βασίλειος

English (LSJ)

ον, also α, ον A.Pers.589, IG12.115; Ion. and Aeol. βᾰσιλ-ήϊος, η, ον, also βᾰσιλ-ῇος Melinnoap.Stob.3.7.12, Hymn.Is.138:—

   A royal, δεινὸν δὲ γένος βασιλήϊόν ἐστι κτείνειν Od.16.401; ὁ β. θρόνος Hdt.1.14, etc.; used by Trag. in lyr., β. οἶκοι, μέλαθρα, A.Ag.157, Ch.343; ἰσχύς, τιάρα, Id.Pers.589,661; νόστος ὁ β. the king's return, ib.8; τοῖς β. νόμοις S.Ant.382; cf. πῆχυς.    2 of the archon βασιλεύς, ἡ β. στοά IG12.115, Arist.Ath.7.1, Paus.1.3.1 (also of the basilica of Herod at Jerusalem, J.AJ15.11.5).    3 'royal', i.e.choice, μύρον Sapph.Supp.23.19, Crates Com.2; cf. βασίλεια· γένος ἰσχάδων, Hsch.    4 Ἄρτεμις βασιληΐη, divinity in Thrace, Hdt.4.33.

German (Pape)

[Seite 436] ον, βασιλεία z. B. ἰσχύς Aesch. Pers. 589; Paus. 3, 1, 5 Lesart der codd.; ion. u. ep. βασιλήϊος, Her. βασιληΐη πόλις 7, 209; königlich, fürstlich; γένος βασιλήιον, ἅπαξ εἰρημ., Od. 16, 401; θρόνος Her. 1, 14 u. sonst überall; ἡ βασίλειος στοά Ar. Eccl. 685, die Säulenhalle, wo der Archon βασιλεύς Gericht hält, auch der Areopag sich versammelt, Dem. 25, 23, nach B. A. 229 von Ζεὺς βασιλεύς benannt. Das neutr. als subst. gew. a) τὰ βασίλεια, königliche Wohnung, Palast, Residenz, schon Her. 1, 30 βασιλήϊα, u. öfter; Ar. Ach. 80; Plat. Crit. 115 c; Xen. oft, der auch den sing. so häufig braucht, Cyr. 2, 4, 3. 7, 5, 25; Pol. 3, 15; D. Sic. 20, 24. – b) τὸ βασίλειον. königlicher Schatz, Her. 2, 149 u. Sp. – c) das Diadem, Plut. Is. et Os. 19; bei Sp. = βασιλεία, z. B. Plut. Agis 11.

Greek (Liddell-Scott)

βᾰσίλειος: -ον, καὶ α,ον, Αἰσχύλ. Πέρσ. 589· Ἰων. -ή ïος,η,ον,Αἰολ. βασιλῆος Μελιννὼ παρὰ Στοβ. 87..23,Ἐπιγρ.Ἀνδρ.ἐν Ἑλλ. Ἐπιγράμ. 1028.48· -τοῦ βασιλέως,βασιλικός, δεινὸν δὲ γένος βασιλήïον ἐστι κτείνειν Ὀδ.II.401· ὁ β. θρόνος Ἡρόδ.1.14,κτλ.· β. οἶκοι, μέλαθρα Αἰσχύλ. Ἀγ. 156,Χο.343· ἰσχύς,τιάρα ὁ αὐτ. Πέρσ. 589,663· νόστος ὁ β. , τοῦ βασιλέως ἡ ἐπιστροφή, αὐτόθι 8· τοῖς β. νόμοις Σοφ. Ἀντ. 382· -πρβλ. πῆχυς V,στοά ΙΙ.2.2) ὁ ἀνήκων εἰς τὸν ἄρχοντα βασιλέα, ἡ β. στοά,ἴδε στοά.

French (Bailly abrégé)

ος ou α, ον :
I. de roi, royal ; τὸ βασίλειον :
1 demeure ou résidence royale;
2 trésor royal;
3 insigne de la royauté, diadème;
II. de l’archonte-roi, à Athènes.
Étymologie: βασιλεύς.

Spanish (DGE)

-ον

• Alolema(s): jón. y eol. -ήϊος Il.18.550, Od.16.401, Hdt.1.14, Sapph.94.20, Alc.130a.15, 350.5; -ῇος Melinno SHell.541.6, Hymn.Is.138 (Andros)

• Grafía: graf. βασίλαιν por -ειον SEG 14.849 (Alejandría II d.C.)

• Prosodia: [-σῐ-]

• Morfología: [fem. -α A.Pers.589, E.El.187, IG 1³.104.8 (V a.C.)]
I adj.
1 propio del rey, real τέμενος Il.l.c., γένος Od.l.c., Th.1.132, D.59.98, τεῖχος βασιλήϊον muralla del palacio Alc.l.c., οἶκοι A.A.157, cf. Ch.343, E.Med.960, Hel.70, θρόνος Hdt.l.c., τιήρα A.Pers.8, βασίλειοι νόμοι órdenes del rey S.Ant.382, δεξιὰ β. Plu.Alex.30
•tb. del emperador φροντίδες Philostr.VS 490
•propio del reino, del imperio ἡ β. δύναμις el ejército imperial Plb.31.2.11, ref. a la ciu. de Roma κῦδος βασιλῇον gloria imperial e.d. de ser un imperio Melinno l.c., θεοὶ γενέθλιοι καὶ βασίλειοι Plu.Alex.30, δικασταὶ βασίλειοι jueces reales entre los persas intérpretes de las leyes patrias Hdt.3.31, cf. Hsch.
•en Atenas del arconte rey ἡ στοὰ ἡ βασιλεία el pórtico real en el ágora IG l.c., D.25.23, Arist.Ath.7.1, Paus.1.3.1, Harp., Hsch.
•ref. a Cristo como rey τὸ βασίλειον σῶμα Χριστοῦ Const.App.6.30.2.
2 fig. real e.d. escogido n. de un tipo de ungüento μύρον βασιλήϊον Sapph.l.c., γλυκύτατον δ' ὦζε βασιλείου μύρου Crates Com.2, εὐδόκιμον τὸ βασίλειον μύρον Poll.6.105, cf. como subst. βασίλειον· εἶδος μύρου Hsch., en lat. regale unguentum Plin.HN 13.18, basilium, CIL 13.10021.100, 180, en metrología ὁ β. πῆχυς el codo real mayor que el ordinario ὁ δὲ β. πῆχυς τοῦ μετρίου ἐστὶ πήχεος μέζων τρισὶ δακτύλοισι Hdt.1.178, cf. Alc.350.5, Hdt.7.117, οἱ βασίληιοι Σκύθαι los escitas reales definidos como οἱ ἄριστοι, de una de las tribus que sojuzga a las otras, cf. τὰ βασίληια (sc. χωρία) los territorios reales donde habita dicha tribu, Hdt.4.20, cf. Iv.
II subst. τὸ βασίλειον
1 residencia real, palacio τοῦ τείχους τοῦ βασιληίου Charo Lamps.10, cf. Isoc.9.30, 32, más frec. en plu. ἀπικόμενος δὲ ἐξεινίζετο ἐν τοῖσι βασιλείοισι Hdt.1.30, κατακλεισάμενος ἐν τοῖς βασιλείοις X.Cyr.7.2.5, cf. Hdt.1.178, Pl.Criti.115c, 116a, c, X.An.1.2.23, Arist.Oec.1352^a11, Plb.10.10.9, 27.7, 9, Eu.Luc.7.25, Socr.Sch.HE 3.13.1, καὶ ἔτι νῦν ἔτι βασίλεια καλεῖται Κρόκωνος lugar que hoy día todavía se llama palacio de Crocón Paus.1.38.2
•en un campamento tienda del rey X.Cyr.2.4.3.
2 sede, capital del reino o imperio de ciu. πόλις ... βασίλειον ἦν Καρχηδονίων Plb.3.15.3, ἧκεν εἰς Σοῦσα τὸ β. D.S.19.18, τὸ β. καὶ μητρόπολις τῶν Αἰθιόπων Str.1.2.25, cf. Plb.10.27.5.
3 tesoro real, arcas reales ἐς τὸ β. καταβάλλει ... τάλαντον ἀργυρίου Hdt.2.149, τὰ μὲν βασίλεια χρημάτων κενά Isoc.3.31.
4 corona, diadema real esp. en Egipto tocado real llevado por faraones y dioses ἀποσπάσαι τῆς κεφαλῆς τὸ β. ref. a Horus e Isis, Plu.2.358d, cf. OGI 90.45 (Roseta II a.C.), ID 1442.A.45 (II a.C.), Porph.Fig.10, Horap.1.11, 15, ref. a Alejandro νικήσας δὲ ἀναλαμβάνει τὸ β. Ps.Callisth.2.7B, tb. entre los judíos ἔλαβον τὸ β. τὸ ἐπὶ τὴν κεφαλήν LXX 2Re.1.10
•de ahí en el sent. de atributo real o corona como signo y símbolo de la soberanía Ζεὺς ... τὸ β. αὐτῇ (ἀλώπεκι) τῶν ἀλόγων ζῴων ἐνεχείρισε Aesop.109.1
•fig. τὸ β. τῆς εὐπρεπείας la corona e.d. el reino de la belleza LXX Sap.5.16.
5 efigie del rey en un disco τὸ βασίλαιν ἀνέθηκεν SEG l.c., cf. βασίλεια II.
6 bot.
a) orzaga, salado, Atriplex halimus L., Ps.Dsc.1.91;
b) alhelí blanco, a. encarnado, Matthiola incana L. R.Br., Ps.Dsc.3.123;
c) n. de una clase de higos reales (cf. I 2), Philemo en Ath.76f, Hsch., cf. ἰσχάδες βασίλεως Poll.6.81.
III Βασίλεια, τά Fiestas o Juegos reales
1 celebrados en honor de Zeus Basileo en Lebadea de Beocia IG 7.552 (IV a.C.), 1711 (IV a.C.), 4.428 (III a.C.), IM 132a.5 (I a.C.), Sch.Pi.O.7.153e, 154, en Alejandría de Egipto IG 2².3779.19 (III a.C.), en un nomo no identificado de Egipto SEG 27.1114.4 (III a.C.), PHal.1.263 (III a.C.), en Macedonia IG 2².3779.17 (III a.C.), en Misia OGI 268.6 (Nacrasa III/II a.C.).
2 festival para conmemorar la llegada al trono de la dinastía ptolemaica PCair.Zen.707.16 (III a.C.).
IV οἱ Βασίλειοι
1 v. I 2.
2 los Reales n. de mil jóvenes guerreros que por orden de Alejandro Magno servían en Egipto, Sud., v. Βασίλειος.

English (Abbott-Smith)

βασίλειος, -ον (also -α, -ον; < βασιλεύς), [in LXX; Ex 19:6, De 3:10 (מַמְלָכָה), Ex 23:22, Wi 18:15, III Mac 3:28, IV Mac 3:8*;]
royal: I Pe 2:9 (LXX) (v. Hort, in l.).†

English (Strong)

from βασιλεύς; kingly (in nature): royal.

English (Thayer)

(rarely βασιλεία), βασίλειον, royal, kingly, regal: τό βασίλειον (Xenophon, Cyril 2,4, 3; Sept.; Josephus, Antiquities 6,12, 4), and much more often (from Herodotus 1,30 down) in plural τά βασιλεία (the Sept. the royal palace: A. V. "kings courts).

Greek Monolingual

βασίλειος, -ον και -ος, -α, -ον και -ος, -ηΐς, -ον και ιων. τ. βασιλήιος, -η, -ον (Α) βασιλεύς
αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στον βασιλιά (α. «βασίλειος θρόνος» β. «βασίλειος στοά» γ. «βασίλειος θύρα» — η μεσαία θύρα της σκηνής στο αρχαίο δράμα).

Greek Monotonic

βᾰσίλειος: -ον ή -α, -ον, Ιων. -ήϊος, -η, -ον, αυτός που ανήκει στον βασιλιά, βασιλικός, μεγαλοπρεπής, σε Ηρόδ. κ.λπ.

Russian (Dvoretsky)

βᾰσίλειος: ион. βᾰσῐλήϊος 2 и 3
1) царский, царственный Hom., Hes., Aesch., Soph., Her., Plut.;
2) относящийся к архонту-басилевсу: βασίλειος στοά Arph., Dem. портик архонта-басилевса (где он разбирал дела).

Dutch (Woordenboekgrieks.nl)

βασίλειος -α -ον en -ος -ον, Ion. en Aeol. βασιληίος βασιλεύς f. -ήιος en -ηίη
1. adj. koninklijk; overdr.. βασιληίῳ (μύρῳ) met parfum dat bij een koning hoort Sapph. 94.20.
2. subst. τὸ βασίλειον koninklijk paleis, meestal plur. τὰ βασίλεια ; Hdt. 1.30.1; koninklijke schatkist. Hdt. 2.149.5.

Middle Liddell

βασιλεύς
of the king, kingly, royal, Hdt., etc.