exsisto: Difference between revisions
Ἡ γλῶσσ' ἁμαρτάνουσα τἀληθῆ λέγει → Inesse linquae veritas lapsae solet → Die Zunge, wenn sie in die Irre geht, spricht wahr
(3_5) |
m (Text replacement - "freq. and class" to "freq. and class") |
||
(2 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
Line 1: | Line 1: | ||
{{LaEn | |||
|lnetxt=exsisto exsistere, exstiti, - V :: step out, come forth, emerge, appear, stand out, project; arise; come to light | |||
}} | |||
{{Lewis | {{Lewis | ||
|lshtext=<b>ex-sisto</b>: or [[existo]], stĭti, stĭtum, 3, v. n. (<br /><b>I</b> [[act]]. August. Civ. D. 14, 13), to [[step]] [[out]] or [[forth]], to [[come]] [[forth]], [[emerge]], [[appear]] ([[very]] freq. and | |lshtext=<b>ex-sisto</b>: or [[existo]], stĭti, stĭtum, 3, v. n. (<br /><b>I</b> [[act]]. August. Civ. D. 14, 13), to [[step]] [[out]] or [[forth]], to [[come]] [[forth]], [[emerge]], [[appear]] ([[very]] freq. and class.).<br /><b>I</b> Prop.<br /> <b>A</b> In gen.: e latebris, Liv. 25, 21, 3: ab inferis, Cic. Verr. 2, 1, 37, § 94; Liv. 39, 37, 3: anguem ab ara exstitisse, Cic. Div. 2, 80 fin.; cf.: vocem ab aede Junonis ex arce exstitisse ([[shortly]] [[before]]: voces ex [[occulto]] missae; and: exaudita vox est a luco Vestae), id. ib. 1, 45, 101: est bos cervi [[figura]], cujus a media fronte [[inter]] aures unum [[cornu]] exsistit excelsius, Caes. B. G. 6, 26, 1: submersus [[equus]] voraginibus non exstitit, Cic. Div. 1, 33, 73; cf. id. Verr. 2, 4, 48, § 107: [[nympha]] gurgite [[medio]], Ov. M. 5, 413: hoc [[vero]] occultum, intestinum ac domesticum [[malum]], non [[modo]] non exsistit, [[verum]], etc., does not [[come]] to [[light]], Cic. Verr. 2, 1, 15, § 39.—<br /> <b>B</b> In partic., [[with]] the [[accessory]] [[notion]] of originating, to [[spring]], [[proceed]], [[arise]], [[become]]: vermes de stercore, Lucr. 2, 871: quae a [[bruma]] [[sata]] sunt, quadragesimo [[die]] vix exsistunt, Varr. R. R. 1, 34, 1: ut si qui dentes et pubertatem [[natura]] dicat exsistere, ipsum [[autem]] hominem, cui ea exsistant, non constare [[natura]], non intelligat, etc., Cic. N. D. 2, 33 fin.: ex hac nimia [[licentia]] ait [[ille]], ut ex stirpe quadam, exsistere et [[quasi]] nasci tyrannum, id. Rep. 1, 44; id. Off. 2, 23, 80; cf.: ex [[luxuria]] exsistat [[avaritia]] [[necesse]] est, id. Rosc. Am. 27, 75; ut exsistat ex rege [[dominus]], ex optimatibus [[factio]], ex [[populo]] [[turba]] et [[confusio]], id. Rep. 1, 45: ut [[plerumque]] in calamitate ex amicis inimici exsistunt, Caes. B. C. 3, 104, 1; for [[which]]: videtisne [[igitur]], ut de rege [[dominus]] exstiterit? etc., Cic. Rep. 2, 26: ex quo exsistit id civitatis [[genus]], id. ib. 3, 14: hujus ex uberrimis sermonibus exstiterunt doctissimi viri, id. Brut. 8, 31; cf. id. Or. 3, 12: ex [[qua]] (disserendi ratione) [[summa]] [[utilitas]] exsistit, id. Tusc. 5, 25, 72: [[sermo]] admirantium, [[unde]] hoc philosophandi nobis [[subito]] [[studium]] exstitisset, id. N. D. 1, 3, 6: exsistit hoc [[loco]] [[quaestio]] [[subdifficilis]], id. Lael. 19, 67: magna [[inter]] eos exsistit [[controversia]], Caes. B. G. 5, 28, 2: poëtam [[bonum]] neminem [[sine]] inflammatione animorum exsistere posse, Cic. de Or. 2, 46 fin.: exsistit illud, ut, etc., it ensues, follows, [[that]], etc., id. Fin. 5, 23, 67; cf.: ex quo exsistet, ut de [[nihilo]] [[quippiam]] fiat, id. Fat. 9, 18.<br /><b>II</b> Transf., to be [[visible]] or [[manifest]] in [[any]] [[manner]], to [[exist]], to be: ut in corporibus magnae dissimilitudines sunt, sic in animis exsistunt majores [[etiam]] varietates, Cic. Off. 1, 30, 107: idque in maximis ingeniis exstitit [[maxime]] et apparet facillime, id. Tusc. 1, 15, 33: si exstitisset in rege [[fides]], id. Rab. Post. 1, 1: cujus magnae exstiterunt res bellicae, id. Rep. 2, 17: [[illa]] [[pars]] animi, in [[qua]] irarum exsistit [[ardor]], id. Div. 1, 29, 61: si [[quando]] aliquod [[officium]] exstitit amici in periculis adeundis, id. Lael. 7, 24 et saep.: [[neque]] ullum [[ingenium]] [[tantum]] exstitisse dicebat, ut, etc., Cic. Rep. 2, 1; cf.: talem [[vero]] exsistere eloquentiam, [[qualis]] fuit in Crasso, etc., id. de Or. 2, 2, 6; [[nisi]] [[Ilias]] [[illa]] exstitisset, id. Arch. 10, 24: cujus ego dignitatis ab adolescentia [[fautor]], in [[praetura]] [[autem]] et in consulatu adjutor [[etiam]] exstitissem, id. Fam. 1, 9, 11; cf.: his de causis ego huic causae [[patronus]] exstiti, id. Rosc. Am. 2, 5: [[timeo]], ne in eum exsistam crudelior, id. Att. 10, 11, 3: sic insulsi exstiterunt, ut, etc., id. de Or. 2, 54, 217. | ||
}} | }} | ||
{{Gaffiot | {{Gaffiot |
Latest revision as of 15:45, 6 November 2024
Latin > English
exsisto exsistere, exstiti, - V :: step out, come forth, emerge, appear, stand out, project; arise; come to light
Latin > English (Lewis & Short)
ex-sisto: or existo, stĭti, stĭtum, 3, v. n. (
I act. August. Civ. D. 14, 13), to step out or forth, to come forth, emerge, appear (very freq. and class.).
I Prop.
A In gen.: e latebris, Liv. 25, 21, 3: ab inferis, Cic. Verr. 2, 1, 37, § 94; Liv. 39, 37, 3: anguem ab ara exstitisse, Cic. Div. 2, 80 fin.; cf.: vocem ab aede Junonis ex arce exstitisse (shortly before: voces ex occulto missae; and: exaudita vox est a luco Vestae), id. ib. 1, 45, 101: est bos cervi figura, cujus a media fronte inter aures unum cornu exsistit excelsius, Caes. B. G. 6, 26, 1: submersus equus voraginibus non exstitit, Cic. Div. 1, 33, 73; cf. id. Verr. 2, 4, 48, § 107: nympha gurgite medio, Ov. M. 5, 413: hoc vero occultum, intestinum ac domesticum malum, non modo non exsistit, verum, etc., does not come to light, Cic. Verr. 2, 1, 15, § 39.—
B In partic., with the accessory notion of originating, to spring, proceed, arise, become: vermes de stercore, Lucr. 2, 871: quae a bruma sata sunt, quadragesimo die vix exsistunt, Varr. R. R. 1, 34, 1: ut si qui dentes et pubertatem natura dicat exsistere, ipsum autem hominem, cui ea exsistant, non constare natura, non intelligat, etc., Cic. N. D. 2, 33 fin.: ex hac nimia licentia ait ille, ut ex stirpe quadam, exsistere et quasi nasci tyrannum, id. Rep. 1, 44; id. Off. 2, 23, 80; cf.: ex luxuria exsistat avaritia necesse est, id. Rosc. Am. 27, 75; ut exsistat ex rege dominus, ex optimatibus factio, ex populo turba et confusio, id. Rep. 1, 45: ut plerumque in calamitate ex amicis inimici exsistunt, Caes. B. C. 3, 104, 1; for which: videtisne igitur, ut de rege dominus exstiterit? etc., Cic. Rep. 2, 26: ex quo exsistit id civitatis genus, id. ib. 3, 14: hujus ex uberrimis sermonibus exstiterunt doctissimi viri, id. Brut. 8, 31; cf. id. Or. 3, 12: ex qua (disserendi ratione) summa utilitas exsistit, id. Tusc. 5, 25, 72: sermo admirantium, unde hoc philosophandi nobis subito studium exstitisset, id. N. D. 1, 3, 6: exsistit hoc loco quaestio subdifficilis, id. Lael. 19, 67: magna inter eos exsistit controversia, Caes. B. G. 5, 28, 2: poëtam bonum neminem sine inflammatione animorum exsistere posse, Cic. de Or. 2, 46 fin.: exsistit illud, ut, etc., it ensues, follows, that, etc., id. Fin. 5, 23, 67; cf.: ex quo exsistet, ut de nihilo quippiam fiat, id. Fat. 9, 18.
II Transf., to be visible or manifest in any manner, to exist, to be: ut in corporibus magnae dissimilitudines sunt, sic in animis exsistunt majores etiam varietates, Cic. Off. 1, 30, 107: idque in maximis ingeniis exstitit maxime et apparet facillime, id. Tusc. 1, 15, 33: si exstitisset in rege fides, id. Rab. Post. 1, 1: cujus magnae exstiterunt res bellicae, id. Rep. 2, 17: illa pars animi, in qua irarum exsistit ardor, id. Div. 1, 29, 61: si quando aliquod officium exstitit amici in periculis adeundis, id. Lael. 7, 24 et saep.: neque ullum ingenium tantum exstitisse dicebat, ut, etc., Cic. Rep. 2, 1; cf.: talem vero exsistere eloquentiam, qualis fuit in Crasso, etc., id. de Or. 2, 2, 6; nisi Ilias illa exstitisset, id. Arch. 10, 24: cujus ego dignitatis ab adolescentia fautor, in praetura autem et in consulatu adjutor etiam exstitissem, id. Fam. 1, 9, 11; cf.: his de causis ego huic causae patronus exstiti, id. Rosc. Am. 2, 5: timeo, ne in eum exsistam crudelior, id. Att. 10, 11, 3: sic insulsi exstiterunt, ut, etc., id. de Or. 2, 54, 217.
Latin > French (Gaffiot 2016)
exsistō⁸ (existō), stĭtī, ĕre, intr.,
1 sortir de, s’élever de : de terra, ex arvis Cic. Rep. 3, 25, sortir de terre, des champs ; ab ara Cic. Div. 2, 65 ; ab inferis Cic. Verr. 2, 1, 94, sortir de l’autel, des enfers ; spelunca Cic. Verr. 2, 4, 107, sortir d’une caverne || [fig.] naître de, provenir de : ex luxuria exsistit avaritia Cic. Amer. 75, du luxe naît l’avidité ; ex amicis inimici exsistunt Cæs. C. 3, 104, 1, les amis deviennent des ennemis ; [avec ab ] Cic. Leg. 1, 46 ; Fin. 5, 7 ; [avec de ] Cic. Rep. 2, 47 || s’élever, naître : exsistit hoc loco quæstio sub difficilis Cic. Læl. 67, ici se présente une question un peu délicate ; magna inter eos exsistit controversia Cæs. G. 5, 28, 2, un grand débat s’élève entre eux || [avec ut subj.] : exsistit illud ut Cic. Fin. 5, 67 ; ex quo exsistit ut Cic. Fato 18, il s’ensuit que, d’où il résulte que ; [ou avec prop. inf.] Cic. Nat. 1, 12
2 se dresser, se manifester, se montrer : exsistat ille vir cogitatione vestra Cic. Balbo 47, évoquez le souvenir de cet homme ; in animis exsistunt varietates Cic. Off. 1, 107, dans les âmes il se manifeste des variétés || huic causæ patronus exstiti Cic. Amer. 5, je me suis présenté pour défendre cette cause ; timeo ne exsistam crudelior Cic. Att. 10, 11, 3, je crains de me montrer trop cruel, cf. Cic. de Or. 2, 217 ; Sulla 34.
Latin > German (Georges)
ex-sisto (existo), stitī (titī), ere, I) intr. heraus-, hervortreten, A) im allg., heraus-, hervortreten, -kommen, -gehen, -tauchen, ans Tageslicht treten, zum Vorschein kommen, sich erheben, auftreten, aufstehen, auftauchen, a) v. leb. Wesen, absol., Cic. u.a.: de terra, Cic.: ex arvis, Cic.: ab ara, Cic.: ab inferis, Cic.: speluncā, Cic.: mediā alvo, Ov.: bes. als milit. t. t., heraus-, hervor-, losbrechen, plötzlich sich erheben, absol., Auct. b. Afr. u. Curt.: e latebris, Liv.: ex collibus primis, Auct. b. Afr.: terrā, Curt. – b) v. lebl. Subjj., absol., bes. v. Wasser, Quellen, Flüssen, Liv., Ov. u. Curt.: ab aede Iunonis ex arce, hervorschallen (v. einer Stimme), Cic.: sub ipsis flammis (v. Blutbächen), Curt.: inter aures (v. einem Horn), Caes.: liquidas in auras (v. der Saat), Lucr. – B) prägn., entstehend hervortreten, -hervorgehen, zum Vorschein kommen, auftreten, auftauchen, eintreten, sich zeigen, entstehen, werden, im Perf. auch = vorhanden sein, stattfinden, sein, 1) eig.: a) v. leb. Wesen: ex stirpe quadam (im Bilde), Cic.: stercore de taetro (v. Würmern), Lucr.: terris (v. Tieren), Lucr. – b) v. lebl. Subjj., inter coagmenta lapidum ex pavimento (v. einem Baum), Caes.: in statuae capite (v. einem Kranz), Cic. – 2) übtr.: a) m. einfachem Subj.: α) v. Pers.: ut tyranni exsisterent, Cic.: ut exsistat ex rege dominus, Cic.: reliqua vendita, quibus domini non exstitere (vorhanden waren), Liv. – β) v. Zuständen, v. phys., eo anno exsistit eadem positio caeli siderumque, quae etc., Cic.: intolerabilis aestus exsistit, Curt.: ubi acrior flatus exsistit, Curt.: magna repente in ipsis operibus flamma exstitit, Hirt. b. G.: v. polit. Zuständen, ne qua repentina vis in civitate exsisteret, Nep.: exsistit motus, Caes., tumultus, Suet., externum bellum, Liv.: v. a. Zuständen u. Verhältnissen, ex luxuria exsistit avaritia, Cic.: exsistit autem hoc loco quaestio subdifficilis, Cic.: talem exsistere eloquentiam, Cic.: in qua (animi parte) irarum exsistit ardor, Cic.: dictis captivorum fides exstitit (die Auss. der G. bestätigten sich), Liv.: promisso fides exstitit, was er versprochen, hielt er auch, Curt. – b) m. Prädik.-Nom.: ego huic causae patronus (als V.) exstiti, Cic.: in praetura novarum tabularum auctor exstitit, Vell.: magnus hic vir exstitit (hat sich groß gezeigt), Nep.: tam civilis erga quosdam amicos exstitit, Eutr.: eo magis timeo, ne in eum exsistam crudelior, Cic.: v. Lebl., omnium in litteris studiorum antiquissima musice exstitit, Quint.: quae in principum vita egregia exstiterunt, Eutr.: m. folg. Partiz. Präs. als Prädik., exstiterat quidam Scribonianum se ferens (der sich ausgab für Skr.), Tac. – c) mit folg. qui u. Konj., deinde alius exsistet, qui etc., Cic.: solum qui piacula exigeret exstitisse, Iustin. – d) m. folg. ut u. Konj. od. m. folg. Acc. u. Infin. = logisch hervorgehen, folgen, ex quo exsistet, ut de nihilo quippiam fiat, Cic.: exsistit illud, multa esse probabilia, quae etc., Cic. – II) tr. hervortreten lassen, suum sibi exsistendo principium, Augustin. de civ. dei 14, 13. p. 33, 29 D.2