διαβάλλω: Difference between revisions

|dgtxt=<b class="num">A</b> ref. al mov. fís.<br /><b class="num">I</b> tr.<br /><b class="num">1</b> [[pasar]], [[cruzar]] c. ac. de espacio [[δέπας]] ἐν τῷ διαβάλλει ... πόρον de la copa del sol, A.<i>Fr</i>.69.3, γεφύρας E.<i>Rh</i>.117, τὸν Ἰόνιον Th.6.30, διεβάλομεν τὸ πέλαγος εἰς Μεσσαπίους cruzamos el mar para llegar al país de los mesapios</i> Demetr.Com.Vet.1.2.<br /><b class="num">2</b> [[hacer cruzar]], [[pasar]] ἐκ τῆς Χίου τὰς νέας ἐς τὴν Νάξον Hdt.5.34.<br /><b class="num">3</b> [[echar]], [[tirar]] ἅττα διαβάλοι τις αὐτῇ, ταῦτ' ἂν ἥδιστ' ἤσθιεν lo que uno le echase se lo comería (la ciudad) muy gustosamente</i> Ar.<i>Pax</i> 643, cf. <i>Eq</i>.496<br /><b class="num">•</b>fig., de pers. [[ἄπωθεν]] ἡμᾶς πρὸς ἐκεῖνα τὰ πάθη Plu.2.727d.<br /><b class="num">4</b> [[pasar]], [[introducir]], [[meter]] διαβαλόντα τῆς θύρας τὸν [[δάκτυλον]] metiendo el dedo por la ranura de la puerta</i> D.L.1.118, en v. pas. τύλος διαβεβλημένος διὰ τοῦ ῥυμοῦ clavija introducida en el timón del carro</i> Aristobul.7a, cf. prob. <i>ID</i> 1441A.2.57 (II a.C.), δι' ἀλλήλων διαβεβλημένων (eslabones) engarzados entre sí</i> D.Chr.30.20, cf. Hero <i>Bel</i>.101.10, δ. τὴν κρόκην tejer</i> Poll.7.35.<br /><b class="num">II</b> intr.<br /><b class="num">1</b> [[cruzar al otro lado]], [[cruzar]] c. prep. y ac. de direcc. πρὸς [[Ἄργος]] E.<i>Supp</i>.931, ἐς τὴν Νάξον Hdt.5.33, πρὸς τὴν ... ἤπειρον Th.2.83, πέρην Hdt.6.44.<br /><b class="num">2</b> en v. med. [[tirar]] en el juego o en comparaciones con él, [[jugar]] (ἀστραγάλοις) διαβάλλεται πρὸς τοὺς ἐντυχόντας Plu.2.148d, τοῖς κύβοις πρὸς αὐτόν Plu.2.272f.<br /><b class="num">B</b> fig.<br /><b class="num">I</b> tr., c. compl. de pers. o abstr.<br /><b class="num">1</b> [[denigrar]], [[desacreditar]], [[acusar falazmente]], [[calumniar]] c. ac. de pers. τὸν Κλεομένεα Hdt.6.51, cf. 61, Ἕλληνας Hdt.7.10η, cf. 6.94, Ar.<i>Eq</i>.288, <i>Ach</i>.380, <i>Th</i>.390, 411, <i>Pl</i>.204, <i>V</i>.950, Pl.<i>Ep</i>.317c, με E.<i>Hipp</i>.932, Pl.<i>Ep</i>.319c, τοὺς ... [[ἔνδον]] ... ψευδῆ διαβάλλει Ar.<i>Eq</i>.64, cf. Aeschin.2.44, LXX <i>Da</i>.6.24θ, en v. pas. μάτην διεβλήθης Babr.75.21, cf. Aesop.157<br /><b class="num">•</b>indic. ante quién, c. πρός y ac. διαβαλόντα μιν πρὸς Ὑδάρνεα habiéndole denigrado ante Hidarnes</i> Hdt.6.133, τοὺς Ἀθηναίους πρὸς τὸν Ἀρταφρένεα Hdt.5.96, c. dat. de pers. με ... στρατῷ a mí ante el ejército</i> S.<i>Ph</i>.582, cf. Pl.<i>R</i>.566b, τοὺς Ἰουδαίους τῷ βασιλεῖ LXX <i>Da</i>.3.8θ, en v. pas. Ἀχαιοῖς ... διαβληθήσομαι E.<i>Hec</i>.863, cf. <i>Heracl</i>.422, <i>IA</i> 1372, <i>Ep</i>.5.85, Ar.<i>Ach</i>.630, ἐς τοὺς ξυμμάχους Th.4.22, cf. Lys.7.27, 8.7<br /><b class="num">•</b>[[acusar de]] c. dat. de cosa [[ἀτυχία]] ᾗ με διαβάλλουσιν el infortunio por el que me acusan</i> Antipho 2.4.4, c. ὡς y part. pred. [[ἄλλος]] πρὸς ἄλλον ... ὡς λυμαινόμενον τὴν πολιτείαν X.<i>HG</i> 2.3.23<br /><b class="num">•</b>c. complet. [[acusar de que]] διέβαλλον τοὺς Ἴωνας ὡς δι' ἐκείνους ἀπολοίατο αἱ νέες Hdt.8.90, διαβαλὼν αὐτοὺς ὡς οὐδὲν ἀληθὲς ἐν νῷ ἔχουσιν acusándoles de no tener propósitos sinceros</i> Th.5.45, Λακεδαιμονίους ... διαβαλεῖν ἐς τοὺς ... Ἕλληνας ὡς καταπροδόντες τὸ ἑαυτῶν προυργιαίτερον ἐποιήσαντο Th.3.109, cf. Pl.<i>Ep</i>.334a, I.<i>AI</i> 12.176, με ... διαβαλεῖ ... ὅτι ... Ar.<i>Ach</i>.502, cf. Lys.12.58, διαβάλλοντες ἵν' ἔχωσι δημεύειν τὰ κτήματα Arist.<i>Pol</i>.1305^a6, en v. pas. Θασίους διαβληθέντας ὑπὸ τῶν ἀστυγειτόνων ὡς ἀπόστασιν μηχανῴατο Hdt.6.46, cf. 9.17, <i>Eu.Luc</i>.16.1, ἐπὶ βίῳ μὴ σώφρονι διαβεβλημένων de los acusados de vida desordenada</i> Hdn.2.6.6, c. εἰς y ac.: εἰς κιναιδίαν Luc.<i>Demon</i>.50, c. ac. de rel. τι πρὸς τὴν ὠμότητα ... διαβληθείς Luc.<i>Macr</i>.14<br /><b class="num">•</b>abs. [[lanzar calumnias o infundios]], [[introducir falacias]], [[mover a sospecha]] εὖ δὲ διαβαλών Th.3.42, cf. Aeschin.3.226, Men.<i>Dysc</i>.463, διαβάλλειν τε καὶ ἀπολύσασθαι διαβολάς introducir falacias y a continuación refutarlas</i> como técnica sofística y retórica, Pl.<i>Phdr</i>.267d, cf. Arist.<i>Rh</i>.1415^b18, 37, D.18.14, 20, part. subst. ὁ διαβάλλων calumniador</i> Hdt.7.10η, Th.3.4, Pl.<i>Ap</i>.19b<br /><b class="num">•</b>sin intención falaz [[elevar una queja ante]] Δημητρίῳ <i>PTeb</i>.23.4 (II a.C.).<br /><b class="num">2</b> [[referir maliciosamente]] c. ac. de cosas y abstr. ἃ ... ὑποικουρεῖτε ... διαβαλῶ contaré lo que hacéis a escondidas</i> Ar.<i>Th</i>.1169, τοὺς νόμους Is.11.4, διαβαλεῖν τὸ πρᾶγμα D.28.2 (pero v. B III 2), διαβάλλοι ... ἄν τις τὰ πολλὰ τῶν ἰδίων alguno podría interpretar falazmente la mayor parte de las propiedades</i> en un argumento filosófico, Arist.<i>Top</i>.133^b21, τὸ πράγμα ἐς βασιλέα διέβαλλον implicaron maliciosamente en el asunto al emperador</i> Procop.<i>Arc</i>.22.19<br /><b class="num">•</b>en v. pas. [[ser interpretado torcidamente]] ἢ ἔπειτε ... διαβληθῇ (γράμματα) πρὸς Ξέρξην Hdt.8.22, τὰ περὶ τὴν καπηλείαν καὶ ἐμπορίαν ... διαβέβληται las clases que se dedican a la venta al por menor y al comercio son mal vistas</i> Pl.<i>Lg</i>.918d<br /><b class="num">•</b>de opiniones y teorías [[discutir]], [[poner en tela de juicio]], [[censurar]] ἔπος un verso desde el punto de vista filológico, Plu.<i>Thes</i>.34, cf. S.E.<i>M</i>.7.90, c. dos ac. οὓς ... διαβάλλων τὴν φλυαρίαν Str.1.3.1<br /><b class="num">•</b>[[rechazar]], [[derribar]], [[refutar]] teorías u opiniones, Gal.5.289, en v. pas. τοῦ Χρυσίππου διαβληθήσεται [[δόξα]] Gal.5.480, cf. Plu.2.930b.<br /><b class="num">3</b> [[estropear]], [[echar a perder]] c. ac. y dat. instrum. ὀνοματίοις τισὶ τὰ ὅλα διέβαλε Longin.43.2.<br /><b class="num">II</b> frec. c. dos compl. de pers. [[malquistar]] c. dos ac. de pers. ἐμὲ καὶ Ἀγάθωνα Pl.<i>Smp</i>.222d, cf. <i>R</i>.498c, c. ac. de pers. y giro prep. πρὸς τὴν κακίαν διαβαλοῦμεν αὐτούς los malquistaremos con la maldad</i> Plu.2.809f, sólo c. dat. de pers. ἀλλήλοις Arist.<i>Pol</i>.1313^b16<br /><b class="num">•</b>en v. med.-pas. esp. en perf. [[estar indispuesto con]], [[avenirse mal]] c. dat. de pers., asimilados y abstr. θυγατρὶ ... διαβεβλημένος Hdt.1.118, cf. 5.35, 6.64, τῷ Τισαφέρνει Th.8.81, 83, μοι And.2.24, τῷ σώματι Pl.<i>Phd</i>.67e<br /><b class="num">•</b>c. πρός y ac. [[estar mal dispuesto hacia]], [[mirar con malos ojos]] πρὸς αὐτήν (τὴν φιλοσοφίαν) Isoc.15.175, πρὸς ἐπιβουλεύοντα Arist.<i>Rh</i>.1404^b20, cf. Plb.30.19.2, πρὸς τὴν ἀποικίαν διεβέβλητο Plu.<i>Cor</i>.13, ψυχὴ διαβέβληται πρὸς μάχην Arr.<i>Epict</i>.2.26.3, περὶ τὰς φιλίας Vett.Val.39.12<br /><b class="num">•</b>tb. c. ac. de anim. [[hacer irreconciliable]] τὸν ἰχθῦν διέβαλεν πρὸς τὴν βρῶσιν Plu.2.730f.<br /><b class="num">III</b> indic. ‘engaño’<br /><b class="num">1</b> [[seducir]], [[embaucar]], [[engañar]] ἐκεῖνον εὖ Hdt.5.50, cf. 5.97, E.<i>Fr</i>.435, Cratin.436, <i>POxy</i>.1665.25 (III d.C.), 900.13 (IV d.C.)<br /><b class="num">•</b>en v. med. mismo sent. Ξέρξην διεβάλετο Hdt.9.116, cf. Ar.<i>Au</i>.1648, <i>Th</i>.1214, Crates Com.54, τὸν γέροντα διαβαλοῦμαι Archipp.38, en v. pas. διαβεβλημένος ὑπὸ Ἀμάσιος Hdt.3.1, κεῖναι διεβλήθησαν τρόπῳ τοιῷδε Hp.<i>Nat.Puer</i>.30, cf. Pl.<i>Phdr</i>.255a, Plu.2.563c<br /><b class="num">•</b>διαβαλόμενος dud., quizá complicado en fraude</i>, <i>ICr</i>.4.72.9.26 (Gortina V a.C.) (aunque se ha interpr. como <i>el que está comprometido (a pagar) por escrito</i> op. [[διαϝειπάμενος]] ‘el que está comprometido (a pagar) de palabra’).<br /><b class="num">2</b> [[dar largas con pretextos]] de deudores διαβάλλων με μίαν (ἡμέραν) ἐκ μιᾶς dándome largas cada día</i>, <i>PFam.Teb</i>.43.41 (II d.C.), cf. <i>PFlor</i>.36.23 (IV d.C.)<br /><b class="num">•</b>en v. med. διαβαλλόμενος aduciendo pretextos</i>, <i>BGU</i> 1105.14 (I d.C.).