ἐμπίπλημι: Difference between revisions

|dgtxt=<b class="num">• Grafía:</b> frec. cód. -πιπλ-<br /><b class="num">• Morfología:</b> [pres. imperat. 2^a sg. ἐμπίμπληθι <i>Il</i>.21.311, ἐμπίμπλη Ar.<i>Au</i>.1310, inf. ἐμπιπλάναι Heraclit.<i>All</i>.11, part. ἐμπιμπλάς Hp.<i>Morb</i>.2.12, X.<i>An</i>.1.7.8, med. ind. ἐμπίπλαται Arist.<i>HA</i> 550^a2, opt. ἐμπλῄμην Ar.<i>Ach</i>.236; fut. ἐμπλήσω E.<i>HF</i> 572, inf. ἐμπλησέμεν <i>Od</i>.10.523, 11.31; aor. ind. sigm. ἐνέπλησα <i>Il</i>.20.471, Hdt.3.105, Th.7.82, Hp.<i>Flat</i>.10, ép. subj. 2^a sg. ἐνιπλήσῃς <i>Od</i>.19.117, med. rad. atem. sin aum. 3^a sg. ἔμπλητο <i>Il</i>.21.607, A.R.4.16 (tm.), 3^a plu. ἔμπληντο <i>Od</i>.8.16, pas. inf. ἐνιπλησθῆναι <i>Od</i>.11.452; perf. ind. ἐμπέπληκα Pl.<i>Ly</i>.204c]<br /><b class="num">A</b> tr.<br /><b class="num">I</b> frec. c. ac. del recipiente o similar y gen. de materia<br /><b class="num">1</b> [[llenar]], [[colmar]]<br /><b class="num">a)</b> c. gen. de materia líquida ἐμπίμπληθι ῥέεθρα ὕδατος llena tus cauces de agua</i> dirigiéndose al río Escamandro <i>Il</i>.21.311, cf. E.l.c., ἓν [[δέπας]] ... ὕδατος <i>Od</i>.9.209, cf. <i>Thebaïs</i> 2.4, Hp.<i>Morb</i>.2.12, ἑπτὰ καὶ ἑξήκοντα λεκάνας ἐνέπλησε πύους <i>IG</i> 4².122.58 (IV a.C.), (κύστιν) ἐλαίου Aen.Tact.31.12, τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐμπίπλησι δακρύων llena las cuencas de sus ojos de lágrimas</i> I.<i>BI</i> 1.83, sólo c. ac. [[δώδεκα]] δ' ἔμπλησον llena doce</i> ánforas de vino <i>Od</i>.2.353, en v. pas. (διὰ τὸ) ἐμπλησθῆναι δὲ τῶν σωμάτων τὴν ... λίμνην I.<i>BI</i> 4.437, ὑπὸ τῆς πρώτης κεφαλῆς τοῦ ῥοὸς ἐμπίμπλαται <i>Peripl.M.Rubri</i> 46<br /><b class="num">•</b>en v. med. mismo sent. τὸ [[ἄγγος]] τοῦ ὕδατος ἐμπλησαμένη Hdt.5.12;<br /><b class="num">b)</b> c. gen. de materia sólida ἐμπλήσαντες ταῦτα (θυλάκια) τῆς ψάμμου Hdt.l.c., ταρίχου τὸ σταμνίον <i>PSI</i> 413.20 (III a.C.), τοὺς κοφίνους ... ἐμπίμπλη πτερῶν Ar.<i>Au</i>.1310, τὰ ἀγγεῖα ... σίτου [[LXX]] <i>Ge</i>.42.25, c. gen. de pers. ὃν (el caballo de Troya) ... ἀνδρῶν ἐμπλήσας <i>Od</i>.8.495, solo c. ac. εἰς ὅ κε πάντας ἐνιπλήσωσιν ἐπαύλους hasta que llenen todas mis majadas</i> de ganado <i>Od</i>.23.358, ἐνέπλησαν ἀσπίδας τέσσαρας de dinero, Th.l.c., tb. en v. med. (τὸ πλῆθος) ἐμπίπλαται [[ἀγγεῖον]] la cantidad (de huevos del pulpo) llena completamente la cavidad</i> Arist.l.c.;<br /><b class="num">c)</b> medic. πολλῆς ὑγρασίης ἐμπίμπλησι τὴν χώρην Hp.<i>Vict</i>.2.38, οἱ πόνοι πνεύματος ἐνέπλησαν τὰς φλέβας Hp.<i>Flat</i>.10, τὸ τραῦμα δηλητηρίων φαρμάκων I.<i>BI</i> 1.272;<br /><b class="num">d)</b> fig., c. ac. de sedes de la sensación, el sentimiento, el intelecto o la pers. y gen. de abstr. [[llenar]], [[henchir]] μή μοι ... θυμὸν ἐνιπλήσῃς ὀδυνάων <i>Od</i>.19.117, ψυχὴ ... διασείουσα (τὸ σῶμα) ... νόσων ἐμπίμπλησι Pl.<i>Ti</i>.88a, φλυαρίας ... ἡμᾶς πολλῆς Pl.<i>Phd</i>.66c, ἀπορίας τε καὶ ἀσαφείας ... πάντ' ἄνδρα Pl.<i>Ep</i>.343c, (τὸ μειράκιον) ἐλπίδων κενῶν Aeschin.1.171, κροτοθορύβου ἡμᾶς ἐνέπλησας Epicur.<i>Fr</i>.[71], αὐτοὺς σοφίας [[LXX]] <i>Ex</i>.35.35, πᾶν τὸ στρατόπεδον ἐνέπλησε θορύβου καὶ ταραχῆς Plb.5.52.12, τὸ δὲ στόμα μου ἐμπλήσαιμι ἐλέγχων [[LXX]] <i>Ib</i>.23.4, θάρσεος ... τοὺς πολείτας <i>IPE</i> 1².355.16 (I a.C.), en v. pas. ὅπως μὴ ῥᾳδιουργίας οἱ πολῖται ... ἐμπίμπλαιντο X.<i>Lac</i>.14.4, τὰς ναῦς ... καίτοι ναυτικῆς ἀταξίας ἐμπεπλησμένας Philostr.<i>VA</i> 5.20<br /><b class="num">•</b>en v. med. mismo sent. μένεος δ' ἐμπλήσατο θυμόν llenó de ira su corazón</i>, <i>Il</i>.22.312, cf. 504, ἐμ μένεος ... κελαινὸν πίμπλαται ἦτορ Hes.<i>Sc</i>.429 (tm.).<br /><b class="num">2</b> [[llenar]] sustituyendo, [[rellenar]] τὰς (γαστέρας) ... κνίσης τε καὶ αἵματος ἐμπλήσαντες rellenando tripas de grasa y sangre</i> para hacer un plato o embutido <i>Od</i>.18.45, en el embalsamamiento ἐν ὦν ἔπλησαν τοῦ νεκροῦ τὴν κοιλίην Hdt.2.87 (tm.), τὴν κοιλίην ... ἐμπιμπλᾶσι ἀχύρων Hdt.4.72, cf. 5.114.<br /><b class="num">3</b> [[impregnar]], [[empapar]], [[manchar completamente]] sólo c. ac. del vestido [[αἷμα]] ... κόλπον ἐνέπλησεν la sangre (del hígado) impregnó el regazo de su vestidura</i> <i>Il</i>.20.471, ἐμπλῆσαι τὸ λώπιον τὸ αὐτᾶς impregnar su vestidura</i> con su propio vómito <i>IG</i> 4².122.127 (IV a.C.).<br /><b class="num">4</b> [[saciar]], [[hartar]], [[satisfacer]] c. ac. de cosa o abstr. (ἐπεὶ Κύκλωψ) μεγάλην ἐμπλήσατο νηδύν de comida, <i>Od</i>.9.296, τὰς δὲ δέκ' (μοίρας) ἐμπίπλησι [[γυνή]] de placer, Hes.<i>Fr</i>.275, ἐμπιμπλὰς ἁπάντων τὴν γνώμην dando satisfacción a la opinión de todos</i> X.l.c., cf. D.21.91, ἵμερον A.R.4.429<br /><b class="num">•</b>c. ac. de pers. ὥστε ἐνέπλησαν ἕως νυκτὸς [[ἀλλήλους]] de modo que hasta la noche se saciaron uno del otro</i> ref. a Dafnis y Cloe, Longus 2.38.2, c. ac. de pers. y gen. οὕτως ἐνέπλησεν αὐτοὺς τοῦ πολεμεῖν hasta tal punto los hartó de guerrear</i> Isoc.9.63, c. dos ac. μακρότητα ἡμερῶν ἐμπλήσω αὐτόν le saciaré de gran número de días</i>, e.d., le daré larga vida</i> [[LXX]] <i>Ps</i>.90.16, ἐχθρότατον τὸν ἀδελφὸν ... τοιαύτης θοίνης ἐμπλήσασα (τράπεζα) ref. al banquete de Tiestes, Fauorin.<i>de Ex</i>.14.24, c. ac. de pers. y dat. οὐ γὰρ ἐμπλήσαιμί σ' ἂν μύθοις E.<i>Hel</i>.769<br /><b class="num">•</b>en v. med. mismo sent., c. ac. y dat. de pers. βασιλεῖ τὴν ἀμφὶ τούτῳ ἐπιθυμίαν ἐνεπλήσατο Procop.<i>Arc</i>.26.38<br /><b class="num">•</b>abs. πάντες ἐνέπλησάν τ' ἔδοσάν τε al mendigo <i>Od</i>.17.503.<br /><b class="num">5</b> ref. al tiempo [[cumplir]] τὴν [[αὑτοῦ]] μοῖραν Pl.<i>Lg</i>.959c.<br /><b class="num">II</b> c. ac. de una superficie<br /><b class="num">1</b> [[colmar]], [[cubrir]], [[recubrir]] πυρήν τ' ἐμπλησέμεν ἐσθλῶν recubrir de cosas valiosas la pira sacrificial</i>, <i>Od</i>.10.523, 11.31, ἐμπλήσω τῶν τραυματιῶν τοὺς βουνούς σου cubriré de víctimas tus colinas</i> [[LXX]] <i>Ez</i>.35.8, cf. Herm.<i>Sim</i>.9.4.2, λαφύρων τὸ στρατόπεδον ἐμπιπλάναι colmar el campamento de botín</i> Heraclit.l.c.<br /><b class="num">2</b> milit. [[ocupar]], [[invadir]] c. ac. οἱ ... σύμμαχοι διαταξάμενοι καὶ ἐμπλήσαντες τὸ πεδίον los aliados desplegándose y ocupando completamente la llanura</i> X.<i>HG</i> 7.1.20, τὴν ὁδόν X.<i>HG</i> 2.4.11, c. ac. y gen. ἐμπλήσαντες ἵππων τὸν ἱππόδρομον ocupando con los caballos el hipódromo</i> X.<i>Eq.Mag</i>.3.10.<br /><b class="num">B</b> intr. en v. med. y med.-pas., frec. c. gen.<br /><b class="num">1</b> [[llenarse]] ἐνέπλησθεν δε οἱ ... αἵματος ὀφθαλμοί se le llenaron los ojos de sangre</i>, <i>Il</i>.16.348, δακρύων τὰ ὄμματα X.<i>Cyr</i>.5.5.10, ὕδατος Cleom.2.6.182, fig. οἴκτου σὸν βλέπων ἐμπίμπλαμαι πρόσωπον me lleno de compasión al contemplar tu rostro</i> E.<i>Io</i> 925<br /><b class="num">•</b>medic., fisiol. [[llenarse]], [[henchirse]] ἡ κοιλίη ὕδατος ἐμπίπλαται Hp.<i>Aph</i>.7.55, cf. <i>Morb</i>.2.17, ῥευμάτων τε καὶ πνευμάτων ὥσπερ λίμνας ἐμπιμπλαμένους Pl.<i>R</i>.405d, tb. en v. act. (ἡ κύστις) ἀέρος ψυχροῦ ἐνέπλησεν (la vejiga) se llena de aire frío</i> tras salir la orina, Arist.<i>Pr</i>.888^b3<br /><b class="num">•</b>ref. al oído [[llenarse completamente]], [[saturarse]] τὸ δὲ τὴν ἀκοὴν δέχεσθαι μὲν πάσας φωνάς, ἐμπίμπλασθαι δὲ μήποτε X.<i>Mem</i>.1.4.6, fig. ἡμῶν ... τὰ ὦτα ... ἐμπέπληκε Λύσιδος nuestros oídos están saturados de (escuchar el nombre de) Lisis</i> Pl.l.c.<br /><b class="num">•</b>fig. [[llenarse]], [[cargarse de sentimientos, pasiones, etc.]] ὀργῆς καὶ μένους ἐμπλήμενος Ar.<i>V</i>.424, μήτε ὕπνου μήτε ἀφροσύνης ἐμπίμπλασθαι X.<i>Cyr</i>.4.2.41, ὕπνου καὶ χάσμης Pl.<i>R</i>.503d, ἐν δέ οἱ ὄσσε πλῆτο πυρός A.R.l.c. (tm.), cf. Posidon.165.137, 176, en cont. peyor. πλεονεξίας ἀδίκου ... ἐμπιμπλάμενοι Pl.<i>Criti</i>.121b, cf. <i>R</i>.537e, οἱ αὐχὴν θυμοῦ ἐνεπλήσθη el cuello se le llenó de bravura</i> ref. al león de Nemea, Theoc.25.244, στάσεως ἐμπιμπλάμενον διὰ τὴν ὑπεναντιότητα τῶν ἔργων καὶ τῆς δόξης Epicur.<i>Fr</i>.[34.30] 25, οὐκ ἂν ἐμπέπληστο ἡ Ἑλλὰς τοσούτων κακῶν Max.Tyr.12.7, ὀφθαλμὸς [[αὐτοῦ]] οὐκ ἐμπίπλαται πλούτου [[LXX]] <i>Ib</i>.23.4, ὀργῆς [[ἅμα]] καὶ ζηλοτυπίας ἐμπλησθείς Hld.7.27.4, ἐμπλησθέντες τῆς ὕβρεως I.<i>AI</i> 5.146, ἀνοίας Aristid.Quint.87.4.<br /><b class="num">2</b> [[llenarse]], [[estar cubierto u ocupado]] de lugares πόλις δ' ἔμπλητο ἀλέντων <i>Il</i>.21.607, ἔμπληντο βροτῶν ἀγοραί <i>Od</i>.8.16, τῆς γῆς πάντα ἐμπεπλᾶσθαι καὶ λογικῶν ζῴων καὶ ἀλόγων Cleom.1.1.269, ἐνεπίμπλατο ἡ ὀρχήστρα χρυσῶν στεφάνων Aeschin.3.230, c. dat. ἐμπίπλαται ... αἵματι ὁ βωμός Paus.3.16.10.<br /><b class="num">3</b> [[hartarse]], [[saciarse]] c. gen. de comida o bebida τριχίδων ἑσπέρας ἐμπλήμενος habiéndose hartado por la tarde de sardinas</i> Ar.<i>Ec</i>.56, cf. <i>V</i>.984, 1304, σίτων [[ἅδην]] Pl.<i>Plt</i>.272c, tb. c. dat. τῷ (ἀμπελίνῳ καρπῷ) ... ἐμπιμπλάμενοι Hdt.1.212, ἐμπιμπλάμενοι πυριάτῃ Cratin.149.2, fig. ταῖς δὲ ἁρπαγαῖς οὕτως ἐνεπλήσθησαν οἱ στρατιῶται I.<i>BI</i> 6.317, c. ac. adverb. οὐδένα τε κόσμον ἐμπιπλάμενοι ... ἀπέθνησκον por haber comido sin tasa, fallecieron</i> Hdt.8.117, ἐπειδὴ [δὲ] τάχιστα ἐνεπέπληντο Lys.28.6<br /><b class="num">•</b>abs. (γαστὴρ) ἐνιπλησθῆναι ἀνώγει <i>Od</i>.7.221, κἀμπιμπλάμενος κάθευδε τῆς μεσημβρίας y harto de comer, echa la siesta</i> Pherecr.85.3, ἐνέπλητ' ἐν τῷ σκότῳ se hartó de queso en la oscuridad</i> Ar.<i>V</i>.911, ὡς δὲ ἐνεπλήσθησαν una vez que estuvieron ahítos</i>, <i>Eu.Io</i>.6.12, cf. Aesop.302<br /><b class="num">•</b>fig., c. gen. de pers. υἷος ἐνιπλησθῆναι ... ὀθφαλμοῖσιν hartarme de contemplar a mi hijo con mis ojos</i>, <i>Od</i>.11.452, ἐὰν ὑμῶν ... ἀπὸ μέρους ἐμπλησθῶ si puedo disfrutar un poco de vosotros</i>, <i>Ep.Rom</i>.15.24.<br /><b class="num">4</b> c. part., frec. c. neg. [[cansarse]], [[acabar de]], [[dejar de]] ὅσα ἔσοιτο ὑπισχνούμενος οὐκ ἐνεπίμπλασο X.<i>An</i>.7.7.46, μισῶν δ' οὔποτ' ἐμπλησθήσομαι γυναῖκας nunca me cansaré de odiar a las mujeres</i> E.<i>Hipp</i>.664, ἔμπλησο λέγων Ar.<i>V</i>.603, βάλλων ἐκεῖνον οὐκ ἂν ἐμπλῄμην λίθοις nunca dejaría de tirarle piedras</i> Ar.<i>Ach</i>.236.