3,274,399
edits
ἠλακάτη: Difference between revisions
From LSJ
m
Text replacement - "Theil" to "Teil"
m (Text replacement - "v.l. " to "v.l. ") |
m (Text replacement - "Theil" to "Teil") |
||
| (15 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=ilakati | |Transliteration C=ilakati | ||
|Beta Code=h)laka/th | |Beta Code=h)laka/th | ||
|Definition=[κᾰ], ἡ (so in Att. Inscrr., | |Definition=[κᾰ], ἡ (so in Att. Inscrr., ''IG''22.1517.209, but [[ἠλεκάτη]] ''SIG''2 588.17 (Delos, ii B.C.), ''AJA''17.162 (Cyrene), ''Sammelb.''5873, cf. [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]];<br><span class="bld">A</span> v. [[ἠλεκάτιον]]), Dor. [[ἠλακάτα]] [[Euripides|E.]]''[[Orestes|Or.]]''1431 (lyr.), Aeol. [[ἀλακάτα]] Theoc.28.1 (<b class="b3">ᾱλ-</b> also in [[χρυσαλάκατος]], [[εὐαλάκατος]], Dor. <b class="b3">ἠλ-</b> is dub.):—[[distaff]], Od.4.135, 1.357, Il.6.491, E. [[l.c.]], etc.; ἡ ἠλακάτη [τοῦ ἀτράκτου] the [[stalk]] of the [[spindle]], [[Plato|Pl.]]''[[Republic|R.]]'' 616c: metaph., <b class="b3">γηραιῇσι.. ἠλακάτῃσι</b> with the [[fate]] of [[old]] [[age]], ''IG''14.1389i18.<br><span class="bld">II</span> of [[distaff]]-[[shaped]] [[object]]s:<br><span class="bld">1</span> one joint of a [[reed]] or [[cane]], [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Historia Plantarum|HP]]'' 2.2.1; a [[reed]] = [[δόναξ]], [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]]; <b class="b3">ὥσπερ ἠ.</b>, of the pistil of the citron-flower, [[Theophrastus|Thphr.]] ''[[Historia Plantarum|HP]]'' 1.13.4, cf. 4.4.3.<br><span class="bld">2</span> in Compds. (e.g. [[χρυσηλάκατος]]), [[arrow]], [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]]<br><span class="bld">3</span> the upper part of the [[mast]], which was made to turn round, A.R.1.565 (v. Sch.), Ath.11.475a.<br><span class="bld">4</span> [[windlass]], Sch.Th.7.25 ([[varia lectio|v.l.]] [[ἠλεκάτη]]).<br><span class="bld">5</span> the [[constellation]] [[Coma Berenices]], Sch.Arat.146. | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1159.png Seite 1159]] ἡ (nach Buttmann von [[ἕλκω]], wahrscheinlich mit [[ἐλαύνω]] zusammenhangend), – 1) Rocken, [[Spinnrocken]]; Od. 1, 337 werden als ἔργα γυναικός genannt [[ἱστός]] u. [[ἠλακάτη]], wie Il. 6, 491; vgl. Od. 4, 135 [[ἠλακάτη]] τετάνυστο ἰοδνεφὲς [[εἶρος]] ἔχουσα; Eur. [[λίνον]] ἠλακάτᾳ δακτύλοις ἑλίσσει ν Or. 1431; ἐργάτιν εὐκλώστου νήματος ἠλακάτην Antip. Sid. 22 (VI, 174); mit [[ἄτρακτος]] verbunden, Archi. 11 (VI, 39) u. Sp.; aber ἀτράκτου [[ἠλακάτη]] ist die Stange der Spindel, Plat. Rep. X, 616 c. – 21 von anderen spindel- oder schaftartigen Dingen, die aus Rohr gemacht, bes. zum Drehen bestimmt sind, – a) die [[Spindel]] oder Spille, der oberste sich drehende | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1159.png Seite 1159]] ἡ (nach Buttmann von [[ἕλκω]], wahrscheinlich mit [[ἐλαύνω]] zusammenhangend), – 1) Rocken, [[Spinnrocken]]; Od. 1, 337 werden als ἔργα γυναικός genannt [[ἱστός]] u. [[ἠλακάτη]], wie Il. 6, 491; vgl. Od. 4, 135 [[ἠλακάτη]] τετάνυστο ἰοδνεφὲς [[εἶρος]] ἔχουσα; Eur. [[λίνον]] ἠλακάτᾳ δακτύλοις ἑλίσσει ν Or. 1431; ἐργάτιν εὐκλώστου νήματος ἠλακάτην Antip. Sid. 22 (VI, 174); mit [[ἄτρακτος]] verbunden, Archi. 11 (VI, 39) u. Sp.; aber ἀτράκτου [[ἠλακάτη]] ist die Stange der Spindel, Plat. Rep. X, 616 c. – 21 von anderen spindel- oder schaftartigen Dingen, die aus Rohr gemacht, bes. zum Drehen bestimmt sind, – a) die [[Spindel]] oder Spille, der oberste sich drehende Teil des Mastbaums, Ath. XI, 475 a; vgl. An. Rh. 1. 565. – b) eine [[Winde]], schwere Netze heraufzuziehen, sonst [[ὄνος]] genannt, Schol. Thuc. 7, 25; übh. eine Maschine, die sich umdrehen läßt, Sp. – 3) im Allgemeinen [[Rohr]], Stengel, Halm, auch einzelne Schüsse des Rohrs von einem Knotenzum andern, Theophr., u. ein aus Rohr gemachter Pfeil; Phot. lex. erkl. ἠλακάται, καλάμων ῥαβδία · ἀφ' ὧν καὶ τὰ κῶλα τῶν στα χύων. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=ης (ἡ) :<br />[[quenouille]].<br />'''Étymologie:''' orig. inconnue. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''ἠλᾰκάτη:''' дор. ἠλᾰκάτᾱ и ἀλᾰκάτᾱ (ᾱλ, κᾰ) ἡ<br /><b class="num">1</b> [[прялка]], [[веретено]] Eur., Anth., Plut.: [[ἱστόν]] τ᾽ ἠλακάτην τε κομίζειν Hom. заниматься тканьем и прядением;<br /><b class="num">2</b> [[ось]], [[стержень]] (τοῦ ἀτράκτου Plat.). | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''ἠλᾰκάτη''': κᾰ, ἡ, Δωρ. ἠλακκάτᾱ Εὐ., ἀλακάτᾱ Θεόκρ.· (ἴδε ἐν λ. ἄρκυς): -[[ἠλακάτη]], «ῥόκα», Λατ. colus, ἐφ᾿ ἧς τυλίσσεται τὸ [[ἔριον]], Ὀδ. Δ. 135, πρβλ. Α. 357, Ἰλ. Z. 491, Εὐρ., κτλ.· ἡ ἠλ. τοῦ ἀτράκτου, ἡ [[ῥάβδος]], τὸ [[στέλεχος]] τοῦ ἀτράκτου, Πλάτ. Πολ. 616C· πρὶν γηραιῇσι μιγήμεναι ἠλακάτῃσιν, πρὶν ἔλθῃ εἰς τὸ [[γῆρας]], Συλλ. Ἐπιγρ. 6280B. 18. ΙΙ. ὡς τὸ ἄτρακτος, ἐπὶ πολλῶν πραγμάτων ἐχόντων τὸ [[σχῆμα]] τῆς ἠλακάτης, ὡς: 1) «καλαμοκάννι», τὸ ἀπὸ τοῦ ἑνὸς γόνατος [[μέχρι]] τοῦ ἑτέρου [[μέρος]] τοῦ καλάμου, Θεόφρ. Ι. Φ. 2. 2, 1· [[δόναξ]] ῾Ησύχ.· πρβλ. [[πολυηλάκατος]]. 2) [[βέλος]], ὡς τὸ ἄτρακτος, Ἡσύχ., πρβλ. [[χρυσηλάκατος]]. 3) τὸ ἀνώτατον [[μέρος]] τοῦ ἱστοῦ, [[ὅπερ]] ἦν πεποιημένον [[οὕτως]] [[ὥστε]] νὰ στρέφηται, Ἀπολλ. Ρόδ. Α. 565 (ἴδε Σχόλ.), Ἀθήν. 475A. 4) μηχανὴ δι᾿ ἧς ἀνεσύροντο ἐκ τῆς θαλλάσσης τὰ δίκτυα ἢ ἄλλα βάρη. ἀλλαχοῦ [[ὄνος]], Σχόλ. Θουκ. 7. 25.· | |lstext='''ἠλᾰκάτη''': κᾰ, ἡ, Δωρ. ἠλακκάτᾱ Εὐ., ἀλακάτᾱ Θεόκρ.· (ἴδε ἐν λ. ἄρκυς): -[[ἠλακάτη]], «ῥόκα», Λατ. colus, ἐφ᾿ ἧς τυλίσσεται τὸ [[ἔριον]], Ὀδ. Δ. 135, πρβλ. Α. 357, Ἰλ. Z. 491, Εὐρ., κτλ.· ἡ ἠλ. τοῦ ἀτράκτου, ἡ [[ῥάβδος]], τὸ [[στέλεχος]] τοῦ ἀτράκτου, Πλάτ. Πολ. 616C· πρὶν γηραιῇσι μιγήμεναι ἠλακάτῃσιν, πρὶν ἔλθῃ εἰς τὸ [[γῆρας]], Συλλ. Ἐπιγρ. 6280B. 18. ΙΙ. ὡς τὸ ἄτρακτος, ἐπὶ πολλῶν πραγμάτων ἐχόντων τὸ [[σχῆμα]] τῆς ἠλακάτης, ὡς: 1) «καλαμοκάννι», τὸ ἀπὸ τοῦ ἑνὸς γόνατος [[μέχρι]] τοῦ ἑτέρου [[μέρος]] τοῦ καλάμου, Θεόφρ. Ι. Φ. 2. 2, 1· [[δόναξ]] ῾Ησύχ.· πρβλ. [[πολυηλάκατος]]. 2) [[βέλος]], ὡς τὸ ἄτρακτος, Ἡσύχ., πρβλ. [[χρυσηλάκατος]]. 3) τὸ ἀνώτατον [[μέρος]] τοῦ ἱστοῦ, [[ὅπερ]] ἦν πεποιημένον [[οὕτως]] [[ὥστε]] νὰ στρέφηται, Ἀπολλ. Ρόδ. Α. 565 (ἴδε Σχόλ.), Ἀθήν. 475A. 4) μηχανὴ δι᾿ ἧς ἀνεσύροντο ἐκ τῆς θαλλάσσης τὰ δίκτυα ἢ ἄλλα βάρη. ἀλλαχοῦ [[ὄνος]], Σχόλ. Θουκ. 7. 25.· | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
| Line 24: | Line 27: | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''ἠλᾰκάτη:''' [κᾰ], ἡ, Δωρ. ἠλακάτᾱ ή ἀλακάτᾱ, η [[ρόκα]], Λατ. [[colus]]· πάνω στη [[ρόκα]] τοποθετούνταν και τυλιγόταν το [[μαλλί]], σε Όμηρ. κ.λπ.· ἡ [[ἠλακάτη]] τοῦ ἀτράκτου, το ανώτατο [[μέρος]] του ιστού, το οποίο ήταν φτιαγμένο με τέτοιον τρόπο ώστε να περιστρέφεται, σε Πλάτ. (αμφίβ. προέλ.). | |lsmtext='''ἠλᾰκάτη:''' [κᾰ], ἡ, Δωρ. ἠλακάτᾱ ή ἀλακάτᾱ, η [[ρόκα]], Λατ. [[colus]]· πάνω στη [[ρόκα]] τοποθετούνταν και τυλιγόταν το [[μαλλί]], σε Όμηρ. κ.λπ.· ἡ [[ἠλακάτη]] τοῦ ἀτράκτου, το ανώτατο [[μέρος]] του ιστού, το οποίο ήταν φτιαγμένο με τέτοιον τρόπο ώστε να περιστρέφεται, σε Πλάτ. (αμφίβ. προέλ.). | ||
}} | }} | ||
{{etym | {{etym | ||
|etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: <b class="b2">(wool on the) distaff</b>, also metaph. of comparable objects (Ζ 491)<br />Other forms: [[ἠλεκάτη]] (Delos, Cyrene a. o.), Aeol. [[ἀλακάτα]] (Theoc. 28, 1; but [[ἠλακάτα]] E. Or. 1431 [lyr.]) and [[χρυαλακ]]. Pi. (three times), [[εὐαλακ]]. Theoc. 22.<br />Dialectal forms: Myk. | |etymtx=Grammatical information: f.<br />Meaning: <b class="b2">(wool on the) distaff</b>, also metaph. of comparable objects (Ζ 491)<br />Other forms: [[ἠλεκάτη]] (Delos, Cyrene a. o.), Aeol. [[ἀλακάτα]] (Theoc. 28, 1; but [[ἠλακάτα]] E. Or. 1431 [lyr.]) and [[χρυαλακ]]. Pi. (three times), [[εὐαλακ]]. Theoc. 22.<br />Dialectal forms: Myk. [[a-ra-ka-te-ja]] nom. pl. f. [[spinsters]]<br />Compounds: As 2. member e. g. in <b class="b3">χρυσ-ηλάκατος</b> (<b class="b3">-αλ-</b> Pi.) [[with golden distaff]] (Il.).<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: Unknown. Solmsen assumed an Anatolian loan, Wortforsch. 121f. Prob. just Pre-Greek. | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
| Line 35: | Line 35: | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
|ftr='''ἠλακάτη''': {ēlakátē}<br />'''Forms''': durch Assimilation auch [[ἠλεκάτη]] (Delos, Kyrene u. a.), äol. [[ἀλακάτα]] (Theok. 28, 1; aber ἠλακάτα E. ''Or''. 1431 [lyr.])<br />'''Grammar''': f. (seit Ζ 491),<br />'''Meaning''': [[Spindel]], auch übertragen von spindelähnlichen Gegenständen.<br />'''Composita''' : Als Hinterglied u. a. in [[χρυσηλάκατος]] (-αλ- Pi.) [[mit goldener Spindel]] (Il. usw.).<br />'''Derivative''': Davon das Deminutivum [[ἠλεκάτιον]] (Delos II<sup>a</sup>), [[ἠλάκατα]] n. pl. ‘Wollfäden auf der Spindel (?)’ (Od., Alex. Aet.), ἠλακατήν, -ῆνος m. N. eines großen Fisches (nach der Korperform; Men. u. a.; vgl. Solmsen Wortforsch. 121, Thompson Fishes s. v.), [[Ἠλακάτεια]] n. pl. N. eines Festes in Sparta (Sosib. 18). Myk. ''a''-''ra''-''ka''-''te''-''ja'' (Nom. pl. f.)?<br />'''Etymology''' : Bildung und Herkunft unklar. Die Zusammenstellung mit lit. ''lenktùvas'', ''lañktis'' [[Garnwinde]], [[Haspel]] (Bezzenberger BB 4, 330f.; zunächst von ''leñkti'' [[biegen]], [[krümmen]]), womit nach Lidén Armen. Stud. 130f. arm. ''il'', Gen. ''iloy'' [[Spindel]] (aus idg. *''ēlo''-) entfernt verwandt sein könnte, erklärt weder Anlaut noch Bildung. Solmsen Wortforsch. 121f. ist deshalb geneigt, in [[ἠλακάτη]] ein kleinasiatisches Wort zu sehen, das von den dortigen Griechen aufgenommen wäre. Neugriechische Formen ἀλεκάτη (vgl. arm. ''aɫēkat'' [[Spinnrocken]]), λεκάτη usw. bei Schulze KZ 33, 167 (= Kl. Schr. 357) m. Lit., Rohlfs WB N<sup>o</sup> 762. Unwahrscheinlich über den Anlaut Prellwitz Glotta 19, 125f., Čop KZ 74, 228. Wurzelanalyse bei Bq, auch WP. 2, 435. — Ein altererbtes Wort für [[Spindel]] ist [[ἄτρακτος]].<br />'''Page''' 1,628 | |ftr='''ἠλακάτη''': {ēlakátē}<br />'''Forms''': durch Assimilation auch [[ἠλεκάτη]] (Delos, Kyrene u. a.), äol. [[ἀλακάτα]] (Theok. 28, 1; aber ἠλακάτα E. ''Or''. 1431 [lyr.])<br />'''Grammar''': f. (seit Ζ 491),<br />'''Meaning''': [[Spindel]], auch übertragen von spindelähnlichen Gegenständen.<br />'''Composita''': Als Hinterglied u. a. in [[χρυσηλάκατος]] (-αλ- Pi.) [[mit goldener Spindel]] (Il. usw.).<br />'''Derivative''': Davon das Deminutivum [[ἠλεκάτιον]] (Delos II<sup>a</sup>), [[ἠλάκατα]] n. pl. ‘Wollfäden auf der Spindel (?)’ (Od., Alex. Aet.), ἠλακατήν, -ῆνος m. N. eines großen Fisches (nach der Korperform; Men. u. a.; vgl. Solmsen Wortforsch. 121, Thompson Fishes s. v.), [[Ἠλακάτεια]] n. pl. N. eines Festes in Sparta (Sosib. 18). Myk. ''a''-''ra''-''ka''-''te''-''ja'' (Nom. pl. f.)?<br />'''Etymology''': Bildung und Herkunft unklar. Die Zusammenstellung mit lit. ''lenktùvas'', ''lañktis'' [[Garnwinde]], [[Haspel]] (Bezzenberger BB 4, 330f.; zunächst von ''leñkti'' [[biegen]], [[krümmen]]), womit nach Lidén Armen. Stud. 130f. arm. ''il'', Gen. ''iloy'' [[Spindel]] (aus idg. *''ēlo''-) entfernt verwandt sein könnte, erklärt weder Anlaut noch Bildung. Solmsen Wortforsch. 121f. ist deshalb geneigt, in [[ἠλακάτη]] ein kleinasiatisches Wort zu sehen, das von den dortigen Griechen aufgenommen wäre. Neugriechische Formen ἀλεκάτη (vgl. arm. ''aɫēkat'' [[Spinnrocken]]), λεκάτη usw. bei Schulze KZ 33, 167 (= Kl. Schr. 357) m. Lit., Rohlfs WB N<sup>o</sup> 762. Unwahrscheinlich über den Anlaut Prellwitz Glotta 19, 125f., Čop KZ 74, 228. Wurzelanalyse bei Bq, auch WP. 2, 435. — Ein altererbtes Wort für [[Spindel]] ist [[ἄτρακτος]].<br />'''Page''' 1,628 | ||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=(=[[ρόκα]]). Πιθανόν ξενική ἡ προέλευσή της. | |||
}} | }} | ||
