φαντασία

English (LSJ)

ἡ, verbal noun of φαντάζομαι and (in sense) of φαίνομαι,

   A appearing, appearance, = τὸ φαίνεσθαι, πάντες ἐφίενται τοῦ φαινομένου ἀγαθοῦ, τῆς δὲ φ. οὐ κύριοι do not control the appearing, Arist.EN 1114a32; usu. with less verbal force, appearance, presentation to consciousness, whether immediate or in memory, whether true or illusory, φαίνεται μὲν ὁ ἥλιος ποδιαῖος, ἀντίφησι δὲ πολλάκις ἕτερόν τι πρὸς τὴν φ. Id.Insomn.460b19; ἡ τοῦ γάλακτος φ. the appearance of the milky way, Id.Mete.339a35; ἡ τοῦ προσώπου φ. Phld.Acad.Ind. p.50 M.; esp. of visual images, ἐπεὶ ἡ ὄψις μάλιστα αἴσθησίς ἐστι, καὶ τὸ ὄνομα ἀπὸ τοῦ φάους εἴληφεν [ἡ φ.] Arist. de An.429a2; κατοπτρικὴ φ. image reflected in a mirror, Placit.3.1.2; also of other sense=perceptions, φ. καὶ αἴσθησις ταὐτὸν ἔν τε θερμοῖς καὶ πᾶσι τοῖς τοιούτοις appearance is the same as perception, whether we are talking of hot things or of anything else like them, Pl.Tht.152c, cf. Chrysipp.Stoic.2.21; ταῦτα ἔστι μέν τι, ἀλλ' οὐχ ὧν ἐμποιεῖ τὴν φ. Arist.Metaph.1024b24; ἡ φ. ἐστὶν αἴσθησίς τις ἀσθενής . . κἂν τῷ ἐλπίζοντι ἀκολουθοῖ ἂν φ. τις οὗ ἐλπίζει Id.Rh.1370a28; αἱ [αἰσθήσεις] ἀληθεῖς ἀεί, αἱ δὲ φ. γίνονται αἱ πλείους ψευδεῖς Id.de An.428a12; φ. ἀληθεῖς ἁπάσας Epicur.Fr.254; ἀπελθόντων τῶν αἰσθητῶν ἔνεισιν αἱ αἰσθήσεις καὶ φ. ἐν τοῖς αἰσθητηρίοις Arist. de An.425b25; διὰ τὸ ἐμμένειν [τὰς φ.] καὶ ὁμοίας εἶναι ταῖς αἰσθήσεσι ib.429a5; τῆς αἰσθήσεως ἀλλοιουμένης ἐξ ἧς γίνεσθαι τὴν φ. Thphr.Sens.63; ἐλέγχειν τὰς ἀλλήλων φ. καὶ δόξας Pl.Tht.161e; freq. in later Philos. esp. in meaning psychic image, Epicur.Ep.1p.12U., S.E.M.7.152, M.Ant.4.24, al.; defined as τύπωσις ἐν ψυχῇ Chrysipp.Stoic.2.23; φ. καταληπτική Zeno Stoic. 1.17, etc.; [φ. κ.] ἢν κριτήριον εἶναι τῶν πραγμάτων φασί, τὴν γιγνομένην ἀπὸ ὑπάρχοντος κατ' αὐτὸ τὸ ὑπάρχον ἐναπεσφραγισμένην Stoic. 2.21, cf. 26, al.; διανοητικαὶ φ. mental images, Cic.Fam.15.16.1; νυκτεριναὶ φ. Phlp. in de An.486.13, cf. Gp.12.17.15; apparition, Arist.Mir.846a37.    b less scientifically, appearance, ἐμποιοῦντα τὴν φ. (sc. τοῦ ἐλέγχειν) Id.SE165b25; τὸ παράδοξον τῆς τῶν ζῴων φ. Plb. 3.53.8, cf. 5.48.9, App.BC4.102, Hann.15; κατὰ τὴν πρώτην φ. Plb.11.27.7; συναύξειν τὴν φ. [τῆς νίκης] Id.16.8.3; δουλεύοντες τῇ τῶν ἐκτὸς φ. Id.30.19.4; φ. ποιεῖν καὶ προσδοκίαν Id.18.10.7, cf. 14.2.4; ζῷα . . μέχρι φ. φαινόμενα (in a conjuring trick) Cels. ap. OrigenesCels.1.68; κατὰ τὴν πρόχειρον οὑτωσὶ φ. Gal.6.105, cf. 15.17,115, 19.206; τῶν ἀπεπτούντων ἐνίοις φ. . . γίνονται Id.18(2).73, cf. 71, al.    2 imagination, i.e. the re-presentation of appearances or images, primarily derived from sensation (cf. αἴσθησις 11), ὅταν μὴ καθ' αὑτὸ ἀλλὰ δι' αἰσθήσεως παρῇ τινι τὸ τοιοῦτον αὖ πάθος (sc. δόξα) ἆρ' οἷόν τε ὀρθῶς εἰπεῖν ἕτερόν τι πλὴν φ.; . . φαίνεται δὲ ὃ λέγομεν (i.e. φαντασία) σύμμειξις αἰσθήσεως καὶ δόξης Pl.Sph.264a, 264b; οὐδὲ δόξα μετ' αἰσθήσεως οὐδὲ δι' αἰσθήσεως οὐδὲ συμπλοκὴ δόξης καὶ αἰσθήσεως φ. ἂν εἴη Arist. de An. 428a26; ἡ φ. καθ' ἣν λέγομεν φάντασμά τι ἡμῖν γίγνεσθαι ib.428a1; ἔστι δὲ φ. ἡ ὑπὸ τῆς κατ' ἐνέργειαν αἰσθήσεως γινομένη κίνησις Id.Insomn.459a17, cf. de An.429a1; εἰ ἔστι καὶ τοῦτο [τὸ νοεῖν] φ. τις ἢ μὴ ἄνευ φ. ib.403a8; c. gen., μέλλοντος κακοῦ Id.Rh.1382a21, cf. 1370a30, b33, al.; αἰσχροῦ φ. Cic.Att.9.6.5; also περὶ ἀδοξίας φ. ἐστὶν ἡ αἰσχύνη Arist.Rh.1384a23; γίγνεται ἑκάστῳ φ. ὅτι τοιοῦτός [ἐστι] ib.1371a9; ἡ κατὰ τὴν σύλληψιν φ. τῆς γυναικός Placit.5.12.2, cf. Sor.1.39 (pl.); τὰ πρὸς τὴν φ. χρώματα colours as judged by the φ., apparent colours, Placit.1.15.8; φωτίζεσθαι πρὸς τὴν φ. ib.2.28.6.    b in Aristotle, faculty of imagination, both presentative and representative, opp. αἴσθησις, [φ.] οὐκ ἔστιν αἴσθησις Arist.de An. 428a5; opp. δόξα, because πίστις is absent, ib.22, 24; opp. ἐπιστήμη, νοῦς, διάνοια, οὐδὲ [φ.] τῶν ἀεὶ ἀληθευόντων οὐδεμία ἔσται, οἷον ἐπιστήμη ἢ νοῦς ib.428a17; φ. ἕτερον καὶ αἰσθήσεως καὶ διανοίας· αὐτή τε οὐ γίγνεται ἄνευ αἰσθήσεως καὶ ἄνευ ταύτης οὐκ ἔστιν ὑπόληψις ib.427b14; φ. γίνεται ἢ διὰ νοήσεως ἢ δι' αἰσθήσεως Id.MA702a19; ὀρεκτικὸν [τὸ ζῷον] οὐκ ἄνευ φ., φ. δὲ πᾶσα ἢ λογιστικὴ ἢ αἰσθητική Id.de An.433b28.    c creative imagination, φ. σοφωτέρα μιμήσεως δημιουργός Philostr.VA6.19.    3 the use of imagery in literature, τεθορύβηται ταῖς φ. μᾶλλον ἢ δεδείνωται Longin.3.1; ἡ ῥητορικὴ φ. Id.15.2; ἀπὸ τοῦ ἀποδεικτικοῦ περιελκόμεθα εἰς τὸ κατὰ φαντασίαν ἐκπληκτικόν Id.15.11; αἱ ποιητικαὶ φ. Plu.2.759c; ἐς τὰς φ. τῶν λεγομένων τῷ σχήματι τοῦ σώματος συνεφέροντο App.Pun.134, cf. Hisp.26, Syr.40.    4 prestige, reputation, μεγάλην ἐφείλκετο φ. ὡς μόνος εἰδὼς τί λέγει Plb.22.9.12, cf. 24.7.2, 24.11.5, Fr.233; ἐκ τοῦ τοὺς ἄλλους ἐλέγχειν φ. ἀπενέγκασθαι προαιρούμενος Hipparch.1.1.6; parade, ostentation, ποιέειν μηδὲν περιέργως μηδὲ μετὰ φαντασίης Hp.Decent.7, cf. Plb.15.25.22, 16.21.1, 31.26.6, Posidon.36 J., D.S.12.83, Vett.Val.38.26, al.; ἡ ἐφήμερος τῆς ἀρχῆς φ. Sopat. ap. Stob.4.5.55; μετὰ πολλῆς φ. Act.Ap. 25.23, cf. D.L.4.53.

German (Pape)

[Seite 1254] ἡ, 1) das Sichtbarmachen, Zeigen, bes. das Ausstellen zur Schau, zum Prunke, das Prahlen. – 2) intrans., das Sichtbarwerden, Erscheinen, νεῶν App. B. C. 4, 102; – der Anblick, das Aussehen, Pol. 1, 37, 5 u. oft; auch das Aufsehen, das Einer durch sein prunkendes Erscheinen macht, Rufin. 37 (V, 27); dah. ἡ κατὰ τὴν εὐγένειαν φαντασία Pol. 32, 12, 6, der Glanz der Geburt, u. öfter; φαντασίας ἕνεκα D. Sic. 12, 83; vgl. Posidon. bei Ath. 212 a. – 3) der Zustand der Seele, wenn sie Sinneneindrücke empfängt, καὶ αἴσθησις Plat. Theaet. 152 c; bei den Stoikern die Vorstellung, sowohl das Vorgestellte (τὸ φανταστόν), als die Vorstellungskraft (τὸ φανταστικόν), S. Emp. oft. – Besonders die Kraft der Seele, sich Dinge als wirklich od. gegenwärtig vorzustellen, die nur in der Einbildung vorhanden od. abwesend sind, Einbildungskraft, Phantasie, S. Emp. pyrrh. 3, 241 u. A. – Aber auch ein Bild der Phantasie, eine Einbildung, καὶ δόξα Plat. Soph. 263 d; Theaet. 161 c. – Verlangen, Gelüst nach abwesenden Dingen, Sp.

Greek (Liddell-Scott)

φαντᾰσία: ἡ, τὸ ἐξωτερικὸν φαινόμενον πράγματός τινος, ἐπίδειξις, Πολύβ. 32. 12, 6, Ποσειδώνιος παρ’ Ἀθην. 212C. ΙΙ ὡς φιλοσοφικὸς ὅρος, ἡ δύναμις δι’ ἧς ἔννοιά τις γίνεται φανερὰ (φαίνεται.) εἰς τὸν νοῦν (ὅτε τὸ οὕτω παρουσιαζόμενον εἰς τὸν νοῦν καλεῖται φάντασμα)· εἶναι δὲ κατὰ τὸν Πλάτωνα δόξα παρουσιαζομένη εἰς τὸ πνεῦμα οὐχὶ ἁπλῶς ἀλλὰ διὰ τῆς αἰσθήσεως, Σοφιστ. 264Α· ἐν ᾧ ὁ Ἀριστ. ὁρίζει αὐτὴν ὡς κίνησιν τοῦ νοῦ παραγομένην διὰ τῆς αἰσθήσεως, περὶ Ψυχ. 3. 3 20. ἢ χαλαρώτερον ὡς αἴσθησίν τινα ἀσθενῆ, ὁποίαν προσδοκᾷ τις ἢ ἀναμιμνήσκεται, κατ’ ἀντίθεσιν πρὸς τὴν ζωηρὰν ἐντύπωσιν τὴν ἐκ τῶν παρόντων πραγμάτων, Ρητ. 1. 11, 6· ἀποδίδει δὲ τὴν δύναμιν ταύτην εἰς τὰ ζῷα, ἅπερ ζῶσι ταῖς φαντασίαις καὶ ταῖς μνήμαις, Μετά τὰ Φυσικ. 1, 1, 3, πρβλ. περὶ Ψυχ. 3. 3. 13. 2) ἀντικειμενικῶς, σχεδὸν ὡς τὸ φάντασμα, παράστασις, ἢ ἐντύπωσις εἰς τὸν νοῦν τινος, ἴνδαλμα, τὸ τοῦ Κικέρωνος vi??m, (τὸ δὲ ἀντικείμενον ἐξ οὗ ἡ ἐντύπωσις λέγεται τὸ φανταστόν, καὶ τὸ φανταστικόν, ἡ κατάστασις τοῦ νοῦ ἡ γινομένη ἐκ τῶν φανταστῶν, Πλούτ. 2. 900D, Ε), φαντασίαι καὶ δόξαι Πλάτ. Θεαίτ. 161Ε, πρβλ. 152C, Σοφιστ. 263D· ― ἡ λέξις ἦν ἐν πολλῇ χρήσει, παρὰ τοῖς Στωϊκοῖς, πρβλ. Χρύσιππ. παρὰ Πλουτ. 2. 1046F, 1055F κἑξ.· καὶ εἰσήχθη εἰς τὴν Λατινικὴν ὑπὸ τοῦ Κικέρωνος, Πλουτ. Κικ. 40.

French (Bailly abrégé)

ας (ἡ) :
I. apparition de choses extraordinaires ou qui font illusion, vision;
II. spectacle, coup d’œil, aspect particul. de choses extraordinaires et propres à frapper l’imagination ; étalage, montre, ostentation;
III. action de se figurer par l’imagination, d’où
1 image qui s’offre à l’esprit, idée;
2 faculté de se représenter par l’esprit, imagination ; ARSTT représentation.
Étymologie: φαντάζω.

English (Strong)

from a derivative of φαντάζω; (properly abstract) a (vain) show ("fantasy"): pomp.