περισσός: Difference between revisions

{{bailly

|btext=ή, όν :<br /><b>A.</b> qui dépasse la mesure :<br /><b>I.</b> extraordinaire en grandeur, en grosseur, en beauté :<br /><b>1</b> magnifique, remarquable : [[ἀνήρ]] EUR homme supérieur ; τινι, ἔν τινι PLUT remarquable, distingué en qch;<br /><b>2</b> <i>en parl. de choses</i> important, considérable, extraordinaire : [[λόγος]] [[περισσός]] SOPH langage qui mérite une attention particulière;<br /><b>II.</b> démesurément grand <i>ou</i> nombreux :<br /><b>1</b> démesuré, excessif : τινὸς περισσὸς πρὸς τὸ [[ἄχος]] SOPH qui s'abandonne avec moins de retenue que qqn à sa douleur ; ἀκριβὴς καὶ περιττὸς τὴν περὶ τὸ [[σῶμα]] θεραπείαν PLUT consciencieux à l'excès pour les soins du corps;<br /><b>2</b> superflu ; τὰ περιττά XÉN le superflu ; τὰ περιττὰ [[τῶν]] ἀρκούντων XÉN <i>ou</i> [[τῶν]] ἱκανῶν XÉN plus que nécessaire, plus que suffisant;<br /><b>3</b> inutile, vain;<br /><b>4</b> plus qu’on n’a coutume, extraordinairement. : περιττότερον [[τῶν]] ἄλλων PLAT au delà de ce que font les autres, plus que les autres, autrement que les autres;<br /><b>III.</b> <i>au mor.</i> excessif dans ses sentiments, ses passions :<br /><b>1</b> mauvais à l'excès, dur à l'excès;<br /><b>2</b> orgueilleux, présomptueux;<br /><b>3</b> <i>en parl. de l'habillement et de la parure</i> surchargé, recherché, maniéré;<br /><b>B.</b> qui dépasse la quantité, qui est en surplus, qui reste, de reste ; <i>t. milit.</i> τὸ περριττόν XÉN, τὰ περιττά <i>ou</i> [[οἱ]] περιττοί XÉN excédent des forces ; inégal en nombre, en nombre inégal;<br /><i>Cp.</i> περισσότερος.<br />'''Étymologie:''' [[περί]].

}}

{{ls

{{lsm

|lsmtext='''περισσός:''' Αττ. [[περιττός]], -ή, -όν ([[περί]])· Α. I. 1. ο πέρα από τον κανονικό αριθμό ή [[μέγεθος]], [[υπερβολικός]], σε Ησίοδ.<br /><b class="num">2.</b> αυτός που βρίσκεται [[εκτός]] του συνηθισμένου τρόπου, [[έκτακτος]], [[ασυνήθης]], αξιοσημείωτος, [[έξοχος]], [[παράδοξος]], <i>εἴ τι περισσὸν εἰδείη σοφίης</i>, αν έχει κάποιο έξοχο [[δώρο]] σοφίας, σε Θέογν.· ομοίως, περισσὸς [[λόγος]], σε Σοφ.· οὐ γὰρ περισσὸν οὐδὲν οὐδ' [[ἔξω]] λόγου πέπονθας, σε Ευρ.<br /><b class="num">3.</b> λέγεται για πρόσωπα, [[θαυμάσιος]], [[διαπρεπής]], αξιοπρόσεκτος, [[ιδίως]] λέγεται για τη [[μάθηση]], στον ίδ.<br /><b class="num">4.</b> με γεν., περισσὸς ἄλλων [[πρός]] τι, [[ανώτερος]] από τους άλλους σε [[κάτι]], σε Σοφ.· <i>θύσειτοῦδε περισσότερα</i>, πράγματα μεγαλύτερα απ' αυτό, σε Ανθ.· <i>περιττότερος προφήτου</i>, μεγαλύτερος από προφήτη, σε Καινή Διαθήκη<br /><b class="num">II. 1.</b> [[περισσότερος]] από [[επαρκής]], πλεονάζων, [[περιττός]], σε Ξεν.· <i>περιττὸν ἔχειν</i>, έχω [[πλεόνασμα]], στον ίδ.· με γεν., [[τῶν]] ἀρκούντων περιττά, περισσότερα από τα αναγκαία, στον ίδ.· [[συχνά]] με στρατιωτική [[σημασία]], <i>οἱ περισσοὶ ἱππεῖς</i>, το εφεδρικό ιππικό, στον ίδ.· <i>περισσαὶ σκηναί</i>, εφεδρικές σκηνές, στον ίδ.· <i>τὸ περισσόν</i>, τα περιττά, τα υπολείμματα, στον ίδ.<br /><b class="num">2.</b> με αρνητική [[σημασία]], [[ανώφελος]], [[άχρηστος]], σε Τραγ.<br /><b class="num">3.</b> [[υπερβολικός]], [[υπέρμετρος]], <i>περισσὰ μηχανᾶσθαι</i>, [[πράττω]], κάνω περιττά πράγματα, σε Ηρόδ.· <i>περισσὰ δρᾶν</i>, <i>πράσσειν</i>, είμαι [[πολυπράγμων]], σε Σοφ.<br /><b class="num">4.</b> λέγεται για πρόσωπα, [[εκκεντρικός]], εξαιρετικά [[περίεργος]], περισσὸς καὶ φρονῶν [[μέγα]], σε Ευρ.· περισσὸς ἐν τοῖς λόγοις [[Δημοσθένης]], σε Αισχίν.<br /><b class="num">III.</b> στην Αριθμητική, [[ἀριθμός|ἀριθμὸς]] [[περιττός]], [[περιττός]], [[ακανόνιστος]] [[αριθμός]], αντίθ. προς το [[ἄρτιος]], σε Πλάτ. κ.λπ. <b>Β.</b> επίρρ. [[περισσῶς]],<br /><b class="num">I. 1.</b> εκτάκτως, υπερβολικά, σε Ηρόδ., Ευρ.· [[περισσῶς]] παῖδας ἐκδιδάσκεσθαι, τα έχω εκπαιδεύσει υπερβολικά [[πολύ]], σε Ευρ.· επίσης <i>περισσά</i>, σε Πίνδ., Ευρ.<br /><b class="num">2.</b> με ιδιαίτερο τρόπο, αξιοσημείωτα, περισσότερον [[τῶν]] ἄλλων θάψαι τινά, πολυτελώς, σε Ηρόδ.<br /><b class="num">3.</b> [[συχνά]] με [[άρνηση]], οὐδὲν περισσότερον [[τῶν]] ἄλλων, σε Πλάτ.<br /><b class="num">4.</b> <i>τὰ περισσά</i>, [[μάταια]], σε Ανθ.<br /><b class="num">II.</b> <i>ἐκ περιττοῦ</i>, ως επίρρ., πλεοναστικά, ανώφελα, σε Πλάτ.

}}

{{etym