facultas

Latin > English (Lewis & Short)

făcultas: ātis (
I gen. plur.: facultatum, Cic. Off. 1, 9, 29 al.: facultatium, Dig. 32, 1, 78, § 1; Col. 1, 4, 8), f. facul, facilis; cf.: difficultas, simultas, capability, possibility, power, means, opportunity; skill, ability to do any thing easily (class.; syn.: dotes, virtutes, ingenium, indoles).
I Lit.: facultates sunt, aut quibus facilius fit, aut sine quibus aliquid confici non potest, Cic. Inv. 1, 27, 41.—Constr. with gen., ad, ut, inf., or absol.
   (a)    With gen. of gerund.: facultas pariendi, Ter. And. 1, 4, 5: summa copia facultasque dicendi, Cic. Quint. 2, 8: sibi facultatem dicendi parare, Quint. 11, 2, 49: Miloni manendi nulla facultas, Cic. Mil. 17, 45: suscipiendi maleficii, id. Rosc. Am. 33, 92: laedendi, id. Fl. 8, 19: redimendi, id. de Imp. Pomp. 7, 18: facultatem judicandi facere, id. Verr. 2, 2, 73, § 179 et saep.—So with ellipsis of dicendi: extemporalis facultas, of extemporaneous speaking, Suet. Aug. 84; cf.: facultas summa, Plin. Ep. 1, 20, 18; id. ib. 6, 29, 5.—With a gen. subst.: talium sumptuum facultatem fructum divitiarum putat, Cic. Off. 2, 16, 56: quod reliquis fugae facultas daretur, Caes. B. G. 1, 32 fin.: Demostheni facultatem defuisse hujus rei, Quint. 6, 3, 2: si facultas tui praesentis esset, if I could but meet you face to face, Planc. in Cic. Fam. 10, 4: facultates medicamentorum, virtue, efficacy, Cels. 5 praef. init.; id. ib. 17.—
   (b)    With ad: ne irato facultas ad dicendum data esse videatur, Cic. Font. 10, 22 (6, 12); cf.: ad explicandas tuas litteras, id. Rep. 1, 9; and: ad ducendum bellum, Caes. B. G. 1, 38, 4.— In plur.: ingenii facultates, Cic. Att. 3, 10: multae mihi ad satis faciendum reliquo tempore facultates dabuntur, Cic. Clu. 4, 10.—Rarely with dat.: si facultas sit alendis sarmentis, Col. 4, 29, 1.—
   (g)    With in: modica in dicendo facultas, Suet. Galb. 3. —
   (d)    With ut: nonnumquam improbo facultas dari, ut, etc., Cic. Caecin. 25, 71; id. Rab. Perd. 6, 18: L. Quintius oblatam sibi facultatem putavit, ut, etc., id. Clu. 28, 77; id. Fam. 1, 7, 4: erit haec facultas in eo, quem volumus esse eloquentem, ut, etc., id. Or. 33, 117.—（ε) With inf. (post-Aug. and very rare): nobis saevire facultas, Stat. Th. 4, 513; 12, 36; Val. Fl. 3, 16; Auct. B. Afr. 78.—（ζ) Absol.: cave quicquam, quod ad meum commodum attineat, nisi maximo tuo commodo et maxima tua facultate cogitaris, Cic. Q. Fr. 3, 9, 4: urges istam occasionem et facultatem, id. Fam. 7, 8, 2: poëtica quaedam, id. Rep. 1, 14: facultas ex ceteris rebus comparata, id. de Or. 2, 12, 50: si facultas erit, id. de Inv. 1, 46 fin.; cf.: hinc abite, dum est facultas, while you can, Caes. B. G. 7, 50 fin.: quoad facultas feret, Cic. Inv. 2, 3, 10.
II Transf., concr., for copia, opes, a sufficient or great number, abundance, plenty, supply, stock, store; plur., goods, riches, property (syn.: opes, bona, silva, divitiae, fortunae, copia, vis).
   (a)    Sing.: nummorum facultas, Cic. Quint. 4, 16: cujus generis (virorum) erat in senatu facultas maxima, id. Sull. 14, 42: facultas vacui ac liberi temporis, id. de Or. 3, 15, 57: omnium rerum, quae ad bellum usui erant, summa erat in eo oppido facultas, Caes. B. G. 1, 38, 3: navium, id. ib. 3, 9, 6: si facultas ejus succi sit copiosior, Col. 12, 38, 8 al.: pro facultate quisque, in proportion to his ability or wealth, Suet. Aug. 29.—
   (b)    Plur.: anquirunt ad facultates rerum atque copias, ad potentiam, etc., Cic. Off. 1, 3, 9: mutandis facultatibus et commodis, id. ib. 2, 4, 15: facultates commodorum praetermittere, id. Att. 1, 17, 5: me tuae facultates sustinent, id. Q. Fr. 1, 3, 7: videndum ne major benignitas sit quam facultates, id. Off. 1, 14, 42: facultates ad largiendum magnas comparasse, Caes. B. G. 1, 18, 4: facultates patrimonii nostri aliis relinquemus, Quint. 6 praef. § 16: Gaius attritis facultatibus urbe cessit, Suet. Galb. 3: modicus facultatibus, Plin. Ep. 6, 32, 2 et saep.: Tantas videri Italiae facultates, ut, etc., supplies, resources, Caes. B. G. 6, 1, 3; with copia, id. B. C. 1, 49, 2: ministrare alicui de facultatibus suis, Vulg. Luc. 8, 3: qui facultates suas suspectas habet, i. e. doubts his own solvency, Gai. Inst. 2, 154.