νοέω: Difference between revisions

|ptext=aor. ion. ἐνωσάμην, Ap.Rh. 4.1409 Theocr. 26.263, und perf. [[νένωμαι]], Her., <i>[[wahrnehmen]], [[bemerken]]</i>; [[zunächst]]<br><b class="num">a</b> mit den [[Augen]]; ὡς οὖν ἐνόησε θεᾶς περικαλλέα δειρήν, <i>Il</i>. 3.396; [[οὔπω]] τοίους ἵππους [[ἴδον]] οὐδ' ἐνόησα, 10.550; τὸν δὲ ἰδὼν ἐνόησε, 11.599; οὐκ ἴδεν, οὐδ' ἐνόησε, <i>Od</i>. 13.318, vgl. 16.160, <i>Il</i>. 24.337; c. partic., 12.143; ὡς ἐνόησεν ἔμ' ἥμενον, <i>Od</i>. 10.395, und [[öfter]] wie ὁρᾶν [[konstruiert]]; auch mit dem [[Zusatz]] ὀφθαλμοῖς od. ἐν ὀφθαλμοῖς νοεῖν, 15.422, <i>Il</i>. 24.294, 312 <i>H.h. Merc</i>. 180; ὀξὺ νοεῖν, <i>Il</i>. 3.374, 5.680 und [[öfter]], wie Hes. <i>Th</i>. 838; doch [[immer]] [[schon]] von dem bloßen [[Eindruck]] auf das [[Gesicht]], dem sinnlichen [[Sehen]] [[unterschieden]] und eine Verstandestätigkeit mit [[andeutend]].<br><b class="num">b</b> <i>[[geistig]] [[wahrnehmen]], [[bemerken]] und [[einsehen]], [[erkennen]]</i>; δολοφροσύνην, <i>Il</i>. 19.112; ἐγὼ θυμῷ [[νοέω]] καὶ [[οἶδα]] ἕκαστα, <i>Od</i>. 18.228; νοέεις δὲ καὶ αὐτός, du siehst es [[selbst]] ein, 21.257; auch von künftigen Dingen, <i>[[voraussehen]]</i>, [[ἐπεὶ]] [[νοέω]] κακὸν [[ὔμμιν]] ἐρχόμενον, 20.367; ὁ δὲ φρεσὶν [[ᾗσι]] νοήσας, <i>Od</i>. 1.322; ἐνόησέ τε καὶ ἔγνω [[αὐτό]] vrbdt Plat. <i>Rep</i>. VI.508d; ὁ [[νόμος]] νοῆσαι [[ῥᾴδιος]], <i>Symp</i>. 182a; – <i>[[denken]]</i>, [[οὕτω]] νῦν ἐγὼ [[νοέω]], [[γύναι]], ὡς σὺ ἐΐσκεις, <i>Od</i>. 4.148; καὶ φράσσομαι, 5.188; οὔτις ἐπεφράσατ' οὐδ' ἐνόησεν – ἐξερύσαι [[δόρυ]], <i>Il</i>. 5.665; ἢ λάθετ' ἢ οὐκ ἐνόησεν, 9.537; νόον νοεῖν, <i>einen [[Gedanken]] [[denken]]</i>, 9.104; φρεσὶ πευκαλίμῃσι, 15.81; μετὰ φρεσί, 20.310; κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν, <i>Od</i>. 20.264; absol., νοήσας, <i>es [[bedacht]] [[habend]], [[verständig]]</i>, 15.170, vgl. <i>Il</i>. 1.577, 23.305; Hes. <i>O</i>. 12; εἰπὲ ᾗ νοεῖς, Soph. <i>[[Trach]]</i>. 1125, wie φράζε [[πᾶν]] [[ὅσον]] νοεῖς, <i>sage Alles, was du denkst</i>, 348; auch ὡς μηκέτ' [[ὄντα]] κεῖνον ἐν φάει νόει, <i>Phil</i>. 413; <i>im [[Sinne]] haben</i>; [[εἰπεῖν]] [[ἔπος]] ὅττι νοήσῃς, <i>Il</i>. 1.543; c. inf., [[νοέω]] φρεσὶ τιμήσασθαι, 22.235, <i>[[gesonnen]] sein, [[Etwas]] zu tun</i>, wie 24.560, 10.501, wie Pind. νοεῖς ἀποδάσσασθαι, <i>N</i>. 10.86; τί με νοεῖς δρᾶσαι; Soph. <i>Phil</i>. 906, 909; οὔ τί που [[δοῦναι]] νοεῖς; 1217, [[öfter]]; auch [[τῇδε]] νόει νόστον πρὸς οἴκους, Eur. <i>I.T</i>. 1018; auch in [[Prosa]], τῷ ὄντι χρύσεα χαλκείων ἀμείβεσθαι νοεῖς, Plat. <i>Symp</i>. 219a; ἱκανοὶ ὄντες, ἃ ἂν νοήσωσιν, ἐπιτελεῖν, <i>was sie [[ersinnen]], [[beschließen]], Gorg</i>. 491b; Folgde: τὰ νοηθέντα ἐξεργάζεσθαι, Luc. <i>Alex</i>. 4; νοῆσαι ὀξὺς καὶ τὸ νοηθὲν ἐκτελέσαι [[ταχύς]], Hdn. 2.9.2; – <i>[[erdenken]]</i>, ἄλλα μὲν αὐτὸς ἐνὶ φρεσὶ σῇσι νοήσεις, ἄλλα δὲ καὶ [[δαίμων]] ὑποθήσεται, <i>Od</i>. 3.26; ἔνθ' αὖτ' ἄλλ' ἐνόησεν, <i>Il</i>. 23.140 und [[öfter]]; τοῦτό γ' ἐναίσιμον οὐκ ἐνόησεν, <i>Od</i>. 2.122; <i>[[bedenken]], [[beherzigen]], [[erwägen]], Il</i>. 9.537, <i>Od</i>. 11.62; – νοῆσαι καιρὸς [[ἄριστος]], Pind. <i>Ol</i>. 13.46; – ὀρθὰ [[νοεῦντες]], ἄλλα [[νοεῦντες]], <i>[[richtiger]], [[anderer]] [[Ansicht]]</i>, Her. 8.3, 168; ἃ νοεῖς λέγων, Plat. <i>Gorg</i>. 521a; οἶμαί τι τοιοῦτον νοεῖν τοὺς τὴν ψυχὴν ὀνομάσαντας, <i>daß sie so [[Etwas]] [[meinen]], Crat</i>. 399d; <i>Prot</i>. 347e; τί ποτε νοῶν [[ταῦτα]] ἐποίησε τὰ ἔπη, <i>Hipp. min</i>. 365d. – Se auch von leblosen Dingen, τί νοεῖ [[χρησμός]], [[νόμος]], <i>was will er [[sagen]], was [[bedeutet]] er</i>, Ar. <i>Nub</i>. 1168, <i>Plut</i>. 55; τί καὶ νοεῖ τὸ [[ὄνομα]], Plat. <i>Crat</i>. 407e; <i>Euthyd</i>. 287d. – Selten von der [[Gesinnung]], wie man Hes. <i>O</i>. 284 σοὶ δ' ἐγὼ ἐσθλὰ νοέων [[ἐρέω]] [[erklärt]], [[obwohl]] das Einsehen, [[Denken]] vorzuziehen ist; vgl. Her. 3.81; κακὸν νοεῖν τινι, Xen. <i>Hier</i>. 1.15. – Auch im <b>med</b>., <i>bei sich [[überlegen]], [[gedenken]]</i>; νοήσατο μάστιγα [[ἑλέσθαι]], <i>Il</i>. 10.501; νοούμενος, Soph. <i>O.R</i>. 1487; Her. κείνου [[ταῦτα]] νενωμένου, 9.53, <i>als er dieses bei sich [[überlegt]] und [[beschlossen]] hatte</i>, wie [[ἐνένωτο]] ἅμα τῷ [[ἦρι]] στρατεύειν, 1.77, dgl. 7.206; [[νωσάμενος]], Theogn. 1298. – Pass., τὰ νοούμενα, <i>das [[Gedachte]]</i>, Plat. und Folgde.