View source for θερμός

{{LSJ1
|Full diacritics=θερμός
|Medium diacritics=θερμός
|Low diacritics=θερμός
|Capitals=ΘΕΡΜΟΣ
|Transliteration A=thermós
|Transliteration B=thermos
|Transliteration C=thermos
|Beta Code=qermo/s
|Definition=ή, όν (but <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> θερμὸς ἀϋτμή <span class="bibl"><span class="title">h.Merc.</span>110</span>, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>696</span>): (θέρω):— <b class="b2">hot</b>, θ. λοετρά <span class="bibl">Il.14.6</span>, cf. <span class="bibl">Od.8.249</span>; θ. λουτρά <span class="bibl">Pi.<span class="title">O.</span>12.19</span>, <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>634</span> (lyr.), <span class="bibl">Pl.<span class="title">Lg.</span>761c</span>, etc.; δάκρυα <span class="bibl">Od.19.362</span>; of water, ib.<span class="bibl">388</span>; of glowing wood, <span class="bibl">9.388</span>; θ. καύματα <span class="bibl">Hdt.3.104</span> (Sup.); <b class="b3">ἦν ἄρα πυρὸς</b> ἕτερα -ότερα <span class="bibl">Ar.<span class="title">Eq.</span>382</span>: freq. in Att., of <b class="b2">hot</b> meals or drinks, TeleclId.1.8,32, <span class="bibl">Pherecr.130.8</span>, etc.; of blood, <span class="bibl">S.<span class="title">OC</span>622</span>,<span class="bibl"><span class="title">Aj.</span>1411</span> (anap.); -οτάταν αἱμάδα <span class="bibl">Id.<span class="title">Ph.</span>696</span>; of fever, θ. νόσοι <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>3.66</span>; <b class="b3">θ. σῶμα</b> <b class="b2">feverish</b>, <span class="bibl">Th.2.49</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> metaph., <b class="b2">hot-headed, hasty</b>, freq. of persons, <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>603</span>, <span class="bibl"><span class="title">Eu.</span>560</span> (lyr.), <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>918</span>, etc.; θ. καὶ ἀνδρεῖος <span class="bibl">Antipho 2.4.5</span>; of actions, πολλὰ καὶ θ. μοχθήσας <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>1046</span>; θ. ἔργον <span class="bibl">Ar.<span class="title">Pl.</span> 415</span>; δρᾶν τι νεανικὸν καὶ θ. <span class="bibl">Amphis 33.10</span>; θ. ἐπὶ ψυχροῖσι καρδίαν ἔχεις <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>88</span>; θ. πόθος <span class="title">AP</span>5.114 (Phld.); φάρμακον <span class="bibl">Alciphr.1.37</span> (Comp.): c. inf., θερμότερος ἐπιχειρεῖν <span class="bibl">Antipho 2.1.7</span>: Sup., ὦ θερμόταται γυναῖκες <span class="bibl">Ar.<span class="title">Th.</span>735</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">still warm, fresh</b>, ἴχνη <span class="title">AP</span>9.371; ἀτυχήματα Plu.2.798f; <b class="b3">θ. κακά</b>, opp. <b class="b3">ἕωλα</b>, ib.517f; γάμοι θ. καὶ ἴσως αὔριον <span class="bibl">Philostr. <span class="title">VA</span>4.25</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> <b class="b3">τὸ θ</b>.,= <b class="b3">θερμότης</b>, <b class="b2">heat</b>, <span class="bibl">Hdt.1.142</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Cra.</span> 413c</span>, etc. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b3">θ</b>. (sc. <b class="b3">ὕδωρ</b>), τό, <b class="b2">hot water</b>, <b class="b3">θερμῷ λοῦσθαι, βάπτειν</b>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>1044</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ec.</span>216</span>; θερμῷ κεκραμένος οἶνος Gal.11.56; also, <b class="b2">hot drink</b>, <span class="bibl">Arr.<span class="title">Epict.</span>1.13.2</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> <b class="b3">θερμόν, τό</b>, <b class="b2">grace, favour</b>, θ. εὑρεῖν ἐν ἐρήμῳ <span class="bibl">LXX<span class="title">Je.</span>38(31).2</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">4</span> <b class="b3">τὰ θ</b>. (sc. <b class="b3">χωρία</b>) <span class="bibl">Hdt.4.29</span>; but (sc. <b class="b3">λουτρά</b>), <b class="b2">hot springs</b>, <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>4.5.3</span>; τὰ θ. τοῦ Ἡρακλέους <span class="bibl">Str.9.4.2</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">IV</span> Adv. -μῶς <span class="bibl">Pl.<span class="title">Euthd.</span>284e</span>: Comp. -ότερον, ἔχειν <span class="bibl">Eub.7.1</span>: neut. pl. as Adv., θερμὰ θερμὰ πηδῶσαι <span class="bibl">Herod.4.61</span>.</span><br /><span class="bld">θέρμος</span>, ὁ, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">lupine, Lupinus albus</b>, <span class="bibl">Alex.162.11</span>, <span class="bibl">266.2</span> (pl.), <span class="bibl">Timocl. 18.4</span> (pl.), <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>8.11.2</span>, Dsc.2.109, <span class="bibl"><span class="title">PFlor.</span>379.47</span> (ii A.D.), <span class="title">AP</span> 11.413 (Ammian.); <b class="b3">εἰς τοὺς θ</b>. to the <b class="b2">lupine-market</b>, Teles<span class="bibl">p.13</span> H.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1202.png Seite 1202]] ή, όν, ([[θέρω]]), <b class="b2">warm</b>, von der lauen Wärme des Bades an, λοετρά, Il. 14, 6 Od. 8, 249, λουτρά, Pind. Ol. 12, 21 Soph. Tr. 631 u. in Prosa, bis zur Hitze des siedenden Wassers, Od. 19, 388, und zur Gluth allmälig verkohlendes Holzes, 9, 388; Ggstz [[ψυχρός]], oft bei Plat. u. A.; auch von trockener Fitze, ὦ πέτρας [[γύαλον]] θερμὸν καὶ παγετῶδες Soph. Phil. 1071; πυρὶ θερμῷ Ant. 615; θερμὰν ἀελίου ἕδραν Eur. El. 739; πνοὰς θερμὰς [[πνέω]] Herc. Für. 1092; ἐν τόποις θερμοῖς καὶ πνιγώδεσι Plut. Alex. 77. – Von Thränen, Od. 19, 362 Pind. N. 10, 75; δακρύων ῥήξασα θερμὰ νάματα, der Thränen heißer Quell, Soph. Tr. 915; Sp. – Vom Blute, θερμῷ κοπείσης φοινίῳ προσφάγματι Aesch. Ag. 1251; θερμὸν [[αἷμα]] Soph. O. C. 628, vgl. Ai. 1390; τὰν θερμοτάταν αἱμάδα κηκιομέναν ἑλκέων Phil. 690; θερμὸς κρουνὸς αἵματος νέου Eur. Rhes. 790; πολλῶν ἔτι θερμὸν αὐτοκρατόρων αἵματι Plut. Fab. 26. – Uebertr., <b class="b2">hitzig, leidenschaftlich, verwegen</b>, im tadelnden Sinne, ξυνεισβὰς [[πλοῖον]] εὐσεβὴς ἀνὴρ ναύτῃσι θερμοῖς Aesch. Spt. 585, θερμὴν ἐπὶ ψυχροῖσι καρδίαν ἔχεις Soph. Ant. 88, ὦ πολλὰ δὴ καὶ θερμὰ καὶ λόγῳ κακὰ μοχθήσας Tr. 1035; θερμὰ ἀτυχήματα Plut. reip. ger. praec. 2; Ar. vrbdt ὦ θερμὸν [[ἔργον]] κἀνόσιον καὶ παράνομον, Plut. 415; δρᾷ τι καὶ νεανικὸν καὶ θερμόν Amphis bei Ath. X, 448 b; ὦ θερμόταται γυναῖκες Ar. Th. 735, vgl. Vesp. 918. Auch in Prosa, θερμότερος ἐπιχειρεῖν Antiph. 2 α 7; bes. Sp., θερμόν τι διαπράττεσθαι Sext. Emp. pyrrh. 3, 193; Λυδοὶ θερμότεροι φύσει ὄντες Luc. Nigr., öfter; auch wie recens, <b class="b2">noch frisch</b>, τὸ [[ἔγκλημα]] ἔτι θερμὸν ἦν Luc. Peregr. 15; οὐχ ἕωλα κακά, ἀλλὰ θερμὰ καὶ πρόσφατα Plut. de curios. 6; ἴχνη Ep. ad. 417 (IX, 371). Von der Liebe, [[πόθος]] [[θερμός]] τινος ἔχει με Philodem. 2 (V, 115). – Τὸ θερμόν, die Hitze, Plat. Crat. 413 c; oft sc. [[ὕδωρ]], warmes Wasser, auch warmes Getränk, u. τὰ θερμά, warme Bäder.
}}
{{ls
|lstext='''θερμός''': -ή, -όν, [[ὡσαύτως]] ός, όν,.Ὕμν. Ὁμ. εἰς Ἑρμ. 110. Ἡσ. Θ. 696· ([[θέρω]]): ― [[θερμός]], ἐπὶ τῆς ἠπίας θερμοκρασίας τοῦ ὕδατος τῶν λουτρῶν, θερμὰ λοετρὰ (βραδύτερον καλούμενα Ἡράκλεια λ.) Ἰλ. Ξ. 6, Ὀδ. Θ. 249· λουτρὰ Πίνδ., κλ., ἴδε κατωτ. ΙΙΙ. 3· ἢ ἐπὶ δακρύων, Τ. 362· [[ὡσαύτως]] ἐπὶ τῆς ὑψηλῆς θερμοκρασίας βράζοντος τοῦ ὕδατος, [[αὐτόθι]] 388· τοῦ καίοντος ξύλου, Ι. 388· θ. καύματα, ἐπὶ [[μεγάλης]] θερμότητος, Ἡρόδ. 3. 104 · [[καθόλου]] ἀντίθετον τῷ [[ψυχρός]], [[συχν]]. παρ’ Ἀττ., ἰδίως ἐπὶ θερμῶν μετάλλων ἢ ποτῶν, Τηλεκλείδ. ἐν Ἀμφ. 1. 8, Στερρ. 2, Φερεκρ. ἐν Περσ. 1. 8, κτλ.· ἐπὶ τοῦ αἵματος, Σοφ. Ο. Κ. 622, Αἴ. 1412 κτλ.· ἐπὶ πυρετικῶν νόσων, Πίνδ. Π. 3. 117, Θουκ. 2. 48· πρβλ. [[θερμαίνω]], [[θέρμη]]. ΙΙ. μεταφ., [[θερμός]], [[ζωηρός]], [[ὁρμητικός]], ὡς τὸ Λατ. calidus, ἐπὶ προσώπων, Αἰσχύλ. Θήβ. 603, Εὐμ. 560, Ἀριστοφ. ἐν Σφηξ. 918, κτλ.· θερμὸς καὶ [[ἀνδρεῖος]] Ἀντιφῶν 119. 38· [[ὡσαύτως]] ἐπὶ πράξεων, πολλὰ καὶ θερμὰ μοχθήσας Σοφ. Τρ. 1046· θ. [[ἔργον]] Ἀριστοφ. Πλ. 415· δρᾶν τι νεανικὸν καὶ θερμὸν Ἄμφις ἐν Φιλαδέλφ. 10· θ. [[πόθος]] Ἀνθ. Π. 5. 115· [[φάρμακον]] Ἀλκιφρων 1. 37· μετ’ ἀπαρ., θερμότερος ἐπιχειρεῖν Ἀντιφῶν 115. 30· ὑπερθ., θερμόταται γυναῖκες Ἀριστοφ. Θεσμ. 735. 2) ἔτι [[θερμός]], [[πρόσφατος]], ἴχνη Ἀνθ. Π. 9. 371· ἀτυχήματα Πλούτ. 2. 798Ε· γάμοι Φιλόστρ. 165, ΙΙΙ. τὸ θερμὸν, = [[θερμότης]], ζέστη, Λατ. calor, Ἡρόδ. 1. 142, Πλάτ. Κρατ. 413C, κτλ.· - «θερμόν· τὸ [[θέρος]] Βυζάντιοι» Ἡσύχ. 2) θερμὸν (ἐξυπ. [[ὕδωρ]]), τό, «ζεστὸ νερό», θερμῷ λοῦσθαι Ἀριστοφ. Νεφ. 1044, Ἐκκλ. 216, πρβλ. Meineke Φιλήμ. σ. 375 μεγάλ. ἔκδ.· - [[ὡσαύτως]], θερμὸν ποτόν, Λατ. calda, Γαλην. 3) τὰ θερμὰ (ἐξυπ. χωρία) Ἡρόδ. 4. 29· ἀλλὰ (ἐξυπ. λουτρά), θερμὰ λουτρά, Ξεν. Ἑλλ. 4. 5, 3, κτλ. IV. Ἐπίρρ. -μῶς, Πλάτ. ἐν Εὐθυδ. 284E· συγκρ., θερμότερον ἔχειν Εὔβουλ. ἐν Ἀμαλθ. 1· φθέγγεσθαι Πλάτ. Φιλήβ. 25C.
}}
{{bailly
|btext=ή, όν :<br /><b>I.</b> <i>au propre</i> chaud ; <i>subst.</i> τὸ θερμόν chaleur, chaleur de l’été ; <i>très souv. (s.e.</i> [[ὕδωρ]]) eau chaude ; τὰ θερμά (λουτρά) thermes, bains chauds, <i>ou (s.e.</i> χωρία) pays chauds;<br /><b>II.</b> <i>fig.</i> <b>1</b> chaleureux, ardent;<br /><b>2</b> encore chaud, <i>càd</i> tout récent : ἀτυχήματα PLUT infortunes toutes récentes;<br /><b>3</b> brûlant, cuisant;<br /><i>Cp.</i> θερμότερος, <i>Sp.</i> θερμότατος.<br />'''Étymologie:''' [[θέρω]], cf. <i>lat.</i> formus.
}}
{{Autenrieth
|auten=[[warm]], [[hot]].
}}
{{Slater
|sltr=[[θερμός]] <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[warm]] θερμὰ Νυμφᾶν λουτρὰ βαστάζεις (O. 12.19) οὐδὲ θερμὸν [[ὕδωρ]] τόσον γε μαλθακὰ τεύχει γυῖα τόσσον (N. 4.4) ἦ μὰν ἀνόμοιά γε δᾴοισιν ἐν θερμῷ χροὶ ἕλκεα ῥῆξαν (N. 8.28) θερμὰ δὴ τέγγων δάκρυα στοναχαῖς (N. 10.75) “δοιὰ [[βοῶν]] θερμὰ πρὸς ἀνθρακιὰν στέψαν” i. e. [[still]] [[warm]], [[just]] killed fr. 168. 2. θερμᾶν νόσων [[feverish]] (P. 3.66)
}}
{{grml
|mltxt=<b>(I)</b><br />-ή, -ό (ΑΜ [[θερμός]], -ή, -όν, Α θηλ. και [[θερμός]])<br /><b>1.</b> αυτός που έχει [[θερμοκρασία]] υψηλή ή ανώτερη από τη [[θερμοκρασία]] του περιβάλλοντος, ο [[ζεστός]] (α. «θερμές χώρες» — οι τροπικές χώρες<br />β. «θερμά λουτρά»)<br /><b>2.</b> αυτός που χαρακτηρίζεται από ισχυρή [[ενέργεια]], [[συγκίνηση]] ή [[μεγάλη]] [[ζωηρότητα]], ο [[έντονος]], ο [[εκδηλωτικός]] (α. «θερμή [[γυναίκα]]» — η [[γυναίκα]] που [[είναι]] διαχυτική και εκδηλωτική στον έρωτα<br />β. «[[θερμός]] [[άνθρωπος]]» — ο [[άνθρωπος]] που εκδηλώνει με [[ζωηρότητα]] τα αισθήματα του<br />γ. «θερμήν ἐπὶ ψυχροῑσι καρδίαν ἔχεις», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>3.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>το θερμό</i>(<i>ν</i>)<br />το ζεστό [[νερό]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> αυτός που έχει την [[ιδιότητα]] να διατηρεί τη [[θερμότητα]] ή αυτός που περιβάλλει με [[θερμότητα]] («θερμό [[δωμάτιο]]»)<br /><b>3.</b> <b>το αρσ. ως ουσ.</b> <i>ο [[θερμός]]<br />α) θερμό [[νερό]] για [[πλύσιμο]] ρούχων ή για [[λουτρό]]<br />β) η [[αλισίβα]], το [[σταχτόνερο]]<br /><b>4.</b> <b>γεωλ.</b> <b>φρ.</b> «θερμή [[πηγή]]» — [[σημείο]] εξόδου θερμού υπόγειου νερού στη γήινη [[επιφάνεια]], η [[θερμοκρασία]] του οποίου [[είναι]] μεγαλύτερη από τη [[μέση]] [[θερμοκρασία]] τών ισημερινών περιοχών<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br />αυτός που εκφράζει ζωηρά και ειλικρινή αισθήματα, ο [[εγκάρδιος]] (α. «θερμή [[παράκληση]]» β. «θερμά [[συγχαρητήρια]]»)<br /><b>μσν.</b><br /><b>φρ.</b> «θερμή αντίληψις» — ζωηρό [[ενδιαφέρον]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[θερμόαιμος]], [[εμπαθής]] («ναύταισι θερμοῑς», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>2.</b> [[πρόσφατος]] («γάμοι θερμοί», Φιλόστρ.)<br /><b>3.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τo θερμόν</i><br />α) η [[θερμότητα]], η [[ζέστη]]<br />β) η [[χάρη]], η [[εύνοια]] («[[εὗρον]] θερμὸν ἐν ἐρήμῳ», ΠΔ). <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br /><i>θερμώς</i> και -<i>ά</i> (ΑΜ θερμῶς)<br />με θερμό τρόπο.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[θερμός]] αντιστοιχεί επακριβώς στο αρμ. <i>jerm</i> με την [[ίδια]] σημ. και ανάγεται σε ΙE <i>g</i><sup>w</sup><i>hermo</i>- <span style="color: red;"><</span> ΙΕ [[ρίζα]] <i>g</i><sup>w</sup><i>her</i>- «[[θερμός]], [[ζεστός]]» (<b>[[πρβλ]].</b> [[θέρος]], <i>θέρομαι</i>). Τα αρχ. ινδ. <i>gharma</i>-, αρχ. πρωσ. <i>gorme</i> «[[ζέστη]]» έχουν σχηματιστεί με την ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] ρίζας (<span style="color: red;"><</span> <i>g</i><sup>w</sup><i>hormo</i>-), η οποία απαντά και στο λατ. <i>formus</i> «[[θερμός]]». Σε ορισμένες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες υπάρχουν δύο λέξεις για να δηλώσουν τη σημ. «[[θερμός]], [[ζεστός]]», ανάλογα με τον βαθμό θερμότητας (<b>[[πρβλ]].</b> αγγλ. <i>hot</i> «πολύ [[θερμός]], [[καυτός]]», <i>warm</i> «[[μετρίως]] [[θερμός]], [[υπόθερμος]]»), [[πράγμα]] που προέρχεται από τις γερμανικές και βαλτοσλαβικές γλώσσες. Στις περισσότερες, όμως, γλώσσες η [[διάκριση]] αυτή δεν υφίσταται. Εξάλλου, αν ληφθεί υπ' όψιν το [[γεγονός]] ότι η εξαιρετικά [[μεγάλη]] [[θερμότητα]] και το [[ψύχος]] (π.χ. ένα καυτό [[σίδερο]] και ένα [[κομμάτι]] πάγου) προκαλούν την [[ίδια]] [[αίσθηση]], [[είναι]] πιθανό ότι μια [[ομάδα]] λέξεων με τη σημ. «[[ζεστός]]» να συνδέεται με μια αντίστοιχη με τη σημ. «[[κρύος]]». Στη Νέα Ελληνική χρησιμοποιούνται τόσο το επίθ. [[ζεστός]], το οποίο στην Αρχαία σήμαινε «βρασμένος, [[βραστός]]» (<span style="color: red;"><</span> <i>ζέω</i> «[[βράζω]]»), όσο και το [[θερμός]], όχι όμως με την [[ίδια]] [[συχνότητα]] και στα [[ίδια]] φραστικά περιβάλλοντα. Εκτός από ορισμένες κοινές χρήσεις, π.χ. <i>θερμό [[κλίμα]] - <i>ζεστό [[κλίμα]], <i>θερμή [[μέρα]] - <i>ζεστή [[μέρα]] κ.λπ., το [[θερμός]] μεταφορικά χρησιμοποιείται σε στερεότυπες εκφράσεις, π.χ. <i>θερμά [[συγχαρητήρια]] - <i>θερμά συλλυπητήρια</i>, και ως δηλωτικό συναισθηματικών καταστάσεων (π.χ. <i>θερμή [[επιστολή]], <i>θερμή [[παράκληση]], <i>θερμή [[υποδοχή]], <i>θερμή [[γυναίκα]] κ.ά). Ως εκ τούτου η [[χρήση]] του [[είναι]] πιο σπάνια. Εν αντιθέσει, το [[ζεστός]] έχει [[σχεδόν]] αντικαταστήσει το [[θερμός]] στην κυριολεκτική, εν μέρει δε και στη μεταφορική του [[χρήση]]. Για το [[θερμός]] ως α' συνθ. <b>βλ.</b> <i>θερμ</i>(<i>ο</i>)-.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[θερμαίνω]], [[θερμότητα]] (-<i>της</i>), [[θερμώ]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[θερμηρός]], [[θέρμητρον]], [[θερμώδης]], [[θερμωλή]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[θερμάζω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[θερμούτσικος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) [[αυτόθερμος]], [[ομοιόθερμος]], [[υπέρθερμος]], [[υπόθερμος]], [[φιλόθερμος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>απόθερμος</i>, [[διάθερμος]], [[εύθερμος]], [[κατάθερμος]], [[ολιγόθερμος]], [[παράθερμος]], [[περίθερμος]], [[πολύθερμος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[αερόθερμος]], [[γεώθερμος]], [[ιδιόθερμος]], [[ισόθερμος]], <i>ολόθερμος</i>, [[ποικιλόθερμος]]].———————— <b>(II)</b><br />το<br />το [[δοχείο]] που διατηρεί τη [[θερμοκρασία]], ο [[θέρμος]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Βλ. λ. [[θέρμος]] (ΙΙ)].
}}
{{lsm
|lsmtext='''θερμός:''' -ή, -όν και -ος, -ον ([[θέρω]]),<br /><b class="num">I. 1.</b> [[ζεστός]], [[θερμός]], <i>θερμὰ λουτρά</i>, σε Όμηρ.· λέγεται για δάκρυα, στον ίδ., κ.λπ.<br /><b class="num">II. 1.</b> μεταφ., [[θερμός]], [[ζωηρός]], [[ορμητικός]], [[διαχυτικός]], όπως το Λατ. [[calidus]], σε Αισχύλ., Αριστοφ., κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> αυτός που είναι [[ακόμα]] [[ζεστός]], [[φρέσκος]], <i>ἴχνη</i>, σε Ανθ. Π.<br /><b class="num">III. 1.</b> τὸ θερμόν = [[θερμότης]], [[ζέστη]], [[θερμότητα]], Λατ. [[calor]], σε Ηρόδ., Πλάτ., κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> <i>θερμὸν</i> (ενν. [[ὕδωρ]]), <i>τό</i>, ζεστό [[νερό]], θερμῷ [[λοῦσθαι]], σε Αριστοφ.<br /><b class="num">3.</b> <i>τὰ θερμὰ</i> (ενν. <i>χωρία</i>), σε Ηρόδ., [[αλλά]] (ενν. <i>λουτρά</i>), τα θερμά λουτρά, σε Ξεν.<br /><b class="num">IV.</b>επίρρ. <i>-μῶς</i>, σε Πλάτ.
}}
{{elru
|elrutext='''θερμός:''' 3, эп. тж.<br /><b class="num">1)</b> теплый (λοετρά Hom.);<br /><b class="num">2)</b> горячий, жгучий (δάκρυα Hom.; [[πῦρ]], δακρύων νάματα Soph.; [[αἷμα]] Soph., Plut.; ἱδρῶτες Arst.);<br /><b class="num">3)</b> горячий, кипящий ([[ὕδωρ]] Hom.);<br /><b class="num">4)</b> раскаленный ([[μοχλός]] Hom.);<br /><b class="num">5)</b> жаркий, знойный ([[γύαλον]] πέτρας Soph.; τόποι Plut.);<br /><b class="num">6)</b> палящий (καύματα Her.);<br /><b class="num">7)</b> пылкий, страстный, пламенный ([[καρδία]] Soph.; [[πόθος]] Anth.; τὰ ἄρρενα τῶν θηλέων θερμότερα Arst.);<br /><b class="num">8)</b> разнузданный, распутный (γυναῖκες Arph.);<br /><b class="num">9)</b> разгоряченный (ὑπὸ τῶν ἐπαίνων Plut.);<br /><b class="num">10)</b> дерзновенный, безрассудный ([[ναύτης]] Aesch.; [[ἔργον]] Plut.);<br /><b class="num">11)</b> мучительный, трудный, тяжелый: πολλὰ καὶ θερμὰ μοχθεῖν Soph. вынести много страданий;<br /><b class="num">12)</b> недавний, свежий (κακά Plut.; [[ἔγκλημα]] Luc.; ἴχνη Anth.).
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: [[warm]] (Il.).<br />Compounds: Often as 1, member, e. g. <b class="b3">Θερμο-πύλαι</b> (Hdt.; s. Risch IF 59, 267). On <b class="b3">ἄ-</b>, <b class="b3">ἔκ-</b>, <b class="b3">ἔν-θερμος</b> etc. s. below on <b class="b3">θέρμη</b> and <b class="b3">θερμαίνω</b>.<br />Derivatives: A. Substantives. 1. <b class="b3">θέρμη</b>, also <b class="b3">-μα</b> (s, Schwyzer 476 n. 2, Chantraine Formation 102 and 148) f. <b class="b2">warmth, heat, heat of fever</b> (IA) with <b class="b3">ἄ-θερμος</b> <b class="b2">without warmth</b> (Frisk Adj. priv. 11), <b class="b3">ἔν-θερμος</b> <b class="b2">with warmth inside, warm</b> (Strömberg Greek Prefix Studies 95); <b class="b3">θερμίζω</b> <b class="b2">be feverish</b> (Euboea). 2. <b class="b3">θερμότης</b> [[warmth]], [[heat]] (IA). 3. <b class="b3">θερμωλή</b> <b class="b2">id.</b> (Hp.; Frisk Eranos 41, 52). 4. <b class="b3">θερμέλη ἡ θέρμη</b> Suid. (Strömberg Wortstudien 79). 5. <b class="b3">θέρμασσα</b> = <b class="b3">κάμινος</b> (Hdn. Gr. 1, 267; formation unclear, cf. Schwyzer 525f., Müller-Graupa Glotta 31, 129). - B. Adjectives: 1. <b class="b3">θερμώδης</b> [[lukewarm]] (Aret.); here <b class="b3">Θερμώδων</b>, <b class="b3">-οντος</b> river name (Boeotia, Pontos; s. Krahe Beitr. z. Namenforschung 2, 236; 3, 162). 2. <b class="b3">θερμηρός</b> adjunct of <b class="b3">ποτήριον</b> (H. s. <b class="b3">κελέβη</b>; to <b class="b3">θέρμη</b>?). - C. Verbs: 1. <b class="b3">θέρμετο</b> ipf. <b class="b2">became warm</b> (Il.), <b class="b3">θέρμετε</b> ipv. <b class="b2">warmeth!</b> (θ 426; after it Ar. Ra. 1339); on the formation cf. Schwyzer 722f. 2. <b class="b3">θερμαίνω</b>, aor. <b class="b3">θερμῆναι</b> [[warm]] (Il.), often with prefix, e. g. <b class="b3">ἐκ-θερμαίνω</b> <b class="b2">warm completely</b> (Hp., Arist.) with postverbal <b class="b3">ἔκθερμος</b> <b class="b2">very hot</b> (Vett. Val.); from there <b class="b3">θέρμανσις</b> [[heating]] (Arist.) with <b class="b3">θερμαντικός</b> <b class="b2">fit to make warm</b> (Pl., Arist.), <b class="b3">θερμασία</b> [[heating]], [[warmth]] (Hp., Arist.; cf. Schwyzer 469), <b class="b3">θέρμασμα</b> <b class="b2">warming cuff</b> (medic.; s. Chantraine Formation 176), <b class="b3">θερμάστρα</b> s. <b class="b3">θερμάζω</b>; <b class="b3">θερμαντήρ</b> "warmer", <b class="b2">kettle to cook water</b> (Poll.) with <b class="b3">θερμαντήριος</b> [[warming]] (Hp., inscr.). 3. <b class="b3">θερμάζω</b> <b class="b2">id.</b> only aor. opt. med. <b class="b3">θερμάσσαιο</b> (Nic. Al. 587) with <b class="b3">θερμάστρα</b> f. [[furnace]] (Call.; also to <b class="b3">θερμαίνω</b>); also <b class="b3">θερμαύστρα</b> written through confusion with <b class="b3">θερμαυστρίς</b> (<b class="b3">θέρμ-</b>) <b class="b2">fire-tongs</b> (Arist., H.), cf. <b class="b3">πυρ-αύστρα</b> <b class="b2">id.</b> (<b class="b3">αὔειν</b> <b class="b2">bring fire</b>); also metaph. as name of a dance (Poll., Ath.) with <b class="b3">θερμαυστρίζω</b> (Critias, Luc.); from <b class="b3">θερμάστρα</b>: <b class="b3">θερμαστρίς</b> (<b class="b3">θέρμ-</b>) = <b class="b3">θερμαντήρ</b> (Eup., LXX); the forms in <b class="b3">-αστρ-</b>, <b class="b3">-αυστρ-</b> are not regularly distinguished, cf. Schulze Kl. Schr. 189 w. n. 6; through dissimilation <b class="b3">θέρμαστις</b> meaning unclear (Attica IVa) with <b class="b3">θερμάστιον</b> (Aen. Tact.).<br />Origin: IE [Indo-European] [493] <b class="b2">*gʷʰermo-</b> [[warm]]<br />Etymology: Inherited adjective, identical with Arm. <b class="b2">ǰerm</b> [[warm]], Thrak.-Phryg. <b class="b2">germo-</b> (in GN, e.g. <b class="b3">Γέρμη</b>), IE <b class="b2">*gʷʰermo-</b>; also in substantivized funktion Alb. [[zjarm]], [[zjarr]] [[heat]]. With <b class="b2">o-</b>vocalism, originally substantiv., IE <b class="b2">*gʷʰormo-</b> in Skt. <b class="b2">gharmá-</b> m. [[heat]], OPr. [[gorme]] <b class="b2">id.</b>; sec. also adjectival in Av. <b class="b2">garǝma-</b>, Lat. [[formus]], Germ., e. g. NHG [[warm]] . Uncertain Toch. A <b class="b2">śārme</b> <b class="b2">heat (?)</b>. More forms in W.-Hofmann s. [[formus]], Mayrhofer Wb. s. <b class="b2">gharmáḥ</b>; s. on [[θέρομαι]], <b class="b3">θέρος</b>.
}}