εὐφυής: Difference between revisions

|Definition=εὐφυές, ([[φυή]])<br><span class="bld">A</span> [[well-grown]], [[shapely]], [[μηρός|μηροί]] Il.4.147; [[πτελέη]] 21.243; [[κλάδος]], of [[ivy]], E.''Fr.''88; [[πρόσωπον]] Id.''Med.''1198; [[ὀδούς|ὀδόντες]] Alex. 98.20; [[μαζός|μαζοί]] ''AP''5.55 (Diosc.); [[suitably formed]], πόδες [[Aristotle|Arist.]]''[[De Partibus Animalium|PA]]''691b15; <b class="b3">χορείας εὐφυὴς βάσις</b> [[well-ordered]], [[graceful]], Ar.''Th.''968 (lyr.).<br><span class="bld">II</span> [[of good natural disposition]], [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''1.6.13, al., [[Aristotle|Arist.]]''[[Nicomachean Ethics|EN]]''1114b8, [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Characters|Char.]]''29.4; of horses and dogs, [[Xenophon|X.]]''[[Memorabilia|Mem.]]''4.1.3 (Sup.), Jul. ''Or.''2.87a.<br><span class="bld">2</span> [[naturally]] [[suited]] or [[adapted]], πρός τι [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 455b; πρὸς τὰς τέχνας Isoc.4.33 (Sup.); εἴς τι [[Plato|Pl.]]''[[Protagoras|Prt.]]'' 327b (Sup.); οὐκ εὐ. λέγειν Aeschin.1.181; εὐ. τὰ σώματα καὶ τὰς ψυχάς [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 409e; εὐφυέστατος τὴν [[γνώμη]]ν Isoc.9.41: rarely in bad sense, εὐ. πρὸς [[ἀγονία]]ν Arist. ''GA'' 748b8. Adv., <b class="b3">εὐφυῶς ἔχει</b> c. inf., Id.''Pol.''1321a9; <b class="b3">εὐ. ἔχειν πρὸς</b>… ib. 1303b8: Comp. εὐφυέστερον, ἔχειν D.61.42; also [[εὐφυεστέρως]] Hierocl. p.27A.<br><span class="bld">3</span> of place, [[well situated]], [[Aristotle|Arist.]]''[[De Partibus Animalium|PA]]''666a14 (Sup.); of time, καιρὸς εὐ. πρὸς σωτηρίαν Plb.1.19.12. Adv. [[εὐφυῶς]]<b class="b3">, κεῖσθαι πρὸς</b>... [[Aristotle|Arist.]]''[[Politica|Pol.]]''1327a33.<br><span class="bld">III</span> [[naturally clever]], like [[εὐτράπελος]], euphemism for [[βωμολόχος]], Isoc.7.49, 15.284; <b class="b3">σοφιστὴς εὐ.</b> Alex.36.4, cf. 135.13; [[εὐφυής]] = [[a man of genius]], Arist. ''Po.''1455a32, cf. ''Rh.''1390b28; opp. [[γεγυμνασμένος]], ib.1410b8; of hounds, Id.''HA''608a27 (Comp.). Adv. [[εὐφυῶς]] = [[cleverly]], [[skilfully]], [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 401c; κολακεύειν Antiph.144.2; ὀψοποιεῖν Alex.24.1.

|btext=ής, ές :<br />qui pousse bien :<br /><b>1</b> [[bien venu]], [[fort]], [[vigoureux]];<br /><b>2</b> [[heureusement né]], [[qui a d'heureuses dispositions]] ; οἱ εὐφυεῖς les gens d'esprit;<br /><i>Cp.</i> εὐφυέστερος, <i>Sp.</i> εὐφυέστατος.<br />'''Étymologie:''' [[εὖ]], [[φύω]].

|mltxt=-ές (ΑΜ [[εὐφυής]], -ές)<br />αυτός που έχει [[οξεία]] [[αντίληψη]], [[μεγάλη]] πνευματική [[ικανότητα]], [[εύστροφος]], [[έξυπνος]] («η [[σκέψη]] του ήταν ευφυέστατη»)<br /><b>μσν.</b><br />[[ταιριαστός]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που έχει καλή [[διάπλαση]], καλοφτιαγμένος, καλοσχηματισμένος («[[πόδας]] εὐφυεῖς», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>2.</b> (για πράγματα) καλά ή [[κατάλληλα]] σχηματισμένος, καλοκατασκευασμένος, [[χαριτωμένος]] («πρῶτον εὐκύκλου χορείας εὐφυᾱ στῆσαι βάσιν» — κατ' αρχάς θα χορέψουν σε [[ωραίο]] κύκλο με κατάλληλο, χαριτωμένο βηματισμό, <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>3.</b> αυτός που έχει καλή [[προδιάθεση]], που αρμόζει από τη [[φύση]] του σε [[κάτι]], [[κατάλληλος]] για [[κάτι]] («[[οὕτως]] ἔλεγες τὸν μὲν εὐφυῆ [[πρός]] τι [[εἶναι]], τὸν δὲ ἀφυῆ», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>4.</b> (για [[τόπο]] ή χρόνο) [[ευνοϊκός]], [[κατάλληλος]] (α. «εὐφυέστατος δὲ τῶν τόπων ὁ [[μέσος]]», <b>Αριστοτ.</b><br />β. «νομίσας ἔχειν εὐφυῆ καιρὸν πρὸς σωτηρίαν», <b>Πολ.</b>)<br /><b>5.</b> (κατ' ευφ.) [[προικισμένος]] με οξύ νου, [[οξύνους]], [[εφευρετικός]] («καὶ τοὺς εὐτραπέλους δὲ καὶ σκώπτειν δυναμένους, οὕς νῦν εὐφυεῖς προσαγορεύουσιν, ἐκεῖνοι δυστυχεῖς ἐνόμιζον», Ισοκρ.)<br /><b>6.</b> αυτός που έχει μεγάλες πνευματικές ικανότητες, [[ιδιοφυής]] ή [[μεγαλοφυής]] («εὐφυοῦς ἡ ποιητική ἐστιν ἢ μανικοῦ», <b>Αριστοτ.</b>). Επιρρ. <i>ευφυώς</i> (ΑΜ εὐφυῶς)<br />έξυπνα, [[κατάλληλα]], [[επιδέξια]] (α. «απάντησε ευφυώς» β. «τοὺς δημιουργοὺς τοὺς εὐφυῶς δυναμένους ἰχνεύειν τὴν τοῦ καλοῦ φύσιν», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />αρμόδια, [[κατάλληλα]]<br /><b>αρχ.</b><br />(για [[τόπο]]) [[κατάλληλα]], ευνοϊκά («εὐφυώς [[κείμενα]]», <b>Αριστοτ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>ευ</i> <span style="color: red;">+</span> -<i>φυής</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>φυή</i> ή [[φύος]] <span style="color: red;"><</span> [[φύομαι]] «[[γίνομαι]] [[μεγάλος]], [[προκόβω]], [[προοδεύω]]»), [[πρβλ]]. [[αυτοφυής]], [[ιδιοφυής]]].

|elrutext='''εὐφῠής:'''<br /><b class="num">1</b> [[разросшийся]] ([[κλάδος]] Eur.);<br /><b class="num">2</b> [[высокий]] ([[πτελέη]] Hom.);<br /><b class="num">3</b> [[хорошо развитой]], [[мощный]] (μηροί Hom.);<br /><b class="num">4</b> [[цветущий]], [[полный]] или [[красивый]] ([[πρόσωπον]] Eur.);<br /><b class="num">5</b> [[стройный]], [[изящный]] (χορείας [[βάσις]] Arph.);<br /><b class="num">6</b> (тж. τῇ φύσει εὐ. Arst.) одаренный от природы хорошими качествами, хорошей породы (ἵπποι Xen.; κύνες Arst.);<br /><b class="num">7</b> [[одаренный]], [[способный]], [[даровитый]] ([[ποιητής]] Plut.; πρός τι Plat., Isocr., Plut., εἴς τι Plat. и ποιεῖν τι Aeschin.): οἱ ευφυεῖς τὰ σώματα καὶ τὰς ψυχάς Plat. одаренные в физическом и духовном отношениях;<br /><b class="num">8</b> [[благоприятный]], [[удобный]], [[пригодный]] (καιρὸς εὐ. πρός τι Arst., Polyb.; [[τόπος]] εὐ. παρατάξαι φάλαγγα Plut.).

|mantxt=(=[[καλοθρεμμένος]], [[ἔξυπνος]]). Ἀπό τό [[εὖ]] + [[φυή]] (=φυσική διάπλαση) τοῦ [[φύω]], ὅπου δές γιά περισσότερα παράγωγα.