κτίζω

English (LSJ)

Emp.23.6, etc.: fut. -ίσω A.Ch.1060: aor.

   A ἔκτῐσα Od.11.263, etc.; poet. ἔκτισσα Pi.P.1.62, A.Pers.289 (lyr.), κτίσσα Il.20.216, κτίσα Pi.P.5.89: pf. ἔκτῐκα Lyr.Alex.Adesp.1.8, D.S.7.5, 15.13:— Med., poet.aor. ἐκτίσσατο Pi.O.10(11).25, Fr.1.4 (ἐκτής- codd.):— Pass., fut. κτισθήσομαι Str.Chr.5.38, D.H.1.56: aor. ἐκτίσθην Th.1.12, etc.: pf. ἔκτισμαι Hdt.4.46, Hp.Art.45, E.Fr.360.9:—people a country, build houses and cities in it, κτίσσε δὲ Δαρδανίην Il.l.c.; κ. χώρην, νῆσον, Hdt.1.149, 3.49.    2 of a city, found, build, Θήβης ἕδος ἔκτισαν Od.l.c., cf. Hdt.1.167, 168, Th.6.4, PCair.Zen.169 (iii B.C.); ἀποικίαν A.Pr.815:—Pass., to be founded, Σμύρνην τὴν ἀπὸ Κολοφῶνος κτισθεῖσαν founded by emigrants from Colophon, Hdt.1.16, cf.7.153, 8.62; μήτε ἄστεα μήτε τείχεα ἐκτισμένα no fixed cities or walls, Id.4.46; -ομένη πόλις Phld.Rh.2.155 S.    3 κ. ἄλσος plant a grove, Pi.P.5.89; βωμόν set up an altar, Id.O.7.42; ἑορτάν, ἀγῶνα, found, establish it, ib.6.69, 10(11).25 (Med.); τὸν Κύρνον . . κτίσαι, ἥρων ἐόντα establish his worship, Hdt.1.167; δαῖτάς τινι A.Ch.484 (Pass.); τάφον τινί S.Ant.1101; αἵρεσιν Phld.Rh.1.77 S.; σύνοδον IG22.1343.12 (i B.C.).    4 produce, create, bring into being, γόνῳ τινά A.Supp.172 (lyr.); bring about, τελευτήν ib.140 (lyr.), cf. Ch.441 (lyr.); ὁ τὴν φιλίην ἐκτικώς Lyr.Alex.Adesp. l.c.; of painters, δένδρεα . . καὶ ἀνέρας ἠδὲ γυναῖκας Emp.l.c.; ἵπποισι τὸν χαλινὸν κτίσας having invented it, S.OC715 (lyr.).    5 make so and so, ἐλεύθερον κ. τινά A.Ch.1060; ἔνθεον κτίσας φρένα Id.Eu.17, cf. 714; ποτανὰν εἴ σέ τις θεῶν κτίσαι E. Supp.620 (lyr.), cf. A.Pers.289 (lyr.).    6 perpetrate a deed, S.Tr. 898. (Cf. Skt. kséti 'reside', k[snull ]itís ( = κτίσις) 'habitation'.)

German (Pape)

[Seite 1519] perf. κεκτικέναι D. Sic. fr. 19, aber ἔκτισμαι Eur. fr. Erechth. 17, 9; ein Land bebauen, bewohnbar machen, mit Ansiedlern bevölkern; κτίσσε δὲ Δαρδανίην Il. 20, 216; χώρην, νῆσον, Her. 1, 149. 4, 178; – bes. eine Stadt gründen; οἳ πρῶτοι Θήβης ἕδος ἔκτισαν Od. 11, 262; πόλιν ἔκτισσεν Pind. P. 1, 62; ἀποικίαν Aesch. Prom. 817; πόλιν Her. 1, 168; Thuc. 1, 7; Plat. Prot. 322 b; Isocr. 4, 35; Folgde; – auch βωμὸν θεᾷ, Pind. Ol. 7, 42; – übh. gründen, einrichten, ἄλσεα P. 5, 89, ἑορτὰν καὶ τεθμὸν ἀέθλων Ol. 6, 69; τάφον τινί Soph. Ant. 1088, ἵπποισι τὸν ἀκεστῆρα χαλινὸν πρώταισι ταῖσδε κτίσας ἀγυιαῖς, d. i. er erfand ihn, O. C. 719; – bei den Tragg., bes. Aesch. auch = hervorbringen, machen; παῖδα, τὸν αὐτός ποτ' ἔκτισεν γόνῳ, das Kind, das er selbst erzeugt, Aesch. Suppl. 163, vgl. 1053; οὕτω γὰρ ἄν σοι δαῖτες ἔννομοι βροτῶν κτιζοίατο Ch. 477; ἐλεύθερόν σε τῶνδε πημάτων κτίσει 1056, wird dich von diesem Leide befreien, u. öfter; καὶ ταῦτ' ἔτλη χεὶρ γυναικεία κτίσαι, dies auszuführen, dies zu thun, Soph. Tr. 894; ποτανὰν εἴ σέ τις θεῶν κτίσαι Eur. Suppl. 620. – S. κτίλος u. κτίμενος.