3,273,733
edits
ὑγίεια: Difference between revisions
m
no edit summary
m (Text replacement - "(?s)(\n{{ls\n\|lstext.*}})(\n{{.*}})(\n{{elru.*}})" to "$3$1$2") Tags: Mobile edit Mobile web edit |
mNo edit summary |
||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=ygieia | |Transliteration C=ygieia | ||
|Beta Code=u(gi/eia | |Beta Code=u(gi/eia | ||
|Definition=[ῠ], ἡ, and sometimes in Com. [[ | |Definition=[ῠ], ἡ, and sometimes in Com. [[ὑγιεία]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Av.</span>604</span> (anap.), <span class="bibl">731</span> (lyr . . in compd. [[πλουθυγίεια|πλουθυγιείαν]]), <span class="bibl">Men.<span class="title">Mon.</span>522</span> (also <span class="bibl">Isyll.60</span>); Ion.acc. <span class="sense"><span class="bld">A</span> ὑγιείην <span class="bibl">Hdt.2.77</span>, <span class="bibl">Heraclit.111</span>; gen. ὑγιίης <span class="bibl">Herod.4.94</span>, dub. in <span class="bibl">4.20</span>; and the metre requires a similar form in <span class="bibl">A.<span class="title">Ag.</span>1001</span> (lyr.): from about ii B. C. written [[ὑγεῖα]] (pronounced [[ὑγῑα]], contr. from ὑγῐῑᾰ), <span class="title">IG</span>22.4457 (ii B. C.), 12(5).168 (Paros), 22.3181 (i A. D.), 3187 (ii A. D.); Ὑγία ib.4479 (i A. D.), 4536, <span class="bibl"><span class="title">PTeb.</span>413.3</span> (ii/iii A. D.), etc.; Ion. [[ὑγείη]] <span class="bibl">Procl.<span class="title">H.</span>1.22</span>,<span class="bibl">42</span>, <span class="title">IG</span>14.1935 (as pr. n., Rome): ([[ὑγιής]]):—[[health]], [[soundness]] of [[body]], <span class="bibl">Simon.70</span>, <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>3.73</span>, <span class="bibl">Hdt.2.77</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>332d</span>, etc.; ὑ. καὶ νοῦς ἀγαθὰ τῷ βίῳ δύο <span class="bibl">Men.<span class="title">Mon.</span>519</span>, cf. <span class="bibl">Philem.163</span>: pl. [[ὑγίειαι]], [[healthy states]] or [[conditions]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>354b</span>, <span class="bibl"><span class="title">R.</span>618b</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ti.</span>87d</span>, <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>601a25</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> of the mind, [[ὑγίεια φρενῶν]] = [[soundness]] of [[mind]], <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span>535</span> (lyr.); ἡ περὶ τὸ σῶμα καὶ τὴν ψυχὴν ὑγίεια <span class="bibl">Isoc.12.7</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> a kind of [[cake]] used at [[sacrifice]]s, <span class="bibl">Herod.4.94</span>, <span class="bibl">Ath.3.115a</span>, Hsch., Phot., <span class="title">AB</span>313. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> a [[medicine]], <span class="bibl">Alex.Trall.5.4</span>: generally, a [[cure]], [[ὕπνος]] δὲ πάσης ἐστὶν ὑ. νόσου <span class="bibl">Men.<span class="title">Mon.</span>522</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">IV</span> Pythag. name for [[six]], Anatol. ap. <span class="title">Theol.Ar.</span>37. </span><span class="sense"><span class="bld">B</span> [[Ὑγίεια]], ἡ, personified, [[Hygeia]], the [[goddess]] of [[health]], Hp. <span class="title">Jusj.</span>, <span class="bibl">Ariphron 1</span>, <span class="bibl">7</span>, <span class="bibl">Paus.1.23.4</span>, etc.: the last cup was drunk to her, μετανιπτρίδα τῆς Ὑγιείας [[πίνειν]] <span class="bibl">Antiph.149</span> (hex.), cf. <span class="bibl">Call.Com. 6</span> (hex.): [[ἄγαλμα]] τῆς Ὑ. Ἀθηνᾶς <span class="bibl">Plu.<span class="title">Per.</span>13</span>.</span> | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
| Line 26: | Line 26: | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt= | |mltxt=η / [[ὑγεία]], ΝΜΑ, και [[υγειά]], [[γειά]] Ν, και [[ὑγίεια]] ΜΑ, και αττ. τ. [[ὑγιεία]] και σε <b>επιγρ.</b> [[ὑγίεα]] και ιων. τ. [[ὑγείη]] και δ. τ. [[ὑγεῖα]] και βοιωτ. τ. [[οὑγία]], Α<br />η φυσιολογική [[κατάσταση]] του οργανισμού και, ειδικότερα, η άρτια [[λειτουργία]] τών διαφόρων οργάνων και [[μερών]] του σώματος του ανθρώπου και τών ζώων, [[πλήρης]] σωματική και ψυχική [[ευεξία]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>ιατρ.</b> [[κατάσταση]] πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι [[απλώς]] [[απουσία]] νόσου ή αναπηρίας<br /><b>2.</b> <b>(νομ.)</b> έννομο [[αγαθό]] του προσώπου, χαρακτηριστικό της ευεξίας που του παρέχει η [[αίσθηση]] της αποτελεσματικής ανταπόκρισης τών σωματικών, ψυχικών και διανοητικών λειτουργιών του στα ερεθίσματα του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντός του<br /><b>3.</b> <b>ως κύριο όν.</b> <i>η Υγεία</i><br /><b>αστρον.</b> [[ονομασία]] αστεροειδούς που παρατηρήθηκε για πρώτη [[φορά]] το 1849<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «[[δημόσια]] [[υγεία]]»<br /><b>(κοινων.)</b> η [[υγεία]] του πληθυσμού μιας χώρας, της οποίας η [[περιφρούρηση]] αποτελεί ένα από τα βασικότερα μελήματα του κράτους<br />β) «εις υγείαν» και «στην [[υγειά]] σας!» — ευκτήρια [[προσφώνηση]] ενός που πίνει [[προς]] εκείνους που του προσέφεραν το [[ποτό]] ή [[προς]] αυτούς που πίνουν [[μαζί]] του<br />ε) «με τις υγείες σου [ή σας]»<br />i) [[ευχή]] σε κάποιον που [[μόλις]] έφαγε ή [[μόλις]] ήπιε<br />ii) [[ευχή]] σε [[άτομο]] που [[μόλις]] φταρνίστηκε<br />iii) (με ειρωνική σημ.) λέγεται για κάποιον που απέτυχε στην [[προσπάθεια]] του για [[κάτι]]<br />στ) «με υγείες» και «με [[γεια]]» — [[ευχή]] σε κάποιον που [[μόλις]] απέκτησε [[κάτι]] καινούργιο<br />ζ) «[[γεια]] σου!» και «[[γεια]] σας!» — [[τύπος]] χαιρετισμού ή [[ευχή]] σε [[συνάντηση]] ή [[κατά]] τον ερχομό ή την [[αναχώρηση]] κάποιου ή κάποιων<br />η) «έχετε [[γεια]]» — και «[[γεια]] [[χαρά]]!» αποχαιρετιστήριες φράσεις<br />θ) «[[γεια]] στα χέρια σου [ή σας]!» — [[φράση]] [[προς]] κάποιον που έκανε [[κάτι]] το αξιόλογο, [[συνήθως]] για νόστιμο [[έδεσμα]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />φαρμακευτικό [[σκεύασμα]] και, γενικότερα, θεραπευτικό [[μέσο]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[θεραπεία]]<br /><b>2.</b> ([[κατά]] τα Ανέκδοτα Βεκκήρου) [[είδος]] πίτας το οποίο χρησιμοποιούσαν [[κατά]] τις θυσίες<br /><b>3.</b> (στους Πυθαγορείους) ο [[αριθμός]] <i>έξι</i><br /><b>4.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>αἱ ὑγίειαι</i><br />υγιεινές καταστάσεις («πρὸς γὰρ ὑγιείας καὶ νόσους, ἀρετὰς καὶ κακίας», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>5.</b> <b>ως κύριο όν.</b> <i>Ὑγίεια</i><br /><b>μυθ.</b> θεά, [[προσωποποίηση]] της υγείας του σώματος και της ψυχής, [[σύζυγος]] ή [[κόρη]] του Ασκληπιού.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> [[ὑγιής]]. Ο τ. [[ὑγεία]] που χρησιμοποιείται στη Νέα Ελληνική απαντά ήδη και στους μτγν. και ελληνιστικούς χρόνους (για την [[εναλλαγή]] αυτή <b>πρβλ.</b> <i>ταμ</i>-<i>ιεῖον</i>: <i>ταμ</i>-<i>εῖον</i>)]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
| Line 32: | Line 32: | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
|mdlsjtxt= | |mdlsjtxt=ὑγίεια, ης, ἡ, [[ὑγιής]]<br /><b class="num">1.</b> [[health]], [[soundness]] of [[body]], Lat. [[salus]], Hdt., [[attic]]:—pl. ὑγίειαι, [[healthy]] states or conditions, Plat.<br /><b class="num">2.</b> of the [[mind]], ὑ. φρενῶν [[soundness]] of [[mind]], Aesch. | ||
}} | |||
{{trml | |||
|trtx=Afrikaans: gesondheid; Akkadian: 𒁲; Albanian: shëndet; Amharic: ጤና; Arabic: صِحَّة, عَافِيَة, سَلَامَة; Egyptian Arabic: صحة; Moroccan Arabic: صحة; Armenian: առողջություն; Aromanian: sãnãtati; Assyrian Neo-Aramaic: ܚܘܼܠܡܵܢܵܐ; Asturian: salú; Avar: сахлъи; Azerbaijani: sağlamlıq, səhhət; Bashkir: һаулыҡ; Basque: osasun; Belarusian: здароўе; Bengali: স্বাস্থ্য, আরোগ্য; Breton: yec'hed; Bulgarian: здраве; Burmese: ကျန်းမာရေး; Buryat: элүүр; Catalan: salut, sanitat; Central Atlas Tamazight: ⴰⴷⵡⴰⵙ; Central Dusun: kolidasan; Chechen: могушалла; Chinese Cantonese: 健康; Dungan: җянкон; Hakka: 健康; Mandarin: 健康, 身體, 身体; Min Dong: 健康; Min Nan: 健康; Wu: 健康; Chuvash: сывлӑх; Cornish: yeghes; Crimean Tatar: sağlıq; Czech: zdraví; Dalmatian: santut; Danish: sundhed; Dutch: [[gezondheid]], [[welzijn]]; Erzya: шумбрачи; Esperanto: sano; Estonian: tervis; Evenki: авгара; Farefare: ĩmã'asʋm; Faroese: heilsa; Finnish: terveys, olo; French: [[santé forme]]; Friulian: salût, sanetât; Gagauz: saalık; Galician: saúde; Georgian: ჯანმრთელობა; German: [[Gesundheit]]; Greek: [[υγεία]]; Ancient Greek: [[ὑγεία]]; Guaraní: tesãi; Gujarati: આરોગ્ય; Haitian Creole: sante; Hausa: lafiya; Hebrew: בְּרִיאוּת; Hindi: तबीयत, आरोग्य, स्वास्थ्य, सेहत; Hungarian: egészség; Hunsrik: Gesundheet, Gesundheit; Iban: pengerai; Icelandic: heilsa; Indonesian: kesehatan; Ingush: могашал; Irish: sláinte; Italian: [[salute]], [[sanità]]; Japanese: 健康, 体; Kannada: ಆರೋಗ್ಯದ, ಆರೋಗ್ಯ; Karelian: tervehys; Kazakh: денсаулық; Khmer: សុខភាព; Korean: 건강(健康); Kurdish Northern Kurdish: saxlemî; Kyrgyz: саламаттык; Ladino: sanedad; Lao: ສຸຂະພາບ, ສຸຂະພາບ; Latgalian: veseleiba; Latin: [[salus]], [[sanitas]]; Latvian: veselība; Lithuanian: sveikata; Low German: Gesundhait, Gesundheid, Gesundheit, Gesundheet; Luxembourgish: Gesondheet; Macedonian: здравје; Malay: kesihatan; Malayalam: ആരോഗ്യം; Maltese: saħħa; Maori: hauoratanga, hauora; Marathi: आरोग्य; Mizo: hrisèlna; Mongolian Cyrillic: эрүүл мэнд, эрүүл, мэнд; Moore: yĩn-maasem; Navajo: shánah; Nepali: उसाँय्; Norman: sàntaïe; Norwegian Bokmål: helse; Nynorsk: helse; Occitan: santat; Old Church Slavonic Cyrillic: съдравьѥ; Old East Slavic: съдоровие; Pashto: روغتيا; Persian: سلامت, سلامتی, صحت; Polish: zdrowie; Portuguese: [[saúde]]; Punjabi: ਸਿਹਤ; Romanian: sănătate; Romansch: sanadad, sandet, sandà; Russian: [[здоровье]], [[здравие]]; Rusyn: здоровя; Sanskrit: आरोग्य, स्वास्थ्य, कल्य; Sardinian: saludu, saluru, salutu, sanidade, sanidadi; Scottish Gaelic: slàinte; Serbo-Croatian Cyrillic: здра̑вље; Roman: zdrȃvlje; Sinhalese: සනීප; Slovak: zdravie; Slovene: zdravje; Spanish: [[salud]], [[sanidad]]; Swahili: afya; Swedish: hälsa; Tagalog: kalusugan; Tajik: саломат, сиҳат, саломатӣ, сиҳатӣ; Tamil: நலம்; Tatar: сәламәтлек; Telugu: ఆరోగ్యం, ఆరోగ్యము; Thai: สุขภาพ; Tibetan: འཕྲོད་བསྟེན; Tigrinya: ጥዕና; Turkish: sağlık, sıhhat; Turkmen: saglyk; Ukrainian: здоров'я; Urdu: صحت, طبیعت; Uyghur: سالامەتلىك, ساغلاملىق, سەھىيە; Uzbek: sogʻlik, salomatlik, sihatlik, sihat; Veps: tervhuz'; Vietnamese: sức khỏe; Voro: tervüs; Votic: tervüüz, terveüz; Walloon: santé; Welsh: iechyd; Yakut: доруобуйа; Yiddish: געזונט, געזונטהייַט | |||
}} | }} | ||