tutor

English > Greek (Woodhouse)

subs.

P. and V. παιδαγωγός, ὁ.

Teacher: P. and V. διδάσκαλος, ὁ.

Guardian: Ar. and P. ἐπίτροπος, ὁ.

Latin > English (Lewis & Short)

tūtor: ātus (
I inf. parag. tutarier, Plaut. Mil. 2, 3, 41), 1, v. dep. a. tueor, to watch, guard, keep, protect, defend.
I Lit. (class.; syn. tueor): tutatus est domum, Plaut. Am. 1, 1, 196: rem eri (servus), id. Men. 5, 6, 4: rem parentum, id. Merc. 5, 1, 6: res Italas armis, Hor. Ep. 2, 1, 2: genae ab inferiore parte tutantur (oculos), Cic. N. D. 2, 57, 143: egregiis muris situque naturali urbem tutantes, Liv. 5, 2, 6: cum Volsci vallo se tutarentur, id. 3, 22, 5: religione sese tutabatur, Tac. A. 1, 39: rem publicam, Cic. Rep. 6, 13, 13; id. Phil. 4, 1, 2: provincias, id. Imp. Pomp. 6, 14: serves Tuterisque tuo fidentem praesidio, Hor. Ep. 1, 18, 81; 2, 1, 171: quas (spes) necesse est et virtute et innocentiā tutari, Sall. J. 85, 4: natura arbores cortice a frigoribus et calore tutata est, Plin. 7, praef. § 2: quibus (viribus) ab irā Romanorum vestra tutaremini, Liv. 6, 26, 1: a proximorum insidiis salutem, Val. Ant. ap. Gell. 3, 8, 3: locorum ingenio sese contra imbelles regis copias tutabatur, Tac. A. 6, 41: adversus multitudinem hostium, Liv. 21, 25, 14: ut suae quisque partis tutandae reus sit, responsible for its safety, id. 25, 30, 5.— *
II Transf., to ward off, avert an evil: ipse praesentem inopiam quibus poterat subsidiis tutabatur, Caes. B. C. 1, 52.!*? Act. collat. form tūto, āre, to watch, defend, guard, etc.: tuos qui celsos terminos tutant, Naev. ap. Non. 476, 10; Pac. ib. 13; Pompon. ib. 12; Plaut. Merc. 5, 2, 24.—
   2    tūtor, āri, in pass. signif.: patria et prognati tutantur et servantur, Plaut. Am. 2, 2, 20: hunc per vos tutari conservarique cupiunt, Cic. Sull. 21, 61: tutata possessio, Symm. Ep. 9, 11.
tūtor: ōris, m. tueor,
I a watcher, protector, defender.
I In gen. (so very rare; not in Cic.; syn. defensor): et te, pater Silvane, tutor finium, Hor. Epod. 2, 22: tutorem imperii agere, Suet. Tit. 6: Bacchi, i. e. Priapus, Petr. 133.—
II In partic.
   A Jurid. t. t., a guardian, tutor, of minors, women, insane persons, etc. (prop. of the person; cf. curator, of the estate), Just. Inst. 1, 14, 4; Dig. 26, 1, 18 sq.; 26, 2, 12, § 14.—With esse and dat.: tutor sum liberis (Triarii), Cic. Att. 12, 28, 3: a pupillo Heio, cui C. Marcellus tutor est, id. Verr. 2, 4, 17, § 37: nemo illum tutorem umquam liberis suis scripsit, id. Clu. 14, 41.—With gen.: cum pupilli Malleoli tutor esset, Cic. Verr. 2, 1, 36, § 90: is casu pupilli Junii tutor erat, id. ib. 2, 1, 50, § 132; 2, 1, 51, § 135; 2, 1, 53, § 139: qui tutor Philippi erat, Liv. 40, 54, 4; cf. also Cic. Caecin. 25, 72; id. de Or. 1, 53, 228; id. Mur. 12, 27; Plaut. Aul. 3, 2, 16; 3, 5, 14; Liv. 39, 9, 7.—Trop.: orbae eloquentiae quasi tutores relicti sumus, Cic. Brut. 96, 330; cf.: quasi tutor et procurator rei publicae, id. Rep. 2, 29, 51; Ov. Tr. 3, 14, 16.—
   B Tūtor, the title of a mimic play, Cic. de Or. 2, 64, 259.

Latin > French (Gaffiot 2016)

(1) tūtor,¹⁰ ātus sum, ārī (tueor), tr.,
1 veiller sur, couvrir de sa protection, garder, défendre, sauvegarder, garantir : Cic. Pomp. 14 ; Rep. 6, 13 ; Nat. 2, 143 ; urbem muris Liv. 5, 2, 6 ; se vallo Liv. 3, 22, 5, protéger une ville par des murailles, assurer sa défense par une palissade, cf. Cic. Phil. 4, 2 ; Sall. J. 85, 4 || ab aliqua re, protéger contre qqch. : V. Ant. d. Gell. 3, 8, 3 ; Liv. 6, 21, 1 ; Plin. præf. 2 ; adversus aliquid, contre qqch. : Liv. 21, 25, 4 ; 42, 23, 6 ; contra aliquid Tac. Ann. 6, 41
2 se préserver de, se protéger contre, chercher à écarter : inopiam Cæs. C. 1, 52, 4, combattre la disette, subvenir à la disette.
(2) tūtŏr,¹⁰ ōris, m. (tueor),
1 défenseur, protecteur, gardien : Hor. Epo. 2, 22 ; Suet. Tit. 6
2 tuteur, curateur : tutorem esse alicui Cic. Verr. 2, 4, 37 ; Att. 12, 28, 3 ; alicujus Cic. Verr. 2, 1, 90 ; Mur. 27, etc., être tuteur de qqn ; tutorem aliquem liberis suis scribere Cic. Clu. 41, instituer qqn tuteur de ses enfants ; instituere Cic. de Or. 1, 228 ; [fig.] Cic. Br. 330 ; Rep. 2, 51.

Latin > German (Georges)

(1) tūtor¹, ātus sum, ārī (Intens. v. tueor), I) sicherstellen, schützen, decken, behaupten, domum, Plaut. u. Verg.: regnum, Sall.: oculos ab (an) inferiore parte (v. den Wangen), Cic.: ut eos, quos tutari debeant, desertos esse patiantur, Cic.: nunc de saeptis, quae tutandi causā fundi fiant, dicam, Varro: Plautus partes tutatur amantis, behauptet sich in usw., Plaut. – m. Abl. (durch), urbem muris, Liv.: se vallo, Liv.: spem virtute, Sall. – mit ab (vor, gegen) u. Abl., a proximorum insidiis salutem, Val. Ant. fr. bei Gell. 3, 8, 3: vera arma verasque vires, quibus ab ira Romanorum vestra tutaremini, invenistis, Liv. 6, 26, 1: natura truncos arboresque cortice a frigoribus et calore tutata est, Plin. nat. hist. 7. praef. § 2. – m. adversus od. contra u. Akk., se munimento ad tempus adversus crescentem in dies multitudinem hostium, Liv. 21, 25, 14: adver us iniusta arma pio iustoque se bello, Liv. 42, 23, 6: locorum ingenio sese contra imbelles regis copias, Tac. ann. 6, 41. – II) sich gegen etw. sichern, etw. abzuwenden suchen, pericula, Sall.: inopiam, Caes.: famem, Calp. – / Parag. Infin. tutarier, Plaut. mil. 312.
(2) tūtor², ōris, m. (zsgz. aus tuitor, v. tueor), I) der Beschützer, finium, Hor.: religionum, Cic. – II) insbes.: 1) der Vormund, der Kurator der Minderjährigen, der Frauen u. Geistesschwachen, a) eig.: alqm tutorem (als V.) instituere, Cic.: destinare alqm alci tutorem, Curt.: tutorem instituere filiorum orbitati, Cic.: tutores constituere, Iustin.: dare alci tutorem, Iustin. u. Eutr.: dare alqm tutorem (als V.) Helvidiae filiae, Plin. ep.: scribere alqm tutorem liberis suis, Cic.: tutorem esse alcis u. alci, Cic.: non regem, sed tutorem pupilli agere, Iustin.: tutorem a consulibus petere, Liv.: mulieres in tutorum potestate esse, Cic. – v. Frauen, feminae tutores (als V.) dari non possunt, Nerat. dig. 26, 1, 18. – b) bildl.: eloquentiae quasi tutores, Cic.: res publica non solum parentibus... verum etiam tutoribus annuis esset orbata, Cic. – 2) der Hüter der Herde, Moeris pastor quoque et tutor, Schol. Bern. Verg. ecl. 8, 96.