διαβήτης: Difference between revisions
m (Text replacement - "(?s)({{ls\n\|lstext.*}}\n)({{bailly.*}}\n)" to "$2$1") |
mNo edit summary |
||
| (13 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=diavitis | |Transliteration C=diavitis | ||
|Beta Code=diabh/ths | |Beta Code=diabh/ths | ||
|Definition= | |Definition=διαβήτου, ὁ, ([[διαβαίνω]])<br><span class="bld">A</span> [[compass]], so called from its outstretched legs, Ar.''Nu.''178, ''Av.''1003.<br><span class="bld">2</span> [[carpenter's rule]] or [[stonemason's rule]], ξύσας ὀρθὸν πρὸς διαβήτην ''IG''12(2).11.20 (Lesbos), cf. ib.2.1054.10, [[Plato|Pl.]]''[[Philebus|Phlb.]]'' 56b, Plu.2.802f, Sch.Il.2.765.<br><span class="bld">II</span> [[siphon]], Colum.3.10, Hero''Spir.''1.29.<br><span class="bld">III</span> Medic., the disease [[diabetes]], Aret.''SD''2.2, Philagr. ap. Orib.5.19.9, Gal.8.394. | ||
}} | }} | ||
{{DGE | {{DGE | ||
|dgtxt=-ου, ὁ<br /><b class="num">• Alolema(s):</b> | |dgtxt=-ου, ὁ<br /><b class="num">• Alolema(s):</b> [[διαβάτης]] Hsch.<br /><b class="num">• Morfología:</b> [jón. gen. διαβήτεω Aret.<i>SD</i> 2.2.1, <i>CD</i> 2.2.1]<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[compás]] Ar.<i>Nu</i>.178, <i>Au</i>.1003, Vett.Val.347.20, Porph.<i>in Harm</i>.18.25, Iambl.<i>VP</i> 115, Dor.Ab.<i>Doct</i>.78, Phlp.<i>in APo</i>.128.11, Leont.<i>in Arat</i>.1.5, Sud.<br /><b class="num">•</b>dud. (tal vez sent. 2) en Pl.<i>Phlb</i>.56b, πρὸς κανόνα καὶ διαβήτην ἀπηκριβωμένος Plu.2.802e.<br /><b class="num">2</b> [[nivel de albañil]] ξύσας ὀρθὸν πρὸς διαβήτην tallando recto con el nivel</i>, <i>SEG</i> 38.801.19 (Mitilene IV a.C.), cf. <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.1665.8, 1668.10, 1678a.7 (todas IV a.C.), <i>SEG</i> 39.442.11 (Oropo IV a.C.), 175.9 (Atenas III a.C.), <i>ID</i> 507.10 (III a.C.), Hsch., Sch.Er.<i>Il</i>.2.765d, Sch.Ar.<i>Ra</i>.800D.<br /><b class="num">3</b> mec. [[sifón]] recipiente con un tubo por el que sale el líquido por un punto superior a su nivel, de cristal, Hero <i>Spir</i>.1.3, 2.19, para vino, <i>PLaur</i>.14A.18 (III d.C.)<br /><b class="num">•</b>tb. n. del propio tubo, Colum.3.10.2.<br /><b class="num">4</b> [[gnomon de un reloj de sol]], Sud.<br /><b class="num">II</b> medic. [[diabetes]] Gal.8.394, Aret.ll.cc., Philagr. en Orib.5.19.9, Aët.5.137. | ||
}} | }} | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=ου (ὁ) :<br /><b>1</b> compas;<br /><b>2</b> fil à plomb.<br />'''Étymologie:''' [[διαβαίνω]]. | |btext=ου (ὁ) :<br /><b>1</b> [[compas]];<br /><b>2</b> [[fil à plomb]].<br />'''Étymologie:''' [[διαβαίνω]]. | ||
}} | |||
{{pape | |||
|ptext=ὁ,<br><b class="num">1</b> <i>der weit ausschreitende, der [[Zirkel]]</i>, Ar. <i>Nub</i>. 179; <i>Av</i>. 1003.<br><b class="num">2</b> <i>die [[Bleiwaage]] der [[Zimmerleute]]</i>, Plat. <i>Phil</i>. 56b, von [[σταφύλη]] [[unterschieden]], μετρεῖ γὰρ τὸ [[πλάτος]] μόνον.<br><b class="num">3</b> <i>der [[Doppelheber]]</i>, Mathem.<br><b class="num">4</b> <i>die [[Harnruhr]]</i>, Medic. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''διαβήτης:''' ου ὁ<br /><b class="num">1</b> [[циркуль]] Arph.;<br /><b class="num">2</b> [[плотничий отвес]], по друг. = 1 Plat., Plut. | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''διαβήτης''': -ου, ὁ, ([[διαβαίνω]]) τὸ γνωστὸν [[ἐργαλεῖον]] κληθὲν [[οὕτως]] ἐκ τῶν διεστώτων | |lstext='''διαβήτης''': -ου, ὁ, ([[διαβαίνω]]) τὸ γνωστὸν [[ἐργαλεῖον]] κληθὲν [[οὕτως]] ἐκ τῶν διεστώτων αὐτοῦ σκελῶν, Λατ. circinus, Ἀριστοφ. Νεφ. 178, Ὄρν. 1003, Πλάτ. Φιλήβ. 56Β καὶ Πλουτ. 2. 802Ε. (Ἐν τοῖς δύο τελευταίοις χωρίοις πολλοὶ νομίζουσιν ὅτι σημαίνει τὴν στάθμην τῶν τεκτόνων (libella), ἀλλ' [[ἄνευ]] λόγου). ΙΙ. ὁ [[σίφων]] (τρούμπα), Λατ. diabetes, Columella 3. 10, Ἥρων Πνευμ. σ. 156. ΙΙΙ. ὡς ἰατρ. ὅρος, ἡ [[νόσος]] [[διαβήτης]], Ἀρετ. π. Αἰτ. Χρον. Παθ. 2. 2. | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
| Line 24: | Line 30: | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''διαβήτης:''' -ου, ὁ ([[διαβαίνω]]), [[πυξίδα]], [[διαβήτης]] ονομαζόμενος έτσι από τα τεντωμένα και σε [[έκταση]] πόδια του, Λατ. [[circinus]], σε Αριστοφ. | |lsmtext='''διαβήτης:''' -ου, ὁ ([[διαβαίνω]]), [[πυξίδα]], [[διαβήτης]] ονομαζόμενος έτσι από τα τεντωμένα και σε [[έκταση]] πόδια του, Λατ. [[circinus]], σε Αριστοφ. | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
| Line 39: | Line 39: | ||
{{WoodhouseReversedUncategorized | {{WoodhouseReversedUncategorized | ||
|woodrun=[[pair of compasses]] | |woodrun=[[pair of compasses]] | ||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=Ἀπό τό [[διαβαίνω]]. Δές γιά περισσότερα παράγωγα στό [[ρῆμα]] [[βαίνω]]. | |||
}} | |||
{{trml | |||
|trtx====[[pair of compasses]]=== | |||
Arabic: فِرْجَار, بِرْكَار, دَوَّارَة, بِيكَار; Gulf Arabic: فرجار; Armenian: կարկին; Azerbaijani: pərgar; Basque: konpas; Belarusian: цыркуль; Bulgarian: пергел; Catalan: compàs; Chinese Cantonese: 圓規／圆规; Mandarin: 圓規／圆规; Crimean Tatar: pergel; Czech: kružítko; Danish: passer; Dutch: [[passer]]; Esperanto: cirkelo; Estonian: sirkel; Finnish: harppi; French: [[compas]]; Galician: compás; Georgian: ფარგალი; German: [[Zirkel]]; Greek: [[διαβήτης]]; Ancient Greek: [[διαβήτης]], [[καρκίνος]]; Hebrew: מחוגה; Hindi: परकार; Hungarian: körző; Icelandic: sirkill, hringfari; Indonesian: jangka; Irish: compás; Old Irish: gabalrind; Italian: [[compasso]]; Japanese: コンパス; Kalmyk: һортьг; Kannada: ಕೈವಾರ; Korean: 콤파스, 컴퍼스; Latin: [[circinus]]; Latvian: cirkulis; Lithuanian: skriestuvas; Macedonian: шестар; Malay: jangka lukis; Maori: tāporowhita, tuhiporowhita; Middle English: compas; Norwegian: passer; Ojibwe: waawiyebii'igan; Ottoman Turkish: پرگار; Persian: پرگار; Polish: cyrkiel; Portuguese: [[compasso]]; Romanian: compas; Russian: [[циркуль]]; Serbo-Croatian: šestar; Slovene: šestilo; Spanish: [[compás]]; Swahili: bikari; Swedish: passare; Telugu: వృత్తలేఖిని; Thai: วงเวียน, กงเวียน, กางเวียน; Thai: วงเวียน; Turkish: pergel; Uzbek: sirkul; Vietnamese: com-pa; West Frisian: passer c | |||
}} | }} | ||
Latest revision as of 14:31, 29 May 2024
English (LSJ)
διαβήτου, ὁ, (διαβαίνω)
A compass, so called from its outstretched legs, Ar.Nu.178, Av.1003.
2 carpenter's rule or stonemason's rule, ξύσας ὀρθὸν πρὸς διαβήτην IG12(2).11.20 (Lesbos), cf. ib.2.1054.10, Pl.Phlb. 56b, Plu.2.802f, Sch.Il.2.765.
II siphon, Colum.3.10, HeroSpir.1.29.
III Medic., the disease diabetes, Aret.SD2.2, Philagr. ap. Orib.5.19.9, Gal.8.394.
Spanish (DGE)
-ου, ὁ
• Alolema(s): διαβάτης Hsch.
• Morfología: [jón. gen. διαβήτεω Aret.SD 2.2.1, CD 2.2.1]
I 1compás Ar.Nu.178, Au.1003, Vett.Val.347.20, Porph.in Harm.18.25, Iambl.VP 115, Dor.Ab.Doct.78, Phlp.in APo.128.11, Leont.in Arat.1.5, Sud.
•dud. (tal vez sent. 2) en Pl.Phlb.56b, πρὸς κανόνα καὶ διαβήτην ἀπηκριβωμένος Plu.2.802e.
2 nivel de albañil ξύσας ὀρθὸν πρὸς διαβήτην tallando recto con el nivel, SEG 38.801.19 (Mitilene IV a.C.), cf. IG 22.1665.8, 1668.10, 1678a.7 (todas IV a.C.), SEG 39.442.11 (Oropo IV a.C.), 175.9 (Atenas III a.C.), ID 507.10 (III a.C.), Hsch., Sch.Er.Il.2.765d, Sch.Ar.Ra.800D.
3 mec. sifón recipiente con un tubo por el que sale el líquido por un punto superior a su nivel, de cristal, Hero Spir.1.3, 2.19, para vino, PLaur.14A.18 (III d.C.)
•tb. n. del propio tubo, Colum.3.10.2.
4 gnomon de un reloj de sol, Sud.
II medic. diabetes Gal.8.394, Aret.ll.cc., Philagr. en Orib.5.19.9, Aët.5.137.
French (Bailly abrégé)
ου (ὁ) :
1 compas;
2 fil à plomb.
Étymologie: διαβαίνω.
German (Pape)
ὁ,
1 der weit ausschreitende, der Zirkel, Ar. Nub. 179; Av. 1003.
2 die Bleiwaage der Zimmerleute, Plat. Phil. 56b, von σταφύλη unterschieden, μετρεῖ γὰρ τὸ πλάτος μόνον.
3 der Doppelheber, Mathem.
4 die Harnruhr, Medic.
Russian (Dvoretsky)
διαβήτης: ου ὁ
1 циркуль Arph.;
2 плотничий отвес, по друг. = 1 Plat., Plut.
Greek (Liddell-Scott)
διαβήτης: -ου, ὁ, (διαβαίνω) τὸ γνωστὸν ἐργαλεῖον κληθὲν οὕτως ἐκ τῶν διεστώτων αὐτοῦ σκελῶν, Λατ. circinus, Ἀριστοφ. Νεφ. 178, Ὄρν. 1003, Πλάτ. Φιλήβ. 56Β καὶ Πλουτ. 2. 802Ε. (Ἐν τοῖς δύο τελευταίοις χωρίοις πολλοὶ νομίζουσιν ὅτι σημαίνει τὴν στάθμην τῶν τεκτόνων (libella), ἀλλ' ἄνευ λόγου). ΙΙ. ὁ σίφων (τρούμπα), Λατ. diabetes, Columella 3. 10, Ἥρων Πνευμ. σ. 156. ΙΙΙ. ὡς ἰατρ. ὅρος, ἡ νόσος διαβήτης, Ἀρετ. π. Αἰτ. Χρον. Παθ. 2. 2.
Greek Monolingual
ο (κατά τον Ησύχιο και διαβάτης) (ΑΝ) διαβαίνω
όργανο χάραξης κύκλων και σύγκρισης μικρών διαστημάτων
νεοελλ.
1. «σακχαρώδης διαβήτης» — νόσος που προκαλείται από τη διαταραχή του μεταβολισμού τών υδατανθράκων, με αποτέλεσμα την αύξηση του σακχάρου στο αίμα και την εμφάνιση σακχάρου στα ούρα
2. φρ. «τά πάει όλα με τον διαβήτη» — ενεργεί με περίσκεψη και ακρίβεια
αρχ.
σίφωνας για την άντληση και μετάγγιση υγρών.
Greek Monotonic
διαβήτης: -ου, ὁ (διαβαίνω), πυξίδα, διαβήτης ονομαζόμενος έτσι από τα τεντωμένα και σε έκταση πόδια του, Λατ. circinus, σε Αριστοφ.
Middle Liddell
διαβαίνω
the compass, so called from its outstretched legs, Lat. circinus, Ar.
Frisk Etymology German
διαβήτης: {diabḗtēs}
Grammar: m.
Meaning: Zirkel (Ar.) von διαβαίνειν, die Beine spreizen, Bleiwaage (Pl., Plu.), dann Heber (Colum., Hero) wegen der Ähnlichkeit der Gestalt; davon als med. t. t. Harnruhr (Aret. u. a.) wegen des starken Harnflusses. Kalbfleisch BPhW 1944 (gegen Strömberg Wortstudien 89). Die Bedeutung Zuckerkrankheit ist modern.
Etymology: Vgl. βαίνω.
Page 1,383
English (Woodhouse)
Mantoulidis Etymological
Ἀπό τό διαβαίνω. Δές γιά περισσότερα παράγωγα στό ρῆμα βαίνω.
Translations
pair of compasses
Arabic: فِرْجَار, بِرْكَار, دَوَّارَة, بِيكَار; Gulf Arabic: فرجار; Armenian: կարկին; Azerbaijani: pərgar; Basque: konpas; Belarusian: цыркуль; Bulgarian: пергел; Catalan: compàs; Chinese Cantonese: 圓規／圆规; Mandarin: 圓規／圆规; Crimean Tatar: pergel; Czech: kružítko; Danish: passer; Dutch: passer; Esperanto: cirkelo; Estonian: sirkel; Finnish: harppi; French: compas; Galician: compás; Georgian: ფარგალი; German: Zirkel; Greek: διαβήτης; Ancient Greek: διαβήτης, καρκίνος; Hebrew: מחוגה; Hindi: परकार; Hungarian: körző; Icelandic: sirkill, hringfari; Indonesian: jangka; Irish: compás; Old Irish: gabalrind; Italian: compasso; Japanese: コンパス; Kalmyk: һортьг; Kannada: ಕೈವಾರ; Korean: 콤파스, 컴퍼스; Latin: circinus; Latvian: cirkulis; Lithuanian: skriestuvas; Macedonian: шестар; Malay: jangka lukis; Maori: tāporowhita, tuhiporowhita; Middle English: compas; Norwegian: passer; Ojibwe: waawiyebii'igan; Ottoman Turkish: پرگار; Persian: پرگار; Polish: cyrkiel; Portuguese: compasso; Romanian: compas; Russian: циркуль; Serbo-Croatian: šestar; Slovene: šestilo; Spanish: compás; Swahili: bikari; Swedish: passare; Telugu: వృత్తలేఖిని; Thai: วงเวียน, กงเวียน, กางเวียน; Thai: วงเวียน; Turkish: pergel; Uzbek: sirkul; Vietnamese: com-pa; West Frisian: passer c
