πηλὸς
Greek (Liddell-Scott)
πηλὸς: (ὁ τύπος οὗτος μένει ἀμετάβλ. παρὰ τοῖς Δωρ., Φρύνιχ. 55), ὁ· ὡσαύτως ἡ, Λοβέκ. εἰς Φρύνιχ. 55· ― χῶμα μεμιγμένον μεθ’ ὕδατος, ὡς τὸ ἐν χρήσει παρὰ τοῖς οἰκοδόμοις καὶ τοῖς κεραμεῦσι, Λατ. lutum, Ἡρόδ. 2. 36, 136, Σοφ. Ἀποσπ. 432, Ἀριστοφ. Ὄρν. 839, 1143, Θουκ. 2. 76, Πλάτ. Θεαίτ. 147Α· πηλὸν ὀργάζειν, μαλάσσειν, Εὔπολις ἐν «Προσπαλτίοις» 5· ― μεταφορ. ὁ πηλὸς ἢ ἡ ὕλη ἐξ ἧς ἐπλάσθη ὁ ἄνθρωπος· ἀναμφιβόλως ἐκ τοῦ μύθου τοῦ Προμηθέως, ὅθεν ὁ Καλλ. καλεῖ τὸν ἄνθρωπον, πηλὸν τοῦ Προμηθέως, καὶ τὸ τετράπουν οὕτως ἐφθέγγεθ’, ὡς ὁ πηλὸς ὁ Προμηθῆος Ἀποσπ. 87, πρβλ. 133, Ἀριστοφ. Ὄρν. 686, καὶ ἴδε πηλόπλαστος· ― ἀλλά, 2) πηλὸς ἐνίοτε ἦν ἐν χρήσει ἀντὶ τοῦ βόρβορος ἢ ἰλύς, λάσπη, ὡς τὸ lutum ἀντὶ τοῦ coenum, Ἡρόδ. 2. 5., 4. 28, Ἀριστοφ. Σφ. 248, Θουκ. 2. 4, κτλ.· παροιμ., ἔξω κομίζειν πηλοῦ πόδα Αἰσχύλ. Χο. 697· κάσις πηλοῦ ξύνουρος, ἡ ἀδελφὴ τοῦ πηλοῦ, δηλ. ἡ κόνις, ὁ αὐτ. ἐν Ἀγ. 495· ― ἐν χρήσει πρὸς οἰκοδομὴν ἀντὶ ἀσφάλτου, Ἑβδ. (Γέν. ΙΑ΄, 3) ΙΙ. παρὰ ποιηταῖς ὡσαύτως, ὑποστάθμη οἴνου, πολὺς δὲ πηλὸς ἐκ πίθων τυρβάζεται Σοφ. Ἀποσπ. 927· ἴδε Πηλεὺς ἐν τέλ., καὶ πρβλ. Casaub. καὶ Schweigh. εἰς Ἀθήν. 383C· (ὅθεν ἐν ἀστείᾳ παιδιᾷ σχετίζεται πρὸς τὸ κάπηλος)· καὶ παρὰ μεταγεν. ποιηταῖς ἔτι καὶ ἀντὶ τοῦ οἶνος, Τρυφιόδ. (γραπτ. Τριφ-.) 349, Ἀνθ. Π. 11. 27. (Πρβλ. προ-πηλακίζω)· Λατ. palus.