πολύς: Difference between revisions

|btext=πολλή, [[πολύ]] ; <i>gén.</i> [[πολλοῦ]], πολλῆς, [[πολλοῦ]] ; <i>dat.</i> πολλῷ, πολλῇ, πολλῷ ; <i>acc.</i> πολύν, πολλήν, [[πολύ]] ; <i>plur. nom.</i> πολλοί, πολλαί, [[πολλά]], <i>etc.</i><br /><b>I.</b> nombreux : [[πολύς]] [[λαός]] IL peuple nombreux ; πολλοὶ ἑταῖροι IL nombreux compagnons ; πολλοὶ Τρώων IL beaucoup de Troyens ; <i>subst. au neutre</i> : πολλὸν σαρκός OD beaucoup de chair ; πολλὸν βίης OD beaucoup de force ; <i>en prose</i>, [[πολύς]] <i>prend le genre du nom au gén.</i> : τῆς γῆς [[οὐ]] πολλὴ THC une petite partie de la terre ; πολλὴ τῆς χώρας XÉN une grande partie du pays ; <i>en ce sens</i> [[πολύς]] <i>s'ajoute souv. à un autre adj. marquant une qualité (cf. fr. beaucoup de belles choses, <i>lat.</i> tot et tanta)</i> : [[πολέες]] <i>(ion.)</i> [[τε]] καὶ ἐσθλοί IL beaucoup de vaillants guerriers ; πολλὰ καὶ ἀγαθά, <i>ou sans</i> [[καί]] : πόλλ’ ἀγαθά XÉN beaucoup de bonnes choses ; <i>précédé de l'article</i>, [[πολύς]] <i>a la valeur d'un Sp.</i> : [[οἱ]] πολλοί, la plupart des hommes, <i>et, p. suite</i>, foule, commun du peuple, peuple <i>en gén.</i> ATT ; avec un gén. part. : [[οἱ]] πολλοὶ [[τῶν]] Ἑλλήνων XÉN la masse des Grecs ; <i>de même au sg.</i> : ὁ πολὺς [[ἄνθρωπος]] LUC la plupart des hommes ; τὸ [[πολύ]] THC <i>ou</i> τὸ πολλόν <i>(ion.)</i> HDT <i>ou</i> τὰ [[πολλά]] OD la foule, la multitude ; τὸ πολλὸν [[τοῦ]] χρόνου HDT la plus grande partie du temps ; τὸ πολὺ [[τοῦ]] Ἑλληνικοῦ XÉN la plus grande partie de l'armée grecque ; fréquent : πολλὸς ὑπὸ παντὸς ἀνδρὸς αἰνεόμενος HDT souvent loué par tout homme ; πολλὸς λέγων IL qui parle souvent ; πολλὸν [[ἦν]] [[τοῦτο]] τὸ [[ἔπος]] HDT c’était là une parole souvent répétée;<br /><b>II.</b> <i>p. ext.</i> grand :<br /><b>1</b> haut, élevé : πολὺς [[ὀστεόφιν]] OD un grand amoncellement d'os;<br /><b>2</b> vaste, spacieux : πολὺ [[πεδίον]] IL vaste plaine ; πολὺ [[πέλαγος]], vaste mer;<br /><b>3</b> long : πολλὴ [[ὁδός]] HDT longue route ; πολὺς [[χρόνος]] IL longtemps ; [[οὐ]] πολὺν χρόνον SOPH non pendant longtemps ; [[πολλοῦ]] χρόνου AR depuis longtemps;<br /><b>4</b> de grande valeur : [[πολέος]] <i>(ion.)</i> [[ἄξιος]] IL, OD, [[πολλοῦ]] [[ἄξιος]] ATT digne d'un grand prix ; grand et fort : [[μέγας]] καὶ [[πολλός]] HDT grand et fort ; πολὺς [[κέλαδος]] IL bruit fort ; πολλὴ [[βοή]] SOPH grand cri ; πολὺς [[ὕπνος]] OD profond sommeil ; <i>au sens mor.</i> πολὺς ὁ [[Φίλιππος]] ESCHL Philippe sera puissant ; πολλὴ [[ἀνάγκη]] SOPH nécessité irrésistible;<br /><i>Adv. au neutre</i>;<br /><b>I.</b> • [[πολύ]], beaucoup, HOM, <i>etc., surtout devant un Cp.</i> πολὺ [[μᾶλλον]] HOM beaucoup plus ; πολὺ [[μείζων]] ESCHL beaucoup plus grand ; <i>en ce cas, il est qqf séparé du comparatif par un ou plusieurs mots</i> : πολὺ σὺν φρονήματι μείζονι XÉN avec beaucoup plus de réflexion ; <i>devant un Sp.</i> πολὺ [[φίλτατος]] IL de beaucoup le plus cher ; <i>devant un adv. ou un verbe d'antériorité, de supériorité, de préférence</i> : • πολὺ [[πρίν]] OD bien avant ; • πολὺ [[πρό]] IL beaucoup en avant ; [[ἡμῖν]] πολὺ βούλεται ἢ Δαναοῖσιν νίκην IL c'est nous bien plutôt que les Grecs qu’il veut voir vainqueurs;<br /><b>II.</b> • πολλόν <i>poét. et ion.</i> beaucoup : πολλὸν [[ἀμείνων]] IL bien meilleur ; πολλὸν [[ἄριστος]] IL de beaucoup le plus brave;<br /><b>III.</b> • πολλῷ <i>devant un Cp.</i> πολλῷ [[μᾶλλον]] SOPH beaucoup plus ; πολλῷ [[μεῖζον]] XÉN bien plus grand;<br /><b>IV.</b> • [[πολλά]];<br /><b>1</b> beaucoup HOM, <i>etc.</i> ; [[μάλα]] [[πολλά]] HOM tout à fait, extrêmement ; <i>dev. un adj.</i> πολλὰ τάλαινα ESCHL tout à fait malheureuse;<br /><b>2</b> souvent : [[ὅς]] [[τοι]] πόλλ’ [[ὄφελος]] γένοτο IL qui certes vint souvent en aide;<br /><b>V.</b> <i>Locutions diverses avec des particules (conj., prép.)</i>;<br /><b>1</b> • [[ὡς]] τὸ [[πολύ]] ATT le plus souvent, d'ordinaire ; • [[ὡς]] τὰ [[πολλά]] ATT <i>ou simpl.</i> • τὰ [[πολλά]] ATT <i>m. sign.</i><br /><b>2</b> • διὰ [[πολλοῦ]] à une grande distance ; • [[ἐκ]] [[πολλοῦ]] à une grande distance, longtemps d'avance;<br /><b>3</b> • ἐπὶ [[πολύ]] au loin, très avant : ἐπὶ πολὺ τῆς θαλάσσης THC très avant sur mer ; <i>ou</i> à un très haut degré : ἐπὶ πολὺ τῆς δόξης THC à un très haut degré de gloire ; <i>ou</i> pendant longtemps : ἐπὶ πολὺ τῆς ἡμέρας THC pendant une grande partie du jour ; [[ὡς]] ἐπὶ [[πολύ]] THC <i>ou</i> [[ὡς]] ἐπὶ τὸ [[πολύ]] THC la plupart du temps, le plus souvent, presque toujours;<br /><b>4</b> • μετὰ [[πολύ]] après un long temps;<br /><b>5</b> • παρὰ [[πολύ]] en grande partie;<br /><b>6</b> • περὶ [[πολλοῦ]] ATT à un haut prix;<br /><i>Cp.</i> [[πλείων]], <i>Sp.</i> [[πλεῖστος]].<br />'''Étymologie:''' R. Πολ, être plein ; cf. R. Πλε, v. [[πλέως]], etc. ; cf. [[πόλις]], lat, plus, plures, plurimi, plerique, populus.

|elnltext=πολύς πολλή πολύ, Ion. πολλός -ή -όν, dubbele verbuiging: 1. sing. πολύς πολύ, gen. πολέος, dat. πολεῖ, acc. πολύν πολύ, plur. πολεῖς πολέα, gen. πολέων, dat. πολέσι, acc. πολέας πολέα; 2. sing. πολλός -ή -όν, gen. πολλοῦ -ῆς -οῦ, plur. πολλοί -αί -ά, gen. πολλῶν; Att.: alleen sing. masc. nom. πολύς acc. πολύν, n. πολύ; andere naamvallen volgens πολλός; Hom. sing. πολύς, πουλύς en πολλός, fem. πολλή, n. πολύ, πουλύ en πολλόν, gen. πολέος, πολλῆς, πολέος, dat. πολλῷ, πολλῇ, πολλῷ, acc. πολύν, πουλύν en πολλόν, fem. πολλήν en πουλύν, n. πολύ, πουλύ en πολλόν, plur. πολέες, πολεῖς en πολλοί, fem. πολλαί, n. πολλά, gen. πολέων en πολλῶν, fem. πολλάων en πολλέων, n. πολλῶν, dat. πολέ(σ)σι, πολέεσσι en πολλοῖσι, fem. πολλῇσι en πολλῇς, n. πολλοῖσι, acc. πολέας en πολλούς, fem. πολλάς, n. πολλά; Ion. meestal volgens type 2; lyr. meestal volgens Hom. vormen; Dor. gen. plur. fem. πολλᾶν; Aeol. πόλυς, n. πόλυ, acc. πόλυν, plur. πόλλοι, πόλλαι, πόλλα, gen. πόλλων, acc. πόλεας; comp. en superl. zie πλείων, πλεῖστος veel adj. zonder lidw. van aantal veel, talrijk:; ἅμα δ’ ἕσπετο πουλὺς ὅμιλος samen met hen volgde een talrijke menigte Od. 8.109; subst. met gen. partit..; πολλοὺς... Τρώων velen van de Trojanen Il. 18.271; in n. subst..; πολλὸν σαρκός veel van het vlees Od. 19.450; met ander adj. en (τε) καί:; πολέες τε καὶ ἐσθλοί vele voortreffelijke mannen Il. 6.452; πολλαὶ καὶ ἄλλαι vele andere Hes. Th. 363; διὰ πολλῶν τε καὶ δεινῶν... πραγμάτων door vele gevaarlijke situaties heen Xen. An. 5.5.8; zonder καί:; πολλὰ δυστερπῆ κακά veel onaangename ellende Aeschl. Ch. 277; spec. πολλὰ πράττειν bemoeizuchtig zijn:. πράσσειν σὺ πολλ’ εἴωθας jij bent gewend bemoeizuchtig te zijn Eur. Suppl. 576; ὦ πολλὰ πράττων bemoeial! Aristoph. Ran. 228. van frequentie veel, veelvuldig, vaak te vertalen als adv. vaak:; παρ’ ἡμέας περὶ σέο λόγος ἀπῖκται πολλός ons hebben veelvuldig verhalen over u bereikt Hdt. 1.30.2; τούτῳ πολλῷ χρήσεται τῷ λόγῳ dit argument zal hij veelvuldig gebruiken Dem. 21.29; καὶ τοῦτο ἐπιεικῶς πολὺ νῦν ἐστι, τὸ οἴεσθαι en dit komt nu behoorlijk vaak voor, namelijk te denken... Luc. 59.15; van pers.. Ἐτεοκλέης ἂν εἷς πολὺς κατὰ πτόλιν ὑμνοῖθ’ ὑπ’ ἀστῶν dan zou Eteokles in zijn eentje veel in de stad bezongen worden Aeschl. Sept. 6; ὁ Δηιόκης ἦν πολλὸς ὑπὸ παντὸς ἀνδρὸς... αἰνεόμενος Deiokles werd veel door iedere man geprezen Hdt. 1.98.1. van afmeting, omvang, intensiteit veel, groot, hevig:; πολὺν ὄμβρον... ἢ χάλαζαν een hevige regen- of hagelbui Il. 10.6; ἀνίη καὶ πολὺς ὕπνος te veel slaap is ook vervelend Od. 15.394; πολλή γ’ ἀνάγκη het is absoluut noodzakelijk Eur. Phoen. 1674; van geluid; πολὺς δ’ ὑμέναιος ὀρώρει en luid verhief zich het huwelijkslied Il. 18.493; soms van pers..; ὡς καὶ μέγας καὶ πολλὸς ἐγένεο zoals jij groot en machtig bent geworden Hdt. 7.14; van plaats; πολὺν διὰ πόντον ἀνύσσας na veel zee overgestoken te zijn Hes. Op. 635; ἐκ πολλῆς πορείας... ἥκειν van een lange reis gekomen zijn Plat. Resp. 614e; πολλός τις ἔκειτο hij lag in volle lengte uitgestrekt Il. 7.156; van tijd; πολὺν χρόνον gedurende lange tijd Il. 2.343; οὐ πολὺν χρόνον niet voor lang Soph. Ph. 348; ἔτι πολλῆς νυκτός toen het nog diep in de nacht was Thuc. 8.101; πολλοῦ χρόνου sinds lange tijd Aristoph. Pl. 98; overdr. nadrukkelijk, heftig, van pers.: Κύπρις γὰρ οὐ φορητὸν ἢν πολλὴ ῥυῇ Kypris is niet te verdragen als zij in alle hevigheid stroomt Eur. Hipp. 443; ὅταν γὰρ ὁ θεὸς ἐς τὸ σῶμ’ ἔλθῃ πολύς wanneer de godheid het lichaam in volle omvang binnendringt Eur. Ba. 300; πολλὸς ἐνέκειτο λέγων hij voer heftig uit met de woorden Hdt. 7.158.1; πολὺς τοῖς συμβεβηκόσιν ἔγκειται hij legt grote nadruk op wat gebeurd is Dem. 18.199. direct voorafgegaan door lidw. het merendeel van, de meeste, het grootste deel van, de grootste:; ὁ πολύς... βίοτος het grootste deel van het leven Soph. El. 185; ὁ στρατός... ὁ πολλός het grootste deel van het leger Hdt. 1.102.2; τῆς δυνάμεως τῆς πολλῆς ἐστερήθησαν ze werden beroofd van het grootste deel van hun macht Thuc. 1.24.4; ὁ λεὼς ὁ πολύς de grote massa Luc. 41.17; vaker in plur..; τοῖς πολλοῖσιν... κριταῖς aan de meerderheid van de scheidsrechters Soph. Ai. 1243; οἱ Ἀθηναῖοι... ἀπῆλθον οἱ πολλοί het merendeel van de Atheners vertrok Thuc. 1.126.8; τοὺς αἰχμαλώτους... ἀπέσφαξε τοὺς πολλούς de meeste krijgsgevangenen liet hij afslachten Thuc. 3.32.1; adv. n. sing. πολύ en Ion. πολλόν veel, met comp.:; πολὺ μείζων veel groter Il. 1.167; πολλὸν ἀμείνων veel beter Il. 6.479; πολὺ πρίν veel eerder Il. 9.250; πολὺ σὺν φρονήματι μείζονι met veel groter zelfvertrouwen Xen. An. 3.1.22; met superl. verreweg:; πολλὸν ἄριστος verreweg de beste Il. 1.91; πολὺ πρώτιστος verreweg de meest vooraanstaande Il. 2.702; πολλόν τι μάλιστα πάντων veruit het meest van alle Hdt. 1.56.1; zelden met posit..; πολὺ ἀφόρητος absoluut niet te pruimen Luc. 80.9.3; bij verba met comp. betekenis; πολὺ προβέβηκας ἁπάντων u bent de anderen ver vooruit Il. 6.125; πολὺ βούλομαι αὐτὴν οἴκοι ἔχειν veel liever wil ik haar thuis hebben Il. 1.112; οὐ πολύ τι διαφέρει dat maakt niet zo veel verschil Plat. Resp. 484d; τούτων... πάνυ πολὺ περιέσομαι ik zal zeker verre de meerdere zijn van hen Plat. Alc.1. 119c; ver:; πολὺ ἀπό + gen. ver van Thuc. 1.15.2; overdr. ruimschoots:; ἀπέφυγε πολλὸν τοὺς διώκοντας hij werd ruimschoots vrijgesproken Hdt. 6.82.2; lange tijd:. καταδαρθεῖν πάνυ πολύ heel lang geslapen hebben Plat. Smp. 223c. n. plur. πολλά zeer, dikwijls:. ἤιε πολλ’ ἀέκων hij ging zeer tegen zijn zin Il. 11.557; πολλὰ δέ οἱ κραδίη προτιόσσετ’ ὄλεθρον vaak voorzag zijn hart de ondergang Il. 8.22; πολλὰ πολλάκις heel vaak Aristoph. Th. 287. gen. πολλοῦ veel, erg, met adj.: θρασὺς εἶ πολλοῦ jij bent erg onbeschaamd Aristoph. Nub. 915; πολλοῦ πολὺν... χρόνον veel te lang Aristoph. Eq. 822; ἐπί τοι σοὶ... πολλὴ πολλοῦ’ πικαθῆτο op joú heeft zij (Aphrodite) wel heel zwaar gedrukt Aristoph. Ran. 1046. dat. πολλῷ veel, met comp.:; πολλῷ γε μᾶλλον nog veel meer Soph. OT 1159; met superl.:; ποταμούς τε πολλῷ μεγίστους de allergrootste rivieren Hdt. 4.82; ook bij verba met comp. betekenis:. τὸ μὲν Νικίου στράτευμα... προύλαβε πολλῷ het leger van Nicias kreeg een grote voorsprong Thuc. 7.80.4. met prep.:; διὰ πολλοῦ op grote afstand Thuc. 6.11.1; ἐκ πολλοῦ van verre Thuc. 4.32.4; ook; ἐκ πολλοῦ sinds lang Thuc. 1.58.1; ἐπὶ πολλῷ tegen een hoge prijs Dem. 1.15; ἐπὶ πολλόν over grote afstand Hdt. 2.32.2; ἐπὶ πολύ over grote afstand Thuc. 1.62.6; ook. ἐπὶ πολύ langdurig Thuc. 5.16.2; τῆς ἡμέρας ἐπὶ πολύ gedurende een groot deel van de dag Thuc. 7.38.1; οὐ μετὰ πολύ niet veel later Luc. 57.54; ἐνίκησαν... παρὰ πολύ zij wonnen met groot verschil Thuc. 1.29.5; περὶ πολλοῦ ( ποιεῖσθαι ) zie ποιέω 4ciii; πρὸ πολλοῦ lang van te voren Men. Epitr. 345. met lidw. n. adv. τὸ πολύ voor het merendeel:; τὸ μὲν πολὺ ξένοι ἐφαίνοντο zij leken voor het merendeel vreemdelingen Plat. Prot. 315a; n. plur. adv. τὰ πολλά in meerderheid:. τὰ πολλὰ πάντα in bijna alle gevallen Hdt. 5.67.1; τὰ πολλά τυραννίδες... καθίσταντο er vestigden zich vooral alleenheerschappijen Thuc. 1.13.1; ἔλεγε μὲν ὡς τὸ πολύ meestal voerde hij het woord Xen. Mem. 1.1.10; ὡς ἐπὶ τὸ πολύ in het algemeen Isocr. 4.154; ὡς τὰ πολλά meestal Thuc. 5.65.4. subst., steeds met lidw. veelheid, massa:. οὐ γὰρ γένοιτ’ ἂν εἷς γε τοῖς πολλοῖς ἴσος één individu kan in geen geval gelijk zijn aan de massa Soph. OT 845; τὸ πολλὸν δ’ ἡγέαται ἰσχυρὸν εἶναι zij houden het erop dat veelheid sterk is Hdt. 1.136.1. het merendeel; met gen. partit..; τὸν πολλὸν τοῦ χρόνου het grootste deel van de tijd Hdt. 1.24.1; plur. met gen. partit..; τοῖς πολλοῖς τῶν Ἑλλήνων aan de meerderheid van de Grieken Xen. An. 2.4.2; οἱ πολλοὶ τῶν ἀνθρώπων de meerderheid van de mensen Xen. Cyr. 8.2.24; abs. subst..; οἱ πολλοί de grote massa Thuc. 1.6.4; n. subst. τὸ πολλόν of τὸ πολύ het grootste deel:; τῆς στρατιῆς τὸ πολλόν het grootste deel van het leger Hdt. 8.100.5; τῶν Ἀργείων λογάδων τὸ πολύ het grootste deel van de Argivische keurtroepen Thuc. 5.73.4; n. plur. subst.. τὰ πολλὰ τοῦ πολέμου het grootste deel van de oorlog Thuc. 2.13.2.

|mltxt=πολλή, πολύ, ΝΜΑ, και επικ. τ. [[πουλύς]], πουλύ και ιων. τ. [[πολλός]], -ή, -όν, Α<br /><b>1.</b> (για αριθμό και [[συχνά]] με ονόματα τα οποία δηλώνουν την [[έννοια]] του πλήθους) αυτός που υπάρχει ή γίνεται σε [[μεγάλη]] [[ποσότητα]] (α. «συγκεντρώθηκε [[πολύς]] [[λαός]] για να τον ακούσει» β. «οὐκ ἐν τῷ πολλῷ τὸ εὖ, αλλ' ἐν τῷ εὖ τὸ πολύ», παροιμ. φρ.<br />γ. «[[μήτε]] [[τριήκοντα]] ἐτέων πολλὰ ἀπολείπων», <b>Ησίοδ.</b>)<br /><b>2.</b> αυτός που υπάρχει ή γίνεται σε μεγάλο βαθμό, με [[μεγάλη]] [[δύναμη]] ή [[ένταση]], [[ισχυρός]] (α. «πολλή [[μαυρίλα]] πλάκωσε μαύρη σαν [[καλιακούδα]]», δημ. [[τραγούδι]]<br />β. «[[πολύς]] [[αέρας]]» γ. «πολλή [[ζέστη]]» δ. «πολλή [[ἀλογία]]», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>3.</b> (για χώρο, [[τόπο]], [[έκταση]]) [[μεγάλος]], [[εκτεταμένος]] (α. «ο [[πολύς]] [[τόπος]] [[πάει]] [[χαμένος]]» β. «[[χῶρος]] πλατὺς καὶ [[πολλός]] ἐστι», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>4.</b> (για χρόνο) [[μεγάλης]] διάρκειας, [[μακρός]] (α. «[[πάει]] [[πολύς]] [[καιρός]] από [[τότε]] που τον είδα για τελευταία [[φορά]]» β. «πολὺν χρόνον ἐνθάδ' ἐόντες», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>5.</b> (το αρσ. πληθ. με ή [[χωρίς]] το αρθρ. ως ουσ.) (οι) πολλοί<br />α) οι περισσότεροι<br />β) ο [[κοινός]] [[λαός]], το ανώνυμο [[πλήθος]]<br /><b>6.</b> (το ουδ. με αρθρ. και με επιρρμ. σημ.) το πολύ<br />(με ποσοτ. σημ.) στο μεγαλύτερο [[μέρος]]<br /><b>7.</b> (το ουδ. στον εν. ή και στον πληθ. ως επίρρ.) πολύ και [[πολλά]] και πολλόν<br />α) <b>(ποσοτ.)</b> [[πάρα]] πολύ, υπέρμετρα<br />β) <b>τοπ.</b> σε μεγάλο βαθμό («απ' εδώ [[είναι]] πολύ συντομότερα»)<br />γ) <b>χρον.</b> για μακρό χρόνο, για μεγάλο [[χρονικό]] [[διάστημα]]<br />δ) συντάσσεται με επίθ. και επιρρ. θετικού συγκριτικού βαθμού προκειμένου να επιτείνει τη [[σημασία]] τους (α. «πολύ ωραία, [[κοπέλα]]» β. «κάθεται πολύ [[κοντά]]»)<br />ε) συντάσσεται με επίθ. και επιρρ. συγκριτικού βαθμού [[επίσης]] για [[επίταση]] της σημασίας τους (α. «νοιάζεται για μένα πολύ περισσότερο» β. «σοὶ τὸ [[γέρας]] πολὺ μεῖζον», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>8.</b> <b>φρ.</b> α) «πολλού γε και δει» — [[κάθε]] [[άλλο]]<br />β) «προ πολλού» — [[πριν]] από μεγάλο [[χρονικό]] [[διάστημα]]<br />γ) «μετ' ου πολύ» — σε λίγο, [[σύντομα]]<br />δ) «επί πολύ» — επί μακρό [[χρονικό]] [[διάστημα]]<br />ε) «πολλώ [[μάλλον]]» — πολύ περισσότερο<br />στ) «ως επί το πολύ» και «ως επί το πλείστον» ή «ὡς τὰ [[πολλά]]»<br />i) [[κατά]] το μεγαλύτερο [[μέρος]], [[κατά]] τον μεγαλύτερο βαθμό<br />ii) [[συνήθως]], τις περισσότερες φορές<br />ζ) «[[κατά]] πολύ» — σε μεγάλο βαθμό, [[λίαν]]<br />η) «έχω [[περί]] πολλού κάποιον ή [[κάτι]]» ή «[[περί]] πολλού ποιούμαι τι» — έχω σε [[μεγάλη]] [[εκτίμηση]] ή [[υπόληψη]] κάποιον ή [[κάτι]], [[εκτιμώ]] πολύ κάποιον ή [[κάτι]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> (το αρσ. με αρθρ.) ο [[πολύς]]<br />i) (με θετ. σημ.) ο [[ονομαστός]], ο [[διαπρεπής]] («ο [[πολύς]] Φώτιος»)<br />ii) (με αρνητ. σημ.) ο [[διαβόητος]] («ο [[πολύς]] Ντενκτάς»)<br /><b>2.</b> (το ουδ. με αρθρ. ως ουσ.) το πολύ<br />το [[πέρα]] από το [[μέτρο]], το υπερβολικό, το περιττό («το πολύ της θλίψης γεννά [[παραφροσύνη]]», παροιμ. φρ.)<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> α) «αυτό [[πάει]] πολύ» ή «αυτό [[είναι]] [[πάρα]] πολύ» — αυτό υπερβαίνει τα όρια του ανεκτού<br />β) «πολύ που...» — [[καθόλου]] δεν... («πολύ που σκοτίζομαι!») γ) «λίγο - πολύ» — [[περίπου]]<br />δ) «[[μετά]] από πολύ» και «ύστερα από πολύ» — [[μετά]] από μεγάλο [[χρονικό]], ή τοπικό, [[διάστημα]]<br />ε) «[[πολύς]] [[λόγος]] γίνεται» — σχολιάζεται ευρύτατα, λέγεται από πολλούς<br />στ) «το πολύ (πολύ)»<br />i) στη χειρότερη [[περίπτωση]] («το πολύ - πολύ να με δείρει»)<br />ii) το αργότερο (το πολύ σε μία ώρα θα επιστρέψω»)<br />iii) [[κατά]] το ανώτατο όριο («το πολύ - πολύ να [[είναι]] [[τριαντάρης]]»)<br />ζ) «έγινε [ή [[είναι]]] [[μέγας]] και [[πολύς]]» — απέκτησε [[δύναμη]] και [[δόξα]], έγινε [[πλούσιος]] και [[επιφανής]]<br />η) «ο [[νους]] του κατεβάζει [[πολλά]]» — [[είναι]] πολύ [[επινοητικός]], [[είναι]] εφευρετικό [[μυαλό]]<br />θ) «[[πολλά]] και διάφορα» — [[κάθε]] είδους, ποικίλα πράγματα<br /><b>4.</b> <b>παροιμ.</b> α) «όπου λαλούν πολλοί κοκόροι αργεί να ξημερώσει» και «πολλοί μαγέροι χαλούν το φαΐ» — λέγεται για να δηλωθεί ότι [[εκεί]] όπου δεν υπάρχει ενιαία [[διεύθυνση]] και [[κατεύθυνση]] κανένα [[έργο]] δεν ευοδώνεται<br />β) «όπου φτύνουν πολλοί, [[πηγάδι]] γίνεται» — δηλώνει ότι ο [[συντονισμός]] τών ενεργειών, η από κοινού [[προσπάθεια]] ενός συνόλου φέρνει [[πάντοτε]] [[αποτέλεσμα]]<br />γ) «οι πολλοί πήραν την Πόλη» — δηλώνει ότι ο [[κατά]] πολύ [[υπέρτερος]] αριθμητικά επικρατεί<br />δ) «όποιος έχει πολύ [[πιπέρι]] βάζει και στα λάχανα» — λέγεται για εκείνους που έχουν τη [[δυνατότητα]] να ξοδεύουν χρήματα [[ακόμη]] και για περιττά πράγματα<br />ε) «όποιος γυρεύει τα [[πολλά]] χάνει και τα [[λίγα]]» — δηλώνει ότι η [[απληστία]] επιφέρει την [[απώλεια]] και τών όσων ήδη έχουν αποκτηθεί<br />στ) «το πολύ το κύριε ελέησον το βαριέται και ο [[παπάς]]» — λέγεται για [[κάτι]] που επαναλαμβάνεται και γίνεται ανιαρό<br /><b>μσν.</b><br /><b>φρ.</b> «[[κατά]] [[πολλά]]» — υπέρμετρα<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> (για θεό) αυτός που έχει πολλές μορφές, [[πολύμορφος]]<br /><b>2.</b> (<b>για πράγμ.</b>) ο [[μεγάλης]] αξίας, [[μεγάλης]] σπουδαιότητας, [[σημαντικός]] («πολλῶν [[ἄξιος]]», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>3.</b> (για πράγμ. και σπαν. για πρόσ.) [[ισχυρός]], [[δυνατός]], σημαίνων (α. «[[μέγας]] καὶ πολλὸς ἐγένετο», <b>Ηρόδ.</b><br />β. «Ἐτεοκλῆς ἂν εἶς πολὺς ὑμνεῖτο», <b>Αισχύλ.</b><br />γ. «ῥώμην σώματος [[πολύς]]», Δίον. Αλ.<br />δ. «ὡς πολὺς ἔπνει καὶ [[λαμπρός]]» — φυσούσε [[δυνατός]] και [[δροσερός]], <b>Δημοσθ.</b>)<br /><b>4.</b> επαναλαμβανόμενος («περὶ σὲ ὁ [[λόγος]] ἀπῖκται [[πουλύς]]», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>5.</b> (η δοτ. και η γεν. του ουδ. ως επίρρ.) πολλῷ και πολλοῦ<br />α) υπέρμετρα<br />β) πολλές φορές<br />γ) χρησιμοποιείται ως επιτατικό της σημασίας ρημάτων που δηλώνουν, [[παράκληση]], [[διαταγή]] κ.λπ.<br /><b>6.</b> (το αρσ. και το θηλ. με άρθρ.) α) ὁ [[πολύς]]<br />(<b>για πρόσ.</b>) β) [[κοινός]] [[άνθρωπος]]<br />γ) ὁ [[πολλός]] και ἡ πολλή<br />(<b>για πράγμ.</b>) ο εντελώς [[γνωστός]] («ὡς ὁ πολλὸς [[λόγος]]» — η [[κοινή]] [[φήμη]], <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>7.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b>τὸ πολλόν<br />τα πλήθη<br /><b>8.</b> (<b>το ουδ. πληθ. ως ουσ.</b>) τά [[πολλά]]<br />α) τα περισσότερα<br />β) (στον Όμηρο) τα μεγάλα πλούτη<br /><b>9.</b> (το ουδ. πληθ. ως επίρρ.)<br />στο μεγαλύτερο [[μέρος]] ή στον μεγαλύτερο βαθμό, [[κυρίως]]<br /><b>10.</b> <b>φρ.</b> α) «[[πολλά]] [[πράσσω]]» — [[ασχολούμαι]] με [[πολλά]] πράγματα, [[είμαι]] [[πολυπράγμων]]<br />β) «ὁ πολὺς [[βίοτος]]» — το καλύτερο [[μέρος]] του ανθρώπινου βίου<br />γ) «τὰ πολλὰ [[πάντα]]» — τα περισσότερα<br />δ) «oἱ πολλοὶ ἅπαντες» — [[σχεδόν]] όλοι<br />ε) «ἐπὶ πολλῷ» — σε [[μεγάλη]] [[τιμή]]<br />στ) «πολύ ἔστι τι» — έχει [[μεγάλη]] [[σπουδαιότητα]], αξίζει πολύ<br />ζ) «διὰ πολλοῦ» — σε μεγάλο [[χρονικό]] ή τοπικό [[διάστημα]]<br />η) «ἐπὶ πολύ» — σε [[μεγάλη]] [[απόσταση]], [[μακριά]]<br />θ) «ἐκ πολλοῦ» — από [[μεγάλη]] [[απόσταση]], από [[μακριά]]<br />ι) «εἰς πολύ» — για μακρό [[χρονικό]] [[διάστημα]]<br />ια) «ὡς ἐπὶ πολύ» — γενικά<br />ιβ) «παρὰ πολύ» — από [[μακριά]]<br />ιγ) «πολὺ [[βούλομαι]]» — [[προτιμώ]]<br />ιδ) «πολύ γε;»<br />(σε απαντήσεις) βεβαιότατα.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το επίθ. [[πολύς]] ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] plē-/pelә₁- «[[πληρώ]], [[γεμίζω]]» (<b>πρβλ.</b> [[πίμπλημι]], [[πλείων]], [[πλήμνη]]) και συνδέεται με τα: αρχ. ινδ. puru-, αρχ. ιρλδ. il και αρχ. άνω γερμ. filu. To επίθ. [[πολύς]] εμφανίζει στην [[κλίση]] του αθέματη [[μορφή]] (γεν. εν. πολέος, αιτ. εν. πολύν, ονομ. πληθ. [[πολέες]], γεν. πληθ. πολέων, αιτ. πληθ. πολέας) [[αλλά]] και θεματική: [[πολλός]], πολλή, πολλόν (γεν. πολλοῦ). Η [[προέλευση]] [[ωστόσο]] τόσο του θέματος πολλο- (<b>πρβλ.</b> και [[πολλότης]], [[πολλοστός]]) όσο και του θέματος πολλᾱ- (<b>πρβλ.</b> πολλα-[[πλάσιος]], [[πολλά]]-κις) με διπλό [[σύμφωνο]] [[είναι]] δυσερμήνευτη. Πρόκειται πιθ. για θέματα που σχηματίστηκαν με συλλαβική [[ανομοίωση]] από τα αμάρτυρα πολυ-λο- και πολυ-λα-, τα οποία εμφανίζουν [[παρέκταση]] -λ- (<b>πρβλ.</b> μεγα-λο- και μεγα-λᾱ-, <b>βλ. λ.</b> [[μέγας]]). Η [[σύνδεση]] του επιθ. με το λατ. polleo [[είναι]] αμφίβολη.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[πολλάκις]], [[πολλαχόθεν]], [[πολλαχού]], [[πολλαχώς]], [[πολλοστός]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[πολλαχῇ]], [[πολλαχόθι]], [[πολλαχόσε]], [[πολλότης]], [[πολλύνομαι]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό πολλο-)<br /><b>αρχ.</b><br />[[πολλοδεκάκις]]<br /><b>μσν.</b><br />[[πολλοποιός]]. (Α' συνθετικό πολλα-) [[πολλαπλάσιος]], [[πολλαπλούς]]. (Για συνθ. με α' συνθετικό πολύ- <b>βλ. λ.</b> πολύ-). (Β' συνθετικό)<br /><b>αρχ.</b><br />υπέρπολυς<br /><b>αρχ.-νεοελλ.</b> [[πάμπολυς]].

|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[much]], [[many]], [[often]] (Il.).<br />Other forms: [[πολλή]], [[πολύ]], Ion. poet. alo [[πολλός]], [[πολλόν]].<br />Compounds: As 1. member very productive, e.g. <b class="b3">πολύ-τροπος</b> [[much-wandering]], [[much-turned]], [[wily]] (of Odysseus, Hermes a.o.; Od., h. Merc.), [[many-shaped]] (Th.); on the meaning Kakridis Glotta 11, 288 ff.; on the <b class="b3">πολυ-</b>compp. in Hom. in gen. Stanford ClassPhil. 45, 108ff.; besides rarely <b class="b3">πολλα-</b>, e.g. <b class="b3">πολλα-πλάσιος</b>, <b class="b3">-πλήσιος</b> [[manifold]] (IA.), as <b class="b3">δεκα-πλάσιος</b>, <b class="b3">πολλά-κις</b> a.o.; s. also <b class="b3">δι-πλάσιος</b>. Compar. a. superl. [[πλείων]], [[πλέων]], [[πλεῖστος]] (from <b class="b2">*pleh₁-is-to-</b>), s. v.; innovation [[πόλιστος]] (Tab. Heracl.), s. Seiler Steigerungsformen 61.<br />Derivatives: [[πολλότης]] f. [[plurality]] (Damasc.), <b class="b3">πολλ-οστός</b> "the manieth", [[one of many]], [[small]] (Att.; after [[εἰκοστός]] a. o.), <b class="b3">-άκις</b> (ep. lyr. also <b class="b3">-κι</b>) [[often]] (Il.; like <b class="b3">δεκά-κις</b> a.o.; explanation uncertain, s. Schwyzer 299 a. 597) a. o.<br />Origin: IE [Indo-European] [800] <b class="b2">*p(e)lh₁-u-</b> [[many]]<br />Etymology: Beside [[πολύς]], <b class="b3">-ύ</b> stand the zero grade Skt. <b class="b2">purú-</b> [[many]] (IE <b class="b2">*pl̥h₁ú-</b>) and the full grade Celt., e.g. OIr. [[il]] [[many]], and Germ., e.g. Goth. OHG [[filu]] [[many]] (IE <b class="b2">*pelh₁u-</b>). For the full grade forms orig. subst. function is most prob. ("quantity, mass, fullness"); opposed is the certain zero grade Skt. adj. <b class="b2">purú-</b>; one would like to assume zero grade also for [[πολύς]] (so for <b class="b3">*παλύς</b>? Schmidt KZ 32, 382, Specht KZ 59, 111 w. diff. explanations; cf. also [[πόλις]]). -- The geminated <b class="b3">πολλο-</b>, <b class="b3">πολλα-</b> agree with the (semant.) close <b class="b3">μεγα-λο-</b>, <b class="b3">-λα-</b> and could be explained by loss of a [[syllable]] from <b class="b3">*πολυ-λο-</b>, <b class="b3">-λα-</b>. More in Schwyzer 265 w. lit. a. discussion of other interpretations; on the inflection etc. Schwyzer 584. The word for [[many]] is a very old deriv. of the verb for [[fill]] (s. [[πίμπλημι]]). -- WP. 2, 64f., Pok. 800, W.-Hofmann s. [[plūs]], Mayrhofer s. <b class="b2">purú-</b> w. further forms a. lit.