3,274,729
edits
πλατύς: Difference between revisions
CSV import
(13_7_2) |
(CSV import) |
||
| (92 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=platys | |Transliteration C=platys | ||
|Beta Code=platu/s | |Beta Code=platu/s | ||
|Definition= | |Definition=[[πλατεῖα]], [[πλατύ]], Ion. fem.<br><span class="bld">A</span> [[πλατέα]] [[Herodotus|Hdt.]]2.156: acc. pl. fem. [[πλατέας]] ''PMag.Par.''1.1086:—[[wide]], [[broad]], [[τελαμών]] Il.5.796; πτύον 13.588; <b class="b3">αἰπόλια πλατέ' αἰγῶν</b> [[broad]] [[herd]]s, i.e. [[large]] or [[spread]] over a [[wide]] [[space]], 2.474, Od.14.101, Hes.''Th.''445; π. πρόσοδοι Pi.''N.''6.45; ὁδοί [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]'' 1.6.43, ''IG''22.380.20; [[τὴν ὁδὸν τὴν πλατεῖαν]] = [[broad]] [[street]], ''SIG''57.27 (Milet., v B.C.); similarly, πλατεῖα ὁδὸς τῶν θεῶν ''PStrassb.''85.22 (ii B.C.) (cf. infr. ''ΙΙ''); [[κιβώτιον]] π. ''IG''12.330.20; [[τάφρος]] ὡς πλατυτάτη καὶ βαθυτάτη [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''7.5.9.<br><span class="bld">2</span> [[flat]], [[level]], χῶρος πλατὺς καὶ πολλός [[Herodotus|Hdt.]]4.39; πλατυτάτης… γῆς οὔσης [[Θετταλία]]ς X.''HG''6.1.9; πότερον ἡ γῆ π. ἐστιν ἢ στρογγύλη [[Plato|Pl.]]''[[Phaedo|Phd.]]''97d; [κάρυα τὰ πλατέα], i.e. [[chestnut]]s, Hp.''Vict.''2.55, Diocl.Fr.126, X.''An.''5.4.29; [[σελάχη]], [[ἰχθύες]], [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]''489b31, ''PA''695b7; ποτήρια πλατέα, τοίχους οὐκ ἔχοντ' Pherecr.143.2.<br><span class="bld">3</span> of a man, [[broad-shouldered]], οὐ γὰρ οἱ πλατεῖς, οὐδ' εὐρύνωτοι [[Sophocles|S.]]''[[Ajax|Aj.]]''1250, cf. ''UPZ''121.19 (ii B.C.).<br><span class="bld">4</span> of seasons, [[far advanced]], [[ἔαρ]] Procl.ad Hes.''Op.''483.<br><span class="bld">5</span> metaph., πλατὺς [[ὅρκος]] = a [[broad]] [[strong]] [[oath]], Emp.30.3, cf. 115.2; [[κατάγελως]] πλατύς [[flat]] (i.e. [[downright]]) [[mockery]], [[Aristophanes|Ar.]]''[[Acharnians|Ach.]]''1126; <b class="b3">π. φλήναφος</b> Amelius ap.Porph. ''Plot.''17, 18; but πλατὺ γελάσαι, [[καταγελᾶν]], [[laugh]] [[loud]] and [[rudely]], Philostr.''VA''7.39, ''VS''1.20.2; καταχρεμψαμένη πλατύ Ar.''Pax'' 815, cf. Luc.''Cat.''12.<br><span class="bld">6</span> [[broad]], of [[pronunciation]], πλατεῖα λέξις Hermog. ''Id.''1.6; [[φωνή]] Poll.2.116; πλατέα λαλοῦσι πάντα οἱ Δωριεῖς Demetr. ''Eloc.''177.<br><span class="bld">7</span> [[diffuse]], [[λέξις]] D.H.''Dem.''19. Adv. [[πλατέως]] ibid.: Comp. [[πλατύτερον]] = [[in fuller detail]], διαλεξόμεθα S.E.''P.''2.219, cf. Sor.2.5, Hdn.2.15.6; <b class="b3">πλατυτέρως</b> Tz.ad Lyc.177: Sup. πλατυτάτως Id.''H.''12.890.<br><span class="bld">b</span> Adv. [[πλατέως]] = [[loosely]], opp. [[ἀκριβῶς]], Phld.''Rh.''1.248 S.<br><span class="bld">8</span> [[widespread]], [[frequent]], [[χρῆσις]] Choerob.''in Theod.''1.332: Comp., ib.267.<br><span class="bld">9</span> [[πλατὺς δρόμος]] = Lat. [[cursus clabularis]], Lyd.''Mag.''3.61.<br><span class="bld">II</span> Subst. [[πλατεῖα]] (''[[sc.]]'' [[ὁδός]], cf.S.E.''P.''1.188, and v.supr.1.1), ἡ, [[street]], Philem.58, Herod. 6.53, ''OGI''491.9 (Pergam.), [[LXX]] ''Ge.''19.2, [[Diodorus Siculus|D.S.]]17.52, Str.17.1.10, ''Ev.Matt.''12.19; οἱ ἐν τῇ Σκυτικῇ π. τεχνεῖται ''IGRom.''4.790, cf. 791, al. (Apamea); hence <b class="b3">Σεβαστὴ πλατεῖα</b> name of a [[guild]], ib.3.711 (Sura); ἡ ἱερωτάτη [[πλατεῖα]] ''CIG''3960b6 (Apamea).<br><span class="bld">b</span> (''[[sc.]]'' [[χείρ]]) [[flat of the hand]], ταῖσι πλατείαις τυπτόμενος Ar.''Ra.''1096; πλατείᾳ τῇ χειρί Philum.''Ven.'' 5.3.<br><span class="bld">c</span> a kind of [[dish]] or [[cup]], IG11(2).110.22, al. (Delos, iii B.C.).<br><span class="bld">d</span> [[broad stripe]] or [[border]], Demetr.''Eloc.''108.<br><span class="bld">III</span> [[salt]], [[brackish]], πλατυτέροισι ἐχρέωντο τοῖσι πόμασι [[Herodotus|Hdt.]]2.108; [[πλατέα]] or <b class="b3">πλατύτερα ὕδατα</b>, [[Aristotle|Arist.]]''[[Meteorologica|Mete.]]''358b4, 358a28 (but πλατὺς [[Ἑλλήσποντος]] Il.7.86, 17.432, is not the [[salt]], but the [[broad]], [[Hellespont]], cf. A. ''Pers.''875 (lyr.), wrongly expld. by Ath.2.41b). (Cf. Skt. pṛthú- 'broad', práthati '[[spread out]]', etc. But in signf. ''III'' cogn. with Skt. paṭu- '[[sharp]]', '[[pungent]]', tripaṭu 'the [[three]] [[saline]] [[substance]]s'.) | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0627.png Seite 627]] | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0627.png Seite 627]] πλατεῖα (ion. πλατέα, Her. 2, 156), ύ, [[platt]], [[breit]]; Ἑλλήσπ οντος, Il. 7, 86. 17, 432, in seiner südlichen Erweiterung am Vorgebirge Sigeion, im Gegensatz zu seiner Verengung bei Abydus (vgl. Aesch. Ἕλλας τ' ἀμφὶ πόρον πλατύν, Pers. 854); ἀπ ὸ πλατέος πτυόφιν, 13, 588; αἰπόλια, weit verbreitet, 2, 474 Od. 14, 101; Hes. Th. 445; πλατεῖαι πρόσοδοι, Pind. N. 6, 47; übh. groß, stark, οὐ γὰρ οἱ πλατεῖς οὐδ' εὐρύνωτοι φῶτες ἀσφαλέστατοι, Soph. Ai. 1229; [[πεδιάς]], Eur. Rhes. 283; [[κατάγελως]], Lachen mit weit aufgerissenem Munde, Ar. Ach. 1091; vgl. Lob. Phryn. 472; auch πλατὺ γελᾶν, πλατὺ καταχρέμψασθαι, Ar. Pax 783 (vgl. Luc. catapl. 12 de merc. cond. 40); ταῖς πλατείαις τύπτεσθαι, ''[[sc.]]'' χερσί, Ran. 1094, vgl. tr. 105; [[ὅρκος]], breiter, fester Eid, Empedocl. 153; πότερον ἡ γῆ πλατεῖά ἐστιν ἢ στρογγύλη, Plat. Phaed. 97 d; πλατύτερος, ib. 111 d; πλατύτατος, Rep. X, 616 e; <span class="ggns">Gegensatz</span> [[στενός]], Xen. Cyr. 1, 6, 19. – Bes. ἡ [[πλατεῖα]], ''[[sc.]]'' [[ὁδός]], die Straße, S. Emp. pyrrh. 1, 188. – Ausführlich (s. [[πλάτος]]), πλατύτερον διαλεξόμεθα, <span class="ggns">Gegensatz</span> ἐν συντόμῳ, S. Emp. pyrrh. 2, 219. – Weil man unter πλατὺ [[ὕδωρ]] übh. das Meer verstand, bekam das Wort auch die Bdtg des Salzigen, Her. 2, 108; vgl. Arist. Meteor. 2, 3; deshalb erklärten schon einige alte Ausleger auch πλ. [[Ἑλλήσποντος]] bei Hom. so, vgl. Ath. II, 41 b. – Einen unregelmäßigen superl. πλατύστατος hat Tim. bei D. L. 3, 7. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=εῖα, <i>ion.</i> πλατέα, πλατύ;<br /><b>I.</b> [[large et plat]];<br /><b>II.</b> <i>p. ext.</i><br /><b>1</b> [[large]] : [[πλατεῖα]] [[ὁδός]] XÉN <i>ou subst.</i> ἡ [[πλατεῖα]] PLUT grande rue ; τὸ πλατύ XÉN la plaine ; <i>en parl. de pers.</i> large, épais, massif;<br /><b>2</b> [[répandu]] <i>ou</i> disséminé sur un large espace;<br /><b>3</b> [[largement ouvert]] ; πλατεῖαι πύλαι PLUT portes toutes grandes ouvertes;<br /><b>III.</b> salé, âcre, <i>en parl. d'eau (peut-être parce qu'originairement on aura désigné la mer par l'expression</i> πλατὺ [[ὕδωρ]]) ; πλατὺς [[Ἑλλήσποντος]] IL le large Hellespont, <i>particul. dans sa partie sud</i>;<br /><i>Cp.</i> πλατύτερος ; <i>Sp.</i> πλατύτατος <i>ou</i> πλατύστατος.<br />'''Étymologie:''' R. Πλατ, s'étendre ; cf. <i>skr.</i> prthus « large ». | |||
}} | |||
{{elnl | |||
|elnltext=πλατύς πλατεῖα πλατύ, Ion. f. πλατέα breed:; Ἕλλας τ’ ἀμφὶ πόρον πλατύν rond de brede zeestraat van Helle (de Hellespont) Aeschl. Pers. 875; πλατεῖα ὁδός een brede weg Xen. Cyr. 1.6.43 = subst. f. ἡ πλατεῖα NT Luc. 13.26; overdr..; κατάγελως π. regelrechte bespotting (vgl. ‘breed lachen’, hier ongunstig) Aristoph. Ach. 1126; verspreid:. αἰπόλια πλάτε’ αἰγῶν verstrooid grazende geitenkudden Il. 2.474. robuust, sterk:; οἱ πλατεῖς... φῶτες de robuuste mannen Soph. Ai. 1250; overdr..; π. ὅρκος krachtige eed Emp. B 30.3; n. adv. πλατύ:. καταχρεμψαμένη... πλατύ met een krachtige rochel Aristoph. Pax 815. plat, vlak:; κάρυα... τὰ πλατέα platte noten (d.w.z. kastanjes) Xen. An. 5.4.29; subst. ἡ πλατεῖα (''[[sc.]]'' χείρ) vlakke hand:. ταῖσι πλατείαις τύπτεσθαι met vlakke hand geslagen worden Aristoph. Ran. 1096.<br />πλατύς -εῖα -ύ, Ion. f. πλατέα, brak (van water). | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''πλᾰτύς:''' πλατεῖα (ион. πλατέα), ύ (ῠ)<br /><b class="num">1</b> [[широкий]] ([[τελαμών]], [[Ἑλλήσποντος]] Hom.; [[τάφρος]] Pind.; πύλαι NT);<br /><b class="num">2</b> [[широко раскинувшийся]], [[разбросанный]] (αἰπόλια αἰγῶν Hom.);<br /><b class="num">3</b> [[широкоплечий]], [[полный]] (οὐχ οἱ πλατεῖς, οὐδ᾽ εὐρύνωτοι Soph.);<br /><b class="num">4</b> [[плоский]], [[равнинный]] ([[χῶρος]] Her.; γῆ [[Θετταλία]] Xen.): κάρυα τὰ [[πλατέα]] Xen. каштаны;<br /><b class="num">5</b> [[широко открытый]] (πύλαι Plut.);<br /><b class="num">6</b> [[основательный]], [[крепкий]] ([[ὅρκος]] Emped.);<br /><b class="num">7</b> [[громкий]], [[раскатистый]] ([[κατάγελως]] Arph.).<br />εῖα, ύ [[соленый]] или [[солоноватый]] (πόματα Her.; ὕδατα Arst.). | |||
}} | |||
{{Autenrieth | |||
|auten=εῖα, ύ: [[broad]], [[wide]]; αἰπόλια αἰγῶν, ‘[[wide]]-[[roaming]],’ [[because]] goats do [[not]] [[keep]] [[close]] [[together]] in the [[herd]] as [[sheep]] do in the [[flock]], Il. 2.274, Od. 14.101, 103. | |||
}} | |||
{{Slater | |||
|sltr=<b>πλᾰτύς</b> [[broad]] πλατεῖαι [[πάντοθεν]] λογίοισιν ἐντὶ πρόσοδοι νᾶσον εὐκλέα τάνδε κοσμεῖν (N. 6.45) | |||
}} | |||
{{StrongGR | |||
|strgr=from [[πλάσσω]]; [[spread]] [[out]] "[[flat]]" ("[[plot]]"), i.e. [[broad]]: [[wide]]. | |||
}} | |||
{{Thayer | |||
|txtha=[[πλατεῖα]], πλατύ (cf. Latin planus, latus; [[Curtius]], § 367 b; Vanicek, p. 552), from Homer down, the Sept. [[several]] times for רָחַב, [[broad]]: Matthew 7:13. | |||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=<b>(I)</b><br />πλατιά, πλατύ, θηλ., και πλατεία / [[πλατύς]], πλατεῖα, πλατύ, ΝΜΑ, ιων. τ. θηλ. πλατέα Α<br />αυτός που έχει [[πλάτος]] σχετικά μεγάλο, [[ευρύς]], [[φαρδύς]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>μτφ.</b> α) (<b>για πρόσ.</b>) αυτός του οποίου η [[σκέψη]] αγκαλιάζει ευρείες περιοχές του πνεύματος, που μπορεί να εξετάσει ένα [[θέμα]] σφαιρικά<br />β) (για [[έρευνα]], [[συζήτηση]]) [[λεπτομερειακός]], [[διεξοδικός]] («έγινε πλατιά [[συζήτηση]] του θέματος»)<br /><b>2.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> η [[πλατεία]]<br /><b>βλ.</b> [[πλατεία]]<br /><b>3.</b> (το ουδ. πληθ. υπερθετ. βαθμού ως επίρρ.) <i>πλατύτατα</i><br />διεξοδικά, ευρύτατα («μίλησε για το [[θέμα]] πλατύτατα»)<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «πλατύ [[γέλιο]]» <br />α) [[γέλιο]] με ορθάνοιχτο το [[στόμα]]<br />β) <b>μτφ.</b> καλόκαρδο και τρανταχτό [[γέλιο]]<br /><b>μσν.</b><br /><b>μτφ.</b> ο πολύ καλά εδραιωμένος («πλατεῖαν εἰρήνην», Θεοφάν. Χρον.)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που καταλαμβάνει [[μεγάλη]] [[έκταση]], [[εκτεταμένος]] («αἰπόλια πλατέ' αἰγῶν», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> ο [[ευρύς]] και [[επίπεδος]] («[[χῶρος]] πλατὺς καὶ [[πολλός]]», η<br />ρόδ.)<br /><b>3.</b> (<b>για πρόσ.</b>) [[εύσωμος]], [[μεγαλόσωμος]]<br /><b>4.</b> (για λόγο) [[σχοινοτενής]], [[χαλαρός]]<br /><b>5.</b> ο πολύ διαδεδομένος<br /><b>6.</b> (κατ' επεκτ.) [[συνήθης]]<br /><b>7.</b> (για [[προφορά]]) [[τραχύς]], [[βαρύς]] («πλατέα λαλοῦσι [[πάντα]] οἱ Δωριεῖς», Δημήτρ.)<br /><b>8.</b> <b>μτφ.</b> α) (για τις εποχές του έτους) πολύ προχωρημένος («πλατὺ ἔαρ», <b>Ησίοδ.</b>)<br />β) [[ισχυρός]], [[δυνατός]] («πλατὺς [[ὅρκος]]» — [[ισχυρός]], [[σταθερός]] όρκος, Εμπ.)<br />(<b>το ουδ. ως επίρρ.</b>) <i>πλατύ</i><br />ισχυρώς, [[δυνατά]] («ὦν καταχρεμψαμένη μέγα καὶ πλατύ», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>10.</b> (το ουδ. συγκριτ. βαθμού ως επίρρ.) <i>πλατύτερον</i><br />με περισσότερες λεπτομέρειες, πιο διεξοδικά<br /><b>11.</b> <b>το θηλ. ως ουσ.</b> ἡ [[πλατεῖα]]<br />(ενν. [[οδός]]) α) [[φαρδύς]] [[δρόμος]]<br />β) (ενν. [[χείρ]]) το πλατύ [[μέρος]] του χεριού, η [[παλάμη]]<br />γ) [[είδος]] φαρδιού κύπελλου ή πινακίου<br />δ) ευρεία [[ράβδωση]] ή φαρδύ [[κράσπεδο]]<br /><b>12.</b> <b>φρ.</b> α) «κάρυα τὰ πλατέα» — τα [[κάστανα]]<br />β) «πλατὺ γελῶ» ή «καταγελῶ» — [[γελώ]] με ανοιχτό το [[στόμα]], [[γελώ]] [[δυνατά]] ή [[γελώ]] με [[αναίδεια]]<br />γ) «πλατὺς [[κατάγελως]]» — πολύ [[γέλιο]] ή ολοφάνερο [[γέλιο]], [[περίγελως]]<br />δ) «πλατὺς [[φλήναφος]]» πολύ [[φλυαρία]]<br />ε) «Σεβαστή πλατεῖα» — [[ονομασία]] συντεχνίας<br />στ) «[[πλατύς]] [[δρόμος]]» — [[δρόμος]] [[κατάλληλος]] για τη [[διέλευση]] οχημάτων, [[αμαξιτός]] [[δρόμος]]. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br /><i>πλατιά</i>/ [[πλατέως]] ΝΜΑ<br />εν εκτάσει, λεπτομερειακά, διεξοδικά<br /><b>αρχ.</b><br />με ασάφειες, [[χωρίς]] [[ακριβολογία]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το επίθ. [[πλατύς]] ανάγεται στη συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] της ΙΕ ρίζας με λαρυγγικό φθόγγο <i>plet</i><i>ә</i><sub>2</sub>- / <i>plt</i><i>ә</i><sub>2</sub> «[[πλατύς]], [[ευρύς]]» και συνδέεται με τα αρχ. ινδ. <i>prthu</i> και αβεστ. <i>par</i><i>ә</i><i>θu</i>- «[[ευρύς]], [[πλατύς]]». Στην ύπαρξη λαρυγγικού φθόγγου στη [[ρίζα]] οδήγησαν αφ' ενός το δεύτερο -<i>α</i>- του ελλ. <i>πλατ</i>-<i>α</i>-<i>μών</i> και αφ' ετέρου το άηχο δασύ [[σύμφωνο]] <i>–th</i>- του αρχ. ινδ. τ. <i>prthu</i>-. Από το θ. του επιθ. [[πλατύς]] έχουν σχηματιστεί: το σιγμόληκτο ουδ. [[πλάτος]] (<b>πρβλ.</b> [[βαρύς]]: [[βάρος]]) και τα: [[πλαταμών]], [[πλάτη]], [[πλάτης]]. Στο επίθ. [[πλατύς]], ανάγονται εξάλλου το ανθρωπωνύμιο [[Πλάτων]] του αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου, που χρησιμοποιήθηκε ως [[παρωνύμιο]] [[επειδή]] είχε φαρδιούς ώμους και το [[τοπωνύμιο]] [[Πλάταια]]. Το επίθ. [[πλατύς]], [[τέλος]], εμφανίζεται ως α' συνθετικό με τη [[μορφή]] <i>πλατυ</i>- (<b>βλ. λ.</b> <i>πλατυ</i>-).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[πλατύνω]], [[πλατύτης]](-<i>ητα</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[πλατύζομαι]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[πλαταίνω]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό <b>βλ.</b> <i>πλατυ</i>-)].<br /> <b>(II)</b><br />-εῖα, -ύ, Α<br />ο [[αλμυρός]], [[στυφός]] στη [[γεύση]] («πλατέα ὕδατα», <b>Αριστοτ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Η [[χρήση]] του επιθ. στις ομηρικές φρ.: «[[πλατύς]] [[Ἑλλήσποντος]]», «<i>Ἑλλησπόντῳ πλατεῖ</i>» οδήγησε στη σημ. «[[αλμυρός]]» [[αφού]] η σημ. «[[πλατύς]], [[ευρύς]]» για πορθμό δεν θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή. Η [[σύνδεση]] του επιθ. με το αρχ. ινδ. <i>patu</i>- «[[οξύς]]» γεννά προβλήματα]. | |||
}} | |||
{{lsm | |||
|lsmtext='''πλᾰτύς:''' πλατεῖα, πλατύ, Ιων. θηλ. [[πλατέα]]·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[φαρδύς]], [[πλατύς]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>αἰπόλια πλ. αἰγῶν</i>, ευρύ [[κοπάδι]], δηλ. πλατιά απλωμένο (σε [[μεγάλη]] [[έκταση]]), σε Όμηρ.· <i>πλατεῖαι πρόσοδοι</i>, σε Πίνδ.<br /><b class="num">2.</b> [[επίπεδος]], [[πλατύς]], σε Ηρόδ., Πλάτ.· κάρυα τὰ [[πλατέα]], δηλ. τα [[κάστανα]], σε Ξεν.<br /><b class="num">3.</b> λέγεται για άνθρωπο, [[μεγαλόσωμος]], σε Σοφ.<br /><b class="num">4.</b> μεταφ., πλατὺς [[κατάγελως]], ευρεία (δηλ. ολοφάνερη) [[κοροϊδία]], σε Αριστοφ.· ουδ. ως επίρρ., [[ευρέως]], επίπεδα, [[απλώς]], στον ίδ.<br /><b class="num">5.</b> [[πλατεῖα]] (ενν. [[ὁδός]]), <i>ἡ</i>, [[δρόμος]], Λατ. [[platea]], σε Ξεν.· — (ενν. [[χείρ]]), το πλατύ [[μέρος]] της παλάμης, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">II.</b> [[αλμυρός]], [[γλυφός]], σε Ηρόδ. | |||
}} | |||
{{ls | |||
|lstext='''πλᾰτύς''': πλατεῖα, πλατύ, Ἰων. θηλ. πλατέα Ἡρόδ. 2. 156· (ἴδε ἐν τέλ.) Ὡς καὶ νῦν, τελαμὼν Ἰλ. Ε. 796· [[πτύον]] Ν. 588· αἰπόλια πλατέ’ αἰγῶν, εὐρέα ποίμνια δηλ. διεσπαρμένα εἰς μεγάλην ἔκτασιν, κατέχοντα πολὺ [[διάστημα]], Β. 474, Ὀδ. Ξ. 101, Ἡσ. Θεογ. 445· π. πρόσοδοι Πινδ. Ν. 6. 75· ὁδοὶ (ἴδε κατωτ. 5)· [[τάφρος]] πλατυτάτη καὶ βαθυτάτη [[αὐτόθι]] 7. 5, 9. 2) [[ἐπίπεδος]], [[ἀναπεπταμένος]], [[χῶρος]] πλ. καὶ πολλὸς Ἡρόδ. 4. 39· πλατυτάτης... γῆς οὔσης Θετταλίας Ξεν. Ἑλλ. 6. 1, 4· πότερον ἡ γῆ πλατεῖά ἐστιν ἢ στρογγύλη Πλάτ. Φαίδων 97D· κάρυα τὰ πλατέα, δηλ. τὰ [[κάστανα]], Ξεν. Ἀν. 5. 4, 28· ἐπὶ ἰχθύων, Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 1. 5, 8, π. Ζ. Μορ. 4. 13, 7· ποτήρια πλατέα, τοίχους οὐκ ἔχοντ’ Φερεκράτης ἐν «Τυραννίδι» 1. 3) ἐπὶ ἀνθρώπου, [[μεγαλόσωμος]], οὐ γὰρ οἱ πλατεῖς, οὐδ’ εὐρύνωτοι Σοφ. Αἴ. 1250. 4) μεταφορ., πλ. [[ὅρκος]], [[ἰσχυρός]], [[μέγας]] [[ὅρκος]], Ἐμπεδ. 179· ― πλατὺς [[κατάγελως]], ὁλοφάνερος, Ἀριστοφ. Ἀχ. 1126· [[ἀλλά]], πλατὺ γελᾶν ἢ καταγελᾶν, γελᾶν μεγαλοφώνως καὶ ἀγροίκως, Φιλόστρ. 319, 513· οὕτω, πλατὺ καταχρέμψασθαι Ἀριστοφ. Εἰρ. 815· πλ. χρέμψασθαι Λουκ. Χάρων ἢ Ἐπισκοπ. 12· πλ. φωνὴ Πολυδ. Β΄, 116. 5) [[πλατεῖα]] (ἐξυπ. ὁδός, [[ὅπερ]] καὶ ὑπάρχει ἐν Ξεν. Κύρ. 1. 6, 43), ἡ, ὁδός, [[δρόμος]], Λατ. platea, Φιλήμων ἐν «Πανηγύρει» 1, Συλλ. Ἐπιγρ. 3705, κ. ἀλλ. β) (δηλ. [[χείρ]]), τὸ πλατὺ [[μέρος]] τῆς χειρός, ἡ [[παλάμη]], ταῖς πλατείαις τυπτόμενος Ἀριστοφ. Βάτρ. 1096. ΙΙ. [[ἁλμυρός]], στρυφνὸς τὴν γεῦσιν, πλατυτέροισι ἐχρέοντο τοῖς πόμασι Ἡρόδ. 2. 108· πλατέα ἢ πλατύτερα ὕδατα Ἀριστ. Μετεωρ. 2. 3, 24, 26, κτλ.· πιθανῶς [[ἐπειδὴ]] ἀρχικῶς, πλατὺ [[ὕδωρ]], ἦτο ἐν γενικῇ χρήσει ὡς ἐπίθ. τῆς θαλάσσης· ἀλλὰ πλατὺς [[Ἑλλήσποντος]], Ἰλ. Η. 86, Ρ. 432, δὲν σημαίνει ὁ [[ἁλμυρός]], ἀλλ’ ὁ πλατὺς Ἑλλήσπ. (θεωρούμενος δηλ. ὡς [[ποταμός]]), πρβλ. Αἰσχύλ. Πέρσ. 875, ― ἂν καὶ ὁ Ἀθήν. 42B ἄλλως ἐνόμιζε. ΙΙΙ. Συγκρ. καὶ ὑπερθ. πλατύτερος, -ύτατος, ἴδε ἀνωτ.· [[ὡσαύτως]] πλατύστατος, Τίμ. παρὰ Διογ. Λ. 3. 7. IV. ἐπίρρ. -έως, Διον. Ἁλ. π. Δημ. 19· συγκρ. -ύτερον, Ἡρόδ. 2. 15· -έρως Τζέτζ. εἰς Λυκόφρ. 177, 513, κτλ. ― Ὑπερθ. πλατυτάτως, ὁ αὐτ. ἐν Ἱστ. 12, 891. (Ἐκ τῆς √ΠΛΑΤ παράγονται [[ὡσαύτως]] αἱ λέξεις πλάτη, πλάτος, πλάτανος· πρβλ. καὶ πλάθανος, -νη· Σανσκρ. prath, prath-ê (extendor), pr.ith-us (latus), prath-as (latitudo)· Λιθ. plat-us (latus)· δύσκολον [[εἶναι]] νὰ μὴ ἀκολουθήσῃ τις τὸν Pott ἐν τῷ σχετίζειν τὴν ῥίζαν ταύτην πρὸς τὸ Ἀρχ. Γερμ. flah (flach), Ἀρχ. Σκανδ. flatr (flat) ἴδε ἐν λ. [[πλάξ]]· καὶ τὸ Γερμ. platt, Ἀρχ. Ἀγγλ. plat, [[ὅθεν]] τὸ plate καὶ platter, καί περ ὑπάρχοντος p ἀντὶ f φαίνεται τὴν αὐτὴν ἔχοντα [[ἀρχήν]].) | |||
}} | |||
{{etym | |||
|etymtx=1.<br />Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[wide]], [[broad]], [[flat]], [[level]] (Il.).<br />Compounds: Often as 1. member, e.g. <b class="b3">πλατύφυλλος</b> [[broad-leaved]] (Arist., Thphr.).<br />Derivatives: [[πλατύτης]] f. [[width]], [[breadth]] (Hp., X.); [[πλατύνω]], also w. <b class="b3">δια-</b>, <b class="b3">ἐν-</b> a.o., [[to widen]], [[to make broad]] (X., Arist.) with <b class="b3">πλάτ-υσμα</b> (<b class="b3">-υμμα</b>) n. [[dish]], [[brick etc.]] (Herod., Hero, pap.), <b class="b3">πλατυσμός</b> m. [[broadening]] (Arist., LXX). Also [[πλατεῖον]] n. [[board]], [[table]] (Plb.), after the instrument names in <b class="b3">πλατεῖον</b>; from [[πλατεῖα]] ([[χείρ]], [[φωνή]] e. o.) [[πλατειάζω]] [[to blow with the flat of the hand]] (Pherecr.), [[pronounce broadly]] (Theoc.). -- Besides several formations: [[πλάτος]] n. [[width]], [[breadth]], [[size]] (Simon., Emp., Hdt., Ar.) with <b class="b3">ἀ-πλατής</b> [[without breadth]] (Arist.); <b class="b3">πλατικός</b> ([[varia lectio|v.l.]] <b class="b3">πλατυκός</b>) [[concerning the width]], [[breadth]], [[exhaustive]], [[extensive]] (Vett. Val., Arist.-comm.); cf. <b class="b3">γενικός</b> to [[γένος]]. -- [[πλαταμών]], <b class="b3">-ῶνος</b> m. [[flat stone]], [[ledge of rock]], [[flat beach etc.]] (h. Merc. 128, hell.) with <b class="b3">-αμώδης</b> [[flat]] (Arist.). -- [[πλάτη]] f. [[blade of an oar]], [[oar]], meton. [[ship]], also [[shoulder blade]] (usu. <b class="b3">ὠμο-πλάτη</b> Hp.) (trag., Arist.); [[πλάτης]], Dor. <b class="b3">-ας</b> m. [[pedestal of a gravestone]] (inscr. Asia Minor, cf. [[γύης]], [[πόρκης]]); <b class="b3">πλάτιγξ τῆς κώπης τὸ ἄκρον</b> H. -- PN [[Πλάταια]] (Β 504 a.o.), usually pl. <b class="b3">-αί</b> f. (IA.) town in Boeotia with <b class="b3">-αιίς</b>, <b class="b3">-αιεῖς</b> etc.; accent-change as in [[ἄγυια]]: <b class="b3">-αί</b> (s. v.).<br />Origin: IE [Indo-European] [833] <b class="b2">*pleth₂-</b> [[broad]]<br />Etymology: With [[πλατύς]] are deiretcly dientical Skt. <b class="b2">pr̥thú-</b>, Av. [[pǝrǝʮu-]] [[wide]], [[broad]] (on the dental bel.). To this [[πλάτος]] like e.g. [[βάρος]] to [[βαρύς]] (s. v.) with zero grade instead of the older full grade in Skt. [[práthas-]] = Av. [[fraʮah-]] n. [[breadth]], Celt., e.g. Welsh. [[lled]] <b class="b2">id.</b> Also [[πλαταμών]] has -- the secondary zero grade excepted -- an exact Skt. agreement, i.e. [[prathi-mán-]] m. [[extension]], [[breadth]]; cf. bel. With the reserve necessary with PN [[Πλάταια]] can be identified with Skt. <b class="b2">pr̥thivī́</b> f. [[earth]], prop. "the broad (stretches of earth); here also a Celtic agreement e.g. in Welsh.-Lat. [[Letavia]], Welsh [[Llydau]] [[Brittany]]. The identification, which is in itself possible, of [[πλάτανος]] with Celt., e.g. OIr. [[lethan]], Welsh [[llydan]] [[broad]] is however rather improbable; cf. s. v. The same suffix also in Hitt. [[paltana-]]'arm, shoulder', which resembles semantically [[πλάτη]] (Laroche Rev. de phil. 75, 38, Benveniste BSL 50, 42). On [[πλάτη]] beside [[πλάτος]] cf. [[βλάβη]]: [[βλάβος]], [[πάθη]]: [[πάθος]] a.o.; after [[κώπη]]? -- A corresponding primary verb is only in Skt. [[práthati]], [[-te]] [[extend]] retained, to which as verbal noun [[prathi-mán-]]: <b class="b3">πλατα-μών</b> prop. "which extends" (cf. <b class="b3">τελα-μών</b> prop. "who bears"). The from this and from <b class="b2">pr̥thi-vī</b>: <b class="b3">Πλάτα-ια</b> resulting disyll. root <b class="b2">*pleth₂-</b>: <b class="b2">*pl̥th₂ gave</b> the Skt. aspirate (in prevocalic position): <b class="b2">pr̥thú-</b> from <b class="b2">*pl̥th₂-ú-</b>, [[práthas-]] from <b class="b2">*pléth₂os-</b>. -- Far remains Arm. [[layn]] [[broad]] (to Lat. [[lātus]] [[broad]]), s. W.-Hofmann s. v. w. lit. Further details with rich lit. in Mayrhofer s. <b class="b2">pr̥thúḥ</b>, <b class="b2">pr̥thvī́</b>, [[práthati]], [[práthaḫ]], <b class="b2">prathimā́</b>, W.-Hofmann s. 1. [[planta]], Fraenkel s. [[platùs]]; older lit. in WP. 2, 99f. (Pok. 833f.).<br />2.<br />Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[salty]] (Hdt. 2, 108 ([[πόματα]]), Arist. Mete. 358f. [[[ὕδωρ]], [[ὕδατα]]]).<br />Origin: GR [a formation built with Greek elements]<br />Etymology: Without doubt from <b class="b3">πλατὺς Ἐλλήσποντος</b> (Hom.; cf. A. Pers. 875) through misunderstanding arisen, as the <b class="b2">broad H.</b> was interpreted as the <b class="b2">salty H.</b> The epitheton ornans [[broad]] seemd for a straight little fitting. In Hdt. 7, 35 the Hellespont is characterized as "<b class="b3">θολερός τε καὶ ἁλμυρὸς ποταμός</b>". Heubeck Glotta 37, 258 ff. with Passow, Pape a.o. -- In this way the connection with Skt. [[paṭú-]] [[sharp]], [[stinging]] (s. Bq) falls; cf. Mayrhofer s. v. w. lit., also Bibl.Orient. 18, 22. | |||
}} | |||
{{mdlsj | |||
|mdlsjtxt=πλᾰτύς, εῖα, ύ,<br /><b class="num">I.</b> ionic fem. [[πλατέα]];— [[wide]], [[broad]], Il.; αἰπόλια πλατέ' αἰγῶν [[broad]] herds, i. e. [[large]] or widespread, Hom.; π. πρόσοδοι Pind.<br /><b class="num">2.</b> [[flat]], [[level]], Hdt., Plat.; κάρυα τὰ [[πλατέα]], i. e. chestnuts, Xen.<br /><b class="num">3.</b> of a man, [[broad]]-shouldered, Soph.<br /><b class="num">4.</b> metaph., πλατὺς [[κατάγελως]] [[flat]] (i. e. [[downright]]) [[mockery]], Ar.: neut. as adv., [[flatly]], [[merely]], Ar.<br /><b class="num">5.</b> [[πλατεῖα]] (''[[sc.]]'' ὁδόσ), a [[street]], Lat. [[platea]], Xen.:—(sub. χείῤ, the [[flat]] of the [[hand]], Ar.<br /><b class="num">II.</b> [[salt]], [[brackish]], Hdt. | |||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''πλατύς''': 1.<br />{platús}<br />'''Meaning''': [[weit]], [[breit]], [[flach]], [[eben]] (seit Il.).<br />'''Composita''': Oft als Vorderglied, z.B. [[πλατύφυλλος]] [[breitblättrig]] (Arist., Thphr.).<br />'''Derivative''': Davon [[πλατύτης]] f. [[Weite]], [[Breite]] (Hp., X. u.a.); [[πλατύνω]], auch m. δια-, ἐν- u.a., [[erweitern]], [[breit machen]] (X., Arist. usw.) mit [[πλάτυσμα]] (-υμμα) n. [[Platte]], [[Ziegel]] (Herod., Hero, Pap. u.a.), -υσμός m. [[Verbreiterung]] (Arist., [[LXX]] usw.). Auch [[πλατεῖον]] n. [[Platte]], [[Tafel]] (Plb.), nach den Gerätenamen auf -εῖον; von [[πλατεῖα]] ([[χείρ]], [[φωνή]] u. a.) [[πλατειάζω]] [[mit der flachen Hand schlagen]] (Pherekr.), [[breit aussprechen]] (Theok.). — Daneben mehrere Bildungen: [[πλάτος]] n. [[Weite]], [[Breite]], [[Umfang]] (Simon., Emp., Hdt., Ar. usw.) mit [[ἀπλατής]] [[ohne Breite]] (Arist.) usw.; [[πλατικός]] ([[varia lectio|v.l.]] -υκός) [[die Weite]], [[Breite betreffend]], [[umfassend]], [[weitschweifig]] (Vett. Val., Arist.-Komm. u.a.); vgl. [[γενικός]] zu [[γένος]]. — [[πλαταμών]], -ῶνος m. [[platter Stein]], [[Felsenplatte]], [[flacher Strand]] (''h''. ''Merc''. 128, hell. u. sp.) mit -αμώδης [[platt]] (Arist.). — [[πλάτη]] f. [[Ruderschaufel]], [[Ruder]], meton. [[Schiff]], auch [[Schulterblatt]] (gew. [[ὠμοπλάτη]] Hp. u.a.) usw. (Trag., Arist. usw.); πλάτης, dor. -ας m. [[Untersatz eines Grabdenkmals]] (Inschr. Kleinas., vgl. [[γύης]], [[πόρκης]]); [[πλάτιγξ]]· τῆς [[κώπης]] τὸ [[ἄκρον]] H. — ON [[Πλάταια]] (Β 504 u.a.), gew. pl. -αί f. (ion. att.) Stadt in Böotien mit -αιίς, -αιεῖς usw.; Akz.wechsel wie in ἄγυια: -αί (s. d.).<br />'''Etymology''': Mit [[πλατύς]] sind aind. ''pr̥thú''-, aw. ''pərəϑu''- [[weit]], [[breit]] unmittelbar identisch (zum Dental unten). Dazu [[πλάτος]] wie z.B. [[βάρος]] zu [[βαρύς]] (s. d.) mit Tiefstufe statt der älteren Hochstufe in aind. ''práthas''- = aw. ''fraϑah''- n. [[Breite]], kelt., z.B. kymr. ''lled'' ib.. Auch [[πλαταμών]] hat — von der sekundären Tiefstufe abgesehen — ein genaues aind. Gegenstück, u. zw. ''prathi''-''mán''- m. [[Ausdehnung]], [[Breite]]; vgl. unten. Mit dem bei O N immer gebotenen Rückhalt läßt sich ebenfalls [[Πλάταια]] mit aind. ''pr̥thivī́'' f. [[Erde]], eig. "die weite (Erdflächen gleichsetzen; dazu noch eine keltische Entsprechung z.B. in gall.-lat. ''Letavia'', kymr. ''Llydau'' [[die Bretagne]]? Die an und für sich mögliche Identifikation von [[πλάτανος]] mit kelt., z.B. air. ''lethan'', kymr. ''llydan'' [[breit]] ist dagegen höchst unsicher; vgl. s. v. Dasselbe Suffix noch in heth. ''paltana''-’Arm, Schulterstück’, das sich semantisch mit [[πλάτη]] eng berührt (Laroche Rev. de phil. 75, 38, Benveniste BSL 50, 42). Zu [[πλάτη]] neben [[πλάτος]] vgl. [[βλάβη]]: [[βλάβος]], [[πάθη]]: [[πάθος]] u.a.; nach [[κώπη]]? — Ein entsprechendes primäres Verb ist nur in aind. ''práthati'', -''te'' [[ausbreiten]], [[ausdehnen]] bzw. [[sich verbreiten]], [[sich ausdehnen]] erhalten, wozu als Verbalnomen ''prathi''-''mán''-: [[πλαταμών]] eig. "der sich Ausdehnende" (vgl. [[τελαμών]] eig. "der Träger"). Die daraus und aus ''pr̥thi''-''vī'': [[Πλάταια]] sich ergebende zweisilbige Wz.form *''pletə''-: *''pl̥tə''hat nach einer allgemein akzeptierten Theorie die aind. Aspirata, zunächst in vorvokaliger Stellung hervorgerufen: ''pr̥thú''aus *''pl̥tə̯''-''ú''-, ''práthas''- aus *''plétə̯os''-. — Fern bleibt arm. ''layn'' [[breit]] (zu lat. ''lātus'' [[breit]]), s. W.-Hofmann s. v. m. Lit. Weitere Einzelheiten mit reicher Lit. bei Mayrhofer s. ''pr̥thúḥ'', ''pr̥thvī́'', ''práthati'', ''práthaḫ'', ''prathimā́'', W.-Hofmann s. 1. ''planta'', Fraenkel s. ''platùs''; ält. Lit. bei WP. 2, 99f. (Pok. 833f.).<br />'''Page''' 2,553-554<br />2.<br />{platús}<br />'''Meaning''': [[salzig]] (Hdt. 2, 108 [πόματα], Arist. ''Mete''. 358f. [[ὕδωρ]], [[ὕδατα]]).<br />'''Etymology''': Ohne Zweifel aus πλατὺς [[Ἑλλήσποντος]] (Hom.; vgl. A. ''Pers''. 875) durch Mißverständnis entstanden, indem der ‘breite H.’ als der ‘salzige H.’ aufgefaßt wurde. Das schmückende Epithet [[breit]] erschien wohl für eine Meerenge wenig angemessen. Bei Hdt. 7, 35 wird der Hellespont als "[[θολερός]] τε καὶ ἁλμυρὸς [[ποταμός]]" charakterisiert. Heubeck Glotta 37, 258 ff. mit Passow, Pape u.a. — Dadurch wird die auch sonst nicht unbedenkliche Zusammenstellung mit aind. ''paṭú''- [[scharf]], [[stechend]] (s. Bq) hinfällig; vgl. Mayrhofer s. v. m. Lit., auch Bibl.Orient. 18, 22.<br />'''Page''' 2,554-555 | |||
}} | |||
{{Chinese | |||
|sngr='''原文音譯'''：platÚj 普拉替士<br />'''詞類次數'''：形容詞（1）<br />'''原文字根'''：寬廣<br />'''字義溯源'''：平闊，寬廣，闊的，寬的；源自（[[πλάσσω]]）*=模造）<br />'''出現次數'''：總共（1）；太（1）<br />'''譯字彙編'''：<br />1） 是寬的（1） 太7:13 | |||
}} | |||
{{WoodhouseReversedUncategorized | |||
|woodrun=[[downright]], [[level]], [[broad backed]] | |||
}} | |||
{{lxth | |||
|lthtxt=''[[latus]]'', [[side]], [https://scaife.perseus.org/reader/urn:cts:greekLit:tlg0003.tlg001.perseus-grc2:6.101.3/ 6.101.3]. | |||
}} | }} | ||