αἱρέω: Difference between revisions

|dgtxt=<b class="num">• Alolema(s):</b> hαιρ- Sol.<i>Lg</i>.5a<br /><b class="num">• Morfología:</b> cret. pres. inf. αἰλε͂ν <i>ICr.App</i>.28.B7 (Lito VI/V a.C.), impf. ᾕρουν <i>Il</i>.17.463, ᾕρευν Hes.<i>Sc</i>.302; pas. fut. αἱρεθήσομαι Hdt.2.13, Pl.<i>Mx</i>.234b; pas. aor. εἱρέθην <i>IG</i> 2².223B.11 (IV a.C.), cret. subj. 3^a sg. αἰλεθε͂ι <i>ICr</i>.4.72.2.21 (Gortina V a.C.); perf. med.-pas. ᾕρημαι D.20.146, part. ἀραιρημένος Hdt.4.66, plusperf. act. 3^a sg. ἀραιρήκεε Hdt.3.39, med.-pas. ἀραίρητο Hdt.1.191. Tema ἑλ-: aor. act. [[ἕλον]] <i>Il</i>.17.321, ἕλεσκον <i>Il</i>.24.752, ἔλε- <i>Inc.Lesb</i>.30.5, med.-pas. 2^a sg. ἤλεο Sapph.71.3, 3^a plu. tes. εἵλονθο <i>IG</i> 9(2).513.8 (Larisa III a.C.), ἵλαντο <i>Ath.Council</i>.293.5 (I a.C.), inf. ἑλέσθη Corinn.1.3.21, ἑλέστειν <i>IG</i> 9(2).513.7 (Larisa III a.C.)<br /><b class="num">A</b> c. suj. de pers.<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>[[coger]], [[tomar]] con las manos, de cosas ἡνία <i>Il</i>.8.319, en part. [[γέρας]] ... ἄξω ἑλών <i>Il</i>.1.139, φιάλαν ... ἀφνειᾶς ἀπὸ χειρὸς ἑλὼν Pi.<i>O</i>.7.1, de pers. μιν ἑλὼν ῥίψω <i>Il</i>.8.13, χεῖρα <i>Od</i>.1.121<br /><b class="num">•</b>c. ac. de pers. y gen. partitivo κόμης ... Πηλεΐωνα <i>Il</i>.1.197, χειρὸς ... Ὀδυσσῆα <i>Od</i>.7.168<br /><b class="num">•</b>c. gen. sólo ἕλκε δὲ δουρὸς ἑλών <i>Il</i>.16.406, μέσσου δουρὸς ἑλών <i>Il</i>.3.78<br /><b class="num">•</b>en v. med. [[coger]], [[coger para sí]] pero frec. se puede traducir en el mismo sent. que la act. εἵλετο δὲ σκῆπτρον <i>Il</i>.2.46, εἵλετ' [[ἔγχος]] <i>Od</i>.1.99, ἑλέσθαι ἐκ γαίας λίθον A.<i>Fr</i>.199.4<br /><b class="num">•</b>c. ἀπό y gen. [[coger]], [[quitar]] ἀπ' ἀπήνης ᾕρεον ... [[ἄποινα]] <i>Il</i>.24.579, [[ἔγχος]] ... ἀπὸ χειρός <i>Il</i>.15.126<br /><b class="num">•</b>en v. med. [[quitarse]] ἀπὸ μὲν κεφαλῆς κόρυθ' εἵλετο <i>Il</i>.15.125<br /><b class="num">•</b>c. giros pregnantes τὸν ῥ' ἐπὶ πήχει ἑλὼν ἕλκεν νευρήν <i>Od</i>.21.419.<br /><b class="num">2</b> [[tomar comida o bebida]] οἶνον <i>Od</i>.21.294, [[δεῖπνον]] X.<i>Cyr</i>.8.1.38<br /><b class="num">•</b>frec. en v. med. [[δεῖπνον]] ἕλοντο <i>Il</i>.2.399, [[δόρπον]] <i>Od</i>.4.786, ὕπνον τε καὶ σῖτον Th.2.75.<br /><b class="num">3</b> de un aedo [[coger el hilo del poema]], [[comenzar]] [[ἔνθεν]] ἑλὼν ὡς οἳ μὲν ἐϋσσέλμων ἐπὶ νηῶν βάντες ἀπέπλειον cogiendo el hilo en el momento en que ellos embarcados en sus naves se hicieron a la mar ...</i>, <i>Od</i>.8.500.<br /><b class="num">II</b> <b class="num">1</b>ref. a pers., sólo c. ac. [[capturar]], [[coger]] σε <i>Il</i>.24.206, Ἄδρηστον ... ζωὸν ἕλ' <i>Il</i>.6.38, cf. X.<i>Cyr</i>.4.1.11<br /><b class="num">•</b>[[alcanzar]] en la carrera ὅς κέ σ' ἕλῃσι μετάλμενος οὐδὲ παρέλθῃ <i>Il</i>.23.345<br /><b class="num">•</b>ref. a anim. [[coger]], [[cazar]], [[pescar]] según los contextos, Hes.l.c., Hdt.1.73, X.<i>Cyr</i>.1.6.40<br /><b class="num">•</b>frec. [[matar]] ἄνδρα <i>Il</i>.4.457, cf. 5.37, <i>Od</i>.14.220, Hdt.1.214<br /><b class="num">•</b>gener. [[vencer]] βασιλέα X.<i>HG</i> 3.5.1, τοὺς ἐναντίους X.<i>Eq.Mag</i>.5.14.<br /><b class="num">2</b> [[atraer hacia sí]] τὴν δὲ προτὶ οἷ εἷλε <i>Il</i>.21.508<br /><b class="num">•</b>fig. [[ganarse]], [[atraerse]] τὰ πονηρὰ ἀνθρώπια X.<i>Mem</i>.2.3.16, cf. 3.11.11.<br /><b class="num">3</b> [[coger]], [[sorprender]] a uno haciendo algo, c. part. pred. τήνδ' εἵλομεν θάπτουσαν S.<i>Ant</i>.385, cf. 655, ἐπ' αὐτοφώρῳ πρέσβυν ὡς ἔχονθ' ἕλοι E.<i>Io</i> 1214, φῶρα εἰς οἰκίαν εἰσιόντα ἑλών Pl.<i>Lg</i>.874b.<br /><b class="num">4</b> como término jur. c. diversas constr. [[probar la culpabilidad de uno]], [[condenar a uno como]] c. part. o adj. pred. σε κλέπτονθ' αἱρήσω Ar.<i>Eq</i>.829, Pl.<i>Lg</i>.941d, ᾑρῆσθαι κλοπεύς S.<i>Ant</i>.493<br /><b class="num">•</b>gener. τινὰ τινός Ar.<i>Nu</i>.591, Is.9.36, Aeschin.3.156<br /><b class="num">•</b>sólo c. ac. de obj. ext. τοῦτ' ἔστιν ὃ ἐμὲ αἱρεῖ Pl.<i>Ap</i>.28a, cf. Is.7.13, ἑλεῖν τὰ διαμαρτυρηθέντα demostrar la falsedad de los testimonios</i> Isoc.18.15<br /><b class="num">•</b>c. ac. int. ἑλεῖν δίκην, γραφήν [[ganar la causa]] Antipho 2.1.5<br /><b class="num">•</b>abs. οἱ ἑλόντες op. [[οἱ ἑαλωκότες]] D.21.11, E.<i>Andr</i>.289, Pl.<i>Lg</i>.762b, ᾑρῆσθαι τὸ πρᾶγμα haberse perdido el proceso</i>, <i>POxy</i>.653.10 (II d.C.).<br /><b class="num">III</b> <b class="num">1</b>[[apoderarse de]] νῆας <i>Il</i>.13.42, τριήρεις Th.1.100<br /><b class="num">•</b>esp. [[conquistar]] ciudades, regiones, islas <i>Il</i>.2.37, cf. 2.12, 141, Hdt.1.14, 1.15, 2.182, S.<i>Ph</i>.347, <i>Tr</i>.353.<br /><b class="num">2</b> [[lograr]], [[obtener]] κῦδος <i>Il</i>.17.321, στεφάνους Pi.<i>P</i>.3.74, cf. Pl.<i>R</i>.359a, <i>Ti</i>.64b, αἱρέω ὥστε ... Pl.<i>R</i>.410b<br /><b class="num">•</b>en v. media Τρῶσιν ... ὅρκον ἑλ. <i>Il</i>.22.119, de cosas concretas, en juegos λεβῆτα <i>Il</i>.23.613, βοῦν <i>Il</i>.23.779<br /><b class="num">•</b>[[vencer]] Ἴσθμι' ἑλὼν πύξ Simon.150D.<br /><b class="num">•</b>c. zeugma ἑλέτην δίφρον τε καὶ ἀνέρε capturaron el carro y mataron a los dos hombres</i>, <i>Il</i>.11.328, ἕλεν δ' Οἰνομάου βίαν παρθένον τε σύνευνον mató a Enómao y consiguió a la doncella como esposa</i> Pi.<i>O</i>.1.88<br /><b class="num">•</b>[[raptar]] γυναῖκα ἑλέσθαι Mitteis <i>Chr</i>.372.2.21 (II d.C.).<br /><b class="num">3</b> [[captar]], [[comprender]] ἄλλο ὁτιοῦν ... ἕλῃς Pl.<i>Phlb</i>.17e, 20d, cf. <i>Plt</i>.282d.<br /><b class="num">B</b> c. suj. no personal<br /><b class="num">1</b> de fuerzas externas, c. compl. dir. de personas [[apoderarse de uno]], [[sobrevenirle]] χόλος δέ μιν ... ᾕρει <i>Il</i>.4.23, οἶκτος αἱ. λαόν <i>Od</i>.2.81, θάμβος <i>Od</i>.3.372, νόσημα Pl.<i>Tht</i>.142b, λήθη <i>Il</i>.2.34, σκότος <i>Il</i>.5.47, 13.672, ὕπνος <i>Il</i>.10.193<br /><b class="num">•</b>c. dos ac. τὸν δ' [[ἄτη]] φρένας εἶλε <i>Il</i>.16.805.<br /><b class="num">2</b> c. λόγος, γνώμη como suj. y ac. de persona [[persuadir]] μιν λόγος αἱ. Hdt.1.132, 7.41, cf. 2.43<br /><b class="num">•</b>c. inf. [[probar]], [[imponerse]] αἱροῦντος λόγου μὴ δεῖν ἀντιπράττειν Pl.<i>R</i>.440b, cf. 604c, Plu.2.651b<br /><b class="num">•</b>c. ὡς: χαλεπώτερον ἑλεῖν ὡς οὐκ ἀληθεῖς Pl.<i>Tht</i>.179c<br /><b class="num">•</b>abs. ὁ λόγος ... αἱρέει Hdt.2.33, cf. 43, Pl.<i>Prm</i>.141d, ὁ αἱρῶν λόγος la razón rectora</i> Chrysipp.<i>Stoic</i>.3.92, M.Ant.2.5.<br /><b class="num">3</b> de dinero, bienes [[corresponder]] subst. τὸ αἱροῦν la suma correspondiente a cada plazo</i> <i>PRyl</i>.167.25 (I d.C.) en <i>BL</i> 1.389, τὰ αἱ. (τάλαντα) <i>PGrenf</i>.2.23.14 (II a.C.), τὰς αἱ. δραχμάς <i>PRyl</i>.88.19 (II d.C.), τὰ αἱροῦντα τῆς κτήσεως lo que corresponde a su propiedad</i>, <i>PPanop</i>.15.2.10 (IV d.C.), σὺν τῷ αἱροῦντι μέρει con la parte correspondiente</i>, <i>PGen</i>.116.12 (III d.C.).<br /><b class="num">C</b> usos especiales de la v. med.<br /><b class="num">1</b> [[elegir]] c. ac. γυναῖκας <i>Il</i>.9.139, τούτος ... ἀρ[ι] στίνδην hαιρέσθον Sol.<i>Lg</i>.5a, γνώμην Hdt.4.137, D.43.57<br /><b class="num">•</b>c. doble ac. τὸν μὲν δὴ ἕταρόν γ' αἱ. <i>Il</i>.10.235, cf. Hdt.1.96, Eup.384.8<br /><b class="num">•</b>usos pregnantes αἱ. αὐτὸν ἐπὶ τὰς ἀρχάς Pl.<i>Men</i>.90b, c. inf. οὓς ὑμεῖς εἵλεσθε ἄρχειν μου Pl.<i>Ap</i>.28e<br /><b class="num">•</b>en pas. c. inf. ᾑρημένον ἐς ... ἄρχειν Th.8.64, ᾑρέθη λέγειν Th.2.34<br /><b class="num">•</b>en contextos legales y contractuales παρὰ τοῖς ἐκ κοινοῦ ἑρεθεῖσι (l. αἱρ-) <i>PMerton</i> 117.9 (II d.C.).<br /><b class="num">2</b> c. constr. compar. [[preferir]] πόλεμον πρὸ εἰρήνης Hdt.1.87, τὴν ἐλευθερίαν ἑλοίμην ἂν ἀντὶ ὧν ἔχω πάντων X.<i>An</i>.1.7.3, D.2.15, τί τινος S.<i>Ph</i>.1099, μᾶλλον ἂν ἕλοιτο μ' ἢ τοὺς πάντας Ἀργείους λαβεῖν S.<i>Ph</i>.47, ἤ Lys.2.62<br /><b class="num">•</b>c. inf. μᾶλλον αἱροῦμαι ὧδε ἀπολογησάμενος τεθνάναι ἢ ἐκείνως ζῆν Pl.<i>Ap</i>.38e, τεθνάναι X.<i>Mem</i>.1.2.16, βέλτιον πολιτεύεσθαι <i>IGENLouvre</i> 4.15 (Ptolemaide III a.C.).<br /><b class="num">3</b> [[abrazar el partido]], [[ser partidario]] τοῖς τἀκείνων ἑλομένοις Th.2.7, cf. 3.63.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Etim. desconocida.