κτίζω: Difference between revisions

|Definition=<span class="bibl">Emp.23.6</span>, etc.: fut. -ίσω <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>1060</span>: aor. <span class="sense"><span class="bld">A</span> ἔκτῐσα <span class="bibl">Od.11.263</span>, etc.; poet. ἔκτισσα <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>1.62</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>289</span> (lyr.), κτίσσα <span class="bibl">Il.20.216</span>, κτίσα <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>5.89</span>: pf. ἔκτῐκα <span class="title">Lyr.Alex.Adesp.</span>1.8, <span class="bibl">D.S.7.5</span>, <span class="bibl">15.13</span>:— Med., poet.aor. ἐκτίσσατο <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>10(11).25</span>, <span class="bibl"><span class="title">Fr.</span>1.4</span> ([[ἐκτής]]- codd.):— Pass., fut. κτισθήσομαι Str.<span class="title">Chr.</span>5.38, <span class="bibl">D.H.1.56</span>: aor. ἐκτίσθην <span class="bibl">Th.1.12</span>, etc.: pf. ἔκτισμαι <span class="bibl">Hdt.4.46</span>, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Art.</span>45</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Fr.</span>360.9</span>:—[[people]] a country, [[build houses and cities in]] it, <b class="b3">κτίσσε δὲ Δαρδανίην</b> Il.l.c.; <b class="b3">κ. χώρην, νῆσον</b>, <span class="bibl">Hdt.1.149</span>, <span class="bibl">3.49</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> of a city, [[found]], [[build]], <b class="b3">Θήβης ἕδος ἔκτισαν</b> Od.l.c., cf. <span class="bibl">Hdt.1.167</span>, <span class="bibl">168</span>, <span class="bibl">Th.6.4</span>, <span class="bibl"><span class="title">PCair.Zen.</span>169</span> (iii B.C.); ἀποικίαν <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>815</span>:—Pass., to [[be founded]], <b class="b3">Σμύρνην τὴν ἀπὸ Κολοφῶνος κτισθεῖσαν</b> [[founded by emigrants from]] Colophon, <span class="bibl">Hdt.1.16</span>, cf.<span class="bibl">7.153</span>, <span class="bibl">8.62</span>; <b class="b3">μήτε ἄστεα μήτε τείχεα ἐκτισμένα</b> no [[fixed]] cities or walls, <span class="bibl">Id.4.46</span>; -ομένη πόλις Phld.<span class="title">Rh.</span>2.155 S. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> <b class="b3">κ. ἄλσος</b> [[plant]] a grove, <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>5.89</span>; [[βωμόν]] [[set up]] an altar, <span class="bibl">Id.<span class="title">O.</span>7.42</span>; [[ἑορτάν]], [[ἀγῶνα]], [[found]], [[establish]] it, ib.<span class="bibl">6.69</span>, <span class="bibl">10(11).25</span> (Med.); <b class="b3">τὸν Κύρνον… κτίσαι, ἥρων ἐόντα</b> [[establish]] his worship, <span class="bibl">Hdt.1.167</span>; δαῖτάς τινι <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>484</span> (Pass.); τάφον τινί <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>1101</span>; αἵρεσιν Phld.<span class="title">Rh.</span>1.77 S.; σύνοδον <span class="title">IG</span>22.1343.12 (i B.C.). </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> [[produce]], [[create]], [[bring into being]], γόνῳ τινά <span class="bibl">A.<span class="title">Supp.</span>172</span> (lyr.); [[bring about]], [[τελευτήν]] ib.<span class="bibl">140</span> (lyr.), cf. <span class="bibl"><span class="title">Ch.</span>441</span> (lyr.); <b class="b3">ὁ τὴν φιλίην ἐκτικώς</b> <span class="title">Lyr.Alex.Adesp.</span> [[l.c.]]; of painters, <b class="b3">δένδρεα… καὶ ἀνέρας ἠδὲ γυναῖκας</b> Emp.l.c.; <b class="b3">ἵπποισι τὸν χαλινὸν κτίσας</b> [[having invented]] it, <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>715</span> (lyr.). </span><span class="sense"><span class="bld">5</span> [[make]] so and so, ἐλεύθερον κ. τινά <span class="bibl">A.<span class="title">Ch.</span>1060</span>; ἔνθεον κτίσας φρένα <span class="bibl">Id.<span class="title">Eu.</span>17</span>, cf. <span class="bibl">714</span>; ποτανὰν εἴ σέ τις θεῶν κτίσαι <span class="bibl">E. <span class="title">Supp.</span>620</span> (lyr.), cf. <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span>289</span> (lyr.). </span><span class="sense"><span class="bld">6</span> [[perpetrate]] a deed, <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span> 898</span>. (Cf. Skt. [[kséti]] 'reside', [[kṣitís]] ( = [[κτίσις]]) 'habitation'.)</span>

|sltr=[[κτίζω]] (aor. κτᾰσεν, ἔκτισσε, ἔκτᾰσαν; κτᾰσῃ; κτᾰσαιεν, κτίσσειεν: aor. med. ἐκτίσσατο, κτισσάσθαν: aor. [[pass]]. κτίσθη.) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> [[found]], [[establish]] cities, πόλιν Ὑλλίδος στάθμας [[Ἱέρων]] ἐν νόμοις ἔκτισσε (P. 1.62) κτίσσειεν εὐάρματον πόλιν ἐν ἀργεννόεντι μαστῷ (P. 4.7) [[ἐπεὶ]] κτίσθη [[νέον]] [[Troy]] (O. 8.37) altars, sanctuaries, εὖτ' ἂν [[Ἡρακλέης]] πατρὶ ἑορτάν τε κτίσῃ τεθμόν τε μέγιστον (O. 6.69) ὡς ἂν θεᾷ πρῶτοι κτίσαιεν βωμὸν ἐναργέα (O. 7.42) ἀγῶνα δ' [[Διός]], ὃν ἀρχαίῳ σάματι πὰρ Πέλοπος βωμῷ ἑξάριθμον ἐκτίσσατο (O. 10.25) κτίσεν δ' ἄλσεα μείζονα [[θεῶν]] (P. 5.89) a [[line]], [[people]], [[ἄτερ]] δ' εὐνᾶς ὁμόδαμον κτισσάσθαν λίθινον [[γόνον]] (Mommsen: κτισάσθαν, κτησάσθαν, κτησάσθην codd.: sc. [[Pyrrha]] and Deukalion) (O. 9.45) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> [[settle]], colonize σὺν [[θεῶν]] δέ νιν αἴσᾳ Ὕλλου τε καὶ Αἰγιμιοῦ Δωριεὺς ἐλθὼν στρατὸς ἐκτίσσατο (Hermann: ἐκτήσατο cod.: sc. Αἴγιναν) (I. 9.4) καὶ σποράδας φερεμήλους ἔκτισαν νάσους (sc. οἱ ἀπ' Ἀθηνῶν Ἴωνες. Σ.) (Pae. 5.39)

|lsmtext='''κτίζω:''' μέλ. <i>-ίσω</i>, αόρ. αʹ <i>ἔκτῐσα</i>, Επικ. επίσης [[ἔκτισσα]], [[κτίσσα]] — Μέσ., ποιητ. γʹ πληθ. αορ. αʹ <i>ἐκτίσσαντο</i> — Παθ., αόρ. αʹ <i>ἐκτίσθην</i>, παρακ. [[ἔκτισμαι]]·<br /><b class="num">1.</b> [[επανδρώνω]] μια [[χώρα]], [[χτίζω]] σπίτια και πόλεις, [[εποικίζω]] αυτήν, σε Ομήρ. Ιλ., Ηρόδ. κ.λπ. — Παθ., ιδρύομαι, θεμελιώνομαι, <i>Σμύρνην τὴν ἀπὸ Κολοφῶνος κτισθεῖσαν</i>, έχοντας ιδρυθεί από μετανάστες που ήρθαν από την Κολοφώνα, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">3.</b> κτ. [[ἄλσος]], [[φυτεύω]] αλσύλιο, σε Πίνδ.· <i>κτ. βωμόν</i>, [[στήνω]] βωμό, στον ίδ.· <i>τὸν Κύρνον κτίσαι</i>, [[εγκαθιδρύω]] τη [[λατρεία]] του, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">4.</b> [[δημιουργώ]], [[επιφέρω]], [[προκαλώ]], [[προξενώ]], σε Αισχύλ.· <i>τὸν χαλινὸν κτίσας</i>, έχοντας εφεύρει αυτόν, σε Σοφ.<br /><b class="num">5.</b> [[καθιστώ]] ως τέτοιον, <i>ἐλεύθερον κτ. τινά</i>, σε Αισχύλ. κ.λπ.<br /><b class="num">6.</b> [[διαπράττω]], [[εκτελώ]] [[κατόρθωμα]], σε Σοφ.

|elnltext=κτίζω, aor. ἔκτισα, poët. ook ἔκτισσα, Dor. aor. med. ἐκτισάμᾱν; perf. med.-pass. ἔκτισμαι stichten, bevolken, zich vestigen in (van een gebied):. κτίσσε δὲ Δαρδανίην en hij stichtte Dardanië Il. 20.216; χώρην μὲν ἔτυχον κτίσαντες ἀμείνω Ἰώνων het geval wilde dat ze zich in een beter gebied hadden gevestigd dan de Ioniërs Hdt. 1.149.2; κτίσαντες ἢ κτησάμενοι χώραν door zich te vestigen in het gebied of het zich toe te eigenen Aristot. Pol. 1310b38. stichten (van een stad):; ἔκτισαν πόλιν Ἄβδηρα zij stichtten de stad Abdera Hdt. 1.168, μακρὰν ἀποικίαν κτίσαι een verre kolonie stichten Aeschl. PV 815; pass.: ἐπ’ αὐτοῖς τοῖς αἰγιαλοῖς τείχεσιν ἐκτίζοντο (de steden) werden met muren op de kust zelf gebouwd Thuc. 1.7.1. instellen (van feesten, rituelen):. τὸν Κύρνον κτίσαι ἥρων ἐόντα de cultus van Cyrnus als held instellen Hdt. 1.167.4. maken, creëren, scheppen:; τὸν αὐτός ποτ’ ἔκτισεν γόνωι die hij zelf ooit verwekt had Aeschl. Suppl. 172; κτίσον δὲ τῷ προκειμένῳ τάφον maak een graf voor degene die hier ligt Soph. Ant. 1101; ἵπποισιν τὸν ἀκεστῆρα χαλινὸν κτίσας door voor paarden het temmende bit uit te vinden Soph. OC 715; met dubbele acc. maken tot:. ἐλεύθερόν σε τῶνδε πημάτων κτίσει hij zal je bevrijden van dit leed Aeschl. Ch. 1060. tot stand brengen, volbrengen;. καὶ ταῦτ’ ἔτλη τις χεὶρ γυναικεία κτίσαι; en heeft een vrouwenhand het gewaagd dit te volbrengen? Soph. Tr. 898.

|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[found]], [[lay out]], [[build]], [[create]] (Emp.).<br />Other forms: aor. <b class="b3">κτίσ(σ)αι</b> (Il.), pass. [[κτισθῆναι]] (IA.), fut. [[κτίσω]] (A.), perf. midd. [[ἔκτισμαι]] (Hdt.), act. [[ἔκτικα]] (hell.; on the reduplication Schwyzer 649).<br />Dialectal forms: Myc. (<b class="b2">meta-)kitita /meta-ktitas/</b>, <b class="b2">koto(i)na</b>) /[[ktoina]]/.<br />Compounds: Also with prefix, e.g. <b class="b3">συν-</b>, <b class="b3">ἐπι-</b>, <b class="b3">ἀνα-</b>.<br />Derivatives: [[κτίσις]] f. [[foundation]], [[creation]] (Pi., IA.; cf. below), [[κτιστύς]] f. [[foundation]] (Hdt. 9, 97; on the meaning Benveniste Noms d'agent 72), [[κτίσμα]] [[foundation]], [[colony]], [[building]] (hell.), [[κτισμός]] [[foundation]] (Asia Minor., Empire); - [[κτίστωρ]] [[founder]] (Pi., E.), [[κτιστήρ]] <b class="b2">id.</b> (Corinth, IVa), f. [[κτίστρια]] (Asia Minor, Empire), [[κτίστης]] [[founder]], [[builder]] (Arist.) with [[κτίστιον]] (<b class="b3">-εῖον</b>) [[temple of a founder]] (pap. IVp), older [[συγκτίστης]] [[co-founder]] (Hdt. 5, 46); [[κτιστός]] [[laid out]], [[founded]] (h. Ap. 299, pap.; Zumbach Neuerungen 26); n. [[κτιστόν]] [[building]] (pap.). - Further several formations, with the intransitive meaning [[live]], [[abide]] and thus outside the system: <b class="b3">ἐυ κτίμενος</b> [[where you can live well]] (Hom.); <b class="b3">περι-κτί-ονες</b> pl. [[those living around]], [[neighbours]] (Il.), <b class="b3">ἀμφι-κτί-ονες</b> <b class="b2">id.</b> (Pi.), also as PN (Att. inscr. Va), besides <b class="b3">-κτύονες</b> (Hdt., inscr. IVa) with unclear [[υ]] (cf. Hoffmann Dial. 3, 290); <b class="b3">περι-κτί-ται</b> pl. <b class="b2">id.</b> (λ 288), after it as simplex <b class="b3">κτί-ται</b> <b class="b2">id.</b> (E. Or. 1621), [[κτίτης]] = [[κτίστης]] (Delph. IIa); <b class="b3">ἐΰ-κτι-τος</b> = <b class="b3">ἐυ κτίμενος</b> (Β 592), <b class="b3">ὀρεί-κτι-τος</b> [[living in the mountains]] (Pi.); but e.g. <b class="b3">θεό-κτι-τος</b> [[founded by the gods]] (Sol.); details in Fraenkel Nom. ag. 1, 44; there (and 1, 179 f.) also on [[κτίστωρ]]. - On itself stands with diff. ablaut Rhod. [[κτοίνα]] (also [[πτοίνα]] with unexplained <b class="b3">πτ-</b>) name of an admin. region in Rhodos (Myc. <b class="b2">koto(i)na</b>) with [[κτοινᾶται]], <b class="b3">-έται</b> (s. Fraenkel 1,207; 2, 126).<br />Origin: IE [Indo-European] [626] <b class="b2">*tkei-</b> [[settle]], [[found]]<br />Etymology: With <b class="b3">περι-κτί-ται</b> agrees but for the lengthening [[ā-]]stem Skt. <b class="b2">pari-kṣí-t-</b>'living round about', with (<b class="b3">ἐΰ)-κτιτος</b> Av. (<b class="b2">ana)-šita-</b> [[uninhabited]]. Besides stands the athemat. root-present Skt. <b class="b2">kṣé-ti</b>, pl. <b class="b2">kṣi-y-ánti</b> (= Myc. [[ki-ti-je-si]] [trans.]) - Av. [[šaēiti]], [[šyeinti]] [[live]]. An agreeing athematic ptc. is <b class="b3">κτί-μενος</b>. The transitive-causative meaning [[make as living]], [[found]], which is a Greek innovation, started from the aorist <b class="b3">κτίσ(σ)αι</b>, which arose beside an intransitive root-aorist (still preserved in <b class="b3">κτί-μενος</b>), like <b class="b3">ἔ-στη-σα</b> to <b class="b3">ἔ-στη-ν</b> (s. [[ἵστημι]]). To <b class="b3">κτίσ(σ)αι</b> arose [[κτίζω]], and to these the other forms (Schwyzer 674 a. 716, Wackernagel Unt. 77). <b class="b3">κτί-σις</b> too has an exact parallel in Skt. <b class="b2">kṣi-tí-</b>, Av. [[ši-ti-]] <b class="b2">living (place)</b>, but the deviant meaning makes it as innovation to [[κτίζω]] suspect (cf. Holt Les noms d'action en <b class="b3">-σις</b> 95 n. 5). With [[κτοίνα]] agrees, except for the [[i-]]stem, Arm. [[šēn]], gen. [[šini]] <b class="b2">inhabited (place)</b>. - Cf. Bq and Pok. 626. As with [[κτείνω]] we now assume <b class="b2">*tkei-</b>. Cf. [[κτίλος]].

|sngr='''原文音譯'''：kt⋯zw 克提索<br />'''詞類次數'''：動詞（14）<br />'''原文字根'''：創造 相當於： （[[עָשָׂה]]&#x200E;）<br />'''字義溯源'''：創造，模造，造，造成，創造成，成形，建立；或出自（[[κτάομαι]]）=得到*）。這字是專一說到神創造的運作。神創造天，地，和其中的萬有，我們也是他手中的工作。參讀 （[[ἑτοιμάζω]]）同義字<br />'''同源字'''：1） （[[κτίζω]]）創造 2） （[[κτίσις]]）原始的構成 3） （[[κτίσμα]]）受造之物 4） （[[κτίστης]]）創造者<br />'''出現次數'''：總共（15）；太（1）；可（1）；羅（1）；林前（1）；弗（4）；西（3）；提前（1）；啓（3）<br />'''譯字彙編'''：<br />1） 創造（4） 弗2:15； 弗3:9； 西3:10； 啓10:6；<br />2） 造的（3） 林前11:9； 西1:16； 西1:16；<br />3） 所造（1） 提前4:3；<br />4） 創造了（1） 啓4:11；<br />5） 被創造的（1） 啓4:11；<br />6） 所創造的（1） 弗4:24；<br />7） 創造成的（1） 弗2:10；<br />8） 造成（1） 可13:19；<br />9） 創造者（1） 羅1:25；<br />10） 創造的（1） 太19:4