κνίζω: Difference between revisions

|Definition=fut. κνίσω [ῐ] Ar.''Ra.''1198: aor.<br><span class="bld">A</span> ἔκνῐσα Pi.''P.''8.32, Herod.4.59, etc.; Dor. [[ἔκνιξα]] Pi.''I.''6(5).50:—Pass., aor. ἐκνίσθην [[Euripides|E.]]''[[Andromache|Andr.]]'' 209, Theoc.4.59: [[scratch]], [[gash]], <b class="b3">παῖδα… γυμνὸν ἢν κνίσω… οὐχ ἕλκος ἕξει</b>; Herod.l.c.; <b class="b3">κνίζων συκάμινα</b> (to make them ripen) [[LXX]] ''Am.''7.14, cf. Ath.2.51b.<br><span class="bld">2</span> [[pound]], [[chop up]], or [[grate]], dub. in [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Historia Plantarum|HP]]'' 9.20.4 (fort. [[κνησθεῖσα]]).<br><span class="bld">II</span> [[tickle]], [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]''587b7 (Pass.), Phld. ''Lib.''p.58 O. (Pass.).<br><span class="bld">2</span> usually metaph., of love, [[chafe]], [[tease]], τὸν Ἀρίστωνα ἔκνιζε τῆς γυναικὸς ταύτης ἔρως [[Herodotus|Hdt.]]6.62, cf. [[Euripides|E.]]''[[Medea|Med.]]'' 568; κἠγὼ μὰν κνίζω τινά Theoc.5.122; of other feelings, as satiety, κόρος κνίζει Pi.''P.''l.c.; anxiety, Ξέρξην ἔκνιζε ἡ γνώμη [[Herodotus|Hdt.]]7.12; <b class="b3">τὰ σμικρὰ οὐδέν μιν κνίζει</b> (''[[sc.]]'' <b class="b3">τὸν θεόν</b>) ib.10.<b class="b3">έ; ἔκνιζέ μ' αἰεὶ τοῦθ</b>' [[Sophocles|S.]]''[[Oedipus Tyrannus|OT]]''786; τὸ βούλεσθαί μ' ἔκνιζε E.''IA''330 (troch.); [[provoke]], [[tease]], Ar.''V.''1286; <b class="b3">οὐ κατ' ἔπος κνίσω τὸ ῥῆμ' ἕκαστον</b> [[will]] not [[attack]] every word, Id.''Ra.''l.c.; [[provoke to jealousy]], Alciphr.1.32; in good sense, ἁδεῖά νιν ἔκνιξε χάρις Pi.''I.''6(5).50:—Pass., [[Euripides|E.]]''[[Medea|Med.]]'' 555, ''Andr.''l.c.; ἐρωτίδα τᾶς ποκ' ἐκνίσθη Theoc.4.59, cf. Luc.''DMeretr.''10.4; κνιζόμενος ὑπ' ἔρωτος ἐπὶ τῇ παιδί App.''Pun.''10; [[ἐκνίσθης]]; [[does that touch you]]? Men.''Per.'' 16.<br><span class="bld">b</span> [[provoke]], ὀργὰν κνίζον αἰπεινοὶ λόγοι Pi.''N.''5.32, cf. ''P.''11.23.

{{bailly

|btext=<i>f.</i> κνίσω, <i>ao.</i> ἔκνισα, <i>pf. inus.</i><br /><i>Pass. ao.</i> ἐκνίσθην, <i>pf.</i> κέκνισμαι;<br /><b>I.</b> [[gratter]], [[racler]];<br /><b>II.</b> [[chatouiller]];<br /><b>1</b> [[chatouiller agréablement]];<br /><b>2</b> [[irriter]], [[exciter]], [[enflammer]];<br /><b>3</b> [[chagriner]], [[troubler]], [[tourmenter]], acc..<br />'''Étymologie:''' DELG cf. lett. knidêt « démanger » ; <i>m.irl.</i> cned « blessure » ; apparenté à [[κνῆν]], [[κναίω]].

|elnltext=κνίζω [~ κνάω] Dor. aor. ἔκνιξα; plqperf. med.-pass. 3 sing. κέκνιστο act. krabben; overdr.: prikkelen, ergeren, irriteren, kwellen:; μὴ κόρος ἐλθὼν κνίσῃ opdat geen verzadiging optreedt die ons verveelt Pind. P. 8.32; Ξέρξην ἔκνιζε ἡ Ἀρταβάνου γνώμη de mening van Artabanus prikkelde Xerxes Hdt. 7.12.1; οὐ κατ’ ἔπος γέ σου κνίσω τὸ ῥῆμ’ ἕκαστον ik zal niet iedere uitspraak van je woord voor woord afkraken Aristoph. Ran. 1198; van liefde:. Ἀρίστωνα ἔκνιζε... τῆς γυναικὸς ταύτης ἔρως liefde voor die vrouw kwelde Ariston Hdt. 6.62.1; κἠγὼ μὰν κνίζω τινά ik maak ook iemand razend verliefd Theocr. Id. 5.122. pass. geprikkeld raken, gekweld worden:; ᾗ σὺ κνίζῃ waarover jij je opwindt Eur. Med. 555; σὺ δ’ ἤν τι κνισθῇς maar als u boos wordt Eur. Andr. 209; van liefde, met gen.: κέκνισται... τῆς Νεβριδος hij is smoorverliefd op Nebris Luc. 80.10.4.

{{elru

|elrutext='''κνίζω:''' (fut. κνίσω с ῐ, aor. ἔκνισα - дор. [[ἔκνιξα]])<br /><b class="num">1</b> досл. скрести, скоблить, перен. убавлять (ὄπιν Pind.);<br /><b class="num">2</b> перен. [[выдергивать поодиночке]], [[разбирать порознь]] (τὸ [[ῥῆμα]] κατ᾽ [[ἔπος]] Arph.);<br /><b class="num">3</b> [[щекотать]]: οὐδὲ κνιζόμενα τὰ πολλὰ αἰσθάνεται Arst. (новорожденные) почти не чувствуют щекотки;<br /><b class="num">4</b> [[возбуждать]], [[разжигать]], [[распалять]] (ὀργάν Pind.; ζηλοτυπίᾳ κνιζόμενος Plut.): ὁ [[ἔρως]] τινὸς ἔκνιζέ τινα Her. любовь к кому-л. охватила кого-л.; κνίζεσθαί τινος Theocr. воспылать любовью к кому-л.;<br /><b class="num">5</b> раздражать, беспокоить, тж. удручать, мучить (ἔκνιζέ μ᾽ ἀεὶ [[τοῦτο]] Soph.);<br /><b class="num">6</b> [[глубоко проникать в душу]], [[охватывать]]: Ξέρξεα ἔκνιζε ἡ Ἀρταβάνου [[γνώμη]] Her. Ксеркса глубоко заинтересовало мнение Артабана; τὸ βούλεσθαί μ᾽ ἔκνιζε Eur. такова моя воля.

|sltr=[[κνίζω]] (impf. κνίζον: aor. ἔκνιξ, ἔκνιξεν, ἔκνισεν, ἔκνιξαν; κνίσῃ. [[pass]]. κνιζομένα.) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[prick]] met.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> c. inf. πότερόν νιν ἄρ' Ἰφιγένεἰ ἐπ Ἐὐρίπῳ σφαχθεῖσα [[τῆλε]] πάτρας ἔκνισεν βαρυπάλαμον ὄρσαι χόλον; (ἔκνιξεν coni. Schr.: goaded) (P. 11.23) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> [[irritate]] [[οὔτοι]] τετύφλωται μακρὸς [[μόχθος]] [[ἀνδρῶν]] οὐδ' ὁπόσαι δαπάναι ἐλπίδων ἔκνιξ ὄπιν.† (ἔκνιζ [[varia lectio|v.l.]]: ἔκνισ' ὀπί [[Aristarchus]]: ἐλπίδ' ἔκνιξ ὄπιν Wil.) (I. 5.58) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> [[distress]] τὸν μὲν κνιζομένα λεῖπε [[χαμαί]] (''[[sc.]]'' Εὐάδνα) (O. 6.44) μὴ [[κόρος]] ἐλθὼν κνίσῃ (κνίξῃ coni. Schr.) (P. 8.32) καὶ γὰρ ἑτέροις ἑτέρων ἔρωτες ἔκνιξαν φρένας (A. W. Mair: [[ἔρως]] ἔκνιξε codd.: [[ἔρως]] ὑπέκνισε Boeckh) (P. 10.60) [[τοῖο]] δ' ὀργὰν κνίζον αἰπεινοὶ λόγοι (N. 5.32) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>d</b> [[thrill]] ἁδεῖα δ' [[ἔνδον]] μιν ἔκνιξεν [[χάρις]] (I. 6.50)

|mltxt=(AM [[κνίζω]])<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[προκαλώ]] κνησμό, [[ερεθίζω]] το [[δέρμα]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[ξύνω]]<br /><b>2.</b> [[πληγώνω]], [[κεντώ]], [[κάνω]] [[αμυχή]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για έρωτα ή άλλα αισθήματα) [[πειράζω]], [[ερεθίζω]] (α. «τὸν δὲ Ἀρίστωνα ἐκνιζε ἄρα τῆς γυναικὸς ταύτης [[ἔρως]]», <b>Ηρόδ.</b><br />β. «μὴ [[κόρος]] ἐλθὼν κνίσῃ», <b>Πίνδ.</b><br />γ. «Ξέρξην ἐκνιζε ἡ Ἀρταβάνου [[γνώμη]]», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[επιφέρω]], [[προκαλώ]], [[προξενώ]] («τοῦ δ' ἄρ' ὀργάν κνίζον αἰπεινοὶ λόγοι», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>3.</b> [[προσβάλλω]] («καὶ μὴν μὰ τὸν Δί' οὐ κατ' [[ἔπος]] γέ σου κνίσω», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>4.</b> [[δυσαρεστώ]], [[κάνω]] κάποιον να λυπηθεί<br /><b>5.</b> <b>μεσ.</b> <i>κνίζομαι</i><br />γαργαλιέμαι («τὰ δὲ [[παιδία]]... οὐδὲ κνιζόμενα τὰ πολλὰ αἰσθάνεται», <b>Αριστοτ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Ο ενεστ. <i>κνῐζω</i> σχηματίστηκε από το θ. του αορ. <i>κνῐσ</i>-. Οι συγγενείς τ. άλλων ΙΕ γλωσσών καθιστούν δυνατή την [[αναγωγή]] του τελευταίου σε <i>knid</i>- ([[πρβλ]]. λιθουαν. <i>knidt</i> «[[κατατρώγω]]», μσν. ιρλδ. <i>kned</i> «[[πληγή]]) [[είτε]] σε <i>knit</i>- ([[πρβλ]]. λιθουαν. <i>kni</i>-<i>n</i>-<i>tu</i>, <i>knis</i>-<i>ti</i> «[[ξύνω]], [[γαργαλώ]]») [[είτε]] σε <i>knis</i> ([[πρβλ]]. λιθουαν. <i>knis</i>-<i>u</i> «[[σκαλίζω]], [[ανασκάπτω]]»), με πιθανότερη [[εκδοχή]] την πρώτη ([[πρβλ]]. και ελλ. <i>κνῖδη</i>, [[παρά]] το μακρό -<i>ι</i>-, [[καθώς]] και το [[κνίσα]]). Συνδέεται [[επίσης]] με το <i>κνῶ</i> (<b>βλ.</b> και λ. [[κνίφος]]).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[κνισμός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[κνις]], [[κνίσμα]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[αποκνίζω]], [[διακνίζω]], [[επικνίζω]], [[κατακνίζω]], [[περικνίζω]], [[προκατακνίζω]], [[υποκνίζω]]].

|lsmtext='''κνίζω:''' Δωρ. [[κνίσδω]]· μέλ. κνίσω [ῐ], αόρ. αʹ <i>ἔκνισα</i>, Δωρ. <i>ἔκνιξα</i> — Παθ., αόρ. αʹ <i>ἐκνίσθην</i>·<br /><b class="num">I.</b> ξύνω ή [[αποξέω]], [[τρίβω]], [[γαργαλώ]]· μεταφ., λέγεται για την [[αγάπη]], [[πειράζω]], [[ερεθίζω]], [[ενοχλώ]], [[ταράζω]], σε Ηρόδ., Ευρ.· λέγεται για κορεσμό, σε Πίνδ.· λέγεται για [[άγχος]], [[αγωνία]], σε Αριστοφ. — Παθ., <i>κνίζεσθαί τινος</i>, τσιμπιέμαι (από [[αγάπη]]) για κάποιον, σε Θεόκρ.<br /><b class="num">II.</b> <i>κν. ὀργάν</i>, [[προκαλώ]] θυμό, [[οργή]], σε Πίνδ.

{{ls

|lstext='''κνίζω''': μέλλ. κνίσω ῐ Ἀριστοφ. Βάτρ. 1198· ἔκνισα Πίνδ., Ἀριστοφ., Δωρ. ἔκνιξα Πινδ. Ι. 6 (5). 74. ― Παθ., ἀόρ., ἐκνίσθην Εὐρ. Ἀνδρ. 209, Θεόκρ. (πρβλ. [[κνάω]]). Ξέω, ξύνω ὡς τὸ [[κνάω]], Θεόφρ. π. Φ. Ἱστ. 9. 20, 4, Ἀθήν. 51Β· ― [[ἐντεῦθεν]], [[φθείρω]], ἐλαττώνω, Πινδ. Ι. 5 (4). 74· ― ἀλλὰ κατὰ τὸ πλεῖστον, ΙΙ. [[γαργαλίζω]], Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 7. 10, 8· [[ἀλλά]], 2) κατὰ τὸ πλεῖστον μεταφ., ἐπὶ ἔρωτος, [[πειράζω]], [[ἐρεθίζω]], ἐνοχλῶ, ἀνιῶ, [[ταράσσω]], Λατ. pungere (πρβλ. [[ὑποκνίζω]]), τὸν Ἀρίστωνα ἔκνιζε τῆς γυναικὸς ταύτης ὁ [[ἔρως]] Ἡρόδ. 6. 62, πρβλ. Εὐρ. Μήδ. 568· ἐρωτίδα, τᾶς ποκ’ ἐκνίσθη Θεόκρ. 4. 59, πρβλ. 5. 122· ― [[ὡσαύτως]] ἐπὶ ἄλλων αἰσθημάτων, [[κόρος]] κνίζει Πινδ. Π. 8. 44· ἐπὶ ἀνησυχίας, Ξέρξεα ἔκνιζε ἡ γνώμη Ἡρόδ. 7. 12· τὰ σμικρὰ οὐδέν μιν κνίζει (ἐνν. τὸν θεὸν) [[αὐτόθι]] 10, 5· ἔκνιζέ μ’ ἀεὶ τοῦθ’ Σοφ. Ο. Τ. 786· τὸ βουλεύεσθαί μ’ ἔκνιζε Εὐρ. Ι. Α. 350· κακίαις μ’ ἔκνισε Ἀριστοφ. Σφ. 1268· οὐ... κνίσω τὸ ῥῆμ’ ἕκαστον, δὲν θὰ [[προσβάλλω]] ἑκάστην λέξιν, ὁ αὐτ. ἐν Βατρ. 1198· [[ἐρεθίζω]], παρορμῶ εἰς ζηλοτυπίαν, Ἀλκίφρων 1. 32· ― [[ὡσαύτως]] ἐπὶ καλῆς σημασίας, ἀδεῖά νιν ἔκνιξε [[χάρις]] Πινδ. Ι. 6. (5). 74. ― Παθ., Εὐρ. Μήδ. 555, Ἀνδρ. 209· κνίζεσθαί τινος, κεντεῖσθαι (ὑπὸ ἔρωτος) [[πρός]] τινα, Θεόκρ. 4. 59, Λουκ. Ἑταιρ. Διάλ. 10. 4, Μάχων παρ’ Ἀθην. 577Ε· κνιζόμενος ὑπ’ ἔρωτος ἐπὶ τῇ παιδὶ Ἀππ. Καρχηδ. 10. β) κν. ὀργάν, διεγείρειν, ἐξεγείρειν ὀργήν, Πινδ. Ν. 5. 59, πρβλ. Π. 11. 36.

|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[scratch]], [[pound]], [[chop up]], [[provoke]] (Pi., IA.).<br />Other forms: Aor. [[κνίσαι]], pass. [[κνισθῆναι]], fut. [[κνίσω]], perf. pass. [[κέκνισμαι]].<br />Dialectal forms: Dor. aor. [[κνίξαι]] (Pi.)<br />Compounds: also with prefix, e. g. <b class="b3">ἀπο-</b>, <b class="b3">κατα-</b>, <b class="b3">ὑπο-</b>,<br />Derivatives: [[κνισμός]], [[κνίσμα]] [[scratching]], [[provoke etc.]] (Ar.), [[ἀπόκνισμα]]piece (Ar.), <b class="b3">ἀπό-</b>, <b class="b3">ἐπί-κνισις</b> [[scratching]] (Thphr.). As backformation <b class="b3">*κνίς</b>, acc. [[κνίδα]] (Opp.), pl. [[κνίδες]] (LXX) [[nettle]], [[κνίζα]] <b class="b2">id.</b> (Gloss.). Comp. with verbal (aoristic) 2. member <b class="b3">φιλό-κνισος</b> [[desirous]] (AP), also [[κνισότερος]] (Ath. 12, 549a).<br />Origin: IE [Indo-European]X [probably] [??] <b class="b2">*knid-</b>? ?<br />Etymology: The basis is <b class="b3">κνιδ-</b> or <b class="b3">κνιτ-</b> (Schwyzer 716), and also <b class="b3">κνι(σ</b>)-. In the first case connection is possible (except with longvocalic [[κνίδη]], [[κνῖσα]]) with Baltic and Germanic forms, e. g. Latv. [[knidêt]] [[itch]], [[geminate]], [[creep]], OWNo. [[hnīta]] (pret. [[hneit]]) [[push against]]; note also MIr. [[cned]] [[wound]] (< <b class="b2">*knidā</b>); further with [[-t-]], e. g. Lith. <b class="b2">kni-n-tù</b> (pret. <b class="b2">knit-aũ</b>), <b class="b2">knìs-ti</b> [[scratch]], [[itch]], [[tickle]]. In the the last case one could at best compare Lith. <b class="b2">knis-ù</b> [[grub up]]. Further Baltic forms in Fraenkel Lit. et. Wb. s. <b class="b2">knìsti</b>; cf. also de Vries IF 62, 142f.

|mdlsjtxt=<b class="num">I.</b> to [[scrape]] or [[grate]]: to [[tickle]]: metaph., of [[love]], to [[nettle]], [[chafe]], [[irritate]], Hdt., Eur.; of [[satiety]], Pind.; of [[anxiety]], Hdt., etc.; οὐ κνίσω τὸ ῥῆμ' ἕκαστον [[will]] not [[attack]] [[every]] [[word]], Ar.:—Pass., κνίζεσθαί τινος to be stung (with [[love]]) for one, Theocr.<br /><b class="num">II.</b> κν. ὀργάν to [[provoke]] [[anger]], Pind.

|ftr='''κνίζω''': {knízō}<br />'''Forms''': Aor. κνίσαι, dor. κνίξαι (Pi.), Pass. κνισθῆναι, Fut. κνίσω, Perf. Pass. κέκνισμαι,<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[kratzen]], [[reiben]], [[reizen]], [[ärgern]] (Pi., ion. att.).<br />'''Composita''': auch mit Präfix, z. B. ἀπο-, κατα-, ὑπο-,<br />'''Derivative''': Davon [[κνισμός]], [[κνίσμα]] [[das Kratzen]], [[Reizen]] (Ar. u. a.), [[ἀπόκνισμα]][[Brocken]] (Ar.), [[ἀπό]]-, [[ἐπίκνισις]] ‘das (Ab)kratzen’ (Thphr.). Außerdem als Rückbildungen *[[κνίς]], Akk. [[κνίδα]] (Opp.), pl. κνίδες (LXX) [[Nessel]], [[κνίζα]] ib. (Gloss.). Komp. mit verbalem (aoristischem) Hinterglied [[φιλόκνισος]] [[lüstern]] (''AP''), in derselben Bed. auch das Simplex κνισότερος (Ath. 12, 549a).<br />'''Etymology''': Da das Präsens [[κνίζω]] zum Aorist κνίσαι gebildet sein kann (Schwyzer 716), ist als Grundlage sowohl κνιδ-, κνιτ-, als auch κνι(σ)- möglich. Im ersten Fall bietet sich Anschluß (außer an die langvokal. κνί̄δη, [[κνῖσα]]) vor allem an baltische und germanische Formen, z. B. lett. ''knidêt'' [[jucken]], [[keimen]], [[kriechen]], awno. ''hnīta'' (Prät. ''hneit'') [[an etwas anstoßen]]; zu bemerken noch mir. ''cned'' [[Wunde]] (aus *''qnĭdā''); daneben mit -''t''-, z. B. lit. ''kni''-''n''-''tù'' (Prät. ''knit''-''aũ''), ''knìs''-''ti'' [[kratzen]], [[kitzeln]], [[reizen]]. Im letzten Falle wäre höchstens lit. ''knis''-''ù'' ‘auf-, zerwühlen’ zu vergleichen; ohne konsonantischen Auslaut indessen auch die anders vokalisierten [[κνῆν]], [[-[[κναίω]] (s. d. m. Lit.). Weitere baltische Formen m. Lit. bei Fraenkel Lit. et. Wb. s. ''knìsti''; vgl. noch de Vries IF 62, 142f.<br />'''Page''' 1,884-885