View source for άημι

{{grml
|mltxt=[[ἄημι]] (Α)<br />Ι <b>ενεργ.</b><br /><b>1.</b> ([[κυρίως]] για ανέμους) [[φυσώ]], [[πνέω]]<br /><b>2.</b> [[αναπνέω]], [[εισπνέω]]<br /><b>παθ.</b> <i>ἄημαι</i><br /><b>1.</b> [[χτυπιέμαι]], δέρνομαι ή καταβάλλομαι από τον άνεμο<br /><b>2.</b> (για ήχους) μεταφέρομαι, διαδίδομαι με τον αέρα<br /><b>3.</b> [[αμφιταλαντεύομαι]], φέρομαι εδώ κι [[εκεί]] από [[αμφιβολία]] ή φόβο, [[παραδέρνω]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η [[λέξη]] [[ἄημι]] (<span style="color: red;"><</span> <i>ἄ</i>-<i>Fε</i>-<i>μι</i> <span style="color: red;"><</span> <i>ἀ</i>- προθεματικό <span style="color: red;">+</span> <i>we</i> <span style="color: red;">+</span> -<i>μι</i>) ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>we</i>- «[[πνέω]], [[φυσώ]]» (<b>[[πρβλ]].</b> αρχ. ινδ. <i>va</i>-<i>ti</i> «πνέει», γερμ. <i>wehen</i> «[[πνέω]]»), παρεκτεταμένη [[κατά]] το προθεματικό [[στοιχείο]] <i>ἀ</i>-(<i>αFη</i>).Παράγωγα του [[ἄημι]] [[είναι]] οι τ. <i>ἀή</i>-<i>τη</i> και <i>ἀή</i>-<i>της</i>, που σημαίνουν «τον άνεμο» (<b>[[πρβλ]].</b> αρχ. ινδ. <i>va</i>-<i>ta</i>- «[[άνεμος]]»). Αντίστοιχο παράγωγο, με οδοντική [[παρέκταση]] της ρίζας (αν δεν πρόκειται [[περί]] μετοχής) [[είναι]] το λατ. <i>ve</i>-<i>nt</i>-<i>us</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>ve</i>-<i>nto</i>-<i>s</i>) «ο [[άνεμος]]», απ’ όπου τα γαλλ. <i>vent</i>, ιταλ. <i>vento</i>, ισπ. <i>viento</i>, [[καθώς]] και τα γερμ. <i>wind</i>, αγγλ. <i>wind</i> «[[άνεμος]]» και <i>window</i> «[[παράθυρο]]». Ακόμη τα λατ. <i>ventosus</i> «[[ανεμώδης]], [[θυελλώδης]]» και <i>ventilare</i> «[[σείω]] στον άνεμο, [[ριπίζω]]», από όπου τα γαλλ. <i>ventiler</i> «[[αερίζω]], [[εξαερίζω]]», <i>ventouse</i> «[[συγκέντρωση]] αερίων, [[βεντούζα]]». Πιθανώς δε και το αγγλ. <i>weather</i> «[[καιρός]]» και τα γερμ. <i>Wetter</i> «[[καιρός]], [[θύελλα]]» και <i>Gewitter</i> «[[θύελλα]]». Στην [[ίδια]] ΙΕ [[ρίζα]], παρεκτεταμένη με <i>l</i>/<i>r</i>, ανάγονται τα ελλην. [[ἄελλα]] (<span style="color: red;"><</span> <i>αFελ</i>-<i>yα</i> με [[επίδραση]] του [[θύελλα]]) και [[αὔρα]] (<span style="color: red;"><</span> <i>aF</i>-<i>ρa</i>). Ακόμη τα [[ἀτμός]] (<i>αFε</i>-<i>τ</i>-<i>μὸς</i>) και [[ἀήσυρος]] (<span style="color: red;"><</span> <i>αFη</i>-<i>τ</i>-<i>υρος</i>). Τέλος, η [[γλώσσα]] του Ησυχίου <i>ἄος</i> («[[πνεῦμα]] καὶ [[ἄημα]]»), [[καθώς]] και [[σύνθετα]] του τύπου <i>δυσ</i>-<i>αὴς</i> «μη [[ούριος]] [[άνεμος]]», <i>εὐ</i>-<i>αὴς</i> «[[ευάερος]]» [[ἁλιαής]], [[ὑπεραής]] <b>κ.τ.ό.</b> (με μακρό το <i>α</i>, λόγω της συνθέσεως), παράγονται από την [[ίδια]] [[ρίζα]], όπως και τα παράγωγα του [[ἄημι]], [[ἄημα]] και [[ἄησις]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[ἄημα]], [[ἄησις]], <i>ἄήσυρος</i>, <i>ἄήτη</i>, <i>ἄήτης</i><br />ομόρριζα τα [[ἄελλα]], [[αὔρα]], [[ἀτμός]].
}}