View source for πετεινός

{{LSJ1
|Full diacritics=πετεινός
|Medium diacritics=πετεινός
|Low diacritics=πετεινός
|Capitals=ΠΕΤΕΙΝΟΣ
|Transliteration A=peteinós
|Transliteration B=peteinos
|Transliteration C=peteinos
|Beta Code=peteino/s
|Definition=ή, όν, also πετηνός (v. fin.), and πτηνός (v. sub voc.), Ep. and poet. πετεηνός (also πετεεινός <span class="title">AP</span>9.337 (Leon.), <span class="bibl">363.22</span> (Mel.)):—<span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">able to fly, full-fledged</b>, of young birds, πάρος πετεηνὰ γενέσθαι <span class="bibl">Od.16.218</span>; of birds generally, <b class="b2">able to fly, winged</b>, πετηνῶν . . ὑπ' οἰωνῶν <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>1025</span> ; πετηνοῖς γυψί <span class="bibl">E.<span class="title">Rh.</span>515</span> ; also π. ἵππος <span class="bibl">Men.<span class="title">Pk.</span> 342</span> : abs., <b class="b3">πετεηνά</b> <b class="b2">winged fowl</b>, αἰετὸς . . τελειότατος πετεηνῶν <span class="bibl">Il.8.247</span>, al. ; <b class="b3">πετεινόν</b> <b class="b2">a bird</b>, <span class="bibl">Thgn.1097</span> ; <b class="b3">τὰ πετεινά</b> (with v.l. [[πετηνά]]) <span class="bibl">Hdt.1.140</span>, <span class="bibl">2.123</span>, <span class="bibl">3.106</span>, <span class="bibl">Lycurg.132</span>.—Thom.Mag.<span class="bibl">p.272</span> R. rejects the form <b class="b3">πετεινός</b> : <b class="b3">Πετηνή</b> is the name of an Att.ship in <span class="title">IG</span>22.1611.138.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0605.png Seite 605]] att. statt [[πετηνός]], s. Thom. Mag. u. Pors. Eur. Hec. praet. p. VIII; οἰωνοί, Aesch. Sept. 1011; πετεινοῖς γυψί, Eur. Rhes. 515, aber auch bei Theogn. 1097, wie Her. 2, 123; sp. D. wie Archi. 8 (VI, 179).
}}
{{ls
|lstext='''πετεινός''': -ή, -όν, [[ὡσαύτως]] πετηνὸς (ἴδε ἐν τέλει), καὶ πτηνὸς (ἴδε ἐν λέξει), Ἐπικ. [[πετεηνός]], καὶ ἐν τῇ Ἀνθ. πετεεινὸς (9. 337., 363. 22)· ― ὁ [[πτῆναι]] δυνάμενος, ὁ δυνάμενος νὰ πετάξῃ, ἐπὶ νέων πτηνῶν, [[πάρος]] πετεηνὰ γενέσθαι Ὀδ. Π. 218· ἐπὶ πτηνῶν [[καθόλου]], ὁ δυνάμενος νὰ πετᾷ, ὀρνίθων πετεηνῶν ἔθνεα Ἰλ. Θ. 247, κ. ἀλλ.· πετηνῶν... ὑπ’ οἰωνῶν Αἰσχύλ. Θήβ. 1020 πετηνοῖς γυψὶ Εὐρ. Ρῆσ. 515· τὰ ζῷα τὰ πετ. Λυκοῦργ. 166. 33· ― ἀπολ., πετεηνά, πτερωτὰ πτηνά, [[αἰετός]]… τελειότατος πετεηνῶν Ἰλ. Θ. 247, κ. ἀλλ.· οὕτω, πετεινόν, πτηνόν, Θέογν. 1097· τὰ πετεινὰ Ἡρόδ. 1. 140., 2. 123., 3. 106 (διάφ. γραφ. πετηνά). ― Ὁ Θωμ. Μάγιστρ. ἀποδοκιμάζει τὸν τύπον πετηνὸς παρ’ Ἀττ., ἀλλ’ ἀπαντᾷ [[οὗτος]] ἐν τῷ Μεδ. Κώδ. τοῦ Αἰσχύλ. καὶ παρ’ Εὐρ.· καὶ Πετήνη [[εἶναι]] τὸ [[ὄνομα]] Ἀττικ. τινος πλοίου ἔν τινι Ἐπιγραφῇ ἐν Böckh’s Urkunden σ. 317-9.
}}
{{bailly
|btext=ή, όν :<br /><i>c.</i> [[πετεηνός]].
}}
{{Thayer
|txtha=πετεινη, [[πετεινόν]] (Attic for πετηνος, from [[πέτομαι]]),. [[flying]], [[winged]]; in the N. T. [[found]] [[only]] in neuter plural πετεινά and τά πετεινά, as a [[substantive]], [[flying]] or [[winged]] animals, birds: G L T Tr WH); τά πετεινά [[τοῦ]] οὐρανοῦ (the Sept. for הַשָׁמַיִם עוף; [[see]] [[οὐρανός]], 1b.), the birds of [[heaven]], i. e. [[flying]] in the heavens ([[air]]), L T Tr WH [[omit]] τά); [[Theognis]], [[Herodotus]], others.)) 
}}
{{grml
|mltxt=ο / [[πετεινός]], -ή, -όν, ΝΜΑ, και [[πτηνός]], -ή, -όν, ΜΑ, και ποιητ. τ. [[πετεεινός]] και [[πετεηνός]] και [[πετηνός]], -ή, -όν, Α<br /><b>φρ.</b> «τα πετεινά του ουρανού» — τα πτηνά, τα πουλιά<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> ο [[επικρουστήρας]] τών παλαιών κυνηγετικών και στρατιωτικών πυροβόλων όπλων, αλλ. [[κόκορας]], [[λύκος]] ή [[σφύρα]]<br /><b>2.</b> η [[παπαρούνα]]<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br /><b>1.</b> <b>το αρσ. ως ουσ.</b> το [[αρσενικό]] τών ορνιθόμορφων πτηνών, ο [[αλέκτωρ]], ο [[κόκορας]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br /><b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τὸ πετεινόν</i><br />το [[πτηνό]], το [[πουλί]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που έχει φτερά και πετάει, ιπτάμενος (α. «πετηνῶν... ὑπ' οἰωνῶν», <b>Αισχύλ.</b><br />β. «πετηνοῑς γυψί», <b>Ευρ.</b><br />γ. «πετεινὸς [[ἵππος]]», Μέν.<br />δ. «[[αἰετός]]... τελειότατος πετεινῶν», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> αυτός που μπορεί να πετάξει («[[πάρος]] πετεεινά [[γενέσθαι]]», <b>Ομ. Οδ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[πετεινός]] παράγεται από το ρ. [[πέτομαι]] «[[πετώ]]». Η [[μορφή]] της λ. θα επέτρεπε την [[αναγωγή]] της σε ένα ουδ. <i>πέτος</i> (<i>με</i> θ. σε -<i>σ</i>-). Η ύπαρξη, όμως, ενός τέτοιου τ. παραμένει ανεπιβεβαίωτη, [[μολονότι]] και τα συνθ. σε -<i>πετής</i> θα μπορούσαν να προέρχονται από τ. <i>πέτος</i>. Έχει διατυπωθεί, [[επίσης]], η [[άποψη]] ότι η λ. [[πετεινός]] [[είναι]] αναλογικός [[σχηματισμός]] (πιθ. [[κατά]] τα επίθ. <i>ὀρ</i>-<i>εινός</i>, <i>φα</i>-<i>εινός</i>). Ωστόσο, παραμένει [[άγνωστος]] ο [[ακριβής]] [[τρόπος]] παραγωγής της λ. Ο τ. <i>πετ</i>-<i>ηνός</i> έχει σχηματιστεί αναλογικά [[προς]] το <i>πτ</i>-<i>ηνός</i>, ενώ ο τ. [[πετεηνός]] [[είναι]] [[ποιητικός]] για μετρικούς λόγους].
}}