ἱκανός: Difference between revisions

|Definition=[ῐ], ή, όν, ([[ἱκνέομαι]]) <span class="sense"><span class="bld">A</span> [[sufficing]], [[becoming]], [[befitting]]; prose Adj., used two or three times by Trag. (v. infr.): </span><span class="sense"><span class="bld">I</span> of persons, [[sufficient]], [[competent]] to [[do]] a thing, c. inf., <span class="bibl">Hdt.3.45</span>, <span class="bibl">Antipho 1.15</span>, etc.; ἱκανὸς [[τεκμηριῶσαι]] [[sufficient]] to [[prove]] a [[point]], <span class="bibl">Th.1.9</span>; ἱκανώτατος [[εἰπεῖν]] καὶ [[γνῶναι]] <span class="bibl">Lys.2.42</span>; τίς σοῦ ἱκανώτερος πεῖσαι; <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>1.4.12</span>; ἱκανὸς [[ζημιοῦν]] = with [[sufficient]] [[power]] to [[punish]], <span class="bibl">Id.<span class="title">Lac.</span>8.4</span>; ἱκανὸς [[βοηθεῖν]] <span class="bibl">Pl. <span class="title">Phdr.</span>277a</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">R.</span>365a</span>; ἱκανὸς ὥστε γνῶναι <span class="bibl">Id.<span class="title">Lg.</span>875a</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Phdr.</span>258b</span>; ἱκανὸς κατὰ τὴν ἐπιφάνειαν <span class="bibl">Plb.25.3.6</span>, al.: c. acc. rei, ἀνὴρ γνώμην ἱ. a man of [[sufficient]] [[prudence]], <span class="bibl">Hdt.3.4</span>; [[ἱκανὸς τὴν ἰατρικήν]] = [[sufficiently]] [[versed in]] [[medicine]], <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>1.6.15</span>: c. dat. rei, ἱκανὸς ἐμπειρίᾳ καὶ ἡλικίᾳ <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span> 467d</span>; οἱ τοῖς χρήμασιν ἱκανώτατοι <span class="bibl">X.<span class="title">Eq.</span>2.1</span>: c. dat. pers., [[a match for]], [[equivalent to]], εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱ. ἰδιώταις <span class="bibl">Pl.<span class="title">Prt.</span>322c</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Tht.</span>169a</span>: abs., ἱ. Ἁπόλλων <span class="bibl">S.<span class="title">OT</span>377</span>; οἱ ἱκανώτατοι τῶν πολιτῶν <span class="bibl">Isoc. 12.132</span>; κριτὴς ἱκανώτερος <span class="bibl">Id.10.38</span>; ἱκανὸς σοφιστής <span class="bibl">Pl.<span class="title">Ly.</span>204a</span>; αὐληταὶ ἱ. ὡς πρὸς ἰδιώτας = very [[tolerable]] in comparison with... <span class="bibl">Id.<span class="title">Prt.</span>327c</span>; γυνὴ ἱ. μέν, [[ἄγροικος]] δέ <span class="bibl">Luc.<span class="title">DDeor.</span>20.3</span>; ὁ Ἱκανός = the [[Almighty]], <span class="bibl">[[LXX]] <span class="title">Ru.</span> 1.21</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> in bad sense, [[capable]], ἱ. εἶ λαλῶν κατακόψαι πάντα <span class="bibl">Men.<span class="title">Sam.</span>69</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> of things, in amount, [[sufficient]], [[adequate]], τὰ ἀρκοῦνθ' ἱ. τοῖς γε σώφροσιν <span class="bibl">E.<span class="title">Ph.</span>554</span>; ἱ. τὰ κακὰ καὶ τὰ παρακείμενα <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span>1047</span>; [[ἱκανὰ τοῖς πολεμίοις ηὐτύχηται]] = the enemies have had [[success]] [[enough]], <span class="bibl">Th.7.77</span>; ἱκανὸς [[εἴς]], [[ἐπί]], πρός τι, <span class="bibl">X.<span class="title">Hier.</span>4.9</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span> 371e</span>, <span class="bibl"><span class="title">Prt.</span>322b</span>; [πρόβατα] ἱ. ἐς φορβήν <span class="bibl">Hdt.4.121</span>; of size, [[large enough]], οὐχ ἱκανῆς οὔσης τῆς Ἁττικῆς <span class="bibl">Th.1.2</span>; οὐδ' ἦν ἱκανά σοι . . μέλαθρα . . [[ἐγκαθυβρίζειν]] = not [[large]] [[enough]] to [[riot]] in, <span class="bibl">E.<span class="title">Tr.</span>996</span>; χώρα ἱ. τρέφειν τοὺς τότε <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>373d</span>, al.; of number or magnitude, [[considerable]], λῦπαι <span class="bibl">Antipho 2.2.2</span>; [[μέρος τῶν ὄντων]] ib.<span class="bibl">2.1.6</span>, etc.; of [[time]], [[considerable]], [[long]], ἱ. χρόνον <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pax</span>354</span> (lyr.); ἱ. χρόνος τινὶ [[ἐπιλαθέσθαι]] <span class="bibl">Lys.3.10</span>; ἱκανόν ἐστί τινι <span class="bibl">Damox.1.1</span>: with personal constr., ἔφη ἱκανὸς αὐτὸς ἀτυχῶν εἶναι <span class="bibl">Is.2.7</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> [[sufficient]], [[satisfactory]], ἱ. μαρτυρίαν παρέχεσθαι <span class="bibl">Pl.<span class="title">Smp.</span>179b</span>; ἱ. λόγῳ ἀποδεῖξαι <span class="bibl">Id.<span class="title">Hp.Mi.</span>369c</span>; τὸ ἱκανὸν [[λαμβάνειν]] to [[take]] [[security]] or [[bail]], Act.Ap.17.9, <span class="title">OGI</span>629.100 (Palmyra, ii A.D.); τὸ ἱκανὸν [[ποιεῖν]] = give [[security]], <span class="bibl">Plb.32.3.13</span>, <span class="bibl">D.L.4.50</span>, <span class="bibl">Just.<span class="title">Nov.</span>86.4</span> (but simply, [[satisfy]], τῷ ὄχλῳ <span class="bibl"><span class="title">Ev.Marc.</span>15.15</span>); ἱ. δοῦναι <span class="bibl"><span class="title">PSI</span>6.554.23</span> (iii B.C.), <span class="bibl"><span class="title">POxy.</span>294.23</span> (i A.D.); [[ἐφ' ἱκανόν]] = [[ἱκανῶς]], <span class="bibl">Plb.11.25.1</span>, <span class="bibl">D.S.11.40</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">III</span> Adv. [[ἱκανῶς]] = [[sufficiently]], [[adequately]], <span class="bibl">Th.6.92</span>, etc.; λαγόνες λαπαραὶ ἱ. <span class="bibl">X.<span class="title">Cyn.</span>5.30</span>, cf. <span class="bibl">Arist.<span class="title">Phgn.</span> 807b26</span>; ἱ. εἴρηται περί τινος <span class="bibl">Id.<span class="title">EN</span>1096a3</span>, al.; later, [[considerably]], [[amply]], <span class="bibl">Philostr.<span class="title">VA</span>3.6</span>, <span class="bibl"><span class="title">VS</span>1.8.3</span>, <span class="bibl">Ant.Lib.7.7</span>; [[fully]], μιᾶς ὥρας ἱ. παρελθούσης Ptol.<span class="title">Alm.</span>4.6. </span><span class="sense"><span class="bld">b</span> [[excessively]], οὔτε γὰρ ἱ. ὑγρόν ἐστι = not [[too]] [[moist]], Gal.6.765, cf. 767,768; ἱ. βλαβερά <span class="bibl">Id.<span class="title">Vict.Att.</span>8</span>; παχὺ ἱ. [[αἷμα]] ibid. </span><span class="sense"><span class="bld">2</span> ἱκανῶς [[ἔχειν]] to [[be sufficient]], <span class="bibl">Th.1.91</span>, etc.; ἱκανῶς ἐχέτω = let this be [[enough]], <span class="bibl">Pl.<span class="title">Sph.</span>245e</span>; ἱ. ἔχει πρός τι <span class="bibl">Id.<span class="title">R.</span>430c</span>, cf. <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>6.3.22</span>; περί τινος <span class="bibl">Pl.<span class="title">R.</span>402a</span>; ἱ. ἔχειν τινί = to be [[sufficiently]] supplied with . ., <span class="bibl">Id.<span class="title">Grg.</span>493c</span>; ἱ. ἔχειν τοῦ βάθους <span class="bibl">Id.<span class="title">Tht.</span>194d</span>; ἐπιστήμης <span class="bibl">Id.<span class="title">Phlb.</span>62a</span>; ἱ. πεφυκέναι πρὸς τἆλλα <span class="bibl">Id.<span class="title">Chrm.</span>158b</span>: abs., <span class="bibl">Antipho 2.1.1</span>: Sup. [[ἱκανωτάτως]] <span class="bibl">Hp.<span class="title">de Arte</span>12</span>; [[ἱκανώτατα]] <span class="bibl">Pl.<span class="title">Phlb.</span> 67a</span>.</span>

|btext=ή, όν :<br />qui va bien à qqn <i>ou</i> à qch ; suffisant, <i>càd</i> :<br /><b>1</b> suffisant, convenable : [[οὐχ]] ἱκανὴς οὔσης τῆς Ἀττικὴς ἀποικίας ἐξέπεμψαν THC l'Attique n'étant pas suffisante (pour les contenir) ils envoyèrent des colonies au dehors ; πλοῖα ἱκανὰ ἀριθμῷ XÉN embarcations en nombre suffisant ; ἱκανὸς πρός τι, [[εἴς]] [[τι]], [[ἐπί]] [[τι]], suffisant pour qch ; avec l'inf. : ἱκανὸς τὸ κελευόμενον ποιεῖν XÉN (serviteur) propre à faire ce qu’on lui commande, qui suffit à la besogne ; <i>abs.</i> τὰ ἱκανά ISOCR le suffisant, le nécessaire;<br /><b>2</b> <i>particul.</i> suffisant par l'intelligence, le talent, la puissance, le mérite, <i>etc.</i> : ἀνὴρ ἱκανὸς γνώμην HDT homme d'une grande prudence ; ἱκανὸς τὴν ἰατρικήν XÉN homme versé dans la médecine ; avec un dat. : ἱκανὸς ἐμπειρίᾳ καὶ ἡλικίᾳ PLAT homme suffisant par l'expérience et par l'âge ; ἱκανὸς τεκμηριῶσαι THC, [[πεῖσαι]] XÉN capable de prouver, de persuader ; ἱκανὸς ζημιοῦν XÉN qui a des pouvoirs suffisants pour punir ; <i>abs.</i> ἱκανὸς [[Ἀπόλλων]] SOPH Apollon est assez puissant (pour cela) ; suffisant, (pour) suffisamment grand, puissant, <i>etc., càd</i> grand, puissant, <i>etc.</i><br /><i>Cp.</i> ἱκανώτερος, <i>Sp.</i> ἱκανώτατος.<br />'''Étymologie:''' R. Ἱκ, cf. [[ἱκνέομαι]].

|mltxt=-ή, -ό (ΑΜ [[ικανός]], -ή, -όν)<br /><b>1.</b> αυτός που έχει την [[επιδεξιότητα]] να κάνει [[κάτι]], [[επιδέξιος]]<br /><b>2.</b> αυτός που έχει τη [[δύναμη]] να κάνει [[κάτι]]<br /><b>3.</b> (για πράγματα, καταστάσεις ή χρόνο) [[επαρκής]], [[πολύς]], [[ικανοποιητικός]] («[[έκτοτε]] διέρρευσε [[ικανός]] [[χρόνος]]»)<br /><b>4.</b> (με κακή σημ.) [[επιτήδειος]], [[αδίστακτος]] (α. «[[είναι]] [[ικανός]] για όλα» β. «ἱκανὸς εἶ λαλῶν κατακόψαι [[πάντα]]», Μέν.)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[κατάλληλος]] για [[στράτευση]], για [[παροχή]] στρατιωτικών υπηρεσιών, σε [[αντιδιαστολή]] [[προς]] τον βοηθητικό και τον ανίκανο<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «δεν σέ έχω ικανό να το κάνεις» <br />α) δεν [[νομίζω]] ότι μπορείς να το κάνεις<br />β) αν τολμάς κάνε το<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> αυτός που ικανοποιεί, ο [[ικανοποιητικός]]<br /><b>2.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τὸ ἱκανόν</i><br />κατάλληλη, [[επαρκής]] [[ποσότητα]] ενός πράγματος<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «μεθ' ἱκανόν» — [[μετά]] από αρκετό καιρό, ύστερα από πολύ καιρό<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[κατάλληλος]], [[άξιος]]<br /><b>2.</b> (για τον θεό) [[παντοδύναμος]]<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «ἱκανὸν ποιῶ τινί» — [[παρέχω]] [[ικανοποίηση]], [[ικανοποιώ]] μια [[παράκληση]], [[επιθυμία]] κ.λπ.<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[ισόπαλος]], [[ισοδύναμος]] με κάποιον<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> α) «τὸ ἱκανὸν [[λαμβάνω]]» — [[παίρνω]] χρηματική ή [[ηθική]] [[ικανοποίηση]] για [[κάτι]]<br />β) «τὸν ἱκανὸν ποιῶ» — [[δίνω]] [[ικανοποίηση]], [[παρέχω]] [[εγγύηση]]. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br /><i>ικανώς</i> και <i>ικανά</i> (ΑΜ ίκανῶς) αρκετά<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αξιόλογα, [[σημαντικά]]<br /><b>2.</b> εξ ολοκλήρου, εντελώς<br /><b>3.</b> υπερβολικά<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «ἱκανῶς ἔχειν» — [[είμαι]] [[ικανός]], [[αρκετός]], [[επαρκής]]<br />β) «ἱκανῶς ἐχέτω» — ας [[είναι]] αυτό αρκετό.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> θ. <i>ἱκ</i>- τών ρ. <i>ἵκω</i>, <i>ἱκνοῦμαι</i> <span style="color: red;">+</span> [[επίθημα]] -<i>ανος</i> ([[πρβλ]]. <i>πιθ</i>-<i>ανός</i>). Η λ. [[ικανός]] χρησιμοποιούνταν στην Αρχαία Ελληνική με σημ. «[[άξιος]], [[επιδέξιος]]» για πρόσωπα και με σημ. «[[αρκετός]], [[επαρκής]]» για πράγματα.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ικανότητα]](-<i>ότης</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[ικανώ]]<br /><b>μσν.</b><br />[[ικανάτα]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) <b>αρχ.</b> <i>ικανοποιΐα</i><br />(αρχ. -μσν.) [[ικανοδότης]], [[ικανόπλοος]]<br /><b>μσν.</b><br />[[ικανοκόσμητος]]<br /><b>μσν.-νεοελλ.</b> [[ικανοποιώ]]. (Β' συνθετικό) [[ανίκανος]]].

|elrutext='''ἱκᾰνός:''' эол. ἴκᾰνος 3 (ῐ)<br /><b class="num">1</b> [[достаточный]] (достаточно многочисленный, достаточно сильный и т. п.) (εἴς τι Her., Xen., πρός и ἐπί τι Plat. и [[κατά]] τι Polyb.): πλοῖα ἱκανά (ἀριθμῷ) Xen. суда в достаточном количестве; ([[ἄνδρες]]) ἱκανοὶ τὰς ἀκροπόλεις φυλάττειν Xen. люди, которых достаточно для охраны городских крепостей; οὐκ [[εἶχον]] ἱκανὰς (''[[sc.]]'' χιμαίρας) [[εὑρεῖν]] Xen. (афиняне) не смогли найти достаточного количества коз (для жертвоприношения); οὐχ ἱκανῆς οὔσης τῆς Ἀττικῆς Thuc. так как Аттика была недостаточно богата или обширна; ἡ [[χώρα]] ἱκανὴ τρέφειν Plat. страна, могущая достаточно прокормить; ἱ. γνώμην Her. достаточно умный; ἱ. τὴν ἰατρικήν Her. достаточно сведущий в медицине; ἱ. ἐμπειρίᾳ καὶ ἡλικίᾳ Plat. вполне опытный и зрелый; ἱ. τὸ [[εἶδος]] Plut. довольно красивый; ἱκανὴ [[μαρτυρία]] Plat. и ἱκανὸν [[τεκμήριον]] Arst. достаточное (= надежное) свидетельство; ἑφ᾽ ἱκανόν Polyb. достаточно, довольно или немало; τὰ ἱκανά Isocr. достаточные средства, необходимые условия; ἐπηρώτα αὐτὸν ἐν λόγοις ἱκανοῖς NT он задавал ему много вопросов; [[λαβεῖν]] τὸ ἱκανὸν [[παρά]] τινος NT получив достаточные доказательства от кого-л.;<br /><b class="num">2</b> (при)годный, подходящий или способный, умелый, тж. знающий, компетентный: ἱ. πολεμεῖν Xen. способный воевать; τινὰ ἱκανὸν κρίνειν συνεργὸν εἶναι Xen. считать кого-л. способным исполнить (что-л.); ἱ. τεκμηριῶσαι Thuc. способный убедить, убедительный, т. е. достоверный; ἱκανῷ λόγῳ ἀποδείξω Plat. я убедительно докажу; [[σῶμα]] ἱκανὸν πόνους φέρειν Xen. тело выносливое к трудам; ἱ. ὡς πρὸς τὸν ἰδιώτην Plat. неплохой по сравнению с неученым; ἱ. [[ἀμφότερα]] Plat. способный как на одно, так и на другое; ἱ. τὸ κελευόμενον ποιεῖν Xen. умеющий исполнять приказания; πρὸς [[ταῦτα]] τίς ἱ.; NT кто способен к этому?;<br /><b class="num">3</b> [[имеющий возможность]], [[облеченный правом]], [[могущественный]]: ἱ. ζημιοῦν Xen. имеющий право карать; ἱ. [[Ἀπόλλων]] Soph. Аполлон (достаточно) могуществен;<br /><b class="num">4</b> [[значительный]], [[немалый]] ([[χρόνος]] Arph.; [[οὐσία]] Arst.; [[πλῆθος]] Polyb.; ἀργύρια NT): [[φῶς]] ἱκανόν NT яркий свет; ἐξ ἱκανῶν χρόνων NT с давнего времени;<br /><b class="num">5</b> [[могущий совладать]], [[достойный]] (τοῖς Ῥωμαίοις Polyb.): οὐχ [[εἰμὶ]] ἱ., [[ἵνα]] μου ὑπὸ τὴν στέγην εἰσέλθῃς NT я недостоин, чтобы ты вошел под мой кров.

|trtx====appropriate===