decus

Latin > English (Lewis & Short)

dĕcus: i, m., v. decussis,
I init.
dĕcus: ŏris, n. Sanscr. daças, fame; Gr. δόξα; cf. decet, any thing that ornaments, embellishes, adorns, honors, etc.;
I ornament, grace, embellishment, splendor, glory, honor, dignity (class. and freq.; a favorite word with Cicero, in oratorical lang.).
I In gen.
   (a)    With gen.: hostium spolia, decora atque ornamenta fanorum, Cic. Verr. 2, 4, 44; cf.: senator populi Romani, splendor ordinis, decus atque ornamentum judiciorum, id. Caecin. 10, 28; so, too, decus ornamentumque senectutis, id. de Or. 1, 45, 199; id. Prov. Cons. 11, 28: ut hominis decus ingenium, sic ingenii ipsius lumen est eloquentia, id. Brut. 15, 59; cf. id. Phil. 2, 22, 54: ad decus et ad laudem civitatis, id. N. D. 1, 4; cf. id. Brut. 97; cf. also id. Fin. 1, 10 fin.; id. Ac. 1, 9, 33: dignitatem et decus sustinere, id. Off. 1, 34, 124 et saep.: O decus Phoebi et dapibus supremi Grata testudo Jovis, Hor. Od. 1, 32, 13: lucidum caeli, id. Carm. Sec. 2: equitum Maecenas, id. Od. 3, 16, 20; cf. id. ib. 1, 1, 2 and id. ib. 2, 17, 4: electos juvenes simul et decus innuptarum, the ornaments, i. e. the most beautiful of the maidens, Catull. 64, 78 al.: castique decus servare pudoris, Ov. M. 13, 480: oris, i. e. beauty, id. ib. 3, 422: decus Asteriae = Asteria decens or pulchra, Verg. Cul. 15.—
   (b)    Absol.: haec omnia, quae habent speciem gloriae contemne ...; verum decus in virtute positum est, Cic. Fam. 10, 12 fin.: divitiae, decus, gloria in oculis sita sunt! Sall. C. 20, 14; cf. id. ib. 58, 8; id. J. 3 fin.: regium, id. ib. 72, 2; cf. regale, Ov. M. 9, 690: decus enitet ore, Verg. A. 4, 150: superimpositum capiti, Liv. 1, 34: (columnas) scenis decora alta futuris, Verg. A. 1, 429: muliebre, i. e. chastity, Liv. 1, 58: immemores decoris liventia pectora tundunt, i. e. of their bodily charms, Ov. M. 8, 536: imperatori nobilitas, quae antea decori, invidiae esse, Sall. J. 73, 4: vitis ut arboribus decori est, ut vitibus uvae, Verg. E. 5, 32: Pilumno quos ipsa decus dedit, id. A. 12, 83.—
II Transf.
   (a)    A deed of honor: tanti decoris testis, Tac. A. 15, 50.—Esp., plur., decora, honorable achievements, valiant deeds: cum multa referret sua familiaeque decora, Liv. 3, 12, 2: militiae decora, id. 2, 23, 4: belli, id. 6, 20, 7 (cf.: dedecora militiae, id. 3, 51, 12): Lacedaemonii vetera, Macedones praesentia decora intuebantur, Curt. 6, 1, 8.—
   (b)    Renowned ancestors: inter nobiles, et longa decora praeferentes, novitas mea enituit? Tac. A. 14, 53; id. Hist. 1, 15.—
III Esp., moral dignity, virtue, honor: cum quod decus antiqui summum bonum esse dixerunt, hic solum bonum dicat, etc., Cic. Leg. 1, 21, 55 (for which, shortly before, solum bonum esse quod honestum esset): quos (sc. Epicureos) nisi redarguimus, omnis virtus, omne decus, omnis vera laus deserenda est, id. Fin. 2, 14, 44; so with honestas, id. Fin. 2, 17, 56; cf. ib. 2, 11, 35; id. Off. 1, 5 fin.: sed ei (sc. Semproniae) cariora semper omnia quam decus atque pudicitia fuit, Sall. C. 25, 3; 54, 5.

Latin > French (Gaffiot 2016)

dĕcŭs,⁸ ŏris, n. (decet), tout ce qui sied, tout ce qui va bien, ornement, parure, gloire, illustration : decora fanorum Cic. Verr. 2, 4, 97, les ornements des temples ; decus senectutis Cic. de Or. 1, 199, parure de la vieillesse ; verum decus in virtute positum est Cic. Fam. 10, 12, 5, la véritable illustration réside dans la valeur personnelle, cf. Br. 59 ; Phil. 2, 54 ; Off. 1, 124 ; decora Corneliæ gentis Liv. 38, 58, 3, les actions d’éclat de la famille Cornélia, cf. 3, 12, 2 ; militiæ Liv. 2, 23, 4, exploits militaires, cf. 3, 11, 6 ; 6, 20, 7