σπήλαιον

English (LSJ)

τό,
A grotto, cavern, Pl.R.514a, 515a, 539e, Moschio Trag. 6.5, Satyr.Vit.Eur.Fr.39 ix 6, Apoc.6.15, etc.; σπήλαιον λῃστῶν = den of robbers, LXX Je.7.11, Ev.Matt.21.13; of a grave, Supp.Epigr.7.160 (Palmyra, i A.D.), 166 (ibid., ii A.D.), Ev.Jo.11.38.
2 privy parts, LXX Hb. 2.15 (pl.).
3 place behind the scenes in a theatre, Poll.4.124.

German (Pape)

[Seite 921] τό, wie σπῆλυγξ, Höhle; Plat. Rep. VII, 514 a ff; Luc. u. a. Sp.

French (Bailly abrégé)

ου (τό) :
caverne, grotte, cavité;
NT: repaire.
Étymologie: σπέος ; cf. σπῆλυγξ.

Dutch (Woordenboekgrieks.nl)

σπήλαιον -ου, τό [~ σπέος?] grot, hol, spelonk:. σ. λῃστῶν rovershol NT Mt. 21.13.

Russian (Dvoretsky)

σπήλαιον: τό пещера Plat., Luc., NT.

English (Strong)

neuter of a presumed derivative of speos (a grotto); a cavern; by implication, a hiding-place or resort: cave, den.

English (Thayer)

σπηλαίου, τό (σπέος (cavern; cf. Curtius, § 111)), a cave (den): Plato, Plutarch, Lucian, Aelian, others; the Sept. for מְעָרָה.)

Greek Monolingual

το, / σπήλαιον, ΝΜΑ
1. φυσικό βαθύ κοίλωμα μέσα σε βράχο ή κάτω από το έδαφος, σπηλιά (α. «το σπήλαιο τών Ιωαννίνων» β. «ο άνεμος εσύριζεν εις την οπήν του σπηλαίου», Παπαδ.
γ. «ἔκρυψαν ἑαυτοὺς εἰς τὰ σπήλαια καὶ εἰς τὰς πέτρας τῶν ὀρέων», ΚΔ
δ. «μετὰ τοῦτο καταβιβαστέοι ἔσονταί σοι εἰς τὸ σπήλαιον πάλιν ἐκεῖνο», Πλάτ.)
2. το σπήλαιο της Βηθλεέμ στο οποίο γεννήθηκε ο Χριστός (α. «καὶ ἡ γῆ τὸ σπήλαιον τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει», Ακολ. Χριστουγ.
β. «δείκνυται τὸ ἐν Βηθλεέμ σπήλαιον, ἔνθα ἐγεννήθη καὶ ἡ ἐν τῷ σπηλαίω φάτνη ἔνθα ἐσπαργανώθη», Ωριγ.)
νεοελλ.
1. γεωλ. κοιλότητα που σχηματίζεται από τη διαβρωτική και διαλυτική ενέργεια του υπεδαφικού νερού σε ασβεστολιθικά, ηφαιστειογενή ή κοραλλιογενή πετρώματα
2. ιατρ. παθολογική κοιλότητα που έχει ανοιχθεί στο παρέγχυμα ενός οργάνου, ειδικότερα του πνεύμονα, λόγω εκκενώσεως αποστήματος ή μαλακυνθέντος φυματίου μέσω τών φυσικών παροχετευτικών οδών ή μέσω συριγγίου
3. φρ. α) «σύστημα σπηλαίων» — άθροισμα υπόγειων εγκοίλων που επικοινωνούν μεταξύ τους με μικρότερες διόδους και χαρακτηρίζει μερικές φορές ομάδα γειτονικών σπηλαίων που έχουν μια σηραγγοειδή μορφή επικοινωνίας η οποία επιτρέπει τουλάχιστον την ανταλλαγή νερού ή αέρα
β) «διαλυσιγενή σπήλαια» — σπήλαια που σχηματίζονται κυρίως από τη χημική διάλυση τών πετρωμάτων
γ) «πρωτογενή σπήλαια» — σπήλαια που σχηματίζονται κατά τη διάρκεια απόθεσης του πετρώματος που τά φιλοξενεί ή ταυτόχρονα με τη στερεοποίηση του
δ) «δευτερογενή σπήλαια» — σπήλαια που σχηματίζονται μετά τη στερεοποίηση του πετρώματος που τά φιλοξενεί και σε ορισμένες περιπτώσεις μετά από αρκετές γεωλογικές περιόδους
ε) «κοραλλιογενή σπήλαια» — τύπος πρωτογενών σπηλαίων που σχηματίζονται από αποικίες κοραλλιών σε αβαθή νερά που επεκτείνονται και ενώνονται μεταξύ τους σχηματίζοντας δαντελλωτά ή βολβώδη τοιχώματα γύρω από ένα υποθαλάσσιο κενό
στ) «δευτερογενή σπήλαια μηχανικής προέλευσης» — δευτερογενή σπήλαια που σχηματίζονται από μηχανικές και χημικές διεργασίες
ζ) «θαλάσσια σπήλαια» — δευτερογενή σπήλαια μηχανικής προέλευσης που δημιουργούνται σε περιοχές θαλάσσιων κρημνών εκτεθειμένων στην κυματική δράση
η) «δευτερογενή διαλυσιγενή σπήλαια» — δευτερογενή σπήλαια που σχηματίζονται από τη χημική διάλυση ευδιάλυτων και μη ανθεκτικών πετρωμάτων
θ) «ηφαιστειακά σπήλαια» — σπήλαια που συνδέονται με πεδία λάβας
μσν.-αρχ.
1. τάφος («ἦν δὲ σπήλαιον καὶ λίθος ἐπέκειτο ἐπ' αὐτῷ», ΚΔ)
2. στον πληθ. τὰ σπήλαια
τα απόκρυφα μέρη του σώματος του ανθρώπου, τα αιδοία
αρχ.
κρησφύγετο, καταφύγιο («σπήλαιον λῃστῶν ὁ οἶκός μου», ΚΔ).
[ΕΤΥΜΟΛ. Άγνωστης ετυμολ. Οι λ. σπήλαιον και σπήλυγξ πρέπει να συνδεθούν με τον τ. σπέος «βαθιά σπηλιά» και έχουν σχηματιστεί από ένα θ. με -λ- (πρβλ. νεφέ-λη: νέφος) με τα εξής επιθήματα αντιστοίχως: με την κατάλ. -αιον (πιθ. αναλογικά προς τα κατά-γαιος, ὑπό-γαιος) και με εκφραστικό επίθημα -υ-γξ, το οποίο αποδίδει πιθ. την ηχητική του σπηλαίου (πρβλ. λάρ-υ-γξ, φάρ-υ-γξ, σήρ-α-γξ, φάρ-α-γξ). Τις λ. δανείστηκε και η Λατινική, πρβλ. λατ. spēlaeum, spēlunca].

Greek Monotonic

σπήλαιον: τό (σπέος), σπήλαιο, σπηλιά, άντρο, λημέρι, σε Πλάτ.

Greek (Liddell-Scott)

σπήλαιον: τό, (σπέος) ὡς τὸ σπήλυγξ, Λατιν. spelaeum, Πλάτ. Πολ. 514Α, 515Α, 539Ε. 2) παρὰ τοῖς Ἑβδ. (Ἀββ. Β΄, 15), φαίνεται ὅτι σημαίνει τὰ κρύφια μέλη ἢ αἰδοῖα. 3) τόπος ὄπισθεν τῆς σκηνῆς ἐν τῷ θεάτρῳ, Πολυδ. Δ΄, 124.

Frisk Etymological English

Grammatical information: n.
Meaning: cave, cavern (Pl., LXX, NT a. o.).
Derivatives: σπηλαιώδης cave-like, -αΐτης m. god of caves (Paus.), -άδιον n. (Theopomp. Com.; after the dimin. in -άδιον; not -ᾳδιον; cf. Hdn. Gr. 2, 488, 12). -- Beside it σπῆλυγξ, -υγγος f. id. (Arist., Theoc., A. R. a.o.) with σπηλυγγ-ώδης (EM), -οειδής (sch.).
Origin: PG [a word of Pre-Greek origin] (V)
Etymology: Both σπήλαιον and σπῆλυγξ are clearly enlarging transformations of one and the same basic word after diff. examples: with σπῆλυγξ cf. the semantically close σῆραγξ, φάραγξ, also φάρυγξ, λάρυγξ; σπήλαιον after κατά-, ὑπό-γαιος, -ον? The basic λ-stem can be in the same relation to the σ-stem in σπέος as e.g. νεφ-έλη to νέφ-ος. Further unclear; quite doubtful hypotheses w. lit. in Bq s. v., WP. 2, 680, W.-Hofmann s. spīrō. -- Lat. LW [loanword] spēlaeum and spēlunca (s. W.-Hofmann s.v. and Rohlfs ByzZ 37, 60f.); Alb. LW [loanword] shpellë rock, cave (Pisani Jb. f. kleinas. Forsch. 3, 152). - Furnée 123 reconstructs a *σπῆλυξ. -υκος from Lat. *speluca. He further adduces πῆλυξ = ῥαγάς (H., Phot.). He also reminds of Etr. śpel(a) cave, tomb`. The word is no doubt Pre-Greek (note the prenasalization and the suffix -υγγ-).

Middle Liddell

σπήλαιον, ου, τό, σπέος
a grotto, cave, cavern, Plat.

Frisk Etymology German

σπήλαιον: {spḗlaion}
Grammar: n.
Meaning: Grotte, Höhle (Pl., LXX, NT u. a.)
Derivative: mit σπηλαιώδης grottenähnlich, -αΐτης m. Grottengott (Paus.), -άδιον n. (Theopomp. Kom.; nach den Demin. auf -άδιον; nicht -ᾴδιον; vgl. Hdn. Gr. 2, 488, 12). — Daneben σπῆλυγξ, -υγγος f. ib. (Arist., Theok., A. R. u.a.) mit σπηλυγγώδης (EM), -οειδής (Sch.).
Etymology: Sowohl σπήλαιον wie σπῆλυγξ sind offenbar erweiternde Umbildungen eines und desselben Grundwortes nach verschiedenen Vorbildern: zu σπῆλυγξ vgl. die sinnverwandten σῆραγξ, φάραγξ, auch φάρυγξ, λάρυγξ; σπήλαιον nach κατά-, ὑπόγαιος, -ον? Der zugrunde liegende λ-Stamm kann zum σ-Stamm in σπέος in ähnlicher Beziehung stehen wie z.B. νεφέλη zu νέφος. Sonst dunkel; ganz fragliche Hypothesen m. Lit. bei Bq s. v., WP. 2, 680, W.-Hofmann s. spīrō. — Lat. LW spēlaeum und spēlunca (s. W.-Hofmann s.v. und Rohlfs ByzZ 37, 60f.); alb. LW shpellë Felsen, Höhle (Pisani Jb. f. kleinas. Forsch. 3, 152).
Page 2,765-766

Chinese

原文音譯：sp»laion 士胚來按
詞類次數：名詞（6）
原文字根：洞
字義溯源：大地洞，洞穴，山洞，獸穴，窩，洞；源自（σπένδω）X*=巖穴）
出現次數：總共（6）；太（1）；可（1）；路（1）；約（1）；來（1）；啓（1）
譯字彙編：
1） 窩（3） 太21:13； 可11:17； 路19:46；
2） 洞穴（1） 啓6:15；
3） 一個洞穴（1） 約11:38；
4） 山洞（1） 來11:38

English (Woodhouse)

cave, den

Mantoulidis Etymological

Ἀβέβαιη ἡ ἐτυμολογία του. Συνώνυμο μέ τά σπέος, σπῆλυγξ.