κυέω: Difference between revisions

|Definition=older and more Att. form of [[κύω]], Il.23.266, etc. (Aeol.(?) part. fem.<br><span class="bld">A</span> κύεσσα [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]]; Arc. [[κύενσα]] ''IG''5(2).514.12 (Lycosura); Coan κυεῦσα ''Schwyzer'' 251 ''B'' 3, written κυεοσα ib.''A'' 61 (iv/iii B.C.)): impf. 3sg.ἐκύει Il.19.117: fut. κυήσω Hp.''Mul.''1.17, ''Steril.''214, [[κυήσομαι]] [[varia lectio|v.l.]] in ''Mul.''1.76: aor. ἐκύησα Ar.''Th.''641, [[Plato|Pl.]]''[[Symposium|Smp.]]'' 203c, etc.: pf. κεκύηκα Philem.107, D.C.45.1, S.E.''P.''2.106:—Med., v. infr.:—Pass., fut. κυηθήσομαι Gal.''UP''16.10: aor. ἐκυήθην Plu.2.567f: pf. κεκύηται Porph. ''Abst.''1.54:—[[bear in the womb]], [[be pregnant with]], ἐκύει φίλον υἱόν Il.19.117; of a [[mare]], [[βρέφος]] ἡμίονον [[κυέουσα]] 23.266: metaph., of the soul, κυοῦσι γὰρ πάντες… καὶ κατὰ τὸ σῶμα καὶ κατὰ τὴν ψυχήν [[Plato|Pl.]]''[[Symposium|Smp.]]'' 206c; <b class="b3">ἐκύησε τὸν Ἔρωτα</b> ib.203c; <b class="b3">ἃ κυεῖ περὶ ἐπιστήμης</b> [the thoughts] with which he is in [[travail]]... Id.''Tht.''184b, cf. 210b; <b class="b3">ἂ τῇ ψυχῇ προσήκει καὶ κυῆσαι καὶ κυεῖν</b> ([[varia lectio|v.l.]] [[τεκεῖν]]) both to have [[conceive]]d and to [[bring forth]], Id.''Smp.''209a:—Pass., of the embryo or foetus, Id.''Lg.'' 789a, ''Epin.''973d, Arist.''GA''777a23; of fruits, to [[be formed]], [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Historia Plantarum|HP]]'' 4.2.4:—Med., [[bring forth]], Opp.''C.''3.22; ἡ [[κεκυημένη]], Lat. [[foeta]], Et. Gud.s.v. [[κοκίας]]: metaph., τὰς εὐτυχεῖς ὠδῖνας κυησαμένη Him.''Or.'' 7.4.<br><span class="bld">b</span> in Botany, [[produce]] [[flower]]s, [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Historia Plantarum|HP]]'' 6.4.8.<br><span class="bld">2</span> abs., to [[be big]] or [[be pregnant]], [[conceive]], ἐκύησε [[Herodotus|Hdt.]]5.41; στεριφὴ γάρ εἰμι κοὐκ ἐκύησα πώποτε Ar.''Th.''641, cf.''Lys.''745, Men.''Sam.''303, etc.; κυέουσαν ἐκ τοῦ προτέρου ἀνδρός [[Herodotus|Hdt.]]6.68, cf. And.1.125, Lys.13.42; <b class="b3">γυνὴ κυεῖ δέκα μῆνας</b>; Men.413; πενθ' ἕτη ἐκύησε ''IG''42(1).121.3 (Epid.). (Cf. [[κύω]], Skt. śváyati '[[swell]]', Lat. [[inciens]] '[[pregnant]]'.)

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1525.png Seite 1525]] (vgl. κύω), κεκύηκα, D. C. 45, 1, eine Leibesfrucht tragen, sowohl von schwangeren Frauen, ἐκύει φίλον [[υἱόν]], Il. 19, 117, als von trächtigen Tieren, [[βρέφος]] ἡμίονον, von einer Stute, 23, 266; – [[empfangen]], ἐκύησε τὸν Ἔρωτα Plat. Conv. 203 c, vgl. 209 a; Hippocr.; schwanger werden, sein, στερίφη γάρ εἰμι κοὐκ ἐκύησα [[πώποτε]] Ar. Th. 641, wie Lys. 745. 752; Dem. 43, 75; Arist. H. A. 7, 4 u. Sp.; – bei Plat. übertr., ἦ οὖν ἔτι κυοῦμέν τι καὶ ὠδίνομεν περὶ ἐπιστήμης, Theaet. 210 b, vgl. Conv. 206 c 209 a; – auch pass., im Mutterleibe getragen werden, Legg. VII, 789 a. – Med. [[gebären]], κυήσατο Opp. Cyn. 3, 22; [[μέχρι]] τῶν κυουμένων, bis zur Geburt, Arist. gen. anim. 4, 5.

{{bailly

|btext=[[κυῶ]] :<br /><i>f.</i> κυήσω <i>et</i> κυήσομαι, <i>ao.</i> ἐκύησα, <i>pf.</i> κεκύηκα;<br />[[porter dans son sein]], acc..<br />'''Étymologie:''' R. Κυ, être enflé, [[enfler]].

|elnltext=κυέω [~ κύω] [[zwanger zijn van]], met acc.;; ἡ δ’ ἐκύει φίλον υἱόν zij was zwanger van een zoon Il. 19. 117; ook van een merrie:; ἵππος βρέφος ἡμίονον κυέουσα een merrie drachtig van een muilezeljong Il. 23.266; ἡ Πενία ἐκύησε τὸν Ἔρωτα Armoede werd zwanger van Eros Plat. Smp. 203c.; abs. zwanger zijn; met ἐκ + gen.:; κυέουσα ἐκ τοῦ προτέρου ἀνδρός zwanger van de vroegere echtgenoot Hdt. 6.68.2; pass. zich in de baarmoeder bevinden:. τοῖς κυουμένοισι voor de vruchten in de moederschoot Plat. Lg. 789a.

{{elru

|elrutext='''κῠέω:'''<br /><b class="num">1</b> [[быть беременной]], [[носить в чреве]] ([[φίλον]] [[υἱόν]], [[βρέφος]] ἡμίονον Hom.): τὸ κυόμενον Plat., Arst. утробный плод;<br /><b class="num">2</b> перен. (тж. κ. κατὰ ψυχήν Plat.) [[вынашивать в себе]] (πολλὰ βουλεύματα Plut.);<br /><b class="num">3</b> aor. [[зачать]], [[понести плод]] ([[Πενία]] ἐκύησε τὸν Ἔρωτα Plat.): κυῆσαι καὶ κυεῖν Plat. зачать и стать беременной.

|lsmtext='''κυέω:''' παρατ. <i>ἐκύουν</i>, μέλ. <i>κυήσω</i>, αόρ. αʹ <i>ἐκύησα</i>·<br /><b class="num">1.</b> όπως το [[κύω]], [[κουβαλώ]] στη [[μήτρα]], είμαι [[έγκυος]] με [[παιδί]], Λατ. [[gesto|gestare]], σε Ομήρ. Ιλ., Πλάτ.<br /><b class="num">2.</b> απόλ., είμαι [[έγκυος]], [[κυοφορώ]], σε Ηρόδ.

{{ls

|lstext='''κυέω''': ἀρχαιότερος καὶ ἀττικώτερος [[τύπος]] τοῦ κύω, Ἰλ., Ἀττ.· παρατ. ἐκύουν, ἔτι καὶ ἐν Ἰλ. Τ. 117· μέλλ. κυήσω Ἱππ. 598. 43., 676. 54 κἑξ.· καὶ κυήσομαι ὁ αὐτ. 623· ἀόρ. ἐκύησα Ἀριστοφ. Θεσμ. 641, Πλάτ., κτλ.· πρκμ. κεκύηκα Φιλήμ. ἐν Ἀδήλ. 22, Δίων Κ. ― Μέσ., ἴδε κατωτ. ― Παθ., μέλλ. -ηθήσομαι Γαλην.· ἀόρ. ἐκυήθην Πλούτ. 2. 567· πρκμ. κεκύηται Πορφ. π. Ἀπ. Ἐμψ. 1. 54. (Ἐκ τῆς √ΚΥ παράγονται [[ὡσαύτως]] αἱ λέξεις [[κύος]], [[κύω]], [[κυΐσκομαι]], [[κῦμα]], [[κύημα]]· [[κύαρ]], [[κύτος]], [[κύσος]], [[κύστις]], [[κύαθος]]· [[κύλιξ]], [[κύλον]], [[ἐπικυλίδες]], [[κοῖλος]], [[κοιλία]], [[καυλός]]· πρβλ. Σανσκρ. ←vi, ←vayâmi (tumeo)· Λατ. [[cumulus]], [[cavus]], [[caulis]], [[caelum]], [[cilium]]· Λιθ. kauls ([[caulis]])· Γοτθ. us-hul-on (λατομεῖν), hul-undi ([[σπήλαιον]])· Ἀρχ. Γερμ. hol [[ὀπή]], Ἀγγλ. [[hole]]).) Φέρω ἐν γαστρί, ἐγκυμονῶ, [[κυοφορέω|κυοφορῶ]], εἶμαι [[ἔγκυος]], Λατ. gestare, ἐκύει φίλον υἱὸν Ἰλ. Τ. 117· ἐπὶ θηλείας ἵππου, [[βρέφος]] ἡμίονον κυέουσα Ψ. 266· ἐν χρήσει ὑπὸ τοῦ Σωκράτους ἐπὶ τῆς ψυχῆς, κυοῦσι γὰρ πάντες... καὶ κατὰ τὸ [[σῶμα]] καὶ κατὰ τὴν ψυχὴν Πλάτ. Συμπ. 206C· ἐκύησε τὸν Ἔρωτα [[αὐτόθι]] 203C· ἃ κυεῖ περὶ ἐπιστήμης, αἱ σκέψεις ἃς ἐν τῇ κεφαλῇ αὑτοῦ κυοφορεῖ..., ὁ αὐτ. ἐν Θεαιτ. 184Β, πρβλ. 210Β· ἃ τῇ ψυχῇ προσήκει καὶ κυῆσαι καὶ κύειν, καὶ νὰ συλλάβῃ καὶ νὰ κυοφορῇ ([[οὕτως]] εἰπεῖν) ἐν ἑαυτῇ, ὁ αὐτ. ἐν Συμπ. 209Α· ― Παθ., τὸ κυούμενον, τὸ κυοφορούμενον, τὸ [[ἔμβρυον]], Πλάτ. Νόμ. 789Α, Ἐπιν. 973D, πρβλ. Ἀριστ. π. Ζ. Γεν. 4. 6, 9, ἀλλ.· ἐπὶ καρπῶν, μορφοῦμαι, σχηματίζομαι, Θεόφρ. π. Φυτ. Ἱστ. 4. 2, 4. ― Μέσ., [[παράγω]], γεννῶ, ἐκυήσατο Ὀππ. Κυν. 3. 22· ἡ κεκυημένη, Λατ. foeta, Et. Gud. ἐν λέξ. κοκίας. 2) ὀπολ., [[γίνομαι]] [[ἔγκυος]], [[συλλαμβάνω]], ὡς τὸ [[κυΐσκομαι]], ἐκύησε Ἡρόδ. 5. 41· στεριφὴ γάρ εἰμι κοὐκ ἐκύησα [[πώποτε]] ἐκ τοῦ προτέρου ἀνδρὸς Ἡρόδ. 6. 68, πρβλ. Ἀνδοκ. 16. 30, Λυσ. 133. 30· γυνὴ κυεῖ [[δέκα]] μῆνας; Μένανδ. ἐν «Πλοκίῳ» 3. Πρβλ. κύω ἐν τέλ.

|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[be or become pregnant]] ([[τινά]], τί [[with a young]]), Il.<br />Other forms: [[κυήσω]] (Hdt.), [[κυῆσαι]] (IA.), [[κεκύηκα]] (hell.), [[κυηθῆναι]], <b class="b3">-θήσεσθαι</b> (late); older aorist [[κύσασθαι]] (Il.) with causal active [[κῦσαι]] (A.), younger present [[κύω]] (since Arist., LXX); also [[κυίσκομαι]], <b class="b3">-ω</b> (IA.);<br />Compounds: sometimes with prefix, e.g. <b class="b3">ἐπι-</b>, <b class="b3">ἀπο-</b>, <b class="b3">συγ-κυέομαι</b>, <b class="b3">-κυίσκομαι</b> (<b class="b3">-ίσκω</b>), <b class="b3">ὑπο-κυσαμένη</b> (Il.).<br />Derivatives: Verbal nouns: [[κύημα]] [[foetus]], [[embryo]] (IA.), <b class="b3">-ησις</b> [[conception]], [[pregnancy]], [[embryo]] (Pl., Arist., Thphr.), [[κύος]] n. = [[κύημα]] (Ar. Fr. 609, inscr. Keos) with [[κυόεις]] (Kos, IIIa); <b class="b3">ἀπο-κυη-τικός</b> [[capable of giving birth]] (Astrol.), [[κυητήριος]] [[promoting pregnancy]] (Hp.), [[κυήτωρ]] [[begetter]] (Cyran.; of a bird); <b class="b3">κυηρόν ἔγκυον</b>, [[ἁπαλόν]], [[βλαστόν]] H. Compp., e.g. <b class="b3">κυο-φορέω</b> [[be pregnant]], [[be with young]] with <b class="b3">-φορία</b>, <b class="b3">-ησις</b> (LXX, med. etc.), <b class="b3">-φόρος</b> (pap., EM); <b class="b3">ἔγ-κυος</b> [[pregnant]] (Ion., Arist.); <b class="b3">κύ-ουρα</b> f. name of a plant, which was used to procure abortion (Stob.; Strömberg Pflanzennamen 95).<br />Origin: IE [Indo-European] [592] <b class="b2">*ḱuh₂-</b> [[swell]]<br />Etymology: On [[κῦμα]] (<b class="b3">ἐγ-κύμων</b>), [[κύριος]] ([[κῦρος]]) s. vv. With [[κυέω]] can be equated Skt. [[śváyati]] [[be or become great]], [[strong]], [[powerful]], [[get strong]], [[increase]]: IE. <b class="b2">*ḱuh₂-éi̯e-(ti</b>), (Schulze KZ 27, 605 = Kl. Schr. 363); [[h₂]] is shown by [[κύαρ]]. Beside this secondary present stands in very old times the primary middle aorist [[κύσασθαι]] (Skt. has the themat. root-aor. [[á-śv-a-t]] [would be Gr. <b class="b3">*ἔ-κυ-ε</b>; to this as innovation [[κύω]]?]). - From the many forms, esp. petrified and isolated verbal nouns, we mention the pres. ptc. Av. [[si-sp-i-mna-]]'rising up' (of a river-wave; cf. [[κῦμα]]), Welsh [[cyw]] m. [[young animal]] (IE. <b class="b2">*ḱu₂o-</b> m.; cf. <b class="b3">ἔγ-κυος</b>, <b class="b3">κυο-φορέω</b>, [[κύος]] n.), Lat. [[inciēns]] [[pregnant]] (loan from [[ἔγκυος]], s. Ernout-Meillet; diff. W.-Hofmann); three more forms s. [[κύριος]] (where also on the ablaut); [not [[κύαμος]], [[πᾶς]], [[πέπαμαι]]]. On suppoed connection to words for [[hollow]], [[empty]] s. [[κύαρ]]. - Pok. 592ff., W.-Hofmann s. [[inciēns]] and [[cavus]] . - Hitt. [[šuwa-]] [[swell]] (?), Götze Lang. 30, 404, must remain separate because of the anlaut.

|mdlsjtxt=<b class="num">1.</b> like κύω, to [[bear]] in the [[womb]], to be [[pregnant]] with a [[child]], Lat. gestare, Il., Plat.<br /><b class="num">2.</b> absol. to be [[pregnant]], be with [[child]], Hdt.

|ftr='''κυέω''': (seit Il.)<br />{kuéō}<br />'''Forms''': mit durchgeführtem Paradigma: κυήσω (Hdt. usw.), κυῆσαι (ion. att.), κεκύηκα (hell. u. sp.), κυηθῆναι, -θήσεσθαι (sp.); älterer Aorist κύσασθαι (ep. seit Il.) mit kausalem Aktiv κῦσαι (A.), jüngeres Präsens [[κύω]] (sicher seit Arist. u. LXX); auch κυί̄σκομαι, -ω (ion. att.);<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': ‘schwanger sein od. werden’ (τινά, τί [[mit einem Jungen]]).<br />'''Composita''': zuweilen mit Präfix, z.B. ἐπι-, ἀπο-, [[συγκυέομαι]], -κυίσκομαι (-ίσκω), ὑποκυσαμένη (ep. seit Il.),<br />'''Derivative''': Verbalnomina: [[κύημα]] [[Leibesfrucht]], [[Fötus]], [[Embryo]] (ion. att.), -ησις [[Konzeption]], [[Schwangerschaft]], [[Embryo]] (Pl., Arist., Thphr. u. a.), [[κύος]] n. = [[κύημα]] (Ar. ''Fr''. 609, Inschr. Keos) mit [[κυόεις]] (Kos, III^a); [[ἀποκυητικός]] [[zum Gebären geeignet]] (Astrol.), [[κυητήριος]] [[Schwangerschaft befördernd]] (Hp.), κυήτωρ [[Erzeuger]] (Kyran.; von einem Vogel); κυηρόν· ἔγκυον, ἁπαλόν, [[βλαστόν]] H. Kompp., z.B. [[κυοφορέω]] [[eine Leibesfrucht tragen]], [[schwanger sein]] mit -φορία, -ησις (LXX, Med. usw.), -[[φόρος]] (Pap., ''EM''); [[ἔγκυος]] [[schwanger]] (ion., Arist.); [[κύουρα]] f. N. einer Pflanze, die als Abortmittel benutzt wurde (Stob.; Strömberg Pflanzennamen 95). — Zu [[κῦμα]] ([[ἐγκύμων]]), [[κύριος]] ([[κῦρος]]) s. bes.<br />'''Etymology''': Mit [[κυέω]] kann aind. ''śváyati'' ‘groß, stark, mächtig sein od. werden, erstarken, zunehmen’ unmittelbar gleichgesetzt werden: idg. *''ḱuu̯''-''éi̯e''-(''ti''), (Schulze KZ 27, 605 = Kl. Schr. 363). Neben dieser sekundären Präsensbildung steht in sehr alter Zeit der primäre mediale Aorist κύσασθαι (aind. dafür der themat. Wurzelaor. ''á''-''śv''-''a''-''t'' [wäre gr. *ἔκυε; dazu als Neubildung [[κύω]]?]). — Aus dem sehr reichen Formenbestand, der vor allem erstarrte und isolierte Verbalnomina umfaßt, seien noch erwähnt das Präs. Ptz. aw. ''si''-''sp''-''imna''-’sich auftürmend' (von einer Flußwelle; vgl. [[κῦμα]]), kymr. ''cyw'' m. [[Tierjunges]] (idg. *''ḱuu̯o''- m.; vgl. [[ἔγκυος]], [[κυοφορέω]], [[κύος]] n.), lat. ''inciēns'' [[trächtig]] (wohl aus [[ἔγκυος]] entlehnt, s. Ernout-Meillet; anders W.-Hofmann); dazu noch die Belege s. [[κύριος]] (wo auch über den Ablaut); vgl. noch [[κύαμος]], [[πᾶς]], [[πέπαμαι]]. Uber vermutete Beziehung zu Wörtern für [[hohl]], [[leer]] s. [[κύαρ]]. — WP. 1, 365ff., Pok. 592ff., W.-Hofmann s. ''inciēns'' und ''cavus'' mit weiteren Formen und Lit. — Heth. ''šuwa''- ‘anschwellen o. ä.’ (?), von Götze Lang. 30, 404 zögernd hierher gestellt, muß wegen des Anlauts fernbleiben.<br />'''Page''' 2,42-43