναι τοῦ ποδός Luc. ослабить канат;
8 предполож. кормило, руль (νηός Hom.);
9 фут (мера длины = 308.3 мм) Her., Plat.;
10 стих. стопа Arph. etc.

English (Autenrieth)

ποδός, pl. dat. ποσσί, πόδεσσι, du. ποδοῖιν: foot; said also of the ‘talons' of birds, Od. 15.526; designating swiftness of foot, in the race, Il. 13.325; fig., of the base of a mountain, Il. 20.59; technically, νηός, sheet, a rope fastened to the lower corners of a sail to control it (see plate IV.), Od. 5.260, Od. 10.32.

English (Slater)

πούς (πόδα, -ός, -ί; -ῶν, -εσσιν, -ας: ποσί（ν), ποσσί（ν).)
   1 foot
   a ὁ δ' αὐτῷ πὰρ ποδὶ σχεδὸν φάνη (O. 1.74) ἵνα ταχυτὰς ποδῶν ἐρίζεται (O. 1.95) εὐθὺν τόνον ποσσὶ τρέχων (O. 10.65) ἀκλεὴς τιμὰ κατεφυλλορόησεν ποδῶν (O. 12.15) πατρὸς δὲ Θεσσαλοἶ ἐπ' Ἀλφεοῦ ῥεέθροισιν αἴγλα ποδῶν ἀνάκειται (O. 13.36) ἀνὰ δ' ἔπαλτ ὀρθῷ ποδί (O. 13.72) κούφοισιν ἐκνεῦσαι ποσίν (O. 13.114) δεξιτερῷ μόνον ἀμφὶ ποδί (P. 4.96) σὺν δ' ἀέθλοις ἐκέλευσεν διακρῖναι ποδῶν (P. 9.115) χερσὶν ἢ ποδῶν ἀρετᾷ κρατήσαις (P. 10.23) καὶ γὰρ αὐτὰ ποσσὶν ἄπεπλος ὀρούσαισ' ἀπὸ στρωμνᾶς (N. 1.50) οὔ ποτ' ἀτρεκεῖ κατέβα ποδί (N. 3.42) ποσσὶ γὰρ κράτεσκε i. e. in running (N. 3.52) (αἰετός) ὃς ἔλαβεν αἶψα τηλόθε μεταμαιόμενος δαφοινὸν ἄγραν ποσίν talons (N. 3.81) ἵσταμαι δὴ ποσσὶ κούφοις, ἀμπνέων τε πρίν τι φάμεν (N. 8.19) σεῦ δὲ πάτρᾳ Χαριάδαις τ' ἐλαφρὸν ὑπερεῖσαι λίθον Μοισαῖον ἕκατι ποδῶν εὐωνύμων δὶς δὴ δυοῖν (sc. νικηφόρων) (N. 8.47) οὐκ ἔστι πρόσωθεν θνατὸν ἔτι σκοπιᾶς ἄλλας ἐφάψασθαι ποδοῖν (N. 9.47) σὺν ποδῶν χειρῶν τε νικᾶσαι σθένει (N. 10.48) λαιψηροῖς δὲ πόδεσσιν ἄφαρ ἐξικέσθαν (N. 10.63) στέφανοι χερσὶ νικάσαντ' ἀνέδησαν ἔθειραν ἢ ταχυτᾶτι ποδῶν (I. 5.10) “υἱὸν χεῖρας Ἄρεί τ' ἐναλίγκιον στεροπαῖσί τ ἀκμὰν ποδῶν” (I. 8.37) ποδὶ κροτέο[ντι (sc. γᾶν) Πα. . 1. Δαμαίνας πα[ῖ, ἐ]να[ισίμ]ῳ νῦν μοι ποδὶ στείχων ἁγέο Παρθ. 2. . κύνα Ἀμυκλάιαν ἀγωνίῳ ἐλελιζόμενος ποδὶ μιμέο *fr. 107a. 3.* ἐλαφρὸν ὄρχημ' οἶδα ποδῶν μειγνύμεν *fr. 107b. 1.* Καινεὺς σχίσαις ὀρθῷ ποδὶ γᾶν Θρ.… σκολιαῖς γένυσσιν ἀνδέροντι πόδας ἠδὲ κεφαλάν (of Scythians eating a horse) fr. 203. 3.
   b foot of a hill. Στροφίον Παρνασσοῦ πόδα ναίοντ (P. 11.36) Παλίου δὲ πὰρ ποδὶ (N. 4.54)
   c met. ἴστω γὰρ ἐν τούτῳ πεδίλῳ δαιμόνιον πόδ' ἔχων Σωστράτου υἱός (ἵν' εἴπῃ ὅτι προσήρμοσται αὐτῷ τὰ προειρημένα δαιμονίως Σ.) (O. 6.8) ἴχνεσιν ἐν Πραξιδάμαντος ἑὸν πόδα νέμων (N. 6.15) esp., c. prep., γνόντα τὸ πὰρ ποδός, οἵας εἶμεν αἴσας (P. 3.60) καλὰ γινώσκοντ' ἀνάγκᾳ ἐκτὸς ἔχειν πόδα (P. 4.289) τὸ δ' ἐν ποσί μοι τράχον ἴτω τεὸν χρέος i. e. my immediate concern (P. 8.32) τῶν δ' ἕκαστος ὀρούῃ, τυχών κεν ἁρπαλέαν σχέθοι φροντίδα τὰν πὰρ ποδός i. e. immediate (P. 10.62) τὸ δὲ πὰρ ποδὶ ναὸς ἑλισσόμενον αἰεὶ κυμάτων λέγεται παντὶ μάλιστα δονεῖν θυμόν (τὸ πηδάλιον Σ.) (N. 6.55) βίαια πάντ' ἐκ ποδὸς ἐρύσαις (ἐκποδὼν ἀφελκύσας Σ.) (N. 7.67) τὸ δὲ πρὸ ποδὸς ἄρειον ἀεὶ βλέπειν χρῆμα πάν (I. 8.12)

English (Strong)

a primary word; a "foot" (figuratively or literally): foot(-stool).

English (Thayer)

(not πούς, see Lob. ad Phryn., p. 765; Göttling, Accentl., p. 244; (Chandler, Greek Accentuation, § 566); Winer's Grammar, § 6,1d.; Lipsius, Gram. Untersuch., p. 48), ποδός, ὁ (allied with πέδον, πέζα, Latin pes, etc.; Curtius, § 291; Vanicek, p. 473), dative plural ποσίν, from Homer down, Hebrew רֶגֶל; a foot, both of men and of beasts: ὑπό τούς πόδας συντρίβειν (which see) τινα, ὑποτάσσειν τινα, τιθέναι, τιθέναι τινα ὑποκάτω τῶν ποδῶν, L T Tr WH; ὑποπόδιον τῶν ποδῶν, R G; WH ὑποκάτω τῶν ποδῶν); παρά (or πρός) τούς πόδας τίνος καθῆσθαι or παρακαθισαι, παρά (or πρός) τούς πόδας τίνος is used of those who consign it to his power and care, πρός τούς πόδας τίνος πίπτειν or προσπίπτειν: παρά); εἰς τούς πόδας τίνος,); T Tr WH πρός); πίπτειν ἔμπροσθεν τῶν ποδῶν τίνος, προσκυνεῖν ἔμπροσθεν (or ἐνώπιον) τῶν ποδῶν τίνος, πεσών ἐπί τούς πόδας, γλῶσσα, 1); thus οἱ πόδες τίνος is used for the man in motion: Hebrews 12:13.

Greek Monolingual

ο / πούς, ποδός, ΝΜΑ, και πόδας, ο, ΝΜ, και δωρ. τ. πός και, κατά τον Ησύχ, δωρ. τ. πῶς, και λακων. τ. πόρ, Α
1. το πόδι
2. (μετρ.) σύνθεση της χρονικής αξίας δύο ή περισσότερων συλλαβών που περιέχουν σε δύο κινήσεις-κτύπους τη θέση και την άρση, η οποία απαρτίζει μονάδα, στην επανάληψη της οποίας οφείλεται η δημιουργία του ρυθμού
3. φρ. α) «ρυθμικός πους»
(αρχ. ελλ. μετρ.) μονάδα υποδιαίρεσης τών στίχων που περιέχει απαραίτητα μία τουλάχιστον μακρά και μία βραχεία συλλαβή
β) «αττικός πους» — βασική μονάδα μήκους τών αρχαίων Ελλήνων διαιρούμενη σε 4 παλαιστές ή σε 16 δακτύλους, η οποία ισοδυναμεί με 0, 3083 μέτρα
νεοελλ.
1. βοτ. το βασικό τμήμα ενός εμβρύου σποριοφύτου ή σποριογόνου σώματος το οποίο είναι βυθισμένο στον ιστό του μητρικού φυτού και χρησιμεύει για τη στερέωση του εμβρύου και την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών
2. μουσ. μονάδα που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση του μήκους τών αυλών του εκκλησιαστικού οργάνου και της οποίας το πλήθος για κάθε αυλό είναι χαρακτηριστικό για τον φθόγγο τον οποίο αυτός αποδίδει
3. φρ. α) «πόδες ιστίων»
ναυτ. τα δύο εξέχοντα κάτω άκρα ιστίου, καθώς και το σχοινί με το οποίο έλκονται και τεντώνονται αυτά και διά μέσου των οποίων ρυθμίζεται η κόλπωση τών ιστίων
β) «παρά πόδα» ή «παρά πόδας» — στρατιωτικό παράγγελμα κατά το οποίο το όπλο τοποθετείται όρθιο δίπλα στο δεξί πόδι και κρατιέται με το δεξί χέρι
γ) «επί ποδός»
i) όρθια
ii) μτφ. πρόχειρα, βιαστικά
δ) «επί ποδός πολέμου» — έτοιμοι για πόλεμο
ε) «γοργώ τω πόδι» — γρήγορα, με ταχύτητα
στ) «διώκω κατά πόδας» — ακολουθώ, καταδιώκω κάποιον συνεχώς και βιαστικά
3) «τα προ ποδών»
i) αυτά που είναι πολύ κοντά
ii) μτφ. αυτά που είναι κατάλληλα για άμεση χρήση
η) «πους της καθέτου»
μαθημ. σημείο στο οποίο η κάθετος συναντά τη γραμμή ή την επιφάνεια, προς την οποία άγεται
αρχ.
1. (για αγγείο) πυθμένας («ἀγγεῖον... τρήματα ἐκ τῶν ὑπὸ ποδὸς ἔχον», Διοσκ.)
2. όριο, σύνορο που καθορίζεται από λίθο
3. (σχετικά με διαγωνισμό κηρύκων) μεγάλο απόσπασμα που έπρεπε να απαγγείλει ο κήρυκας με μία αναπνοή προκειμένου να νικήσει στον διαγωνισμό
4. σημείο, αφετηρία ή τέρμα μετρήσεως (α. «ἐς πόδας ἐκ κεφαλῆς», Ομ. Ιλ.
β. «ἐκ ποδῶν δ' ἄνω... εἰς ἄκρον κάρα», Αισχύλ.)
5. (η δοτ.) ποσί, ποσσί, πόδεσσι
συχνά προστίθεται σε ρήματα που δηλώνουν κίνηση, όπως βαίνω, προστρέχω, θέω, πηδῶ, σκαίρω, ὀρχοῦμαι, πλίσσομαι, ἔρχομαι ή σε ρήματα που δηλώνουν ποδοπάτημα, καταπάτηση, προκειμένου να προσδώσει έμφαση (α. «ἐπεμβῆναι ποδί», Σοφ. β. «πόσσι καταστείβοισι», Σαπφ.)
β. (στον Όμηρο) πηδάλιο πλοίου ή σχοινί με το οποίο μετακινούσαν το κέρας πλοίου, την αντένα
7. πόδι, στήριγμα επίπλου
8. στον πληθ. οἱ πόδες
οι πρόποδες βουνού («πάντες δ' ἐσσείοντο πόδες πολυπίδακος Ἴδης», Ομ. Ιλ.)
9. φρ. α) «ποσὶν ἐρίζω» — αγωνίζομαι σε αγώνα δρόμου
β) «νικῶ ποσί» — νικώ σε αγώνα δρόμου
γ) «αἵρομαι ἆθλα ποσί» και «αἵρομαι ποδῶν τιμή [ή αἴγλη ή ἀρετὴ ή ὁρμή]» — κερδίζω βραβείο σε αγώνα δρόμου
δ) «πόδα τίθημ' ὑπόπτερον» — κινώ
ε) «νόστιμον ναῦς ἐκίνησε πόδα» — το πλοίο ξεκίνησε κατευθυνόμενο προς την πατρίδα
στ) «φωνὴ τῶν ποδῶν τοῦ ὑετοῦ» — ο ήχος της βροχής κατά την πτώση της
ζ) «πρόσθε [ή πρὸ ή προπάροιθε] ποδῶν» ή «πρόσθε [ή πρὸ] ποδός» — ενώπιον κάποιου
η) παρὰ [ή πὰρ] ποδός» — πρόχειρα, βιαστικά, αμέσως
θ) «πὰρ ποδί» — κοντά
ι) «πάραι ποσὶ κάππεσε θυμός» — αποθαρρύνθηκα εντελώς
ια) «παρὰ πόδα» i) σε μια στιγμή
ii) αμέσως μετά
iii) πρόχειρα, βιαστικά («παρὰ πόδα οἱ ἔλεγχοι», Λουκιαν.)
ιβ) «παρά πόδας»
i) πιο κάτω, χαμηλότερα
ii) αμέσως μετά
ιγ) «ἐν ποσί» — κοντά
ιδ) «τὸ πρὸς ποσί» — αυτό που είναι μπροστά στα πόδια, που είναι κοντά
ιε) «ἐκ ποδῶν» — μακριά
ιστ) «ἐκ ποδὸς ἕπομαι» — παρακολουθώ από κοντά
ιζ) «διώκω ἐκ ποδῶν» — διώκω κατά πόδας
ιη) «κατὰ πόδας ἡμέρα» — η αμέσως επόμενη ημέρα
ιθ) «κατὰ πόδας αἱρῶ» — συλλαμβάνω κάποιον ενώ τρέχει
κ) «κατὰ πόδας τινὸς ἐλαύνω [ή ἔρχομαι]» — βαδίζω πίσω από κάποιον
κα) «ἀνά ποδὸς»
(κατά τον Ησύχ.) «ἔμπαλιν, ὀπίσω» — κβ) «ἐπὶ πόδα» — βαδίζοντας προς τα πίσω
κγ) «ἐπὶ πόδα ἀναχωρῶ [ή ἀνάγω ή ἀναχάζομαι]»
i) υποχωρώ χωρίς να στρέφω τα νώτα
ii) (κατ' επέκτ.) υποχωρώ με τάξη, ήσυχα
κδ) «γίνεται ἡ ἔξοδος οἷον ἐπὶ πόδας» — το παιδί γεννιέται με τα πόδια προς τα εμπρός
κε) «περὶ πόδα»
(κυρίως για πέδιλο) i) αυτός που είναι γύρω από το πόδι
ii) αυτός που εφαρμόζει ακριβώς
κστ) «ὡς ποδῶν ἔχει» — με όλη την δύναμη τών ποδιών του, όσο πιο γρήγορα μπορεί
κζ) «ἔξω τινὸς πόδα ἔχω» — δεν έχω σχέση με κάτι, δεν είμαι αναμεμιγμένος σε κάτι
κη) «ἀμφοῑν ποδοῖν» — χρησιμοποιείται προκειμένου να δηλώσει δραστήρια ενέργεια
κθ) «ὅλῳ ποδί» — ολοκληρωτικά, εντελώς
λ) «ὑπὸ πόδας τίθεμαι» — ποδοπατώ, καταπατώ
λα) «ὁ ὑπὸ πόδα» — αυτός που βρίσκεται σε ορισμένη σειρά μετά από κάποιον
λβ) «ὑπὸ πόδα χωρῶ» — υποχωρώ
λγ) «ὀρθῷ ποδί» — προς τα πάνω
λδ) «ἁλιεῖς ἀπὸ ποδός» — πιθανώς αυτοί που ψαρεύουν από την ξηρά
λε) «ποτίζω ἀπό ποδός» — ποτίζω με τη βοήθεια βοδιών τα οποία, κινούμενα, στρέφουν τον τροχό του πηγαδιού
λστ) «πόδας ὠκύς»
(στην Ιλ.) προσωνυμία του Αχιλλέως, γοργοπόδαρος
λζ) «ἐξ ἑνὸς ποδός» — μόνος
λη) «οἱ δι' ἀφ ἡσύχου ποδός» — αυτοί που ζούν ήσυχα
λθ) «χαλῶ πόδα» — χαλαρώνω το σχοινί του ιστίου πλοίου.
[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. πούς, ποδός ανάγεται στην ετεροιωμένη βαθμίδα pod- της ΙΕ ρίζας ped- «πόδι» και συνδέεται με αρχ. ινδ. pāt, λατ. pes, pedis (με απαθή βαθμίδα της ρίζας), αρχ. νορβ. fōtr, γοτθ. fōtuz καθώς και με τα νεώτερα: γαλλ. pied, αγγλ. foot, γερμ. FuB. Στην Ελληνική η απαθής βαθμίδα της ρίζας απαντά μόνο σε μερικά παρ. με ιδιαίτερη σημ. (πρβλ. πεδά, πέδη, πέδιλον, πέδον, πέζα, πεζός). Αντιθέτως, ο τ. πούς εμφανίζει το βραχύ -ο- της ετεροιωμένης βαθμίδας σ' όλες τις πτώσεις με εξαίρεση την ονομ. εν., όπου στην Ιωνική-Αττική απαντά τ. πούς (με δίφθογγο -ου- νεώτερη και πιθ. αναλογική προς το δούς, δόντος), ενώ στη Δωρική τ. πῶς (από την εκτεταμένη-ετεροιωμένη βαθμίδα της ρίζας πεδ-). Ωστόσο, απαντούν και τ. ονομαστικής με βραχύ (πρβλ. δωρ. πός, λακων. πόρ, και τα ομηρ. σύνθ. ἀελλό-πος, ἀρτί-πος, τρί-πος). Η λ. απαντά ήδη και στη Μυκηναϊκή σε πολλούς τύπους, πρβλ. δοτ. podei, οργανική πληθ. popi = popphi = ποπφι, και τα σύνθ. qetoropopi = τετράποπφι, tiripo = τρίπους. Η λ. πούς, τέλος, απαντά ως β' συνθετικό σε μεγάλο αριθμό λέξεων κυρίως με τη μορφή -πους (πρβλ. δίπους), αλλά και σε ορισμένα θεματικά συνθ. με τις μορφές -ποδον (πρβλ. ανδράποδον, [[τετράποδον<]], -πόδιος (πρβλ. παραπόδιος), -πόδης (πρβλ. γυμνοπόδης, στραβοπόδης)].Παρ. και σύνθ. της λ. πους:
ΠΑΡ. ποδάρι(ον), ποδεών, ποδιαίος, ποδίζω, ποδικός, πόδι(ον), ποδίσκος
αρχ.
ποδείον, ποδία, ποδίς, ποδότης, πόδωμα
(μσν-νεοελλ.) ποδώ.
ΣΥΝΘ. (Α' συνθετικό) ποδάγρα, πόδαργος, ποδηγέτης, ποδήρης, ποδοκέφαλο(ποδοκέφαλον), ποδόμακτρο(ποδόμακτρον)
αρχ.
ποδαβρός, ποδαλγής, ποδανιπτήρ, ποδάνιπτρον, ποδάρκης, πόδαυρος, ποδεκμαγείον, ποδένδυτος, ποδηνεκής, ποδήνεμος, ποδίκροτος, ποδοκτύπη, ποδορραγής, ποδόρρωρος, ποδόστροφον, ποδοτρόχαλος, ποδουχώ, ποδοφύλαξ, ποδόψηστρον, ποδοψόφος, ποδώκης, ποδώνυχος
αρχ.-μσν.
ποδηγός, ποδοκάκκη, ποδοστράβη
μσν.
ποδόκοιλον, ποδοκοπώ, ποδοστρόφος, ποδοσφαλώ, ποδοφιλώ, ποδοφορία
μσν.- νεοελλ.
ποδοκόπι, ποδοκτυπώ
νεοελλ.
ποδήλατο, ποδοδερματίτιδα, ποδόδεσμος, ποδόκαρπος, ποδοκηρίο, ποδονιψία. (Β συνθετικό) αντίπους, άπους, βραδύπους, γυμνόπους, δεκάπους, δίπους, εξάπους, μονόπους, οκτάπους, πεντάπους, πλατύπους, πολύπους, σκίμπους, στεγανόπους, στρεβλόπους, ταχύπους, τετράπους, τρίπους
αρχ.
αγκυλόπους, αγχίπους, αερσίπους, αιολόπους, ακαμαντόπους, ακαμπτόπους, ακρόπους, αμαξόπους, ανελλίπους, ανεμόπους, ανιπτόπους, ανύπους, απαλόπους, αργιόπους, αργίπους, αργυρόπους, αροτρόπους, αρτίπους, ασχιοτόπους, αυτόπους, βαρύπους, βροτόπους, γεισίπους, γωνιόπους, δακτυλόπους, δασύπους, δεινόπους, δολιόπους, δολιχόπους, δρακοντόπους, δύσπους, δωδεκάπους, ειλίπους, εκατόμπους, εκκαιδεκάπους, έκπους, ελαφόπους, ελεφαντόπους, ενδεκάπους, εννεάπους, εξηκοντάπους, έξπους, επτακαιδεκάπους, επτάπους, ερυθρόπους, ετερόπους, εύπους, εχινόπους, ηλιόπους, ημίπους, ηχόπους, θηλύπους, θυελλόπους, ιμαντόπους, ισχνόπους, ισχυρόπους, κακόπους, καλάπους, καλλίπους, καλόπους, καμψίπους, καναχήπους, καρκινόπους, κερατόπους, κεφαλόπους, κλείπους, κλινόπους, κλοιόπους, κοινόπους, κονιόπους, κορωνόπους, κουφόπους, κραταίπους, κρατησίπους, κυλλόπους, κυνόπους, λαγώπους, λαιόπους, λαμπρόπους, λασιόπους, λειόπους, λεοντόπους, λεπτόπους, λευκόπους, μαλακόπους, μεγαλόπους, μελάμπους, μελανόπους, μικρόπους, μυριόπους, ναύπους, ναυσίπους, νηλίπους, νηξίπους, νήπους, οξύπους, οπισθόπους, οποσάπους, ορθόπους, ορσίπους, ουλόπους, οφιόπους, παλίμπους, παχύπους, περίπους, περισσόπους, πνοήπους, πολυτρίπους, ποσάπους, πρόπους, πτερόπους, πυξινόπους, ραγόπους, σαράπους, σαυκρόπους, σιδηρόπους, σκαμβόπους, σκληρόπους, στενόπους, στερεόπους, οτικτόπους, στρογγυλόπους, στρουθόπους, σύμπους, συριγγόπους, συρόπους, σφηνόπους, σφιγγόπους, σχιδανόπους, σχιζόπους, ταναύπους, τανύπους, ταυρόπους, τετρίπους, τετταρακαιεικοσίπους, τραγόπους, τραχύπους, τριακοντάπους, τυφλόπους, υγιόπους, υπόπους, υποτρίπους, υστερόπους, υψηλόπους, υψίπους, φαινόπους, φαλιόπους, φελλόπους, χαλαίπους, χαλκόπους, χαμαίπους, χειρόπους, χιλιόπους, χλιδωνόπους, χρυσόπους, χυτρόπους, χωλόπους, ψαυκρόπους, ψηττόπους, ωκύπους
νεοελλ.
βραχύπους, κοιλόπους, μακρόπους, ραιβόπους].

Greek Monotonic

πούς: ὁ, ποδός, ποδί, πόδα· δοτ. πληθ. ποσί, Επικ. ποσσί, πόδεσσι· γεν. και δοτ. δυϊκ. ποδοῖν, Επικ. ποδοῖιν·
I. 1. πόδι, Λατ. pes, pedis, σε Όμηρ. κ.λπ.· σε πληθ., επίσης, νύχια πουλιών, σε Ομήρ. Οδ.· πλοκάμια χταποδιού, σε Ησίοδ.· ξύλινος πούς, λέγεται για τεχνητό πόδι, σε Ηρόδ.· λέγεται για αθλητικούς αγώνες, περιγιγνόμεθ' ἄλλων πόδεσσιν, είμαστε καλύτεροι από τους άλλους στο τρέξιμο, σε Ομήρ. Οδ.· ποσὶν ἐρίζειν, αγωνίζομαι με τα πόδια, σε Ομήρ. Ιλ.· ποσὶ νικᾶν, ἀέθλια ποσσὶν ἄροντο, σε Όμηρ.· η δοτ. ποσί προστίθεται σε όλες τις κατηγορίες ρημάτων κίνησης, ποσὶ βῆναι, δραμεῖν, ὀρχεῖσθαι κ.λπ.· αντί, πόδα βαίνειν, βλ. βαίνω Α. II. 3· μεταφ., νόστιμον ναῦς ἐκίνησεν πόδα, ξεκίνησε τον δρόμο για την επιστροφή στην πατρίδα του, σε Ευρ.
2. ως ένδειξη μεγάλης εγγύτητας, πρόσθεν ποδός ή ποδῶν, προπάροιθε ποδῶν, ακριβώς πίσω από κάποιον, σε Όμηρ.· πὰρ ποδί, πρόχειρα, σε Πίνδ.· αλλά, παρὰ ή πὰρ ποδός, αυθόρμητα, μια στιγμή, σε Θέογν.· ομοίως, παρὰπόδα, σε μια στιγμή, σε Σοφ.· παρὰ πόδας, σε Πλούτ.· ἐν ποσί, όπως ἐμποδών, πλησίον, σε Ηρόδ., Αττ.· τὰ πρὸς ποσί, σε Σοφ.· αυτές οι φράσεις είναι αντίθ. προς το ἐκ ποδῶν, έξω από την πορεία, μακριά από, σε Ηρόδ. (πρβλ. ἐκποδών).
3. λέγεται για να δηλώσει στενή παρακολούθηση, κατὰ πόδας, στα ίχνη, Λατ. e vestigio, στον ίδ., Αττ.· με γεν. προσ., κατὰ πόδας τινὸς ἔρχεσθαι, ἰέναι, «πλησιάζω κοντά στις φτέρνες κάποιου», τον ακολουθώ, σε Ηρόδ. 4. α) διάφορες φράσεις: ἐπὶ πόδα, προς τα πίσω, με το πρόσωπο προς τον εχθρό, ἐπὶπόδα ἀναχωρεῖν, ἀνάγειν, ἀναχάζεσθαι, υποχωρώ αργά με ησυχία (χωρίς να τραπώ σε φυγή), Λατ. pedetentim, σε Ξεν. β) περὶ πόδα, κυρίως λέγεται για πέδιλο, γύρω από το πόδι, δηλ. αυτό που αρμόζει κατάλληλα, σε Θεόκρ., Λουκ. γ) ὡς ποδῶν ἔχει, με όλη τη δύναμη των ποδιών του, δηλ. όσο πιο γρήγορα μπορεί, σε Ηρόδ. δ) ἔξω τινὸς πόδα ἔχειν, έχω το πόδι μου έξω από ένα πράγμα, δηλ. είμαι καθαρός από αυτό, ἔξω κομίζου πηλοῦ πόδα, σε Αισχύλ.· πημάτων ἔξω πόδα ἔχειν, στον ίδ.· αντίθ. προς το εἰς ἄντλον ἐμβῆσαι πόδα, σε Ευρ. ε) λέγεται για να δηλώσει ενέργεια, ἀμφοῖν ποδοῖν, σε Αριστοφ.· βοηθεῖν ποδὶ καὶ χειρὶ καὶ πάσῃ δυνάμει, σε Αισχίν.· αντί ὀρθῷ ποδί, βλ. ὀρθός II.
5. πούς τινος, περιφρ. αντί του προσ., σὺν πατρὸς μολὼν ποδί, δηλ. σὺν πατρί, σε Ευρ.· παρθένου δέχου πόδα, στον ίδ.· επίσης, ἐξ ἑνὸς ποδός, δηλ. μόνος ὤν, σε Σοφ.· οἱ ἀφ' ἡσύχου πόδες, δηλ. οἱ ἡσύχως ζῶντες, σε Ευρ.
II. 1. μεταφ., λέγεται για πράγματα, πόδι ή το τελευταίο μέρος, ιδίως η βάση ενός λόφου, πρόποδες, Λατ. pes montis, σε Ομήρ. Ιλ. κ.λπ.
2. λέγεται για πλοίο, πόδες ονομάζονται τα δύο κατώτατα άκρα ή γωνίες ή τα σχοινιά που είναι δεμένα σ' αυτές, σε Ομήρ. Οδ.· χαλᾶν πόδα, λασκάρω ή χαλαρώνω το σχοινί, σε Ευρ.· τοῦ ποδὸς παριέναι, αφήνω ελεύθερο το πηδάλιο, σε Αριστοφ.· ἐκπετάσαι πόδα(αναφορ. προς το ιστίο), σε Ευρ.· αντίθ. προς το τείνειν πόδα, τραβώ σφιχτά, σε Σοφ.· ναῦς ἐνταθεῖσα ποδί, πλοίο με το ιστίο τεντωμένο γερά, σε Ευρ.
III. πόδι, ως μονάδα μήκους, τέσσερις παλάμες (παλαισταί) ή έξι δάχτυλα, σε Ηρόδ. κ.λπ.
IV. ο πόδας της προσωδίας, σε Αριστοφ., Πλάτ.

Greek (Liddell-Scott)

πούς: ὁ, ποδός, ποδί, πόδα (οὐχὶ ποῦν, Θωμ. Μάγιστρ. 644)· ― δοτ. πληθ. ποσί, Ἐπικ. ποσσί, πόδεσσι, Ὅμ., ποσσὶ ὡσαύτως ἐν Κρατίνου «Μαλθακοῖς» 5 (λυρ.), πόδεσι, Σοφ. ἐν Κραμήρου Παρισ. Ἀνεκδ. τ. 4, σ. 183· γεν. καὶ δοτ. δυϊκοῦ ποδοῖν, Ἐπικ. ποδοῖιν Ὅμ.· ― Δωρ. ὀνομ. πὸς (πρβλ. ἀρτίπος, πουλύπος, κτλ.), Ποιητὴς παρὰ τῷ Μεγ. Ἐτυμολ. 635. 22, Ἡρακλεωτ. Πίνακ., πρβλ. Ahrens D. Dor. 175· Λακων. πὸρ παρ’ Ἡσύχ. ― Ἐν τοῖς Ἀντιγράφοις ἐνίοτε φέρεται ποῦς· ἀλλ’ οἱ παλαιοὶ τῶν γραμματικῶν δέχονται μόνον πούς, Ἀρκάδ. 126. 6, Ἡρῳδιαν. π. μον. λέξ. 14, Α. Β. 554, Χοιροβοσκ. αὐτόθι 1196, πρβλ. Λοβέκ. εἰς Φρύνιχ. 765, κτλ. (Ἐκ τῆς √ΠΕΔ· πρβλ. πέδον, πεδίον, πέζα, πεζός, πέδη, πέδιλον· Σανσκρ. pad, pad-yâmi (eo), pad-am (gradus, locus), pâd-as, pad (pes)· Λατ. pes (pedis), ped-um, ped-ica, op-pid-um, im-ped-ire· Λιθ. pad-as (solea), ped-a (vestigium)· ― Γοτθ. fôt-us, Ἀρχ. Σκανδιν. fôt-r, Ἀγγλο-Σαξον. fôt, Ἀρχ. Γερμ. fuoz, κτλ.).

Frisk Etymological English

ποδός
Grammatical information: m.
Meaning: foot, also metaph. in several. mean. (Il.).
Other forms: Dor. πώς, πός; s.bel.
Dialectal forms: Myc. podako n. of an ox, Chantraine Rev. de phil. 89, 13. Myc. tiripo.
Compounds: Very often in compp., e.g. Πόδ-αργος m. n. of a horse (Il.; = Myc. podako n. of an ox [Chantraine Rev. de phil. 89, 13]?), also as appellative swift- (white-?) footed (Lyc.; cf. ἀργί-πους s. ἀργός); τρί-πους (-πος) three-footed, m. tripod (Il.; Myc. tiripo; on ποδ- as 2. member extensiv. Sommer Nominalkomp. 28 ff.). With ιο-suffix (hypostases), e.g. ἐμπόδιος = at ones feet, in the way, obstructive (IA.), ὑποπόδιον n. footstool (LXX, hell. inscr. a. pap.).
Derivatives: 1. Dimin. πόδ-ιον n. (Epich., Hp.; on ὑπο-πόδ-ιον ab.), -άριον n. (com.), -ίσκος m. (Herod.; Myc. tiripodiko). Further subst. 2. ποδ-εῖα n. pl. des. of a footware, approx. leggings (Critias, com.); 3. -εών, -εῶνος m. foot-end of an animal skin, strip, sheet (Ion., Theoc. a. o.); 4. -ία f. sail-sheet (Gloss., Serv. ad Verg.; Scheller Oxytonierung 29 n. 3, 54); 5. -ίδες f. pl. des. of a footware (Poll.); 6. -ότης f. the property of being provided with feet (Arist.; artificial formation, s. Scheller l.c.); 7. -ωμα n. floor, base (pap.; on the nomin. abl. Chantraine Form. 187). Adj. 8. -ιαῖος measuring one foot (IA.); -ικός concerning a metrical foot (Aristid. Quint.). Verbs 9. -ίζομαι to be bound by the feet (S., X.), also metr. to divide in feet, to scan (Eust.), with -ισμός m. measuring by feet (sp.), -ίστρα f. foot-trap (AP); also w. prefix, e.g. ἐμ-ποδ-ίζω to bind the feet (Hdt., A.), but usually = to hinder, to obstruct (Att.) to ἐμποδ-ών (s.v.), ἐμπόδιος (s. ab.); ἀνα-ποδ-ίζω to make to step back, to call back, to go back (IA.; hypostasis); 10. -όω, -όομαι with -ωτός to tighten the sail-sheet, to be provided with feet (Lyc. a.o.).
Origin: IE [Indo-European] [790] *pod- foot
Etymology: Old des. of the foot, in most languages either unchanged as sonsonantstem or in transformed or. enlarged form maintained: Arm. ot-k` pl. = πόδες, to which acc. a. nom. sg. ot-n, prop. acc. = πόδα, IE *pód-m̥; with lenthened grade Germ., e.g. OWNo. fōtr, OE fēt pl. from PGm. *fōt-iz, IE *pṓd-es; to this with innovation after the u-st. e.g. Goth. fōt-u-s (acc. fōt-u < IE *pṓd-m̥); with e-grade Lat. pēs, ped-is; with unrecogn. quality Skt. pā́t, acc. pā́d-am, gen. pad-ás; so old qualitative and quantitative ablaut IE *pēd-: pōd-. The e-grade is retained in Greek in a series of derivations: πέδη, πέζα, πεζός, πέδον, πέδιλον, πεδά (s. vv.); further old zero grade in ἔπιβδα (s. v.). -- Thematic enlargement in Lith. pãd-a-s sole of the foot, threshing-floor etc., Slav., e.g. Russ. pód bottom, ground, plank-bed, perhaps also in Hitt. pat(a)- (Luw. pati-) foot. Also Toch. A pe, B paiyye foot contains an enlargement, perhaps a i̯o-suffix like πεζός a. o. (v. Windekens Orbis 10, 383 f.). -- The orig. lengthened grade of the nom. sg. is in Greek found only in Dor. πώς (only H.); for it Dor. πός, Hom. τρί-πος after the oblique forms; Att. etc. πούς like δούς a.o.; not certainly explained (Schwyzer 565 n. 3). -- Details from several languages with lit. in the dict.; cf WP. 2, 23ff., Pok. 790f.

Middle Liddell

I. a foot, Lat. pes, pedis, Hom., etc.; in plural, also, a bird's talons, Od.; the arms of a polypus, Hes.; ξύλινος π., of an artificial foot, Hdt.: phrases in respect to the footrace, περιγιγνόμεθ' ἄλλων πόδεσσιν, to be better than others in running, Od.; ποσὶν ἐρίζειν to race on foot, Il.; ποσὶ νικᾶν, ἀέθλια ποσσὶν ἄροντο Hom.:—the dat. ποσί is added to all kinds of Verbs denoting motion, ποσὶ βῆναι, δραμεῖν, ὀρχεῖσθαι, etc.; for πόδα βαίνειν, v. βαίνω A. II. 3:—metaph., νόστιμον ναῦς ἐκίνησεν πόδα started on its homeward way, Eur.
2. as a mark of close proximity, πρόσθεν ποδός or ποδῶν, προπάροιθε ποδῶν just before one, Hom.; πὰρ ποδί close at hand, Pind.; but, παρά or πὰρ ποδός off-hand, at once, Theogn.:—so, παρὰ πόδα in a moment, Soph.; παρὰ πόδας Plut.:— ἐν ποσί, like ἐμποδών, close at hand, Hdt., Attic; τὰ πρὸς ποσί Soph.:—these phrases are opp. to ἐκ ποδῶν, out of the way, far off, Hdt. (cf. ἐκποδών).
3. to denote close pursuit, κατὰ πόδας on the track, Lat. e vestigio, Hdt., Attic; c. gen. pers., κατὰ πόδας τινος ἔρχεσθαι, ἰέναι to come close at his heels, Hdt.
4. various phrases: ἐπὶ πόδα backwards, facing the enemy, ἐπὶ π. ἀναχωρεῖν, ἀνάγειν, ἀναχάζεσθαι to retire leisurely, Lat. pedetentim, Xen.
b. περὶ πόδα, properly of a shoe, round the foot, i. e. fitting exactly, Theophr., Luc.
c. ὡς ποδῶν ἔχει as he is off for feet, i. e. as quick as he can, Hdt.
d. ἔξω τινὸς πόδα ἔχειν to have one's foot out of a thing, i. e. be clear of it, ἔξω κομίζου πηλοῦ πόδα Aesch.; πημάτων ἔξω πόδα ἔχειν Aesch.:—opp. to εἰς ἄντλον ἐμβῆσαι πόδα, Eur.
e. to denote energetic action, ἀμφοῖν ποδοῖν, Ar.; βοηθεῖν ποδὶ καὶ χειρὶ καὶ πάσῃ δυνάμει Aeschin.; for ὀρθῷ ποδί, v. ὀρθός II.
5. πούς τινος, periphrasis for a person, σὺν πατρὸς μολὼν ποδί, i. e. σὺν πατρί, Eur.; παρθένου δέχου πόδα Eur.:—also, ἐξ ἑνὸς ποδός, i. e. μόνος ὤν, Soph.; οἱ ἀφ' ἡσύχου π., i. e. οἱ ἡσύχως ζῶντες, Eur.
II. metaph. of things, the foot or lowest part, esp. the foot of a hill, Lat. pes montis, Il., etc.
2. in a ship, πόδες are the lower corners of the sail or the ropes fastened thereto, the sheets, Od.; χαλᾶν πόδα to slack away or ease off the sheet, Eur.; τοῦ ποδὸς παριέναι to let go hold of it, Ar.; ἐκπετάσαι πόδα (with reference to the sail), Eur.: —opp. to τείνειν πόδα, to haul it tight, Soph.; ναῦς ἐνταθεῖσα ποδί a ship with her sheet close hauled, Eur.
III. a foot, as a measure of length, 4 palms (παλασταί) or 6 fingers, about 1/8 of an inch longer than our foot, Hdt., etc.
IV. a foot in Prosody, Ar., Plat.

Frisk Etymology German

πούς: ποδός
{poús}
Forms: (dor. πώς, πός; s.u.)
Grammar: m.
Meaning: Fuß, auch übertr. in versch. Bedd.
Composita: Sehr oft in Kompp., z.B. Πόδαργος m. N. eines Pferdes (Il.; = myk. podako N. eines Ochsen [Chantraine Rev. de phil. 89, 13]?), auch appellativisch ‘schnell- (weiß-?)füßig’ (Lyk.; vgl. ἀργίπους s. ἀργός); τρίπους (-πος) dreifüßig, m. Dreifuß (seit Il.; myk. ti-ri-po; zu ποδ- als Hinterglied ausführlich Sommer Nominalkomp. 28 ff.). Mit ιο-Suffix (Hypostasen), z.B. ἐμπόδιος vor den Füßen, im Wege, hinderlich (ion. att.), ὑποπόδιον n. Fußbank (LXX, hell. Inschr. u. Pap.).
Derivative: Ableitungen. 1. Demin. πόδιον n. (Epich.. Hp. u.a.; zu ὑποπόδιον ob.), -άριον n. (Kom.), -ίσκος m. (Herod. u.a.; myk. ti-ri-po-di-ko). Weitere Subst. 2. ποδεῖα n. pl. Ben. einer Fußbekleidung, etwa Gamaschen (Kritias, Kom. u.a.); 3. -εών, -εῶνος m. Fußstück einer Tierhaut, Zipfel, Schote (ion., Theok. u. a.); 4. -ία f. Segelschote (Gloss., Serv. ad Verg.; Scheller Oxytonierung 29 A. 3, 54); 5. -ίδες f. pl. Ben. einer Schuhbekleidung (Poll.); 6. -ότης f. die Eigenschaft mit Füßen versehen zu sein (Arist.; künstliche Bildung, s. Scheller a. O.); 7. -ωμα n. Fußboden, Unterlage (Pap. u. a.; zur nomin. Abl. Chantraine Form. 187). Adj. 8. -ιαῖος einen Fuß messend (ion. att.); -ικός auf den Versfuß bezüglich (Aristid. Quint.). Verba 9. -ίζομαι am Fuß angebunden werden (S., X. u.a.), auch metr. in Versfüßen aufteilen, skandieren (Eust.), mit -ισμός m. Abmessung nach dem Fußmaße (sp.), -ίστρα f. Fußangel (AP); auch m. Präfix, z.B. ἐμποδίζω die Füße binden (Hdt., A.), aber gew. = verhindern, hemmen (att.) zu ἐμποδών (s.d.), ἐμπόδιος (s. ob.); ἀναποδίζω ‘zurückgehen machen, zurückrufen, -gehen’ (ion. att.; Hypostase); 10. -όω, -όομαι mit -ωτός die Schoten spannen, mit Füßen versehen werden (Lyk. u.a.).
Etymology: Alte Ben. des Fußes, in den meisten Sprachzweigen entweder unverändert als Konsonantstamm oder in umgebildeter bzw. erweiterter Form erhalten: arm. ot-k‘ pl. = πόδες, wozu Akk. u. Nom. sg. ot-n, eig. Akk. = πόδα, idg. *pód-m̥; mit Dehnstufe germ., z.B. awno. fōtr, ags. fēt pl. aus urg. *fōt-iz, idg. *pṓd-es; dazu mit Neubildung nach den u-St. z.B. got. fōt-u-s (Akk. fōt-u < idg. *pṓd-m̥); mit e-Stufe lat. pēs, ped-is; mit unerkennbarer Qualität aind. pā́t, Akk. pā́d-am, Gen. pad-ás; somit alter qualitativer und quantitativ Ablaut idg. *pē̆d-: pō̆d-. Die e-Stufe hat sich im Griech. in einer Reihe Ableitungen erhalten: πέδη, πέζα, πεζός, πέδον, πέδιλον, πεδά (s. bes.); dazu noch alte Schwundstufe in ἔπιβδα (s. d.). — Thematische Erweiterung in lit. pãd-a-s Fußsohle, Dreschboden, slav., z.B. russ. pód Boden, Grund, Pritsche, viell. auch in heth. pat(a)- (luw. pati-) Fuß. Auch toch. A pe, B paiyye Fuß enthält eine Erweiterung, viell. ein i̯o-Suffix wie πεζός u. a. (v. Windekens Orbis 10, 383 f.). —Die urspr. Dehnstufe des Nom. sg. ist im Griech. nur in dor. πώς (nur H.) zu belegen; dafür dor. πός, hom. τρίπος nach den obliquen Formen; att. usw. πούς wie δούς u.a.; nicht sicher erklärt (Schwyzer 565 A. 3). — Einzelheiten aus den verschiedenen Sprachen mit Lit. in den Spezialwb.; dazu WP. 2, 23ff., Pok. 790f.
Page 2,587-588

Chinese

原文音譯：poÚj 鋪士
詞類次數：名詞（93）
原文字根：腳 相當於： （רֶגֶל‎）
字義溯源：足，腳*，腳蹤，腳上，足，門，門下
同源字：1） （πέδη）腳鐐 2） （πεδινός）平的 3） （πεζεύω）步行 4） （πεζῇ / πεζός）步行的 5） （ποδήρης）長衣延垂至踝 6） （τετράπους）四足走獸 7） （ὑποπόδιον）安放腳的腳凳比較： （βάσις）=腳步
出現次數：總共（93）；太（10）；可（6）；路（19）；約（14）；徒（19）；羅（3）；林前（4）；弗（2）；提前（1）；來（4）；啓（11）
譯字彙編：
1） 腳（86） 太4:6； 太5:35； 太7:6； 太15:30； 太18:8； 太18:8； 太22:13； 太22:44； 太28:9； 可5:22； 可6:11； 可7:25； 可9:45； 可9:45； 可12:36； 路1:79； 路4:11； 路7:38； 路7:38； 路7:38； 路7:44； 路7:44； 路7:45； 路7:46； 路8:35； 路8:41； 路9:5； 路10:11； 路10:39； 路15:22； 路17:16； 路20:43； 路24:39； 路24:40； 約11:2； 約11:32； 約11:44； 約12:3； 約12:3； 約13:5； 約13:6； 約13:8； 約13:9； 約13:10； 約13:12； 約13:14； 約13:14； 約20:12； 徒2:35； 徒4:35； 徒4:37； 徒5:2； 徒5:9； 徒5:10； 徒7:49； 徒7:58； 徒10:25； 徒14:8； 徒14:10； 徒16:24； 徒21:11； 羅3:15； 羅10:15； 羅16:20； 林前12:15； 林前12:21； 林前15:25； 林前15:27； 弗1:22； 弗6:15； 提前5:10； 來1:13； 來2:8； 來10:13； 來12:13； 啓1:15； 啓1:17； 啓2:18； 啓3:9； 啓10:1； 啓10:2； 啓11:11； 啓12:1； 啓13:2； 啓19:10； 啓22:8；
2） 腳上（3） 徒7:33； 徒13:25； 徒13:51；
3） （腳）（1） 徒26:16；
4） 門（1） 徒22:3；
5） 足（1） 徒7:5；
6） 腳上的（1） 太10:14

English (Woodhouse)

foot, measure, sheet, of a piece of furniture, rope that regulates the sail

Mantoulidis Etymological

ποδός. ὁ (=ποδάρι). Ρίζα πεδἀπ' ὅπου καί τά παράγωγα: πέδη (=δεσμά), πεδάω (=δεσμεύω), πέδον, πεδίον, πεδιάς, πεδινός, πέδιλον, πέζα, πεζός, πεζικός, πεζεύω, πέζευμα, πέζευσις, πεζευτικός, πεζευτός, πεζοπόρος, τράπεζα (τετράπεζα), ἐμπόδιον, ἐμποδίζω, ἐμποδών, ἐκποδών, ἔμπεδος, πηδός, πηδάλιον, ποδάγρα, ποδήρης, ποδίζω, ποδισμός, στρατόπεδον, τρίπους, ὑποπόδιον, ὑψίπεδος.

Lexicon Thucydideum

pes, foot, 2.49.8, 3.22.2, 5.10.2,
de mensura, concerning measurement 3.21.1. 3.21.2. 3.68.3,
e vestigio, vestigiis consequendo, immediately, by following the tracks, 3.98.2, 4.126.6, 5.64.3, 8.17.3,
terra quae ante pedes est, proxima quaeque, land which is before one's feet, whatever is nearest, 3.97.1.

Translations

Afrikaans: poot; Albanian: këmbë; Amharic: እግር; Arabic: قَدَم‎; Egyptian Arabic: قدم‎, رجل‎; Hijazi Arabic: رجل‎; Armenian: ոտք; Asturian: pata; Avar: хӏетӏе; Azerbaijani: ayaq; Bakhtiari: پا‎; Baluchi: پاد‎; Bashkir: аяҡ; Belarusian: нага́; Bengali: ফুট, পা; Breton: pav; Brunei Malay: kaki; Bulgarian: крак; Burmese: ခြေ; Catalan: pota; Chamicuro: kujtu; Chechen: ког; Chepang: दोम्‌; Chinese Cantonese: 腳, 脚, 足; Mandarin: 腳, 脚, 足; Min Nan: 跤, 足; Classical Nahuatl: icxitl; Coptic: ⲫⲁⲧ, ⲣⲁⲧ, ϣⲟⲡ, ⲡⲉⲍⲁ; Cornish: troos; Crimean Tatar: ayaq; Czech: noha; Danish: fod, fødder; Dutch: poot, pootje; Estonian: jalg, jäse, koib; Ewe: afɔ; Faroese: fótur; Finnish: jalka, käpälä, tassu, koipi; French: patte, pied; Galician: pata; Georgian: ფეხი; German: Pfote; Greek: οπλή, πόδι, άκρο ποδός; Ancient Greek: πούς; Greenlandic: isigak; Haitian Creole: pye; Hindi: पैर; Hungarian: láb; Icelandic: fótur; Indonesian: kaki; Irish: cos; Italian: zampa; Japanese: 足; Kanakanabu: 'acipi; Kannada: ಅಡಿ; Karakhanid: اَذَقْ‎; Kazakh: аяқ; Khmer: ជើង; Korean: 발; Kyrgyz: аяк; Lao: ຕີນ; Latin: pēs; Latvian: pēda; Lithuanian: letena; Low German: Poot; Luxembourgish: Patt; Lü: ᦎᦲᧃ; Macedonian: стапало, нога; Malay: kaki; Maltese: sieq; Manchu: ᠪᡝᡨᡥᡝ; Maori: waewae, wae, wae; Mongolian: туурай, сарвуу; Mòcheno: vuas; Norwegian: pote labb; Occitan: pauta; Old English: fōt; Old Norse: fótr; Old Portuguese: pee; Old Turkic: 𐰑𐰴‎; Oromo: miilla; Ottoman Turkish: گام‎, قدم‎, پا‎, پای‎, ایاق‎; Persian: پا‎; Polish: stopa; Portuguese: pata; Quechua: chaki; Russian: нога́, ла́па; Scots: fit; Scottish Gaelic: cas; Serbo-Croatian Cyrillic: стопало; Roman: stopalo; Shan: တိၼ်; Slovak: noha; Slovene: noga; Spanish: pata; Swahili: mguu; Swedish: fot, hov, klöv, tass; Tagalog: paa; Tajik: по; Talysh Asalemi: پا‎; Thai: เท้า, ตีน; Tibetan: རྐང་པ; Tlingit: xh'oos; Tocharian A: pe; Tocharian B: paiyye; Tok Pisin: lek, fut; Turkish: ayak; Turkmen: aýak; Ugaritic: 𐎔𐎓𐎐; Ukrainian: нога́; Urdu: پیر‎; Uzbek: to'lamoq; Vietnamese: chân; Welsh: troed; West Frisian: poat; White Hmong: ko taw; Wolof: tànk; Yiddish: פֿוס‎; Yup'ik: it'gaq; Zealandic: voet, poôt; Zhuang: nyauj