προπετής: Difference between revisions

|Definition=προπετές, ([[προπίπτω]])<br><span class="bld">A</span> [[falling]] or [[slipping]] down in [[bed]], εἰ π. γένοιτο Hp.''Prog.''3; προπετὴς ἐπὶ πόδας Id.''Coac.''487; προπετὴς ἂν ἐγίνετο ἡ [[βάδισις]] [[out of control]], Arist.''IA''712a29, cf. Diocl.Fr. 142.<br><span class="bld">2</span> [[incline]]d [[forward]], κεφαλὴ τοῦ βραχίονος προπετὴς ἐς τοὔμπροσθεν Hp.''Art.''1; <b class="b3">προπετέστεραι γένυες</b> [[more]] [[prominent]], ib.31; ὁ μὲν αὐχὴν… μὴ π. πεφύκοι X.''Eq.''1.8; [[sloping]], of [[shoulder]]s, Gal.1.623; [[stooping]], μὴ ὀρθὸς ἀλλὰ μικρῷ προπετέστερος Arist.''Phgn.''807b31.<br><span class="bld">3</span> [[thrown away]], <b class="b3">κεῖται προπετές [τὸ κάταγμα]</b> S.''Tr.''701.<br><span class="bld">4</span> [[droop]]ing, at the point of [[death]], [[ζῇ γὰρ προπετής]] = he lives, though he is [[prostrate]] / though on the very edge ib.976 (anap.); ἡ προπετὴς [[Μοῖρα]] = [[untimely]], IG 5(1).1355 (Messenia, ii A. D.).<br><span class="bld">5</span> [[prominent]], of the eyes, Poll.1.189, Philum. ap. Orib.''Syn.''8.10, Alex.Aphr.''Pr.''2.22; [[γνάθος|γνάθοι]], [[ὀφρῦς]], Poll.4.68,134.<br><span class="bld">II</span> metaph.,<br><span class="bld">1</span> [[being upon the point of]], πολιὰς ἐπὶ χαίτας π. [[Euripides|E.]]''[[Alcestis|Alc.]]''909 (lyr.); τύμβου π. [[παρθένος]] Id.''Hec.'' 150 (anap.).<br><span class="bld">2</span> [[ready for]], [[prone]] to a thing, [[ἐπί]] or <b class="b3">εἴς τι</b>, X.''HG''2.3.15, 6.5.24; πρὸς τὰς ἡδονάς [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''792d: c. inf., προπετέστατος μεταστῆσαι X.''HG''2.3.30.<br><span class="bld">3</span> [[headlong]], π. [[ἄγειν]] τὸν ἀκροατήν Arist.''Rh.''1409b31.<br><span class="bld">4</span> [[precipitate]], [[rash]], [[reckless]], προπετεῖς σώματος ἡδοναί Aeschin.1.191; προπετὴς [[γέλως]] = [[uncontrolled]] [[laughter]], Isoc.1.15; εἴ τι προπετέστερον ἔπραττον Hyp. ''Dem.Fr.''6, cf. Men.''Pk.''441; ἡ π. ἀκρασία [[Aristotle|Arist.]]''[[Nicomachean Ethics|EN]]''1150b26; π. βίος Men.382; π. γλῶσσα Alciphr.3.57; of a lot, [[draw]]n at [[random]], Pi. ''N.''6.63.<br><span class="bld">b</span> of persons, οἱ θρασεῖς προπετεῖς [[Aristotle|Arist.]]''[[Nicomachean Ethics|EN]]''1116a7; τὰ θήλεα… [τῶν ἀρρένων] προπετέστερα Id.''HA''608b1; <b class="b3">μανικὸς καὶ προπετὴς ἐπὶ τῶν κινδύνων</b> Theopomp. Hist.268; οἱ προπετεῖς Arr.''Epict.''4.13.5; οἱ γλώσσῃ προπετεῖς ''APl.''4.89 (Gall.); [[τὸ προπετές]] = [[προπέτεια]] ([[rashness]], [[lack of consideration]]), opp. [[τὸ σεμνόν]], Hp.''Medic.'' 1.<br><span class="bld">5</span> <b class="b3">ἁρμονίαι προπετεῖς</b> = [[flowing]] [[rhythm]]s, D.H.''Dem.''40.<br><span class="bld">6</span> Medic., [[subject]] to [[diarrhoea]], Ath.13.584d (Comp.).<br><span class="bld">III</span> Adv. [[προπετῶς]] = [[headlong]], [[out of control]], προπετῶς εἰς τὸ κάταντες φέρεσθαι X.''Eq.''8.8.<br><span class="bld">2</span> metaph., [[headlong]], [[hastily]], <b class="b3">προπετῶς φέρεσθαι εἰς τὴν τυραννίδα</b> Id ''Hier.''7.2; [[προπετέως]] ταχυγλωσσότεροι Hp.''Epid.''4.45; ἐπερέσθαι προπετῶς [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''1.3.8, cf. Mem. ''Epit.''306; [[ἀποκρίνεσθαι]], [[ἀποφαίνεσθαι]], etc., [[Plato|Pl.]]''[[Philebus|Phlb.]]'' 45a, Isoc.12.272, etc.; [[προπετῶς ἔχειν]] to [[be rash]], [[Xenophon|X.]]''[[Cyropaedia|Cyr.]]''1.4.4 ([[varia lectio|v.l.]]); μηδὲν… πράξῃς π. Men. 574; [[prematurely]], AP5.144 (Asclep.); προπετέστερον χρῆσθαι ταῖς προνομαῖς Plb.3.102.11.

|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0739.png Seite 739]] ές, [[vornüber fallend]], [[vorwärts geneigt]], [[hingestreckt]], κεῖται, Soph. Trach. 698. 972. – Übertr., [[voreilig]], [[vorschnell]], [[keck]]; [[κλᾶρος]], Pind. N. 6, 65; οἱ γλώσσῃ προπετεῖς, Gall. 2 (Plan. 89); [[γέλως]], Isocr. 1, 15; vgl. προπετεῖς τοῦ σώματος ἡδοναί, Aesch. 1, 191; u. so adv., μὴ προπετῶς ἀποκρινόμενοι πταίσωμεν, Plat. Phil. 45 a, προπετῶς χρῆσθαι αὐτῇ, Dem. 59, 33; vgl. Xen. Cyr. 1, 3, 8, Sp., wie Pol., οὐδὲν προπετὲς οὐδὲ ἄκριτον 5, 12, 7, προπετέστερον ἐχρῶντο ταῖς προνομαῖς 3, 102, 11; – bereit wozu, nahe daran, τύμβου προπετῆ παρθένον, Eur. Hec. 152; πολιὰς ἐπὶ χαίτας προπετὴς ὤν, Alc. 913; übertr., [[geneigt]] wozu, πρὸς τὰς ἡδονάς, Plat. Legg. VII, 792 d; u. so adv., [[προπετῶς ἔχειν]] Xen. Cyr. 1, 4, 4, εἴς τι Hell. 6, 5, 24; – γαστέρα προπετεστέραν ἔχειν, zum Durchfall geneigt sein, Ath. XIII, 584 d.

{{bailly

|btext=ής, ές :<br /><b>I.</b> [[qui tombe en avant]] ; [[tombé en avant]] ; [[couché de tout son long]], [[gisant]];<br /><b>II.</b> [[qui se penche en avant]] ; <i>p. suite :</i>;<br /><b>1</b> <i>fig.</i> [[qui incline vers]] : τύμβου EUR vers le tombeau ; πολιὰς ἐπὶ χαίτας EUR vers des cheveux blancs, <i>càd</i> [[qui est sur le déclin de l'âge]];<br /><b>2</b> [[enclin]], [[porté à]] : [[εἴς]] τι, [[ἐπί]] τι enclin à qch (aux [[plaisir]], <i>etc.</i>);<br /><b>3</b> <i>abs.</i> [[qui se porte en avant]], [[fougueux]], [[emporté]];<br /><i>Sp.</i> προπετέστατος;<br />[[NT]]: [[irréfléchi]], [[impulsif]].<br />'''Étymologie:''' [[προπίπτω]].

|elnltext=προπετής -ές [προπίπτω] Ion. adv. [[προπετέως]] [[voorover vallend]], [[voorover hangend]], [[voorover gevallen]]; van pers..; εἰ δὲ καὶ προπετὴς γένοιτο als (de patiënt) ook nog voorover valt Hp. Prog. 3; ἐπιδεῖν τύμβου προπετῆ... παρθένον je dochter zien, voorover gevallen op het graf Eur. Hec. 150; van zaken; πέφυκε... ἐς τοὔμπροσθεν προπετής (de kop van de arm) is van nature voorwaarts gebogen Hp. Art. 1; τοιόνδε κεῖται προπετές zo lag het dan op de grond Soph. Tr. 701; overdr.. προπετῆ ἄγει τὸν ἀκροατήν (die stijl) sleept de toehoorder halsoverkop mee Aristot. Rh. 1409b31. overdr. vervallend (tot):; πολιὰς ἐπὶ χαίτας ἤδη π. ὤν al tot grijze haren vervallend Eur. Alc. 909; abs..; ζῇ... προπετής hij leeft nog, op het randje Soph. Tr. 976; geneigd tot, met prep. εἰς, ἐπί of πρός + acc., met inf.: προπετέστατος ἐγένετο τὴν δημοκρατίαν μεταστῆσαι hij was als geen ander bereid de democratie omver te werpen Xen. Hell. 2.3.30. [[overhaast]], [[onbezonnen]]:; οἱ μὲν θρασεῖς προπετεῖς overmoedige mensen zijn onbezonnen Aristot. EN 1116a7; subst. [[τὸ προπετές]] = [[gehaastheid]]. Hp. Med. 1.

{{elru

|elrutext='''προπετής:'''<br /><b class="num">1</b> [[брошенный прочь]], [[отброшенный]] (''[[sc.]]'' τὸ [[κάταγμα]] Soph.);<br /><b class="num">2</b> [[наклоненный вперед]], [[наклонный]] ([[βάδισις]] Arst.): ὁ αὐχὴν μὴ π., ἀλλ᾽ [[ὀρθός]] Xen. (конская) шея не опущенная, а крутая;<br /><b class="num">3</b> [[склоняющийся]] (близкий) к концу: π. πολιὰς ἐπὶ χαίτας Eur. доживший до седых волос; ζῇ π. Soph. еще живой;<br /><b class="num">4</b> [[склонный]], [[влекомый]] (ἐπί и εἴς τι Xen. или πρός τι Plat.): προπετέστατος ποιεῖν τι Xen. горящий желанием сделать что-л.;<br /><b class="num">5</b> [[стремительный]], [[неудержимый]], [[необузданный]] (τοῦ σώματος ἡδοναί Aeschin.; [[γέλως]] Isocr.; οἱ θρασεῖς Arst.);<br /><b class="num">6</b> [[опрометчивый]], [[необдуманный]] (μηδὲν προπετὲς [[πράσσειν]] NT).

|sltr=[[προπετής]] [[precipitate]] [[δύο]] μὲν Κρονίου πὰρ τεμένει, παῖ, σέ τ' ἐνόσφισε καὶ Πολυτιμίδαν [[κλᾶρος]] προπετὴς ἄνθἐ Ὀλυμπιάδος (N. 6.63)

|strgr=from a [[compound]] of [[πρό]] and [[πίπτω]]; [[falling forward]], i.e. [[headlong]] ([[figuratively]], [[precipitate]]): [[heady]], [[rash]] ([[rashly]]).

|mltxt=-ές, ΝΜΑ, προπέτης, θηλ. -έτισσα και παλ. τ. -ις, Ν<br /><b>μτφ.</b> (<b>για πρόσ.</b>) αυτός που έχει προκλητικό ύφος, [[αυθάδης]], [[θρασύς]], [[ιταμός]] (α. «οἱ θρασεῖς καὶ προπετεῖς», <b>Αριστοτ.</b><br />β. «οἱ γλώσσῃ προπετεῖς», <b>Ανθ. Παλ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που έχει [[κλίση]], που γέρνει [[προς]] τα [[εμπρός]] («προπετὴς ἐπὶ [[πόδας]]», Ιπποκρ.)<br /><b>2.</b> αυτός που [[είναι]] κεκλιμένος σε [[κάτι]] ή [[μπροστά]] από [[κάτι]] («κεφαλὴ τοῦ βραχίονος προπετὴς ἐς [[τοὔμπροσθεν]]», Ιπποκρ.)<br /><b>3.</b> (για τον ένα ώμο) αυτός που παρουσιάζει [[κλίση]] σε [[σχέση]] με τον [[άλλο]]<br /><b>4.</b> [[κυρτός]] («μὴ ἀρθὸς ἀλλὰ μικρῷ προπετέστερος», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>5.</b> αυτός που έχει πέσει [[κάτω]]<br /><b>6.</b> αυτός που πλησιάζει τον θάνατο («ζῇ γὰρ [[προπετής]]», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>7.</b> (για τα μάτια, για τις γνάθους και για τα φρύδια) αυτός που προεξέχει<br /><b>8.</b> ο [[επιρρεπής]] σε [[κάτι]] («μήτ' οὖν αὐτὸν προπετῆ πρὸς τὰς ἡδονὰς γιγνόμενον [[ὅλως]]», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>9.</b> [[απερίσκεπτος]]<br /><b>10.</b> (για κλήρο) αυτός που εμφανίζεται απροσδόκητα<br /><b>11.</b> [[ανόητος]], [[μωρός]]<br /><b>12.</b> [[πρόωρος]]<br /><b>13.</b> αυτός που υπόκειται σε κινδύνους<br /><b>14.</b> <b>ιατρ.</b> ο υποκείμενος σε [[διάρροια]]<br /><b>15.</b> αυτός που βρίσκεται [[εκτός]] ελέγχου<br /><b>16.</b> <b>μτφ.</b> αυτός που, παρουσιάζοντας [[κλίση]], αγγίζει [[κάτι]] («πολιὰς ἐπὶ χαίτας [[προπετής]]», <b>Ευρ.</b>)<br /><b>17.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τὸ προπετές</i><br />η [[προπέτεια]]<br /><b>18.</b> <b>φρ.</b> «ἁρμονίαι προπετεῖς» — ρέοντες ρυθμοί. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br /><i>προπετώς</i> / [[προπετῶς]] ΝΜΑ<br /><b>μτφ.</b> με [[προπέτεια]], με άκαιρη και αλόγιστη [[σπουδή]] και [[θρασύτητα]] [[κατά]] την [[ομιλία]] («[[προπετῶς]] [[φέρεσθαι]] εἰς τὴν [[τυραννίδα]]», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> πρόωρα, άκαιρα<br /><b>2.</b> χωρὶς έλεγχο<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «προπετῶς ἔχω» και «προπετῶς χρῶμαι» και «[[προπετῶς]] [[πράττω]]» — [[ενεργώ]] με [[προπέτεια]], με [[αυθάδεια]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>προ</i>- <span style="color: red;">+</span> <i>πετής</i> (<span style="color: red;"><</span> θ. <i>πετ</i>- του [[πίπτω]]), [[πρβλ]]. [[περιπετής]]].

{{ls

|lstext='''προπετής''': -ές, ([[προπίπτω]]) ὁ πίπτων ἢ κλίνων πρὸς τὰ ἐμπρός, «τοὔμπροσθεν νενευκὼς» (Σουΐδ.), προέχων, προκύπτων, προνεύων, Λατ. prociduus proclivis, κεφαλὴ πρ. εἰς τοὔμπροσθεν Ἱππ. π. Ἄρθρ. 780, πρβλ. 197Α· προπετέστεραι γένυες [[αὐτόθι]] 798· ὁ μὲν [[αὐχήν]]... μὴ πρ. πεφύκοι Ξεν. Ἱππ. 1, 8· πρ. ἂν ἐγίνετο ἡ [[βάδισις]] Ἀριστ. π. Ζ. Πορείας 14, 2· μὴ ὀρθὸς ἀλλὰ μικρῷ προπετέστερος ὁ αὐτ. ἐν Φυσιογν. 3, 5. 2) ἐρριμένος, κεῖται προπετὲς [τὸ [[κάταγμα]]], «ἐρριμένον καὶ προπεσὸν [[χαμαὶ]]» (Σχόλ.), Σοφ. Τρ. 701· πρ. [[εἶναι]], γίγνεσθαι Ἱππ. Προγν. 37. 41, κτλ. 3) προκλινής, ἐν καταπτώσει εὑρισκόμενος, ἐγγίζων εἰς τὸν θάνατον, ζῇ γὰρ πρ. Σοφ. Τρ. 976, πρβλ. [[προνωπής]]· ἡ πρ. Μοῖρα, [[πρόωρος]], Συλλ. Ἐπιγρ. 1499 4) προεξέχων, ἐπὶ τῶν ὀφθαλμῶν, Πολυδ. Α΄, 189· γνάθοι, ὀφρῦς ὁ αὐτ. Δ΄, 68, 134. ΙΙ. μεταφορ., 1) ὁ ἐγγίζων εἴς τι, πρ. ἐπὶ πολιὰς χαίτας Εὐρ. Ἄλκ. 909· τύμβου προπετῆ παρθένον, «τὴν παρθένον προκειμένην τοῦ τύμβου» (Σχόλ.), ὁ αὐτ. ἐν Ἑκ. 152. 2) ἐπιρρεπὴς εἴς τι, ἐπὶ ἢ εἴς τι Ξεν. Ἑλλ. 2. 3, 15., 6. 5, 14· πρὸς τὰς ἡδονὰς Πλάτ. Νόμ. 792D· μετ’ ἀπαρεμφ., πρ. μεταστῆσαι Ξεν. Ἑλλ. 2. 3, 30. 3) «[[κατακέφαλα]]», πρ. ἄγειν τινὰ Ἀριστ. Ρητ. 3. 9. 3. 4) [[ὁρμητικός]], [[αἰφνίδιος]], [[ῥιψοκίνδυνος]], [[ἀπερίσκεπτος]], [[βίαιος]], πρ. ἡδοναὶ σώματος Αἰσχίν. 27. 8· πρ. [[γέλως]], [[ἀνόητος]], [[μωρός]], Ἰσοκρ. 5Α· ἡ πρ. [[ἀκρασία]] Ἀριστ. Ἠθικ. Νικ. 7. 7, 8· [[ἐφήμερον]] δὲ καὶ προπετῆ βίον, ὑποκείμενον εἰς κινδύνους, Μένανδρ. ἐν «Παρακαταθήκῃ» 2· πρ. [[γλῶσσα]] Ἀλκίφρων 3. 57· ἐπὶ κλήρου τυχαίως ἐκτιναχθέντος, [[κλᾶρος]] προπετὴς Πινδ. Ν. 6. 107. β) ἐπὶ προσώπων, οἱ θρασεῖς προπετεῖς Ἀριστ. Ἠθικ. Νικ. 3. 7. 12· τὰ [[θήλεα]]... [τῶν ἀρρένων] προπετέστερα ὁ αὐτ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 9. 1, 5· μανικὸς καὶ πρ. ἐπὶ τῶν κινδύνων Θεοπόμπ. Ἱστ. παρ’ Ἀθην. 435Β· οἱ προπετεῖς Ἀρρ. Ἐπίκτ. 4. 13, 5· οἱ γλώσσῃ προπετεῖς Ἀνθ. Πλαν. 89· τὸ προπετὲς = [[προπέτεια]], Ἱππ. 19. 16, κτλ. 5) ἁρμονίαι προπετεῖς, ῥέοντες ῥυθμοί, Διον. Ἁλ. π. Δημοσθ. 40. 6) ὡς ἰατρικὸς ὅρος, ὁ ὑποκείμενος εἰς διάρροιαν, Ἀθήν. 584D. ΙΙΙ. Ἐπίρρ. -τῶς, πρὸς τὰ ἐμπρός, πρ. εἰς τὸ κάταντες φέρεσθαι Ξεν. Ἱππ. 8, 8, πρβλ. Ἀνθ. Π. 5. 145. 2) [[προπετῶς]], μετὰ σπουδῆς, πρ. φέρεσθαι εἰς τὴν τυραννίδα Ξεν. Ἱέρων 7, 2· πρ. [[ταχύγλωσσος]] Ἱππ. 1136F· πρ. ἐπερέσθαι Ξεν. Κύρ. 1. 3, 8· ἀποκρίνεσθαι, ἀποφαίνεσθαι, κτλ., Πλάτ. Φίληβ. 45Α, Ἰσοκρ. 290Α, κτλ.· πρ. ἔχειν, εἶμαι [[προπετής]], [[ὁρμητικός]], [[ἀπερίσκεπτος]], Ξεν. Κύρ. 1. 4, 4· μηδέν... πράξῃς πρ. Μένανδρ. ἐν Ἀδήλ. 25· προπετέστερον χρῆσθαί τινι Πολύβ. 3. 102, 11. ― Περὶ τοῦ [[προπετής]], [[προπέτεια]] καὶ προπετεύεσθαι ἴδε Χ. Χαριτωνίδου Ποικίλα Φιλολογικὰ σ. 292-97, 298, 30, 862.