μάχη

English (LSJ)

ἡ, (μάχομαι)

   A battle, combat, freq. in Hom., usu. of armies, μ. καὶ φύλοπις Il.13.789; ἐπὶ ἶσα μ. τέτατο πτόλεμός τε 12.436; μ. ἐνοπή τε 12.35; μάχαι τ' ἀνδροκτασίαι τε 7.237; sts. of single combat, ib.158,232,263; μ. καὶ δηϊοτής ib.290; ναῶν ἐν μάχαις Pi.N.9.34; μάχαις καὶ ναυμαχίαις Lys.30.26; μάχη δορός A.Ag.439 (lyr.), etc.: with Verbs, μάχην μάχεσθαι fight a battle, Il.15.414, etc.; θήσονται μ. 24.402; μάχας εἰσήλυθον 2.798; ἀρτύνθη μ. 11.216; μ. ἤγειραν 17.261; μ. ὀρνύμεν, ὤτρυνον, 9.353, 12.277; συμφερόμεσθα μάχῃ 11.736; πειρᾶτο μάχας Pi.N.1.43; ἀντιάζειν τινὶ μάχαν ib.67; σὺν γυναιξὶ τὰς μ. ποιούμενος S.El.302, cf. X.Cyr.3.3.29; μάχην συνάψαι ἐμβολαῖς A.Pers.336; μ. συμβάλλειν τινί engage battle with... E. Ba.837; διὰ μάχης τινὶ ἀπικέσθαι, ἔρχεσθαι, ἥκειν, Hdt.1.169,6.9, A. Supp.475; διὰ μάχης ἐκβαλεῖν τινα Arist.Pol.1303a35 (so ἐξέπεσον διὰ μάχης ib.34); εἰς μάχην πρός τινα ἐλθεῖν, μολεῖν, E.Ba.636 (troch.), Ph.694; ἐς μάχην ἐπεξιέναι τινί Th.2.23; μάχης γενομένης Pl.Lg.869c; μάχῃ κρατῆσαι conquer in battle, E.HF612, D.18.193 (with v.l. μάχην) ; νενικήκαμεν τὴν μεγάλην μ. X.Cyr.7.5.53; Μιλτιάδης ὁ τὴν ἐν Μαραθῶνι μ. τοὺς βαρβάρους νικήσας Aeschin.3.181; μάχη τινός battle with an enemy, Αἴαντος δ' ἀλέεινε μ. Il.11.542, cf. Hes.Sc.361; μ. ὑπέρ τινος Pi.N.7.42; περί τι Pl.Lg.919b: pl., strifes, ἔρις τε . . πόλεμοί τε μάχαι τε Il.1.177; μάχας ἐν λόγοις ποιεῖσθαι Pl.Ti.88a, etc.: generally, contention, strife, Id.Ep.352c, etc.; μάχης ἐάν τις ἄρξηται SIG1109.72 (ii A. D.); μ. νομικαί Ep.Tit.3.9.    2 = ἀγών, contest, as for a prize in the games, Pi.O.8.58 (but ἄεθλα, opp. μάχαι πολέμου, Id.O.2.44).    3 struggle, μηχανή τε πολλὴ καὶ μ. ἦν περί τινος X.Cyr. 7.5.38.    II mode of fighting, way of battle, ἡ μ. σφέων ἦν ἀπ' ἵππων Hdt.1.79; ἐπίστασθαι τὴν μ. τινῶν Id.7.9.ά, cf. 7.85, X.Cyr.2.1.7.    III field of battle, interpol. in Id.An.2.2.6, 5.5.4.    IV in Logic, contradiction, inconsistency, Epict.Ench.52.1, S.E.M.7.392.

German (Pape)

[Seite 102] ἡ, Schlacht, Gefecht, Kampf; Hom. κυδιάνειρα, Il. 4, 225, δριμεῖα, 15, 696, καὶ φύλοπις, 13, 789, ἠδὲ πτόλεμος, 536, καὶ δηϊοτής, 7, 290, καὶ ἐνοπή, 16, 246, καὶ ἀνδροκτασίαι, 24, 548, καὶ ὑσμῖναι, Od. 11, 612; μάχην ἐμάχοντο, sie schlugen die Schlacht, Il. 15, 414; θήσονται περὶ ἄστυ μάχην, anordnen, 24, 402; ὀρνύμεν, ὀτρύνειν, 9, 353. 12, 277, die Schlacht erregen, u. sonst in verschiedenen Vrbdgn. Auch vom Zweikampf, Il. 7, 263. 11, 255, u. so μάχη Αἴαντος, der Zweikampf mit Ajax, 11, 542, wie Hes. Sc. 361; auch allgemein, Streit, Wortstreit, Zank, wie man Il. 1, 177 deutet, αἰεὶ γάρ τοι ἔρις τε φίλη πόλεμοί τε μάχαι τε. – Oft Pind. u. Tragg.; μάχης ἴδρις, Aesch. Ag. 434, μάχη δορός, 427, μάχην συνάψαι, Pers. 328; φόνοι, στάσεις, ἔρις, μάχαι vrbdt Soph. O. C. 1235; εἰς ἀγῶνα τῷδε συμπεσὼν μάχης, Trach. 20; auch Ἔρως ἀνίκατε μάχαν, Ant. 777; μάχην ποιεῖσθαι, eine Schlacht liefern, Thuc. u. A.; auch διὰ μάχης ἔρχεσθαι, Her. 6, 9; u. einfach ὅτε ἡ μάχη ἦν, Plat. Conv. 220 d, μάχης γενομένης, Legg. IX, 869 c; Xen. oft; ἡ ἐν τοῖς ὅπλοις μάχη, Plat. Legg. VIII, 633 d; auch μάχας ἐν λόγοις ποιεῖσθαι, Tim. 88 a; μάχην νικᾶν, in der Schlacht siegen, Xen. An. 2, 1, 4, wie Dem. 18, 193 κρατῆσαι τὴν μάχην, wo aber Bekker τῇ μάχῃ aus zwei mss. aufgenommen hat. – Bei Xen. An. 2, 2, 6, ἣν (ὁδὸν) ἦλθον ἐξ Ἐφέσου μέχρι τῆς μάχης, steht es für Schlachtfeld, eigtl. von Ephesus bis zur Schlacht marschirten sie 93 Tagereisen, u. nachher ἀπὸ τῆς μάχης ἐλέγοντο εἰς Βαβυλῶνα εἶναι στάδιοι ἑξήκοντα; s. noch 5, 5, 4.

Greek (Liddell-Scott)

μάχη: [ᾰ], ἡ, (μάχομαι)· - ὡς καὶ νῦν, συμπλοκή, σύγκρουσις ἐν πολέμῳ, συχν. παρ’ Ὁμ. καὶ μάλιστα ἐν Ἰλ.· ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἐπὶ συγκρούσεως μεταξὺ δύο στρατῶν, ἀλλὰ δὶς ἐπὶ μονομαχίας, Ἰλ. Η. 263, Λ. 255· ὁ Ὅμηρ. συνάπτει: μάχη καὶ φύλοπις, μ. πόλεμός τε, μ. καὶ δηιοτής, μ. ἐνοπή τε, μάχαι τ’ ἀνδροκτασίαι τε· - μετέπειτα, μάχαι ναῶν, ναυμαχίαι, Πινδ. Ν. 9. 82· μάχαις καὶ ναυμαχίαις Λυσ. 185. 39· μάχη δορὸς Αἰσχύλ. Ἀγ. 439, Σοφ. Ἀντ. 674, κτλ.· - μετὰ ῥημάτων, μάχην μάχεσθαι Ἰλ. Ο. 414, 673, Σ. 533, οὕτω δὲ καὶ παρ’ Ἀττ., μ. τίθεσθαι Ω. 402· εἰσελθεῖν μάχας Β. 798· μάχην ἀρτύνειν, ἐγείρειν, ὀρνύμεν, ὀτρύνειν Λ. 216, Ρ. 261, κτλ.· συμφέρεσθαι μάχῃ Λ. 736· πειρᾶσθαι μάχης Πινδ. Ν. 1. 66· ἀντιάζειν τινὶ μάχην αὐτόθι 101· μάχην ποιεῖσθαι Σοφ. Ἠλ. 302, Ξεν. Κύρ. 3. 3, 29· μάχην συνάπτειν ἢ συμβάλλειν τινὶ Αἰσχύλ. Πέρσ. 336, Εὐρ. Βάκχ. 837· ὡσαύτως, διὰ μάχης τινὶ ἀπικέσθαι, ἔρχεσθαι, ἤκειν, μολεῖν Ἡρόδ. 1. 169., 6. 9, Αἰσχύλ. Ἱκ. 475, κτλ.· διὰ μάχης ἐκβάλλειν τινὰ Ἀριστ. Πολιτικ. 5. 3, 12· εἰς μάχην πρός τινα ἐλθεῖν, μολεῖν Εὐρ. Βάκχ. 636, Φοίν. 694. μάχην ἐπεξιέναι τινὶ Θουκ. 2. 13· μάχη ἐγένετο Πλάτ. Νόμ. 869C· μάχῃ κρατεῖν, νικᾶν ἐν μάχῃ, Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 612, Δημ. 292. 21 (μετὰ διαφόρ. γραφῆς: μάχην)· πρὸς ἄνδρας ἐστί σοι μάχη Μνησίχ. ἐν «Φιλίππῳ» 1· μάχην νικᾶν Ξεν. Κύρ. 7. 5, 53· ἀλλὰ παρ’ Αἰσχίν. 79. 36, μάχην (ἀντὶ μάχῃ) νικᾶν τινα· - μάχη τινός, μάχη πρός τινα ἐχθρόν, ὡς, μ. Αἴαντος Ἰλ. Λ. 542, πρβλ. Ἡσ. Ἀσπ. Ἡρ. 361· μ. ὑπέρ τινος, ὑπέρ τινος πράγματος, Πινδ. Ν. 7. 61· περί τι Πλάτ. Νόμ. 919Β. 2) καθόλου ἐν τῷ πληθ., ἔριδες, ἀγῶνες, φιλονικίαι, λογομαχίαι, Ἰλ. Α. 177· μάχας ἐν λόγοις ποιεῖσθαι Πλάτ. Τίμ. 88Α, κτλ. 3) = ἀγών, οἷος ὁ γινόμενος δημοσίᾳ χάριν τοῦ βραβείου, Πινδ. Ο. 8. 76· παρ’ ᾧ διακρίνεται αὕτη ἡ εἰρηνικὴ μάχη ἀπὸ τῶν πολεμικῶν: μάχαι πολέμου, Ο, 2. 99. 4) ἀγών, προσπάθεια, Λατιν. contentio, μηχανή τε πολλὴ καὶ μ. ἦν περί τινος Ξεν. Κύρ. 7. 5, 38. II. τρόπος τοῦ μάχεσθαι, ἡ μ. ἦν ἀπ’ ἵππων Ἡρόδ. 1. 79· ἐπίστασθαι τὴν μ. αὐτῶν 7. 9, 1, πρβλ. 85, Ξεν. Κύρ. 2. 1, 7· - τοιοῦτόν τι ἐν Ἰλ. Ο. 224, μάλα γάρ τε μάχης ἐπύθοντο καὶ ἄλλοι, ἔχουσιν αἰσθανθῆ τὴν ἐν τῇ μάχῃ τέχνην καὶ δύναμίν μου. ΙΙΙ. πεδίον μάχης, Ξεν. Ἀνάβ. 2. 2, 6., 5. 5, 4.

French (Bailly abrégé)

ης (ἡ) :
I. combat, bataille;
1 en gén. μάχην μάχεσθαι IL, ATT livrer un combat ; διὰ μάχης τινὶ ἀπικέσθαι HDT, μολεῖν EUR, ἐλθεῖν EUR, ἐπεξιέναι τινὶ εἰς μάχην THC, μάχην συνάπτειν τινί ESCHL, μάχην ποιεῖσθαι SOPH, τίθεσθαι IL, ἀρτύνειν IL engager un combat avec qqn, livrer un combat ; μάχην νικᾶν XÉN gagner une bataille ; μάχην νικᾶν τινα ESCHN gagner une bataille sur qqn;
2 combat singulier, duel;
3 querelle, dispute;
4 fig. lutte, effort;
II. champ de bataille.
Étymologie: R. Μαχ, frapper ; v. μάχομαι.