χαίρω

English (LSJ)

Il.7.191, etc.; 3pl. imper.

   A χαιρόντων E.HF575: impf., Ep. χαῖρον Il.14.156, Ion. χαίρεσκον 18.259: fut. χαιρήσω 20.363, Hdt. 1.128, Ar.Pl.64, And.1.101, Arr.An.5.20.6; Ep. redupl. inf. κεχᾰρησέμεν Il.15.98; later χᾰρῶ v.l. in Apoc. 11.10: aor. ἐχαίρησα Plu. Luc.25: pf. κεχάρηκα Ar.V.764, part. -ηκώς Hdt.3.42, etc., Ep. acc. κεχᾰρηότα, pl. -ότας, Il.7.312, Hes.Fr.77:—Med. (in same sense), χαίρομαι, noted as a barbarism in Ar.Pax291 (v. Sch.), but found in BCH36.622 (Perinthus, written χέρ-), Alex.Aphr.Pr.1.20, al.: fut. χᾰρήσομαι Ps.-Luc.Philopatr.24, (συγ-) Plb.30.18.1, D.S. 31.15; Dor. χαρησοῦμαι Pythag.Ep.3.7; χᾰροῦμαι LXXZa.4.10, (κατα-) ib.Pr.1.26; Ep.κεχᾰρήσομαι Od.23.266: aor. 1 part. χαιρησάμενος BGU742 ii 3 (ii A. D.): Ep. aor.1 χήρατο Il.14.270; ἐχ- Opp.C.1.509, etc.; part. χηράμενος AP7.198 (Leon.): Ep. redupl. aor. 2, 3pl. κεχάροντο Il.16.600 (χάροντο Q.S.6.315); opt. 3sg. and pl. κεχάροιτο, -οίατο, Od.2.249, Il.1.256:—Pass. (in same sense), aor. 2 ἐχάρην [ᾰ] 7.54, etc., Ep. 3sg. χάρη 5.682, 13.609; subj. χᾰρῇς Pl.R.606c; opt. χᾰρείη Il.6.481; inf. χᾰρῆναι Simon.164; part. χᾰρείς Il.10.541, Sapph.118, Pi.I.6(5).10, Ar.Th.981 (lyr.), etc.; pf. κεχάρημαι h.Bacch.7.10, E.IA200 (lyr.), Ar.V.389 (anap.); part. κεχαρμένος E.Or.1122, Tr.529 (lyr.), Cyc.367 (lyr.): plpf. 3sg. and pl. κεχάρητο, -ηντο, Hes.Sc.65, h.Cer.458:—rejoice, be glad, Il.3.111, 21.347, etc.; γραῦς ἥδε οἰνοφόρος κεχαρημένη ὧδε κάθηται IG12(8).679 (Scyros, ii B. C.): χ. θυμῷ Il.7.191, al.; ἐν θυμῷ 24.491, Od.22.411; φρεσὶν ᾗσι Il.13.609; φρένα 6.481; χ. νόῳ to rejoice in wardly, Od. 8.78; χαίρει δέ μοι ἦτορ Il.23.647; αὐτὰρ ἐμὸν κῆρ χ. Od.4.260; χ. καὶ γελᾶν S.El.1300; ἥδομαι καὶ χαίρομαι κεὐφραίνομαι Ar.Pax291; opp. λυπεῖσθαι, A.Fr.266.3, S.Aj.555, etc.; opp. ἀλγεῖν, Id.Tr.1119. —Constr.,    1 c. dat. rei, rejoice at, take pleasure in a thing, νίκῃ Il.7.312; φήμῃ Od.2.35; δώρῳ Hes.Op.358; μόλπᾳ Sapph.Supp. 25.5, cf. S.OT1070, Pl.Mx.238d, etc.: c. dat. pers., χαῖρε . . ἀνδρὶ δικαίῳ Od.3.52; with a part. added, χάρη δ' ἄρα οἱ προσιόντι Il.5.682, cf. 24.706, Od.19.463: with Preps., χαίρειν ἐπί τινι S.Fr.926, X. Mem.2.6.35, Cyr.8.4.12, Isoc.2.30, Pl.Lg.739d, etc.; πρὸς τοῖς παιδικοῖς Eup.327; with a part. added, ἐπ' ἐξεργασμένοις κακοῖσι χ. E.Ba. 1040, cf. 1033: rarely ἔν τινι A.Eu.996 (lyr.), S.Tr.1119: also c. dat. modi, χ. γέλωτι express one's joy by laughter, X.Cyr.8.1.33.    b of a plant, χαίρει ὑφάμμοις χωρίοις Thphr.HP6.5.2; also ἡ κύστις χ. τῇ χολῇ Gal.19.646.    2 rarely c. acc., with a part. added, χαίρω δέ σ' εὐτυχοῦντα E.Rh.390; τοὺς γὰρ εὐσεβεῖς θεοὶ θνῄσκοντας οὐ χ. Id.Hipp.1340; χαίρω σ' <ἐλθόντα> Id.Fr.673 (this usage is said to be Oropian, EM808.4).    b with a neut. Adj., ταὐτὰ λυπεῖσθαι καὶ ταὐτὰ χαίρειν τοῖς πολλοῖς D.18.292: c. acc. cogn., ἁπλῆν χαίρειν ἡδονήν Arist.EN1154b26; χ. ἀνδραπόδων τινὰ χαράν Plu.2.1091e.    3 c. part., χαίρω . . τὸν μῦθον ἀκούσας I rejoice at having heard, am glad to hear, Il.19.185, cf. 7.54, 11.73; χαίρουσιν βίοτον νήποινον ἔδοντες Od.14.377, cf. 12.380, Hes.Op.55; χαίρω . . κόμπον ἱείς Pi.N.8.49; χαίρεις ὁρῶν φῶς, πατέρα δ' οὐ χαίρειν δοκεῖς; E.Alc. 691; χαίρω φειδόμενος Ar.Pl.247; θωπευόμενος χαίρεις Id.Eq.1116 (lyr.), cf. Pl.Smp.191e, etc.    b c. part. pres., delight in doing, to be wont to do, χρεώμενοι χαίρουσι Hdt.7.236, cf. S.Ph.449, Ar.V. 764, Pl.Prt.318d, 346c, 358a.    4 χαίρειν ὅττι or ὅτι... Od.14.51, 526, Pi.N.5.46; ἐχάρην καὶ ἐθρασυνάμην ὅτι ἔμαθον . . Metrod.Fr.42; χ. οὕνεκα . . Od.8.200.    II with negat., esp. with fut., οὐ χαιρήσεις thou wilt or shalt not rejoice, i.e. thou shalt not go unpunished, shalt repent it, Ar.Pl.64; οὐ χαιρήσετον Id.Eq.235; so οὐδέ τιν' οἴω Τρώων χαιρήσειν Il.20.363, cf.15.98, Od.2.249, Ar.V.186; ἀλλ' οὐδ' ὣς Κῦρός γε χαιρήσει Hdt.1.128; with an interrog., σὺ . . χαιρήσειν νομίζεις; Plu.Alex.51: rarely with other tenses, ὅπως ἂν μὴ χαίρωσιν. D.19.299; οὐκ ἐχαίρησεν Plu.Luc.25: for a similar use of the part., v. infr. IV. 2.    III freq. in imper. χαῖρε, dual χαίρετον, pl. χαίρετε, as a form of greeting,    1 at meeting, hail, welcome (esp. in the morning, acc. to D.C.69.18, cf. Luc.Laps.), Il.9.197, Od.13.229, etc.; χαῖρε, ξεῖνε, παρ' ἄμμι φιλήσεαι 1.123; strengthd., οὖλέ τε, καὶ μάλα χαῖρε, θεοὶ δέ τοι ὄλβια δοῖεν 24.402; χαῖρέ μοι Il.23.19, cf. S.OC1137; repeated, A.Eu.996, 1014 (both lyr.), S.Aj.91, etc.; χαῖρ' ὡς μέγιστα, χαῖρε Id.Ph.462; in greeting one's native land, the sun, etc., A.Ag.508,22, S.Ph.1453 (anap.).    b sts. implied in the use of χαίρω, κῆρυξ Ἀχαιῶν, χαῖρε . . Answ. χαίρω I accept the greeting, A.Ag.538; νῦν πᾶσι χαίρω, νῦν με πᾶς ἀσπάζεται I hear the word χαῖρε from all, S.OT596: so in inf., τὸ χαίρειν dub. l. in Pl.Chrm. 164e; χαίρειν δὲ τὸν κήρυκα προὐννέπω I bid him welcome, S.Tr.227; προσειπών τινα χ. οὐκ ἀντιπροσερρήθη X.Mem.3.13.1; but χαίρειν τἄλλ' ἐγώ σ' ἐφίεμαι I bid thee have thy pleasure, S.Aj.112.    c inf. alone at the beginning of letters, Κῦρος Κυαζάρῃ χαίρειν (sc. λέγει) X.Cyr.4.5.27, cf. Theoc.14.1; used by Alexander the Great to Phocion as a mark of respect, Duris 51J.    2 at leavetaking, fare-thee-well, Od.5.205, 13.59, 15.151; χαῖρε πόλλ' ὦδελφέ Ar.Ra.164; pl., χαίρετε πολλάκι Theoc.1.144; freq. put into the mouth of the dying, S.Aj.863, Tr.921, Pl.Phd.116d, etc.: hence in sepulchral inscriptions, IG7.203, etc.    b hence, imper. χαιρέτω, χαιρόντων, have done with... away with... εἴτ' ἐγένετο ἄνθρωπος εἴτ' ἐστὶ δαίμων, χαιρέτω Hdt.4.96; χαιρέτω βουλεύματα τὰ πρόσθεν E. Med.1044, χαιρόντων πόνοι Id.HF575; cf. Pl.Smp.199a, Lg.636d, 886d.    c ἐᾶν χαίρειν τινά or τι dismiss from one's mind, put away, renounce, Hdt.6.23, 9.41, Ar.Pl.1187, Pl.Phd.63e, Prt.348a, X.An.7.3.23, etc.; συχνὰ χ. ἐᾶν τινα Pl.Phlb.59b; ἐλευθερίαν μακρὰ χ. ἐᾶν Luc.Apol.3; μακρὰ χ. εἰποῦσα Ael.VH12.1; πόλλα μοι τὰν Πωλυανάκτιδα παῖδα χαίρην Sapph.86; τὴν Κύπριν πόλλ' ἐγὼ χαίρειν λέγω E.Hipp.113, cf. 1059, Pl.Tht.188a; χ. κελεύων πολλὰ τοὺς Ἀχαρνέας Ar.Ach.200; εἰπεῖν χαίρειν τινά Ath.Mitt.56.131 (Milet., Hellenistic), cf. Luc.Dem.Enc.50; χαίρειν προσαγορεύειν Ar.Pl.322 (metaph. in Pl.Lg.771a); χαίρειν προσειπεῖν Eup.308: less freq. c. dat. pers. (never with ἐᾶν χ.), πολλὰ χαίρειν ξυμφοραῖς καταξιῶ A.Ag.572 (nisi leg.ξυμφοράς) ; φράσαι . . χαίρειν Ἀθηναίοισι Ar.Nu.609 (troch.); πολλὰ εἰπόντα χ. τῷ ἀληθεῖ Pl.Phdr.272e, cf. Phd.64c, R.406d, X.HG4.1.31 (codd., fort. ἀλλήλους), Jul.ad Them.255a.    3 on other occasions, as in comforting, be of good cheer, Od.8.408; at meals, 4.60, 18.122; χαῖρε, γύναι, φιλότητι good luck be on our union, 11.248; εὐχωλῇς χαίρετε 13.358: χαῖρε ἀοιδῇ h.Hom.9.7.    IV part. χαίρων glad, joyful, Il.1.446, etc.; χαίροντα φίλην ἐς πατρίδ' ἔπεμπον εἰς Ἰθάκην Od.19.461; χαίροντι φέρειν . . χαίρων 17.83; λυπούμενοι καὶ χαίροντες in sorrow and in joy, Arist.Rh.1356a16: also pf. part. κεχαρηκώς Hdt.3.27,42, etc.    2 joined with another Verb, safe and sound, with impunity, χαίροντα ἀπαλλάσσειν ib.69, cf. 9.106, D.24.153; more freq. with a neg., οὐ χαίρων to one's cost, οὐ χαίροντες γέλωτα ἐμὲ θήσεσθε Hdt.3.29; οὔ τι χαίρων . . ἐρεῖς S. OT363, cf. Ant.759, Ph.1299, E.Med.398, Ar.Ach.563, Pl.Grg.510d; οὐ γὰπ . . χαίρων τις . . τοὐμὸν ἀλγυνεῖ κέαρ Eup.90; οὔτε χαίροντες ἂν ἀπαλλάζαιτε X.An.5.6.32; also οὔτι χαιρήσων γε σύ Ar.V.186; cf. supr. 11.    3 in the same sense as imper. (supr. 111), σὺ δέ μοι χαίρων ἀφίκοιο fare-thee-well, and may'st thou arrive, Od.15.128, cf. Theoc.2.163; χαίροισ' ἔρχεο go thy way rejoicing, Sapph.Supp.23.7; ἀλλ' ἑρπέτω χαίρουσα let her go with a benison, S.Tr.819; χαίρων ἴθι fare-thee-well, E.Alc.813, Ph.921; χαίρουσα . . στεῖχε Id.Hipp. 1440.    4 τὸ χαῖρον τῆς ψυχῆς Plu.2.136c, 1089e.    V Astrol., of a planet, occupy the position appropriate to another of its own αἵρεσις, Serapio in Cat.Cod.Astr.8(4).230, Ptol.Tetr.51, Vett.Val. 63.6, Man.2.348. (Cf. Skt. háryati 'take pleasure in', Umbr. heriest 'will wish', Lat. horior.)

German (Pape)

[Seite 1325] fut. χαιρήσω, Il. 20, 363, u. im Att. geläufig, aor. ἐχάρην, Hom. u. Folgde, χαρείη Il. 6, 481, χαρέντες 10, 451; perf. mit Präsensbdtg κεχάρηκα, bes. Her.; u. davon syncop. part. κεχαρηώς, ότος, Il. 7, 312; Hes. frg. 49; gew. κεχάρημαι, partic. κεχαρημένος, H. h. 6, 10; auch κέχαρμαι, κεχαρμένος, Eur. Cycl. 367 Troad. 529 u. öfter; aor. 1. med. ἐχηράμην, nur ep., χήρατο Il. 14, 270, χηράμενος Leon. Tar. 65 (VII, 198); vgl. Plut. Rom. 17, Opp. Cyn. 1, 508. 533; aor. 2. κεχάροντο, κεχάροιτο u. κεχαροίατο, Hom., woran sich auch das reduplicirte fut. κεχαρησέμεν Il. 15, 98 u. κεχαρήσεται Cd. 23, 266 schließt; bei Sp. auch χαρήσομαι üblich; der aor. act. ἐχαίρησα findet sich bei Plut. Lucull. 25; vgl. Lob. Phryn. 740; dagegen war das praes. χαίρομαι ein berüchtigter Barbarismus, Ar. Pax 291, vgl. Schol. – Sich freuen, vergnügt, fröhlich sein; Hom. oft mit dem Zusatze θυμῷ u. ἐν θυμῷ, auch φρεσὶν ᾗσιν, Il. 13, 609; φρένα 6, 481, sich im Herzen, von Herzen freuen; Od. 8, 28 ist χαῖρε νόῳ, er freu'te sich im Herzen, so Viel wie im Stillen, er äußerte seine Freude nicht; vgl. ἐν θυμῷ, γρηῦ, χαῖρε, καὶ ἴσχεο 22, 411; Ggstz δακρύεσθαι Aesch. Spt. 796, λυπεῖσθαι Eur. I. A. 31, wie Plat. Gorg. 498 a; ἐχάρη τε καὶ ἥσθη Her. 7, 101; – τινί, sich worüber freuen, sein Vergnügen, Wohlgefallen woran haben, χαίρουσι δέ τ' ἀνέρες ἄγρῃ Od. 22, 306; χαῖρε δὲ τῷ ὄρνιθι Il. 10, 277; vgl. 7, 312. 24, 706 Od. 2, 35. 249. 3, 52. 13, 358. 18, 117; Hes. O. 360; Soph. El. 1335 Trach. 761 O. R. 596. 1070; εὐπραγίᾳ Pind. P. 7, 18, vgl. 10, 36 Ol. 2, 72; Aesch. Ag. 1211; Eur., z. B. ἡδοναῖς κεχαρημένον I. A. 200, wie in Prosa, τῷ καταμανθάνειν χαίροντες Plat. Rep. V, 475 d; Dem. 11, 9 u. sonst. – So auch übertr., sich womit genügen lassen, womit zufrieden gestellt sein, u. übh. gern haben, lieben, z. B. von einer Pflanze, χαίρει ὑφάμμοις χωρίοις, sie liebt etwas sandige Gegenden, Theophr. – Bei den Att. gew. ἐπί τινι, wie Eur. ἐπὶ τοῖς ἐμοῖς χαίρεις κακῶς πράσσουσι δεσπόταις, Bacch. 1032; u. in Prosa, Plat. Legg. V, 739 d Xen. Mem. 2, 6,35. – Auch ἔν τινι, Soph. Trach. 1109 u. Sp., wie Antp. Sid. 28 (IX, 72); auch in Prosa, Plat. Rep. X, 603 c. – Seltener c. accus., vgl. Valck. Hipp. 339; χαίρει δέ μιν ὅστις ἐθείρει Il. 21, 147, wo Andere μιν von ἐθείρει abhangen lassen; χαίρω δέ σ' εὐτυχοῦντα Eur. Rhes. 390 (s. weiter unten); ταὐτὰ χαίρειν τοῖς πολλοῖς Dem. 18, 192. – C. partic., χαίρω ἀκούσας, ich freue mich zu hören, höre gern, Il. 19, 185; χαίρουσιν βίοτον νήποινον ἔδοντες Od. 14, 177; vgl. Hes. O. 55; Valck. Her. 7, 216; Soph. Trach. 292; Pind. N. 8, 78; χαίρεις ὑβρίζουσ' εἰς ἐμέ Eur. Hec. 1257; χαίρω φειδόμενος, ich freue mich der Sparsamkeit, Ar. Plut. 247; χαίρεις θωπευόμενος Equ. 1112, vgl. Eccl. 228; ἐγὼ τοῖς καλῶς ἐρωτῶσι χαίρω ἀποκρινόμενος, ich antworte gern, Plat. Prot. 118 d; so 158 a u. öfter; vgl. noch Soph. 259 c Euthyd. 288 b Crat. 400 e Apol. 11 c. – Spätere brauchten auch acc. c. partic. statt inf., χαίρω σε ἐληλυθότα, ich freue mich, daß du gekommen bist, s. Valck. Phoen. 711; τοὺς εὐσεβεῖς θεοὶ θνήσκοντας οὐ χαίρουσιν Eur. Hipp. 1340. – In diesen Vrbdgn nimmt es auch, wie φιλέω, die Bdtg »pflegen«, »gewohnt sein« an, Antiphan. bei Ath. IV, 169 f. – Es folgt auch ὅτι, Pind. N. 5, 16 u. Folgde; οὕνεκα Od. 8, 205. – Οὐ χαιρήσεις ist ein milderer Ausdruck statt es soll dir übel bekommen, es soll dich schwer gereuen, οὐδέ τιν' οἴω Τρώων χαιρήσειν, ich meine, es soll sich kein Troer freuen, es soll allen übel bekommen, Il. 20, 363; οὐ χαιρήσετον Ar. Equ. 235, vgl. Plut. 64; s. auch das unten über das partic. Gesagte. – Der imperat. χαῖρε ist eine sehr gebr. Form des Segenswunsches u. Grußes, Freude dir, schon bei Hom., auch im dual. u. plur. χαίρετον, χαίρετε; verstärkt οὖλέ τε καὶ μέγα χαῖρε, Od. 24, 402; χαῖρε, γυνή, φιλότητι, gedeihe dir die Umarmung zum Heil, 11, 248; bes. beim ersten Zusammentreffen als Bewillkommnung, sei gegrüßt, Il. 9, 197 Od. 13, 229; so Pind. u. Tragg., Aesch. Pers. 152 Ag. 22. 494. 524 u. öfter, wie Soph. u. Eur., u. in Prosa; auch beim Abschiede, lebe wohl, Od. 5, 205, Aesch. Pers. 826 Eum. 745; u. in Prosa, Plat. Phaed. 116 c; χαίρειν καταξιῶ, wie valere iubeo, Aesch. Ag. 558; Soph. Ai. 850 u. öfter; χαίρειν προσαγορεύω Ar. Plut. 322; so auch χαίρειν λέγω, προσειπών τινα χαίρειν, Einem den Gruß χαῖρε ertheilend, ihn mit dem Gruße bewillkommnend, Xen. Mem. 3, 13, 1. – Zu Anfang der Briefe stand gew. der inf. allein, z. B. Ξενοφῶν Γρύλλῳ χαίρειν, sc. λέγει, Xenophon entbeut dem Gryllus seinen Gruß, wie Xenophon Gryllo salutem. – Daran reiht sich, bes. bei der dritten Person χαιρέτω, der Ausdruck der Geringschätzung u. Verachtung u. des von sich Weisens, weg damit, zum Henker damit u. vgl., also gleichbedeutend mit ἐῤῥέτω, Her. 4, 96; χαιρέτω βουλεύματα τὰ πρόσθεν Eur. Med. 1044; χαιρόντων πόνοι Herc. fur. 575; vgl. noch Plat. Conv. 199 a; so auch χαίροιτε ἡμῖν, Anacr. 23, 10. Dah. χαίρειν ἐᾶν od. κελεύειν, einer Person od. Sache Lebewohl sagen, ihr entsagen, sie gut sein lassen, nicht danach fragen, sie vernachlässigen, od. stärker, sie verwünschen, s. Valck. zu Her. 9, 41 u. zu Eur. Hipp. 133, wie Schäf. mel. p. 34; vgl. Plat. Prot. 347 e Phaedr. 230 a Gorg. 458 b; τὴν αὐλητρίδα χαίρειν ἐᾶν Conv. 176 e; τὸ διαῤῥιπτεῖν εἴα χαίρειν Xen. An. 7, 3,23; χαίρειν ταύτην τὴν εὐδαιμονίαν κελεύω Cyr. 7, 5,42. So auch πολλὰ χαίρειν εἰπεῖν τινι, μακρὰν χαίρειν φράσαι τινί u. ä. Vielleicht ist so Soph. Ai. 112 χαίρειν, Ἀθάνα, τἄλλ' ἐγώ σ' ἐφίεμαι zu nehmen, wo Andere, wie Lob., es zu stark findend, χαίρειν durch contentam esse übersetzen; τὴν σὴν Κύπριν πόλλ' ἐγὼ χαίρειν λέγω Eur. Hipp. 113; πολλὰ εἰπόντα χαίρειν τῷ ἀληθεῖ Plat. Phaedr. 272 e; Phaed. 64 c; τὰ δ' ἄλλα ἐπιτηδεύματα χαίρειν χρὴ προσαγορεύειν Legg. VI, 771 a. – Das partic. χαίρων ist = froh, freudig, Hom. öfter; Her. gew. so κεχαρηκώς; in Vrbdgn mit andern Zeitwörtern durch gern, willig zu übersetzen; aber χαίρων ἀπαλλάττει ist = er kommt glücklich, ungestraft, wie wir sagen »mit heiler Haut«, »mit blauem Auge« davon, Her. 3, 69. 9, 106; οὐδὲ χαίρων ταῦτα τολμήσει λέγειν Ar. Ach. 537; οὔτι χαιρήσων Vesp. 185; Ran. 843; Soph. O. R. 363 οὔ τι χαίρων δίς γε πημονὰς ἐρεῖς; Ant. 755 Phil. 1283; χαίροντα πρός τινος ἀπαλλάττειν Her. 9, 106; τοῦτον οὐδεὶς χαίρων ἀδικήσει, nicht ungestraft, Plat. Gorg. 510 d; Xen. An. 5, 6,32; εἰ χαίρων ἀπαλλάξει Dem. 24, 153; οὐ χαίρων ἀπαλλάξεις, du sollst nicht ungestraft davon kommen, sollst übel wegkommen; Sp., wie οὐ χαίροντες ἄπιτε Luc. Tim. 34. – Aber ἑρπέτω χαίρουσα ist so viel wie χαιρέτω, sie mag gehen, Soph. Trach. 816. – Τὸ χαῖρον ist auch = die Freude, vgl. Schäf. zu D. Hal. de C. V. p. 205.

Greek (Liddell-Scott)

χαίρω: γ΄ πληθ. προστ. χαιρόντων Εὐρ. Ἠρ Μαιν. 575 ― Παρατ., Ἐπικ. χαῖρον Ἰλ. Ξ. 156, Ἰων. χαίρεσκον Σ. 259. ― μέλλ. χαιρήσω Υ. 363, Ἡρόδ. 1. 128, Ἀριστοφ. Πλ. 64, Ἀνδοκ. 13. 40· Ἐπικ. μετ’ ἀναδεδιπλ. ἀπαρ. κεχᾰρησέμεν Ἰλ. Ο. 98· μεταγεν. ὡσαύτως χαρῶ Καιν. Διαθ. (Ἀποκ. ια΄, 10)· ― ἀόρ. ἐχάρησα Πλουτ. Λούχουλλ. 25, Ἀρρ. Ἀν. Ἀλεξ. 5. 20· ― πρκμ. κεχάρηκα Ἀριστοφ. Σφ. 764, μετοχ. -ηκὼς Ἡρόδ. 3. 29, 42, κλπ.· Ἐπικ. αἰτ. κεχαρηότα Ἰλ. Η. 312, Ἡσ. Ἀποσπ. 49. ― Μέσ. (ἐπὶ τῆς αὐτῆς σημασίας), χαίρομαι, σημειοῦται ὡς βαρβαρισμός, Ἀριστοφ. Εἰρ. 291 (ἔνθα ἴδε Σχολιαστ.)· ― μέλλ. χᾰρήσομαι Χρησμ. Σιβ. 6. 20, Λουκ. Φιλόπατρ. 24, (συγ.) Πολύβ. 30. 16, 1· χᾰροῦμαι Ἑβδ (Παροιμ. Α΄, 26)· Ἐπικ. κεχᾰρήσομαι Ὀδ. Ψ. 266. ― Ἐπικ. ἀόρ. α΄ χήρατο Ἰλ. Ξ. 270· ἐχ- Ὀππ. Κυνηγ. 1. 509, κλπ.· μετοχ. χηράμενος Ἀνθ. Παλατ. 7. 198· ― Ἐπικ. μετ’ ἀναδιπλ. ἀόρ β΄, γ΄ πληθ. κεχάροντο Ἰλ. Π. 600 (χάροντο Κόϊντ. Σμυρν. 6. 315)· εὐκτ. γ΄ ἑνικ. καὶ πληθ. κεχάροιτο. -οίατο Ὀδ. Β. 249, Ἰλ. Α. 256. ― Παθ. (ἐπὶ τῆς αὐτῆς σημασ.). ἀόρ. β΄ ἐχάρην [ᾰ] Ὅμ., Ἀττ., ἄνευ αὐξήσεως χάρη Ἰλ. Ε. 682., Ν. 609· ὑποτακτ. χαρῇς διάφ. γραφ. Πλάτ. Πολ. 606C· ― εὐκτ. χαρείη Ἰλ. Ζ. 481· ἀπαρ. χαρῆναι Σιμωνίδ. 178· μετοχ. χαρεὶς Ἰλ. Κ. 541, Ἀριστοφ., κλπ.· ― πρκμ. κεχάρημαι Ὕμν. Ὁμ. 6. 10. Εὐρ Ι. Α. 200, Ἀριστοφ. Σφ. 389· μετοχ. κεχαρμένος Εὐρ. Ὀρ. 1122, Τρῳ. 529, Κύκλ. 367· ― ὑπερσ. γ΄ ἑνικ. καὶ πληθ. κεχάρητο, -ηντο Ἡσ. Ἀσπ. Ἡρ. 65, Ὕμν. Ὁμ. εἰς Δήμ. 458. (Ἐκ τῆς √ΧΑΡ παράγονται ὡσαύτως τὰ χαρά, χάρις, χαρίεις, χαροπός· πρβλ. Σανσκρ. ghar (luceo), baritas (χάριτες, οἱ τοῦ ἡλίου ταχεῖς ἵπποι), har-yâmi (desidero)· Λατ. gra-tus· Ἀρχ. Γερμ. gêr, gir-i (gierig greedy)· ἴδε Μ. Müller Sc. of Language, 2. 370 κἑξ. Ὡς καὶ νῦν, χαίρω, εἶμαι πλήρης χαρᾶς, κατέχομαι ὑπὸ χαρᾶς, εὐφραίνομαι, εἶμαι εὐχαριστημένος, Ὅμ., κλπ.· παρὰ τῷ Ὁμήρῳ πολλάκις συνάπτεται χ. θυμῷ Ἰλ. Η. 191, κλπ.· καὶ ἐν θυμῷ Ω. 491, Ὀδ. Χ. 411· φρεσὶν ᾗσι Ἰλ. Ν. 609· φρένα Ζ. 481· ἀλλά, χαίρω νόῳ σημαίνει χαίρω ἐσωτερικῶς, κρυφίως, κρυφοχαίρω, Ὀδ. Θ. 78· ὁμοίως, χαίρει δέ μοι ἦτορ Ἰλ. Ψ. 647· αὐτὰρ ἐμὸν κῆρ χ. Ὀδ. Δ. 259· ― χ. καὶ γελᾶν Σοφ. Ἠλ. 1300· χ. καὶ ἡσθῆναι Ἀριστοφ. Εἰρ. 391, κλπ.· ἀντίθετ. τῷ λυπεῖσθαι, Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 257, Σοφ., κλπ.· τῷ ἀλγεῖν, ὁ αὐτ. ἐν Τραχ. 1119. ― Συντάσσεται, 1) μετὰ δοτ., χαίρω, ἥδομαι ἐπί τινι, εὐφραίνομαι διά τι, ἀρέσκομαι εἴς τι, Ἰλ. Η. 312, Ὀδ. Β. 35, Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 356, καὶ Ἀττ.· ὁμοίως μετὰ δοτ. προσ., χαῖρε... ἀνδρὶ δικαίῳ Ὀδ. Γ. 52· προστιθεμένου προσδιορισμοῦ κατὰ μετοχήν, χάρη δ’ ἄρα οἱ προσιόντι Ἰλ. Ε. 682, πρβλ. Ω. 706, Ὀδ. Τ. 463· ― παρ’ Ἀττ. ὡσαύτως, χαίρειν ἐπί τινι Σοφ. Ἀποσπ. 665, Ξεν. Ἀπομν. 2. 6, 35, Κύρ. Παιδ. 8. 4, 12, Πλάτ., κλπ.· πρός τινι Εὔπολ. ἐν Ἀδήλ. 38· καὶ μετὰ μετοχ., ἐπ’ ἐξειργασμένοι κακοῖσι χ. Εὐρ. Βάκχ. 1038, πρβλ. 1032· ― σπανίως, ἔν τινι Αἰσχύλ. Εὐμ. 996, Σοφ. Τραχ. 1119 ― ἀλλὰ καὶ μετὰ δοτ. τρόπου, χαίρω γέλωτι, ἐκδηλῶ τὴν χαράν μου διὰ τοῦ γέλωτος, χαίρω καὶ γελῶ, Ξεν. Κύρ. Παιδ. 8. 1, 33· ― ὡσαύτως ἐπὶ φυτοῦ, χαίρει ὑφάμμοις χωρίοις Θεοφρ. π. Φυτ. Ἱστ. 6. 5, 2. 2) σπανίως μετ’ αἰτ., χαίρει δέ μιν ὅστις ἐθείρῃ Ἰλ. Φ. 347· οὕτω καὶ προστιθεμένου μετοχικοῦ προσδιορισμοῦ, χαίρω δέ σ’ εὐτυχοῦντα Εὐρ. Ρῆσ. 390· χαίρω θνήσκοντας ὁ αὐτ. ἐν Ἱππολύτῳ 1339· χαίρω σ’ ἐληλυθότα ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 674. ― περὶ τῆς χρήσεως ταύτης σημειοῦται ὁ Μέγ. Ἐτυμ. 808, 4, «χαίρω σε ἐληλυθότα, Ὀρωπικοὶ (γρ. Ὠρωπ-) οὕτω λέγουσι, καὶ Εὐριπίδης Σισύφῳ». ― Διαφέρει τῆς χρήσεως ταύτης ἡ μετ’ οὐδετ. ἐπιθέτου ἢ ἀντωνυμίας σύνταξις, ταὐτὰ λυπεῖσθαι καὶ ταὐτὰ χαίρειν Δημ. 323. 7, (οὕτω, πολλὰ χ., ἴδε κατωτ. V. 2, καὶ πρβλ. ἀλγέω ΙΙ, γηθέω, ἥδομαι)· οὕτω μετὰ συστοίχ. αἰτ., χαίρειν ἡδονὴν Ἀριστ. Ἠθ. Νικ. 7. 14, 8· χ. χαρὰν Πλούτ. 2. 1091Ε. 3) μετὰ μετοχ., χαίρω, τὸν μῦθον ἀκούσας, ὅτι ἤκουσα αὐτόν, Ἰλ. Τ. 185, πρβλ. Η. 54, Λ. 73· χαίρουσιν βίοτον νήποινον ἔδοντες Ὀδ. Ξ. 377, πρβλ. Μ. 380, Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 55· χαίρω... κόμπον ἱεὶς Πινδ. Ν. 8. 81· χαίρεις ὁρῶν φῶς, πατέρα δ’ οὐ χαίρειν δοκεῖς; Εὐρ. Ἄλκ. 691· χαίρω φειδόμενος Ἀριστοφ. Πλ. 247· θωπευόμενος χαίρεις ὁ αὐτ. ἐν Ἱππ. 1116· συχνὸν παρὰ Πλάτ., κλπ.· ― μετὰ μετοχῆς ἐνεστῶτος τὸ χαίρω ἐνίοτε λαμβάνει τὴν σημασίαν τοῦ φιλέω, χαίρουσι χρεώμενοι Ἡρόδ. 7. 236, πρβλ. Σοφ. Φιλ. 449, Ἀριστοφ. Σφ. 764, Πλάτ. Πρωτ. 318D, 346C, 358Α. 4) ὡσαύτως χαίρειν ὅτι... Ὀδ. Ξ. 51, 526, Πινδ. Ν. 5. 85· χ. οὕνεκα... Ὀδ. Θ. 200. ΙΙ. μετ’ ἀρνήσεως, οὐ χαιρήσεις, «δὲν θὰ χαρῇς», δηλ. δὲν θὰ μείνῃς ἀτιμώρητος, θὰ μετανοήσῃς, Ἀριστοφ. Πλ. 64· οὐ χαιρήσετον ὁ αὐτ. ἐν Ἱππ. 235· οὕτω παρ’ Ὁμ., οὐδέ τιν’ οἴω Τρώων χαιρήσειν Ἰλ. Υ. 363, πρβλ. Ο. 98, Ὀδ. Β. 249, Ἀριστοφ. Σφ. 186· ἀλλ’ οὐδ’ ὥς Κῦρός γε χαιρήσει Ἡρόδ. 1. 128· οὕτω μετ’ ἐρωτηματικοῦ, σύ... χαιρήσειν νομίζεις; Πλουτ. Ἀλέξ. 51· ― σπανίως ἡ φράσις αὕτη εὑρίσκεται ἄλλως ἢ μετὰ μέλλ., διότι ἐν Δημ. 437. 7 (ὅπως ἂν μὴ χαίρωσιν) ἡ ἔννοια εἶναι μελλοντική· ἀλλὰ παρὰ Πλουτ. ἐν Λουκούλλῳ 25, ὑπάρχει οὐκ ἐχαίρησεν· ― περὶ ὁμοίας χρήσεως τῆς μετοχ. ἴδε κατωτ. IV. 2. III. ἡ προστ. χαῖρε, δυϊκ. χαίρετον, πληθ. χαίρετε, εἶναι κοινὸς τύπος χαιρετισμοῦ. 1) ἐν συναντήσει φίλων, «χαῖρε», «’γειά σου», Λατ. salve, Ὅμ. καὶ Ἀττ. (μάλιστα τὴν πρωΐαν κατὰ τὸν Δίωνα Κάσσ. 69. 18, πρβλ. Λουκ. ὑπὲρ τοῦ ἐν τῇ Προσαγορ. Πταίσματος), Ἰλ. Ι. 197, Ὀδ. Ν. 229, κλπ.· χαῖρε, ξεῖνε, παρ’ ἄμμι φιλήσεαι Α. 123· παρ’ Ὁμ. συχνάκις ἐπιτείνεται, οὖλέ τε, καὶ μέγα χαῖρε, θεοὶ δέ τοι ὄλβια δοῖεν Ὀδ. Ω. 402· χαῖρέ μοι Ἰλ. Ψ. 19, πρβλ. Σοφ. Ο. Κ. 1137· συχνάκις ἐπαναλαμβανόμενον, Αἰσχύλ. Εὐμ. 996, 1014, Σοφ. Αἴ. 91, κλπ.· χαῖρ’ ὡς μέγιστα, χαῖρε ὁ αὐτ. ἐν Φιλοκτ. 462· ὡσαύτως εἶναι ἐν χρήσει ὡς χαιρετισμὸς πρὸς τὴν πατρίδα, τὸν ἥλιον, κλπ., Αἰσχύλ. Ἀγ. 508, πρβλ. 22, Σοφ. Φιλ. 1452· ― τὸ χαῖρε ἐνίοτε ὑπάρχει ἐν τῷ χαίρω, κῆρυξ Ἀχαιῶν, χαῖρε... Ἀπόκρ. χαίρω, δέχομαι τὸν χαιρετισμόν σου χαῖρε, Αἰσχύλ. Ἀγ. 538· οὕτω, νῦν πᾶσι χαίρω, νῦν με πᾶς ἀσπάζεται, ἐκ πάντων ἀκούω τὸ χαῖρε, Σοφ. Ο. Τ. 596. 2) ὅταν χωρίζηται φίλος ἀπὸ φίλου, «χαῖρε», «ἀφίνω ὑγείαν», Λατ. vale, Ὀδ. Ε. 205, Ν. 59, Ο. 151, Ἀριστοφ. Βάτρ. 164· συχνάκις δὲ τίθεται εἰς τὸ στόμα τῶν ἐγγιζόντων εἰς τὸν θάνατον, Σοφ. Αἴ. 863, Τρ. 921, Πλάτ. Φαίδ. 116D, κλπ.· πρβλ. Βöckh. Expl. Pind. 2. 57· ― ἐντεῦθεν ἐν ἐπιγραφαῖς ἐπιτυμβίοις, Συλλ. Ἐπιγρ. 1088, 1090, 1093, κ. ἀλλ.· οὕτω, χαίροις πολλά, μάκαιρα γύναι Ἀνθ. 3) ἐν ἄλλαις περιστάσεσιν, οἷον ὅταν τις παρηγορῇ ἢ παραθαρρύνῃ ἕτερον, ἔχε θάρρος, θάρρει, Ὀδ. Θ. 408· ἐν δείπνοις, ὡς τὸ Ἀγγλο-Σαξον. woes hal, Ὀδ. Δ. 60 Σ. 122, Υ. 199· χαῖρε, γυνή, φιλότητι, ἂς εἶναι εὐτυχία εἰς τὴν ἕνωσιν ἡμῶν, Λ. 248· εὐχωλῇς χαίρετε Ν. 358· χαῖρε ἀοιδῇ Ὕμν. Ὁμ. 8. 7. 4) ὡσαύτως ἡ ἔννοια τοῦ ἀναχωρεῖν ἢ ἀποχαιρετίζειν ἀναφαίνεται ἐν τῷ γ΄ ἑνικῷ προσώπῳ χαιρέτω, «ἂς πάῃ ’ς τὸ καλό», εἴ τει ἐγένετο ἄνθρωπος εἴτε ἐστὶ δαίμων, χαιρέτω Ἡρόδ. 4. 96· χαιρέτω βουλεύματα Εὐρ. Μήδ. 1044, πρβλ. Πλάτ. Συμπ. 199Α, Νόμ. 636, 886D· οὕτως ὁ Τερέντιος ἔχει valeat ἀντὶ pereat ἢ abeat in malam rem. 5) ἡ μετοχ. καὶ τὸ ἀπαρ. εἶναι ἐν χρήσει κατὰ παρόμοιον τρόπον, ἴδε κατωτ. IV. 3, V. 2. IV. μετοχ. χαίρων, πλήρης χαρᾶς, εὐφραινόμενος, μετὰ χαρᾶς, Ἰλ. Α. 416, κλπ.· χαίροντα φίλην ἐς πατρίδ’ ἔπεμπον εἰς Ἰθάκην Ὀδ. Τ. 461· χαίροντι φέρειν... χαίρων Ρ. 83, πρβλ. Τ. 461· λυπούμενοι καὶ χαίροντες, ἐν λύπῃ καὶ ἐν χαρᾷ, Ἀριστ. Ρητ. 1. 2, 5· οὕτω, κεχαρηκὼς Ἡρόδ. 3. 29, 42, κτλ. 2) παρ’ Ἡροδ. καὶ τοῖς Ἀττ. ἡ μετοχὴ χαίρων πολλάκις συνάπτεται μετ’ ἄλλου ῥήματος ἐπὶ τῆς σημασίας τοῦ ἀσφαλής, ἀτιμωρητί, Λατ. impune, χαίρων ἀπαλλάττει Ἡρόδ. 3. 69, πρβλ. 9. 106, Πλάτ. Γοργ. 510D, Δημ. 748. 5· συνηθέστερον μετ’ ἀρνήσεως, οὐ χαίρων, Λατ. haud impune, μὲ ζημίαν του, οὐ χαίροντες ἐμὲ γέλωτα θήσεσθε Ἡρόδ. 3. 29· οὔ τι χαίρων... ἐρεῖς Σοφ. Ο. Τ. 363· πρβλ. Ἀντιγ. 759, Φιλοκτ. 1299, Εὐρ. Μήδ. 397, Ἀριστοφ. Ἀχ. 563· οὐ γάρ... χαίρων τις... τοὐμὸν ἀλγυνεῖ κέας Εὔπολις ἐν «Δήμοις» 2· οὐ χ. ἀπαλλάξετε Ξεν. Ἀν. 5. 6, 32· οὕτω καί, οὔτι χαιρήσων γε σὺ Ἀριστοφ. Σφ. 186· κλάων εἶναι ἐν χρήσει ἁπλῶς ὡς = οὐ χαίρων (ἴδε κλαίω Ι. 2)· ― ἴδε ἀνωτ. ΙΙ. 3) ἐπὶ τῆς αὐτῆς ἐννοίας ὡς προστ. (ἀνωτ. ΙΙΙ), σὺ δέ μοι χαίρων ἀφίκοιο Ὀδ. Ο. 128, πρβλ. Θεόκρ. 2. 163· ἀλλ’ ἑρπέτω χαίρουσα, ἂς ὑπάγῃ χαίρουσα, «χαρούμενη», Σοφ. Τρ. 819· χαίρων ἴθι, «ὥρα καλή», Εὐρ. Ἄλκ. 813, Φοίν. 921, πρβλ. Σοφ. Τρ. 819. 4) τὸ χαῖρον, ἡ χαρά, Πλούτ. 2. 136C, 1089Ε· πρβλ. ἥδομαι ΙΙ. V. τὸ ἀπαρ. τίθεται ἐπὶ τῆς αὐτῆς σημασίας, ἐφ’ ἧς καὶ τὸ χαῖρε δηλ. ἐπὶ χαιρετισμοῦ (ἀνωτέρω ΙΙΙ. 1), Πλάτ. Χαρμ. 164Ε· χαίρειν δὲ τὸν κήρυκα προὐννέπω, χαιρετίζω, προσφωνῶ αὐτὸν διὰ τοῦ χαῖρε, Σοφ. Τραχ. 227· προσειπών τινα χ. οὐκ ἀντιπροσερρήθη Ξεν. Ἀπομν. 3. 13, 1· οὕτω, χαίρειν... τἆλλ’ ἐγώ σ’ ἐφίεμαι Σοφ. Αἴ. 112· ― ἀλλ’ ἐν ἀρχῇ ἐπιστολῶν τὸ ἀπαρέμφ. ἐτίθετο ἀείποτε καθ’ ἑαυτὸ (παραλειπομένου τοῦ λέγει ἢ κελεύει ὡς ἐν τῇ Λατ. S. = salutem, ἀντὶ S. D. = salutem dicu), Κῦρος Κυαξάρῃ χαίρειν Ξεν. Κύρ. Παιδ. 4. 5, 27, πρβλ. Θεόκρ. 14. 1. 2) ἐπὶ κακῆς σημασίας ὡς τὸ χαιρέτω· ἐᾶν χαίρειν τινὰ ἢ τι Ἡρόδ. 6. 23., 9. 41, Ἀριστοφ. Πλ. 1187, Πλάτ. Φίληβ. 59Β· μακρὰ Λουκ. Ἀπολ. ὑπὲρ τῶν ἐπὶ Μισθ. Συνόντ. 3· οὕτω καί, πολλὰ χ. λέγειν τινὰ Εὐρ. Ἱππόλ. 113, πρβλ. 1059, Πλάτ. Θεαίτ. 188Α· πολλὰ χ. κελεύειν τινὰ Ἀριστοφ. Ἀχ. 200· εἰπεῖν χαίρειν τινὰ Λουκ. Δημ. Ἐγκώμ. 50· χαίρειν προσαγορεύειν Ἀριστοφ. Πλ. 322, Πλάτ. Νόμ. 771Α· χαίρειν προσειπεῖν Εὔπολις ἐν Ἀδήλ. 21. Ἐν ἅπασι τούτοις ἡ αἰτ. τοῦ προσ. συνήθως τίθεται πρὸ τοῦ χαίρειν. Ἐνίοτε ὅμως εὑρίσκεται ἡ δοτ. (εἰ καὶ οὐδέποτε μετὰ τοῦ ἐᾶν χ.), πολλὰ χαίρειν ξυμφοραῖς καταξιῶ Αἰσχύλ. Ἀγ. 572· φράσαι... χαίρειν Ἀθηναίοισι Ἀριστοφ. Νεφ. 609· πολλὰ εἰπόντα χ. τῷ ἀληθεῖ Πλάτ. Φαῖδρ. 272Ε, πρβλ. Φαίδωνα 64C, Πολ 406D, Ξεν. Ἑλλ. 4. 1, 31. ― Ἴδε Κόντου Γλωσσ. Παρατηρ. σ. 475.

French (Bailly abrégé)

f. χαιρήσω, ao. inus., pf. κεχάρηχα;
Pass. f. inus., ao.2 ἐχάρην, pf. κεχάρημαι et κέχαρμαι, pqp. ἐκεχαρήμην;
I. se réjouir, être joyeux : χ. θυμῷ IL, ἐν θυμῷ IL, φρεσὶν ᾗσιν IL, φρένα IL se réjouir dans son cœur, νόῳ χαίρειν OD se réjouir dans son cœur, càd secrètement ; part. χαίρων, joyeux, gai, content, réjoui ; part. pf. κεχαρηκώς, m. sign. ou au sens de volontiers, de bon cœur de la part d’autrui, càd impunément ; subst. τὸ χαῖρον la joie;
II. se réjouir d’ordinaire, se plaire d’ordinaire à ou dans ; avec un part. χαίρουσι χρεώμενοι HDT ils aiment à se servir de, etc.
III. avoir sujet de se réjouir, d’ord. avec la nég. càd n’avoir pas sujet de se réjouir, avoir à regretter, à se repentir : οὐδέ τιν’ οἴω Τρώων χαιρήσειν IL et je ne pense pas qu’aucun Troyen ait sujet de se réjouir ; οὐκ ἐχαίρησεν ἀλλ’ ἀπετέτμητο τὴν κεφαλήν PLUT il n’eut pas sujet de se réjouir, loin de là, il eut la tête tranchée ; οὐ χαίρων ἐρεῖς SOPH tu n’auras pas sujet de te réjouir de dire ; avec un rég. au dat. se réjouir de, prendre plaisir à, trouver son plaisir ou sa joie dans : διαίτῃ XÉN dans un genre de vie ; γέλωτι XÉN aimer à rire ; τῷ γυμνάζεσθαι PLUT aimer à s’exercer ; τοὺς γὰρ εὐσεβεῖς θεοὶ θνῄσκοντας οὐ χαίρουσι EUR car les dieux n’aiment pas voir mourir ceux qui les vénèrent ; avec un acc. plur. neutre employé adv. ταῦτα λυπεῖσθαι καὶ ταῦτα χαίρειν DÉM s’affliger des mêmes choses et se réjouir des mêmes choses ; χ. χαράν PLUT éprouver de la joie ; χαίρω ἀκούσας IL, ἰδών IL je me réjouis d’avoir entendu, d’avoir vu ; χαίρουσιν βίοτον ἔδοντες OD ils se plaisent à manger leurs biens ; avec ὅτι, οὕνεκα, ὡς, εἰ, se réjouir de ce que ou si, etc.
IV. se réjouir, dans certaines formules :
1 à l’impér. • χαῖρε, réjouis-toi, càd joie à toi ! salut à toi ! Dieu te protège ! bénédiction sur toi ! de même au plur. et au duel ; • χαίρετε, • χαίρετον, comme souhait de bienvenue dans les rencontres ; de même pour prendre congé (cf. lat. salve ou vale), adieu ; ou pour porter la santé de qqn, analogue à : grand bien vous fasse ! à votre santé ! dans les prières et les supplications au sens de : agréez ma prière ; pour tranquilliser ou calmer qqn : laissez donc ! ayez bon courage ! à l’inf. au sens de : salut ! χαίρειν δὲ τὸν κήρυκα προὐννέπω SOPH je souhaite la bienvenue au héraut ; au commenc. des lettres, • χαίρειν (s.e. λέγει ou κελεύει) salut ! Κῦρος Κυάξαρῃ χαίρειν XÉN Cyrus à Cyaxare, salut !;
2 en mauv. part • χαιρέτω HDT qu’il se réjouisse ! salut à lui ! càd bien le bonjour ! qu’il aille se promener ; en parl. de choses χαιρέτω βουλεύματα EUR adieu les projets d’autrefois ! au part. : ἐρπέτω χαίρουσα SOPH qu’elle aille se promener ! χαίρειν ἐᾶν τινα ou τι, envoyer promener qqn ou qch, litt. dire à une personne ou à une chose de se bien porter ; τινα πολλὰ χαίρειν λέγειν EUR souhaiter beaucoup de prospérités à qqn, càd l’envoyer promener ; avec le n. de pers. au dat. : τινι χαίρειν, κελεύειν ou λέγειν;
Moy. χαίρομαι se réjouir de, trouver son plaisir en, τινι.
Étymologie: R. Χαρ, briller de joie ; cf. χάρις, χαρά, lat. gratus.

English (Autenrieth)

(cf. gratus), ipf. χαῖρον, ἔχαιρε, χαῖρε, iter. χαίρεσκεν, fut. inf. χαιρήσειν, aor. ἐχάρη, -ημεν, -ησαν, χάρη, opt. χαρείη, part. χαρέντες, perf. part. κεχαρηότα, also red. fut. inf. κεχαρησέμεν, mid. fut. κεχαρήσεται, aor. 2 κεχάροντο, opt. -οιτο, 3 pl. -οίατο, aor. 1 χήρατο: be glad, be joyful, rejoice; (ἐν) θῦμῷ, νόῳ, φρεσί and φρένα, also χαίρει μοι ἦτορ, κῆρ, Il. 23. 647, Od. 4.260; w. dat. of the thing rejoiced at, νίκῃ, ὄρνῖθι, φήμῃ, Il. 10.277, Od. 2.35; freq. w. part. and dat., τῷ χαῖρον νοστήσαντι, ‘at his return,’ Od. 19.463; also w. part. agreeing with the subj., Il. 3.76 ; οὐ χαιρήσεις, ‘thou wilt be sorry,’ ‘rue it,’ Il. 20.363, Od. 2.249 ; χαῖρε, hail or farewell, Od. 1.123, Od. 13.59.

English (Slater)

χαίρω (χαίρω, -ει; χαῖρ（ε), -ετ（ε); -ων, -οντα; -ειν: impf. (ἔ）χαιρον: aor. pass. pro act., χᾰρείς.)
   a be delighted, glad
   I abs. χαίρων δὲ καὶ αὐτὸς Ἀλκμᾶνα στεφάνοισι βάλλω (P. 8.56) χαίρω δ' ὅτι ἐσλοῖσι μάρναται πέρι πᾶσα πόλις (N. 5.46) add. part. χαίρω δὲ πρόσφορον ἐν μὲν ἔργῳ κόμπον ἱείς (N. 8.48)
   II c. dat., delight in οἵτινες ἔχαιρον εὐορκίαις (O. 2.66) μιν αἰνέω χαίροντα τε ξενίαις πανδόκοις (O. 4.15) νέᾳ δ' εὐπραγίᾳ χαίρω τι (P. 7.18) ὧν θαλίαις ἔμπεδον εὐφαμίαις τε μάλιστ' Ἀπόλλων χαίρει (P. 10.36) Πανελλάνεσσι δ' ἐριζόμενοι δαπάνᾳ χαῖρον ἵππων (I. 4.29) pass. in act. sense, εἰ γάρ τις ἀνθρώπων δαπάνᾳ τε χαρεὶς καὶ πόνῳ πράσσει θεοδμάτους ἀρετάς (I. 6.10)
   b impv., in salutation, Hail χαῖρε· τόδε μὲν μέλος ὑπὲρ πολιᾶς ἁλὸς πέμπεται (P. 2.67) ἅ σε χαίρειν ἐστρὶς αὐδάσαισα πεπρωμένον βασιλἔ ἄμφανεν Κυράνᾳ (P. 4.61) χαῖρε, φίλος· ἐγὼ τόδε τοι πέμπω (N. 3.76) χαίρετ· ἐγὼ δὲ γαρύσομαι (addressed to the heroes Kastor and Iolaos, vv. 30—1) (I. 1.32) χαῖῤ, ὦ θεοδμάτα (sc. Δᾶλε) fr. 33c. 1.
   c frag.] εντι χαιρ [Δ. 4. c. 10.