οἶστρος: Difference between revisions

|Definition=ὁ,<br><span class="bld">A</span> [[gadfly]], [[breeze]], prob. [[Tabanus bovinus]], [[pale giant horse-fly]], an [[insect]] which [[infest]]s [[cattle]], τὰς μέν τ' αἰόλος οἶστρος ἐφορμηθεὶς ἐδόνησεν, ὥρῃ ἐν εἰαρινῇ = that the [[darting]] [[gadfly]] falls upon and drives along in the season of [[spring]], Od.22.300; of the fly that tormented Io, A.''Supp.''541(lyr.), ''Pr.''567 sq. (lyr.) (also called [[μύωψ]], ib.675, ''Supp.''308: but the two are distinguished by [[Aristotle|Arist.]]''[[Historia Animalium|HA]]''490a20,596b14).<br><span class="bld">2</span> an [[insect]] that [[infest]]s [[tunny]]-[[fish]], prob. [[Brachiella thynni]], ib.557a27,602a28.<br><span class="bld">3</span> a small [[insectivorous]] [[bird]], perhaps [[Sylvia trochilus]], [[trochilos]], [[trochil]], [[willow wren]], ib.592b22.<br><span class="bld">II</span> metaph., a [[sting]], anything that drives [[mad]], [[κεραυνός|κεραυνοῦ]] οἶστρος E.''HF''862; οἴστροις Ἐρινύων Id.''IT''1456: abs., the [[smart]] of [[pain]], [[agony]], S.''Tr.''1254.<br><span class="bld">2</span> any [[vehement]] [[desire]], [[insane]] [[passion]], [[Herodotus|Hdt.]]2.93, E.''Hipp.''1300, Pl.''R.''577e, etc.; [[ὄρεξις]] μετὰ οἴστρου καὶ [[ἀδημονία]]ς Epicur.''Fr.''483: c. gen. objecti, κτεάνων [[for]] [[wealth]], ''AP''11.389 (Lucill.): generally, [[madness]], [[frenzy]], [[Sophocles|S.]]''[[Antigone|Ant.]]''1002, [[Euripides|E.]]''[[Orestes|Or.]]''791: pl., Id.''Ba.''665; μανιάδες οἶστροι Id.''IA''548(lyr.).<br><span class="bld">3</span> in good sense, [[zeal]], οἶστρος εἰς πᾶν ἀγαθὸν [[ἔργον]] ''PMasp.''3.13(vi A. D.).<br><span class="bld">III</span> a [[throw]] at [[dice]], Eub.57.5.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0313.png Seite 313]] ὁ (verwandt mit [[ὀϊστός]]), oestrus, die [[Bremse]], die das Vieh verfolgt und plagt, ὥρῃ ἐν εἰαρινῇ, Od. 22, 300; Plut. de discr. ad. et. am. 16 u. a. Sp.; Aesch. oft bei der in die Kuh verwandelten Io, Ἰὼ οἴστρῳ ἐρεσσομένα, Suppl. 536, οἴστρου δ' [[ἄρδις]] χρίει μ' [[ἄπυρος]], Prom. 881. 566; daher Stich, Stachel, auch übertr. von heftigen Leidenschaften, πρὶν ἐμπεσεῖν σπαραγμὸν ἤ τιν' οἶστρον, Soph. Trach. 1244, κακῷ κλάζοντες οἴστρῳ καὶ βεβαρβαρωμένῳ, Ant. 989, Schol. μανίᾳ, von dem wüthenden, Unglück prophezeienden Geschrei der Vögel; oft Eur., σῆς γυναικὸς οἶστρον Hipp. 1300, μὴ θεαί μ' οἴστρῳ κατάσχωσι, Or. 789; sp. D., bes. von Liebesraserei, τινός, Add. 8 (VII, 51); Anacr. 31, 28. 59, 15; von Fischen, [[ἐπεάν]] σφεας ἐςίῃ [[οἶστρος]] κυΐσκεσθαι, Her. 2, 93; ὑπ' ἀνάγκης τε καὶ οἴστρου ἐλαύνεται, Plat. Phaedr. 240 d, vgl. Rep. IX, 577 e; οἶστρός τις κινεῖ σε ἐμφυόμενος ἐκ παλαιῶν ἀδικημάτων, Stachel, Legg. IX, 854 b; Sp., im plur. neben πτοῖαι καὶ φυγαί Plut. de prof. virt. sent. p. 262.

|mltxt=ο (ΑΜ [[οἶστρος]])<br /><b>1.</b> [[μεγάλη]] [[μύγα]], κυκλόρραφο [[έντομο]], που σύμφωνα με τη σημερινή επιστημονική [[ταξινόμηση]] αποτελεί [[γένος]] της οικογένειας οίστρίδες και του οποίου οι προνύμφες που εισδύουν στα διάφορα όργανα τών κατοικίδιων ζώων προκαλούν τις μυιάσεις και [[ιδίως]] τον λεγόμενο ίλιγγο του οίστρου που «ξετρελαίνει» τα προσβληθένα ζώα κν. [[σήμερα]] [[αλογόμυγα]] ή βοϊδόμυγα («τοῖς ταύροις τὸν οἶστρον ἐνδύεσθαι περὶ τὸ οὖς... καὶ τοῖς κυσὶ τὸν κρότωνα», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>2.</b> [[οτιδήποτε]] εξάπτει υπερβολικά, [[καθετί]] που οδηγεί σε [[τρέλα]], [[παραφροσύνη]] («οἶστρός τις κινεῖ σε ἐμφυόμενος ἐκ παλαιῶν ἀδικημάτων», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>3.</b> [[διέγερση]], [[παροξυσμός]]<br /><b>4.</b> [[μανία]], [[τρέλα]], [[παραφροσύνη]]<br /><b>5.</b> σφοδρή [[επιθυμία]], παράφορο [[πάθος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[κατάσταση]] ψυχικής ή πνευματικής έξαρσης, [[έμπνευση]]<br /><b>2.</b> <b>βιολ.</b> το [[σύνολο]] τών φυσιολογικών και ηθολογικών φαινομένων τα οποία προηγούνται, συνοδεύουν ή επακολουθούν της ωορρηξίας στις γυναίκες και στα [[θήλεα]] θηλαστικά, [[διάστημα]] [[κατά]] το οποίο το θηλυκό αναζητεί το [[αρσενικό]] και δέχεται τη [[σύζευξη]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[είδος]] εντόμων το οποίο καταδιώκει και καταπονεί το [[ψάρι]] [[τόνος]]<br /><b>2.</b> [[πλήγμα]] το οποίο προκαλεί ή επιφέρει πόνο ή [[αγωνία]] (α. «ὡς πρὶν ἐμπεσεῖν σπαραγμὸν ἤ τιν' οἶστρον», <b>Σοφ.</b><br />β. «[[οὔτε]] γῆς σεισμὸς κεραυνοῦ τ' [[οἶστρος]] ὠδῖνας πνέων», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>3.</b> [[ευγενής]] [[άμιλλα]]<br /><b>4.</b> [[είδος]] μικρού εντομοφάγου πτηνού<br /><b>5.</b> [[ρίψη]] κύβων.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. παράγεται από το θ. της λ. <i>οἴμα</i> «βίαιη [[εφόρμηση]]», με [[επίθημα]] -<i>τρος</i> ([[πρβλ]]. [[κέστρος]], [[χύτρος]]) και η αρχική της σημ., [[επομένως]], θα ήταν «αυτός που ωθεί, που διεγείρει». Ωστόσο, δεν μπορεί να εξακριβωθεί αν η λ. δήλωνε αρχικά τον δράστη (το [[έντομο]] που επιφέρει [[τρέλα]], [[μανία]]) ή την [[ίδια]] την [[κατάσταση]] της παραφροσύνης. Η λ. έχει έναν παρλλ. τ. στη Λιθουανική: <i>aistra</i> «βίαιο [[πάθος]]». Η [[άποψη]], [[τέλος]], ότι η λ. συνδέεται με τη [[γλώσσα]] του Ησυχίου <i>ἰστυάζει</i><br /><i>ὀργίζεται</i>, μέσω ενός <i>ἰσ</i>-<i>τύ</i>-<i>ς</i>, δεν θεωρείται πιθανή.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[οιστρηδόν]], [[οιστρήεις]], [[οιστρώδης]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[οιστρώ]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[οιστρήλατος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[οιστροβολώ]], [[οιστρογενέτωρ]], [[οιστροδίνητος]], [[οιστροδόνητος]], [[οιστρομανής]], [[οιστροπλάνεια]], [[οιστροπλήξ]], [[οιστροφόρος]]<br /><b>μσν.</b><br />[[οιστροφόρητος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[οιστρογόνος]]. (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> [[πάροιστρος]], [[φίλοιστρος]].