τύπτω: Difference between revisions

|Definition=<span class="bibl">Il.11.561</span>, etc.: fut. <span class="sense"><span class="bld">A</span> τύψω <span class="bibl">Nonn.<span class="title">D.</span>44.160</span>, Hierocl.<span class="title">Facet.</span> 200: aor. 1 [[ἔτυψα]], Ep. [[τύψα]], <span class="bibl">Il.13.529</span>, al., <span class="bibl">Emp.43</span>, <span class="bibl">Hdt.3.64</span>, but rare in Trag. and Att., as <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span>156</span> (lyr.), [Lys.] <span class="bibl"><span class="title">Fr.</span>20</span> S.: Att. fut. τυπτήσω <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>1443</span>, <span class="bibl"><span class="title">Pl.</span>21</span>. <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>527a</span>, <span class="bibl">D.21.204</span>: aor. 1 [[ἐτύπτησα]] first in <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pol.</span>1274b20</span> (as v.l.), then <span class="bibl">Philostr.<span class="title">VS</span>2.1.8</span>, <span class="bibl">Aesop.66</span>, Hierocl.<span class="title">Facet.</span>86: aor. 2 ἔτῠπον <span class="bibl">E.<span class="title">Ion</span> 766</span> (lyr.); Ep. part. τετυπόντες <span class="bibl">Call.<span class="title">Dian.</span>61</span> (perhaps pf. [[τετύποντες]]): pf. [[τέτῠφα]] only in <span class="bibl">Theodos.<span class="title">Can.</span>p.47</span> H.; τετύπτηκα <span class="bibl">Poll.9.129</span>, <span class="bibl">Philostr.<span class="title">VS</span>2.10.3</span>:— Med., <span class="bibl">Hdt.2.61</span>, <span class="bibl">Plu.<span class="title">Alex.</span>3</span>, etc., (κατ-) Sapph.62: aor. 1 ἐτυψάμην <span class="bibl">Luc.<span class="title">Asin.</span>14</span>, (ἀπ-) <span class="bibl">Hdt.2.40</span>: fut. (in pass. sense) τυπτήσομαι <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span> 1379</span>:—Pass., aor. 1 ἐτύφθην <span class="bibl">Plu.<span class="title">Galb.</span>26</span>, <span class="title">Gp.</span>18.17.7, Hierocl. <span class="title">Facet.</span>138, <span class="bibl">Zen.2.68</span>; ἐτυπτήθην <span class="bibl">Ph.2.323</span>: aor. 2 <b class="b3">ἐτύπην [ῠ</b>] <span class="bibl">Il.11.191</span>, <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>1.53</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>363</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>1194</span> (lyr.), <span class="bibl">Alciphr.3.57</span>: pf. τέτυμμαι <span class="bibl">Il.13.782</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>889</span> (lyr.), <span class="bibl"><span class="title">Eu.</span>509</span> (lyr.), inf. τετύφθαι <span class="bibl">Hdt. 3.64</span>; τετύπτημαι <span class="bibl">Luc.<span class="title">Demon.</span>16</span>, Arg.D.54:—In Att. and [[LXX]] the fut. and aor. are supplied by [[πατάσσω]], e.g. τύπτει . . καὶ καταβάλλει πατάξας <span class="bibl">Lys.13.71</span>; later sometimes by [[παίω]], e.g. ὁ δὲ παίσας ἐπερωτᾷ ποτέρᾳ τετύπτηκεν <span class="bibl">Poll.9.129</span>; the pf. by <b class="b3">πλήσσω;</b> the Pass. partly (esp. in pf. and aor.) by [[πλήσσω]]: a complete paradigm of this verb is given by <span class="bibl">Theodos.<span class="title">Can.</span>p.43</span> H., al.:—[[beat]], [[strike]], [[smite]], <b class="b3">τύπτουσιν ῥοπάλοισι</b> (sc. <b class="b3">τὸν ὄνον</b>) <span class="bibl">Il. 11.561</span>; ἀμφὶ δέ μιν σφυρὰ τύπτε καὶ αὐχένα δέρμα <span class="bibl">6.117</span>; ἴχνια τύπτε πόδεσσι πάρος κόνιν ἀμφιχυθῆναι <span class="bibl">23.764</span>; χθόνα τύπτε μετώπῳ <span class="bibl">Od.22.86</span>; ἅλα τύπτον ἐρετμοῖς <span class="bibl">4.580</span>, <span class="bibl">9.104</span>, al.; but in Hom. mostly with weapons of war, [<b class="b3">ξίφει], δουρί, ἄορι</b>, <span class="bibl">Il.4.531</span>, <span class="bibl">13.529</span>, <span class="bibl">20.378</span>; ἐγχείῃσιν <span class="bibl">13.782</span> (Pass.); φασγάνῳ <span class="bibl">Od.22.98</span>; σκήπτρῳ τυπεὶς ἐκ τῆσδε χειρός <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>811</span>; [[μάστιγι]] Lex ap. <span class="bibl">Aeschin.1.139</span> (Pass.): c. acc. cogn., <b class="b3">τ. τινὰ σχεδίην</b> (sc. [[πληγήν]]) <span class="bibl">Il.5.830</span>; πληγὰς τ. τινά <span class="bibl">Antipho 4.3.1</span>, v. infr. 111.2: the part struck is sometimes in acc., γαστέρα γάρ μιν τύψε παρ' ὀμφαλόν <span class="bibl">Il.21.180</span>, cf. <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>9.26</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Andr.</span>1150</span>, etc.: with a Prep., Φόρκυνα . . κατὰ γαστέρα τύψε <span class="bibl">Il.17.313</span>; <b class="b3">ἐγκύμονά τις ἔτυψε κατὰ γαστρός</b> [Lys.] [[l.c.]]; τ. τινὰ εἰς τὸν ὦμον <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>5.4.5</span>; ἐπὶ κόρρης <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span> 527a</span>; ἐπὶ τὴν σιαγόνα <span class="bibl"><span class="title">Ev.Luc.</span>6.29</span>; <b class="b3">τ. χαλκώματα</b> [[beat]] pots and pans (to make a noise), <span class="bibl">Sor.2.29</span>: abs., [[strike]], τύπτε δ' ἐπιστροφάδην <span class="bibl">Il. 21.20</span>, cf. <span class="bibl">Od.22.308</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ra.</span>610</span>; τ. καὶ πνίγων <span class="bibl">Antipho 4.1.6</span>; <b class="b3">Ζέφυρος λαίλαπι τύπτων</b> [[beating]] with fury, <span class="bibl">Il.11.306</span>, cf. <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>6.14</span> ([[si vera lectio|s. v.l.]]). </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> even of missiles, ἐκ χειρὸς τοῖς λίθοις τύπτοντες <span class="bibl">Plb.3.53.4</span>; whereas Hom. opposes [[τύπτειν]] to βάλλειν, δουρὶ τυπεὶς ἢ βλήμενος ἰῷ <span class="bibl">Il.11.191</span> = <span class="bibl">206</span>, cf. <span class="bibl">15.495</span>, al. </span><span class="sense"><span class="bld">3</span> later, [[sting]], ὄφις υ' ἔτυψε μικρός <span class="title">Anacreont.</span>33.10; ὑπὸ σφηκῶν τύπτεσθαι <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>4.2.12</span>, cf. <span class="title">Gp.</span>l.c.; πόδα κάκτος τ. <span class="bibl">Theoc.10.4</span>; οἱ βασιλεῖς [μελιττῶν] . . οὐ τύπτουσιν <span class="bibl">Arist. <span class="title">HA</span>553b6</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">4</span> metaph., <b class="b3">τὸν δ' ἄχος ὀξὺ κατὰ φρένα τύψε βαθεῖαν</b> sharp grief [[smote]] him to the heart, <span class="bibl">Il.19.125</span>; Καμβύσεα ἔτυψε ἡ ἀληθείη <span class="bibl">Hdt.3.64</span>; ἔτυπεν ὀδύνα με πλευμόνων ἔσω <span class="bibl">E.<span class="title">Ion</span>766</span> (lyr.); ξυμφορᾷ τετυμμένος <span class="bibl">A.<span class="title">Eu.</span>509</span> (lyr.); ἀνίαισι τυπείς <span class="bibl">Pi.<span class="title">N.</span>1.53</span>; <b class="b3">τύπτειν τὴν συνείδησίν τινος ἀσθενοῦσαν</b> [[wound]] his conscience, <span class="bibl"><span class="title">1 Ep.Cor.</span>8.12</span>; of divine punishment, ἐγώ εἰμι Κύριος ὁ τύπτων <span class="bibl">LXX <span class="title">Ez.</span>7.6(9)</span>; τύπτειν σε μέλλει ὁ θεός <span class="bibl"><span class="title">Act.Ap.</span>23.3</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">5</span> [[strike]] a coin, ἐξ ἀργύρου τυπτόμενον νόμισμα Hero *Mens.60. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> Med. [[τύπτομαι]], [[beat]], [[strike oneself]], esp., like [[κόπτομαι]], [[beat one's breast]] for grief, <span class="bibl">Hdt.2.61</span>: c. acc. pers., [[mourn for]] a person, ib.<span class="bibl">42</span>,<span class="bibl">132</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> Pass., to [[be beaten]], [[struck]], or [[wounded]], δουρὶ τυπείς <span class="bibl">Il.11.191</span>; <b class="b3">ὑπὸ δουρί</b> ib.<span class="bibl">433</span>; δορὸς ὕπο <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>1194</span> (lyr.); κράτων τυπτομένων <span class="bibl">Od.22.309</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> c. acc. cogn., [[receive]] blows or wounds, ἕλκεα . . ὅσσ' ἐτύπη <span class="bibl">Il.24.421</span>; <b class="b3">τύπτομαι πολλάς</b> (sc. [[πληγάς]]) [[I get]] many [[blows]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>972</span> (anap.), cf. <span class="bibl"><span class="title">Pax</span> 644</span> (troch.), <span class="bibl"><span class="title">Ra.</span>636</span>, Lex ap.<span class="bibl">Aeschin.1.139</span>: c. dat., [[καιρίῃ]] (sc. [[πληγῇ]]) τετύφθαι <span class="bibl">Hdt.3.64</span>; v. supr. <span class="bibl">1.1</span>.</span>

|auten=aor. τύψα, [[pass]]. perf. [[part]]. τετυμμένος, aor. 2 ἐτύπην: [[strike]], [[hit]], especially in [[hand]]-to-[[hand]] [[encounter]], [[hence]] opp. to βάλλειν, Il. 11.191, Ν 2, Il. 15.495; met., τὸν [[ἄχος]] [[κατά]] φρένα τύψε βα- θεῖαν, ‘struck [[deep]] [[into]] his [[soul]],’ Il. 19.125; [[pass]]., Il. 13.782, Il. 24.421; of rowers, ἅλα τύπτον ἐρετμοῖς, Od. 9.104; ‘trod in’ his ([[Ajax]]'s) footsteps, Il. 23.754 ; λαίλαπι, ‘lashing’ [[with]] the [[tempest]], Il. 11.306.

|lsmtext='''τύπτω:''' (√<i>ΤῨΠ</i>), Επικ. παρατ. <i>τύπτον</i>· μέλ. <i>τύψω</i>, Αττ. <i>τυπτήσω</i>· αόρ. <i>ἔτυψα</i>, μεταγεν. <i>ἐτύπτησα</i> — Παθ., αόρ. <i>ἐτύφθην</i>, αόρ. βʹ [[ἐτύπην]] [ῠ]· μέλ. <i>τῠπήσομαι</i>· απαρ. παρακ. <i>τετύφθαι</i>·<br /><b class="num">I. 1.</b> [[χτυπώ]], [[πλήττω]], σε Ομήρ. Ιλ. κ.λπ.· <i>ἅλα τύπτον ἐρετμοῖς</i>, σε Ομήρ. Οδ.· <i>ἴχνια τύπτιν</i>, περπατά στα ίχνη του, σε Ομήρ. Ιλ.· απόλ., [[Ζέφυρος]] λαίλαπι τύπτων, ο [[δυτικός]] [[άνεμος]] χτυπά με [[μανία]], στο ίδ.<br /><b class="num">2.</b> μεταφ., [[ἄχος]] κατὰ φρένα τύψε, [[μεγάλη]] [[θλίψη]] πλήγωσε την [[καρδιά]] του [[βαθιά]], στο ίδ.· <i>ἡ ἀληθείη ἔτυψε Καμβύσεα</i>, σε Ηρόδ. κ.λπ.<br /><b class="num">II.</b> Μέσ. όπως το <i>κόπτομαι</i>, Λατ. [[plangor]], [[χτυπώ]] τα στήθη μου από [[θλίψη]], στον ίδ.· με αιτ. προσ., [[θρηνώ]] για κάποιον, στον ίδ.<br /><b class="num">III. 1.</b> Παθ., χτυπούμαι, πλήττομαι, τραυματίζομαι, σε Όμηρ. κ.λπ.· [[δέχομαι]] [[προσβολή]], σε Ξεν.<br /><b class="num">2.</b> με σύστ. αντ., [[λαμβάνω]] πληγές, χτυπήματα, <i>ἕλκεα</i>, <i>ὅσσ' ἐτύπη</i>, σε Ομήρ. Ιλ.· <i>τύπτομαι πολλὰς</i> (ενν. [[πληγάς]]), [[δέχομαι]] [[πολλά]] χτυπήματα, σε Αριστοφ.· ομοίως, με δοτ. <i>καιρίῃ</i> (ενν. <i>πληγῇ</i>) <i>τετύφθαι</i>, σε Ηρόδ.

|elnltext=τύπτω, aor. ἔτυψα, soms ἔτυπον, pass. ἐτύπην, laat ook ἐτύφθην; perf. med. τέτυμμαι, laat ook τετύπτημαι fut. τυπτήσω act. slaan, stoten, treffen, met acc.; overdr. pijn doen:; τὸν δ’ ἄχος ὀξὺ κατὰ φρένα τύψε βαθεῖαν hem raakte een scherp verdriet diep in zijn hart Il. 19.125; Καμβύσεα ἔτυψε ἡ ἀληθείη de waarheid drong met een klap tot Cambyses door Hdt. 3.64.1; van dieren steken:; ὑπὸ πολλῶν ( σφηκῶν ) τύπτεσθαι door vele wespen gestoken worden Xen. Hell. 4.2.12; van planten prikken:. τὸν πόδα κάκτος ἔτυψε een cactus prikte in zijn voet Theocr. Id. 10.4. med. zich slaan (als teken van rouw).

|ftr='''τύπτω''': {túptō}<br />'''Forms''': Aor. [[τύψαι]], auch τυπεῖν (E. in lyr.), τυπτῆσαι (sp.), Pass. τυπῆναι, auch τυφθῆναι und τυπτηθῆναι (sp.), Perf.Pass. τέτυμμαι (alles seit Il.), Fut. τυπτήσω (att.), τύψω (sp.), Perf. Akt. τετύπτηκα (Philostr., Poll.), τέτυφα (Theodos.), Ptz. τετύποντες? (Kall.; Schwyzer 749),<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': ‘mit einer Waffe, einem Stock u. dgl. stoßen, stechen, schlagen’. Zum Gebrauch bei Homer Trümpy Fachausdrücke 98 ff.; zum Suppletivsystem [[τύπτω]]: ἐπάταξα: [[πέπληγα]] Bloch Suppl. Verba 83 ff.<br />'''Composita''': auch m. προ-, κατα- u.a.<br />'''Derivative''': Zahlreiche Ableitungen. A. [[τύπος]] m. ‘Stoß, Schlag; Gepräge, erhabene Arbeit, Relief, Umriß, Gestalt; Abbild, Vorbild, Typus (nachhom.); zur Bed.geschichte Lippold Jb. d. deut. arch. Inst. 40, 206ff.; Roux Rev. ét. anc. 63, 5ff. (m. weiterer Lit.). Oft als Hinterglied, z.B. [[ἀντίτυπος]] ‘einen Gegenstoß verursachend, zurückschlagend, wider- hallend, widerspenstig, hart; ein Abbild enthaltend, entsprechend', Subst. n. und m. [[Abbild]] (ion. att.) mit [[ἀντιτυπία]], -έω, -ής, -ησις. Davon 1. Demin. [[τυπίον]], -ίδιον n. [[kleines Vorbild]] (hell. Inschr.), -άριον n. [[kleine Figur]] (Tz.). 2. -ίς f. [[Keule]], [[Hammer]] (A. R., Kall. u. a.; wie [[κοπίς]] u. a.; Chantraine Form. 338), -άς f. ib. (S. ''Fr''. 844, H.; wie [[λεπάς]] u.a.). 3. -ετός m. = [[κοπετός]] (D. H.), -ητός ib. (Epigramm). 4. [[τύπης]]· [[πλήκτης]] (H. Theognost.; wohl für -της). 5. -ίας [[χαλκός]] [[gehämmertes Kupfer]] (Poll.; Gegensatz [[τροχίας]]). 6. -ικός, Adv. -ικῶς [[flgürlich]], [[vorbildlich]], [[eindrucksfähig]] (Plu., Gal., ''Ep''. ''Kor''. u.a.), -ώδης [[die Grundzüge enthaltend]], [[im Umriss]] (Arist., Str. usw.). Verba: 7. -όομαι, -όω,sehr oft m. Präfix, z.B. ἀνα-, ἀντι-, ἐκ-, ἐν-, ὑπο-, ‘einen Eindruck empfangen, geformt werden; formen, bilden, modellieren’ (ion. att.) mit -ωσις, -ωμα, -ωτής, -ωτός, -ωτικός (ἀνα- ~ usw.). 8. -άζομαι = όομαι (Opp.); -άζειν· κόπτειν mit -αστήριον· τὸ [[τῶν]] ἁλιέων στυμνίον H. — B. [[τυπή]] f. [[Hieb]], [[Stoß]] (Ε 887, A. R., Nik.; Porzig Satzinhalte 232); [[τύμμα]] n. [[Hieb]], [[Stich]], [[Wunde]] (Hp., A, Arist. usw.); [[τύψις]] m. [[das Schlagen]], [[Wunde]] (J., Nik.), [[ὑπό]]- ~ techn. Ausdruck unklarer Bed. (Delos II^a). — C. Zu bemerken noch ἐντυπὰς (Adv.) κεκαλυμμένος [[mit den Umrissen hervortretend]], d.h. [[straff]], [[dicht eingehüllt]] (Ω 163; ähnlich A. R., Q.S.; = [[ὥστε]] τὸν τύπον [[τοῦ]] σώματος φαίνεσθαι II.); dazu ἐντυπαδία· [[ὅταν]] τῳ̃ ἱματίῳ τὴν χεῖρα πρὸς πρόσωπα κατειλημμένος στήσῃ H. (richtig?, vgl. Latte z. St.); vgl. [[ἔντυπος]] [[geprägt]], [[gemünzt]] ([[ἀργύριον]] Poll.), [[eindrucksfähig]] (Phot.). ἐντυπόομαι, -όω [[eine Prägung erhalten]], [[einprägen]] (Arist., hell. u. sp.), ἐντετύπασται [[er ist eingehüllt]] (Pisidien). Mit verbaler Beziehung προτυπής [[vordringend]] (Plot.; H. R. Schwyzer Mus. Helv. 20, 190 ff.); [[ὀροτύπος]] [[den Berg schlagend]] ([[ὕδωρ]]; A. ''Th''. 85 [lyr.]), ὄρει- (ὀρεο-, ὀροι-)τύποι pl. [[Bergarbeiter]] mit -ία, -ίη (Hp., Thphr., Nik. u.a.). — Zu [[τύμπανον]] s. bes.<br />'''Etymology''': Regelmäßiges, auf der Tiefstufe aufgebautes Paradigma mit idg. Verankerung: aind. ''tupáti'', ''tumpáti'', ''tópati'' usw. [[verletzen]] (Dhp.), aksl. ''tъpati'' ‘pochen (Herz)’, ''tъpъtъ''’[[ψόφος]]’,russ. ''tópot'' [[Stampfen]]. Hinzu kommen verschiedene Formen mit anl. ''s''- in wechselnden Bedd.: aind. ''pra''-''stumpati'' [[mit den Hörnern stoßen]] (Gramm.), lat. ''stupeō'' [[betäubt]], [[erstarrt sein]], [[staunen]], ''stuprum'' [[Entehrung]] (eig. *Betäubung’?), wohl auch [[στύπος]] (s.d.) u.a.; WP. 2, 618f., Pok. 1034, W.-Hofmann, Vasmer und Mayrhofer s.vv.<br />'''Page''' 2,945-946