View source for πίμπρημι

{{LSJ1
|Full diacritics=πίμπρημι
|Medium diacritics=πίμπρημι
|Low diacritics=πίμπρημι
|Capitals=ΠΙΜΠΡΗΜΙ
|Transliteration A=pímprēmi
|Transliteration B=pimprēmi
|Transliteration C=pimprimi
|Beta Code=pi/mprhmi
|Definition=pres. and impf. non-thematic; imper. <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> πίμπρη <span class="bibl">E.<span class="title">Ion</span> 527</span>, <span class="bibl">974</span>; part. nom. pl. πιμπράντες <span class="bibl">Th.6.94</span>; inf. πιμπράναι <span class="bibl">A.<span class="title">Pers.</span> 810</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Tr.</span>81</span>, (<b class="b3">ἐμ</b>-) <span class="bibl">Plb.11.5.6</span>, etc.: impf. ἐν-επίμπρην <span class="bibl">Th.6.94</span>; 3pl. ἐνεπίμπρασαν <span class="bibl">X.<span class="title">HG</span>6.5.32</span> :—other tenses formed from <b class="b3">πρήθω</b> (q. v.): fut. πρήσω <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>434</span>, (<b class="b3">ἐμ</b>-) <span class="bibl">Il.9.242</span>, etc.: aor. ἔπρησα <span class="bibl">2.415</span>, <span class="bibl">E.<span class="title">Andr.</span>390</span>, etc.; 3sg. shortd. ἔπρεσε <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>856</span>: pf. <b class="b3">πέπρηκα</b> (<b class="b3">ὑπο-, ἐμ-, κατα</b>-) <span class="bibl">Hp.<span class="title">Ep.</span>17</span>, <span class="bibl">Alciphr.1.32</span>, <span class="bibl">D.C.59.16</span>:—Med., <span class="bibl">Nic.<span class="title">Al.</span>345</span>: aor. <b class="b3">ἐπρησάμην</b> (<b class="b3">ἐν</b>-) <span class="bibl">Q.S.5.485</span>:—Pass., fut. πρησθήσομαι <span class="bibl">LXX<span class="title">Nu.</span>5.27</span>; <b class="b3">πεπρήσομαι</b> (v.l. [[πρήσομαι]] (<b class="b3">ἐμ</b>-)) <span class="bibl">Hdt.6.9</span>: aor. ἐπρήσθην <span class="bibl">Hp.<span class="title">Nat.Mul.</span>10</span>, <span class="bibl">Amphis 30.10</span> (dub.), (<b class="b3">ἐν</b>-) <span class="bibl">Hdt.8.55</span>, <span class="bibl">Pl.<span class="title">Grg.</span>469e</span>: pf. (ἐμ-) πέπρησμαι <span class="bibl">Hdt.8.144</span>, <span class="bibl">Paus.2.5.5</span>; but <b class="b3">πέπρημαι</b> is the Att. form acc. to Phot. s.v. [[σέσωται]], and <b class="b3">ἐμ-πέπρημαι</b> is found in <span class="bibl">Ar.<span class="title">V.</span>36</span> cod. Rav.; imper. πέπρησο <span class="bibl">Pherecr.80</span>.—Collat. pres. ἐμ-πιπράω (v. <b class="b3">ἐμπίμπρημι</b>).—In the compd. <b class="b3">ἐμπίμπρημι</b> (q. v.; more freq. in Prose) the second μ is sts. dropped, as <b class="b3">ἐμπίπρημι</b>; but returns with the augm., as <b class="b3">ἐνεπίμπρασαν</b>; cf. [[πίμπλημι]] :—<b class="b2">burn, burn up</b>, γῆν . . πυρὶ πρῆσαι κατάκρας <span class="bibl">S.<span class="title">Ant.</span>201</span>, cf.<span class="bibl">E.<span class="title">Tr.</span>81</span>; πρῆσαι δὲ πυρὸς . . θύρετρα <span class="bibl">Il.2.415</span>, cf.<span class="bibl">9.242</span> (v.l.); without <b class="b3">πυρί</b> or <b class="b3">πυρός</b>, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>856</span>; πρήσω πόλιν <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>434</span>, cf. <span class="bibl"><span class="title">Pers.</span>810</span>; δῶμα <span class="bibl">E.<span class="title">Andr.</span>390</span>, etc.:—Pass., <b class="b3">πίμπραμαι</b> <b class="b2">to be burnt</b>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Lys.</span>341</span>; <b class="b3">πέπρησο</b> <b class="b2">burn with fever</b>, <span class="bibl">Pherecr. 80</span>, cf. <span class="title">SIG</span>1180.10 (Cnidus); of wounds, <b class="b2">to be inflamed</b>, <span class="bibl">Nic.<span class="title">Th.</span>306</span> (but intr. in Act. πίμπρησι δὲ χείλη <span class="bibl">Id.<span class="title">Al.</span>438</span>): metaph., ἐπί τινι πίμπρασθαι <span class="bibl">Luc.<span class="title">Jud.Voc.</span>8</span>; ἐπὶ Ῥωμαίοις <span class="bibl">App.<span class="title">Ital.</span>3</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span>= πρήθω <span class="bibl">1.1</span>, <b class="b2">blow up, distend</b>, in Pass., <span class="bibl">Hp.<span class="title">Nat.Mul.</span>10</span>, <span class="bibl"><span class="title">Flat.</span>8</span>, <span class="bibl">Nic.<span class="title">Al.</span> 477</span>, <span class="bibl"><span class="title">Act.Ap.</span>28.6</span> (v.l.); ἐπέπρητο ὅλα <span class="title">IG</span>42(1).122.123 (Epid.) :—Act., <span class="bibl">Arist.<span class="title">HA</span>522b28</span>, Dsc.4.32. (Cf. Russ. <b class="b2">prèt</b>' 'sweat', 'stew'.)</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0616.png Seite 616]] im Präs. u. Impf. ganz nach [[ἵστημι]], die übrigen tempp. s. unter [[πρήθω]] (über das Wegfallen des μ der Reduplication vgl. [[ἐμπίπρημι]]), <b class="b2">entzünden, verbrennen</b>; πιμπράναι [[νεώς]], Aesch. Pers. 796; [[ναῦς]] πιμπράναι πυρί; Eur. Troad. 81; πίμπρη, Ion 527; ἐπίμπρας Ἐρεχθέως δόμους, 1293; πιμπράμενος, Ar. Lys. 341; in Prosa selten, οὐ μετρίως ἐπὶ τούτοις πίμπραμαι, Luc. iud. voc. 8.
}}
{{ls
|lstext='''πίμπρημι''': κατ’ ἐνεστ. καὶ παρατατ., ὡς τὸ [[ἵστημι]]· προστ. πίμπρι Εὐρ. Ἴων 527, 974, ἀπαρέμφ. πιμπράναι Αἰσχύλ. Πέρσ. 810, Εὐρ., κλ.· παρατατ. ἐνεπίμπρην Θουκ. 6. 94, Ξεν.· ― οἱ λοιποὶ χρόνοι σχηματίζονται ἐκ τοῦ [[πρήθω]] ([[ὅπερ]] ἔχει καὶ ἰδίαν σημασίαν ἴδε ἐν λέξ.): ― μέλλ. πρήσω Ἀττ., (ἐμ-) Ὅμ.: ― ἀόρ. [[ἔπρησα]], Ἐπικ. πρῆσα, Ὅμ., Ἀττ. γ΄ ἑνικ. συντετμ. [[ἔπρεσε]] Ἡσ. Θ. 856· ― πρκμ. πέπρηκα (ἐμ-, κατα-, ὑπο-) Ἀλκίφρων, κλ, ― Μέσ., Νικ. Ἀλεξιφ. 345· ἀόρ. ἐπρησάμην (ἐν-) Κόϊντ. Σμ. 5. 485. ― Παθητ., μέλλ. πρησθήσομαι Ἑβδ.· [[ὡσαύτως]] πεπρήσομαι ἢ πρήσομαι (ἐμ-) Ἡρόδ. 6. 9: ― ἀόρ. ἐπρήσθην Ἄμφις ἐν «Πλάνῳ» 1. 10, Ἱππ. 566. 22, (ἐν-) Ἡρόδ., Ἀττ. ― πρκμ. (ἐμ-) πέπρησμαι Ἡρόδ. 8. 144, Παυσ., κλ., (ἀλλὰ πέπρημαι [[εἶναι]] ὁ Ἀττ. [[τύπος]] κατὰ τὸν Φώτ., πρβλ. [[πρήθω]], [[ἐμπρήθω]])· προστ. πέπρησο, ἴδε κατωτ. ― Ὡσαύτως ἀπαντᾷ [[ἰσοδύναμος]] ἐνεστ. ἐμπιπράω (ὃ ἴδε). ― Ἐν τῷ συνθέτῳ ἐμπίμπρημι τὸ δεύτερον μ ἐκπίπτει πρὸ τοῦ πρ-: [[ἐμπίπρημι]] ([[ὅπερ]] καὶ [[εἶναι]] ἐν [[κοινῇ]] χρήσει, τοῦ ἁπλοῦ [[μηδέποτε]] ἀπαντῶντος)· ἀλλ’ ἐπανέρχεται [[μετὰ]] τῆς αὐξήσεως, [[οἷον]] ἐνεπίμπρασαν· πρβλ. [[πίμπλημι]]. (Ἐκ τῆς √ΠΡΑ˘, ὡς φαίνεται ἐκ τοῦ ἀπαρ. πιμπράναι· πρβλ. πρήθω, πρηστήρ. Δὲν δυνάμεθα ν’ ἀποφύγωμεν τὸ νὰ παραβάλλωμεν αὐτὴν πρὸς τὸ Γοτθ. brinnan, Γερμ. brennen, κτλ., ἂν καὶ τὰ ἀρκτικὰ σύμφωνα δὲν συμβιβάζωνται πρὸς τὸν κοινὸν κανόνα τῆς ἐναλλαγῆς, ἴδε Pott. 2, σ. 212) Καίω, [[κατακαίω]], γῆν... πυρὶ πρῆσαι [[κατάκρας]] Σοφ. Ἀντ. 201, πρβλ. [[ἐμπίπρημι]]· [[ὡσαύτως]], πρῆσαι δὲ [[πυρός]]... [[θύρετρα]] Ἰλ. Β. 415, πρβλ. Ι. 242· καὶ [[ἄνευ]] τοῦ πυρὶ ἢ [[πυρός]]. Ἡσ. Θ. 856· πρήσω πόλιν Αἰσχύλ. Θήβ. 434, πρβλ. Πέρσ. 810 Εὐρ., κτλ.· ― Παθ. πίμπραμαι, καίομαι, Ἀριστοφ. Λυσ. 341· πέπρησο καὶ βόα, καίου (ἐκ τοῦ πυρετοῦ) καὶ βόα, Φερεκράτ. ἐν «Κραπατάλοις» 1· [[οὕτως]] ἐπὶ τραύματος, [[φλεγμαίνω]], φλογίζομαι, Νικ. Θηρ. 306· ἐπί τινι πίμπρασθαι Λουκ. Δίκη φων. 8. ΙΙ = [[πρήθω]] Ι. 1, Ἀριστ. π. τὰ Ζ Ἱστ. 3. 21, 4.
}}
{{bailly
|btext=<i>impf.</i> ἐπίμπρην, <i>f.</i> πρήσω, <i>ao.</i> [[ἔπρησα]], <i>pf.</i> πέπρηκα;<br /><i>Pass. ao.</i> ἐπρήσθην, <i>pf.</i> πέπρημαι <i>et</i> [[πέπρησμαι]];<br />brûler, incendier : πόλιν ESCHL une ville ; πυρί SOPH mettre un pays à feu et à sang ; <i>ou</i> avec le gén. : πυρὸς θύρετρα IL détruire des portes par le feu ; <i>fig.</i> s’enflammer (de colère) : [[ἐπί]] τινι au sujet de qch.<br />'''Étymologie:''' R. Πρα, avec redoubl. πι-μ-πρα- ; cf. [[πρήθω]].
}}
{{StrongGR
|strgr=a reduplicated and prolonged [[form]] of a [[primary]] preo [[which]] occurs [[only]] as an alternate in [[certain]] tenses); to [[fire]], i.e. [[burn]] ([[figuratively]] and [[passively]], [[become]] inflamed [[with]] [[fever]]): be (X should [[have]]) [[swollen]].
}}
{{grml
|mltxt=Α<br /><b>1.</b> [[πυρπολώ]], [[βάζω]] [[φωτιά]] σε [[κάτι]] (α. «πρῆσε δὲ πυρὸς [[θύρετρα]]», <b>Ομ. Ιλ.</b><br />β. «ἠθέλησε πυρὶ πρῆσαι κατ' ἄκρας», <b>Σοφ.</b><br />γ. «πρήσω πόλιν», <b>Αισχύλ.</b>)<br /><b>2.</b> [[φλεγμαίνω]], έχω [[φλεγμονή]] («πίμπρησι δὲ χείλη», <b>Νίκ.</b>)<br /><b>3.</b> [[πρήθω]]. [[φυσώ]] και [[φουσκώνω]] [[κάτι]], [[προκαλώ]] [[φούσκωμα]] («[[κύτισος]] μὲν ὁ ἀνθῶν οὐ συμφέρει πίμπρησι γάρ», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>μέσ.</b> <i>πίμπραμαι</i><br />εξάπτομαι, εξοργίζομαι<br /><b>5.</b> <b>παθ.</b> [[φουσκώνω]], πρήζομαι («πρησθήσεται τὴν κοιλίαν», ΠΔ).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αμφίβολης ετυμολ. Το ρ. <i>πί</i>-<i>μ</i>-<i>πρη</i>-<i>μι</i> (<i>πρήσω</i>, [[ἔπρησα]], <i>πρησθῆναι</i>, [[πρήθω]]), με ενεστωτικό διπλασιασμό <i>πι</i>-και έρρινο [[ένθημα]] -<i>μ</i>- έχει σχηματιστεί παράλληλα [[προς]] το ρ. <i>πί</i>-<i>μ</i>-<i>πλη</i>-<i>μι</i> (<i>πλήσω</i>, <i>ἔπλησα</i>, <i>πλησθῆναι</i>, [[πλήθω]]). Η [[σύνδεση]] του ρ. με τα διαφορετικού σχηματισμού αρχ. ινδ. <i>prόthati</i> «[[φουσκώνω]]» και αρχ. νορβ. <i>fr</i><i>ū</i><i>sa</i> «[[φουσκώνω]]» [[είναι]] αμφίβολη. Από το ρ. [[πίμπρημι]] έχουν παραχθεί τα <i>ἐμ</i>-<i>πρηστής</i>, <i>ἐμ</i>-[[πρησμός]], [[πρῆσμα]], ενώ το ρ. εμφανίζεται ως β' συνθετικό στα σύνθ.: <i>βου</i>-[[πρήστις]] και <i>κυνό</i>-<i>πρηστις</i>. Το ρ. [[πίμπρημι]], [[τέλος]], παρουσιάζει [[μεγάλη]] [[ποικιλία]] σημ., με πιο διαδεδομένη την «[[πυρπολώ]], [[καίω]]», απ' όπου πιθ. η «[[αναβλύζω]], [[φουντώνω]], [[αναπηδώ]], [[φυσώ]], [[φουσκώνω]]» και εν συνεχεία «[[εξογκώνω]], [[πρήζω]]» (<b>βλ. λ.</b> [[πρήζω]], [[πρήθω]])].
}}
{{lsm
|lsmtext='''πίμπρημι:''' στον ενεστ. και παρατ., όπως [[ἵστημι]]· προστ. <i>πίμπρη</i>, απαρ. <i>πιμπράναι</i>, παρατ. <i>ἐπίμπρην</i>· οι υπόλοιποι χρόνοι σχηματίζονται από το [[πρήθω]] (το οποίο έχει επίσης ιδιαίτερη [[σημασία]], βλ. αυτ.), μέλ. [[πρήσω]], αόρ. αʹ [[ἔπρησα]], Επικ. <i>πρῆσα</i>, Επικ. γʹ ενικ. συντετμ. [[ἔπρεσε]] — Παθ., μέλ. <i>πεπρήσομαι</i> ή <i>πρήσομαι</i>, αόρ. αʹ <i>ἐπρήσθην</i>, παρακ. [[πέπρησμαι]] (από √<i>ΠΡΑ</i>)· [[καίω]], [[κατακαίω]], [[πυρός]], με [[φωτιά]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>πυρί</i>, σε Σοφ.· απόλ., σε Ησίοδ., Αισχύλ.
}}
{{elnl
|elnltext=πίμπρημι, in bet. 1 ook them. praes. πρήθω; med. πίμπραμαι,\n imperf. later ἐπίμπρων, imperat. πίμπρη, ptc. πιμπράς, plur. πιμπράντες, inf. πιμπράναι; aor. ἔπρησα, pass. ἐπρήσθην; perf. πέπρηκα in compos.; med.-pass. πέπρησμαι en πέπρημαι doen opbollen, doen opzwellen (door blazen):; ἔπρησεν δ ’ ἄνεμος μέσον ἱστίον de wind liet het zeil in het midden opbollen Od. 2.427; doen opwellen, laten stromen:; τὸ ἀνὰ στόμα καὶ κατὰ ῥῖνας πρῆσε dat (bloed) spoot hij uit zijn mond naar boven en uit zijn neusgaten naar beneden Il. 16.350; pass. opzwellen:. αἱ φλέβες... πρησθεῖσαι τὸν πόνον ἐμποιέουσι als de aderen gezwollen zijn, veroorzaken zij ongemak Hp. Flat. 8; προσεδόκων αὐτὸν μέλλειν πίμπρασθαι zij verwachtten dat hij zou opzwellen NT Act. Ap. 28.6. aansteken, in brand steken (vaker ἐμπίμπρημι, zie daar): vaak π. πυρός of πυρί:; πρίν... με... πρῆσας... πυρὸς δηΐοιο θύρετρα voordat ik de deur met een verwoestend vuur in brand heb gestoken Il. 2.415; γῆν... πυρὶ πρῆσαι het land in brand steken Soph. Ant. 201; πρήσαντες οἴκους τούσδε κατθανούμεθα nadat we dit huis in brand hebben gestoken, zullen wij sterven Eur. Or. 1150; overdr., pass..; πίμπραμαι ik word witheet van woede Luc. 16.8; geneesk., pass. ontstoken raken, ontsteken. Hp.
}}
{{elru
|elrutext='''πίμπρημι:''' и [[πιμπράω]] (impf. ἐπίμπρην, fut. [[πρήσω]], aor. [[ἔπρησα]], pf. [[πέπρηκα]]; inf. πιμπράναι; pass.: aor. ἐπρήσθην, pf. πέπρη(σ)μαι) жечь, воспламенять, сжигать (τι [[πυρός]] Hom. и τι πυρί Soph.; πόλιν Aesch.); pass. быть сжигаемым Arph., заболевать воспалением (πίμπρασθαι ἢ καταπίπτειν [[νεκρόν]] NT) или распаляться гневом (ἐπί τινι Luc.).
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: <b class="b2">to blow (on), to blow up, to stoke up, to kindle, to burn</b> (Il.).<br />Other forms: Inf. <b class="b3">-άναι</b> (IA.), also <b class="b3">-άω</b> (X., Plb.), ipf. <b class="b3">ἐν-έπρηθον</b> (I 589), fut. <b class="b3">πρήσω</b>, aor. <b class="b3">πρῆσαι</b> (Il.), pass. aor. <b class="b3">πρησθῆναι</b>, perf. <b class="b3">πέπρησμαι</b>, <b class="b3">-ημαι</b> (IA., also Epid.), perf. act. <b class="b3">πέπρηκα</b> (Hp.).<br />Compounds: Often w. prefix, esp. <b class="b3">ἐν-</b>.<br />Derivatives: 1. <b class="b3">πρηστήρ</b>, <b class="b3">-ῆρος</b> m. <b class="b2">heavy gale, hurricane, sparking bolt, lightning</b> (Hes.), also [[bellows]], [[jugular]] and name of a snake that causes inflammation (Arist., Ds.; Fraenkel IF 32, 108 f. a. 120) with <b class="b3">πρηστηριάζω</b> <b class="b2">to burn by lightning</b> (Hdn. Epim.); <b class="b3">ἐμπρηστής</b> m. [[incendiary]] (Aq., Ptol.). 2. <b class="b3">πρῆσις</b> (mostly <b class="b3">ἔμ-</b>πίμπρημι) f. <b class="b2">blowing up, ignation, inflammation</b> (IA., Aret.); 3. <b class="b3">ἐμπρησμός</b> m. [[ignation]], [[inflammation]] (hell.); 4. <b class="b3">πρῆσμα</b> n., <b class="b3">-μονή</b> f. <b class="b2">id.</b> (Gal., Hippiatr.); <b class="b3">παραπρή(σ)ματα</b> n. pl. <b class="b2">inflammations on the legs of horses</b> (pap.). 5. <b class="b3">πρηστικός</b> <b class="b2">blowing up</b> (Hp. ap. Gal.). Also 6. <b class="b3">πρηδών</b>, <b class="b3">-όνος</b> f. <b class="b2">inflammatory swelling</b> (Nic., Aret.; Chantraine Form. 361) and, with <b class="b3">μ-</b>suffix, <b class="b3">πρημαίνω</b> <b class="b2">blowing intensively</b> (Ar. Nu. 336 [lyr.], Herod.), <b class="b3">πρημονάω</b> about <b class="b2">to snore, to roar</b> (Herod.), as from <b class="b3">*πρῆ-μα</b>, <b class="b3">*πρη-μονή</b>. -- As 2. member in <b class="b3">βού-πρηστις</b>, <b class="b3">-ιδος</b>. <b class="b3">-εως</b> f. "inflammatress of cows" name of a poisonous insect (Hp.); on the formation cf. <b class="b3">βού-βρωστις</b>. On the simplex <b class="b3">πρῆστις</b>, which a.o. is attested as fishname beside <b class="b3">πρίστις</b>, s. Strömberg Fischn. 44 w. lit., also Thompson Fishes s. v.<br />Origin: IE [Indo-European] [809?] <b class="b2">*pr-</b> [[sprinkle]]?<br />Etymology: The series <b class="b3">πίμπρημι</b> : <b class="b3">πιμπράναι</b> : <b class="b3">πρήσω</b> : <b class="b3">πρῆσαι</b> : <b class="b3">πρησθῆναι</b> : <b class="b3">πρήθω</b> agrees exactly to that of [[πίμπλημι]] : <b class="b3">πιμπλάναι</b> etc.; s.v. and Schwyzer 688f., 703 a. 761 w. further details. How the individual forms are to be evaluated and how the system was formed, cannot be reconstructed as there are no agreeing forms outside Greek. For comparison many words with <b class="b2">pr-</b> have been adduced, e.g. Skt. <b class="b2">próthati</b> [[cough]], [[sneeze]], <b class="b2">pruṣṇóti</b> [[sprinkle]], Germ., e.g. OWNo. [[frūsa]], [[frysa]], Swed. [[frusta]] [[sneeze]], Hitt. <b class="b2">parāi-</b> (<b class="b2">prāi-</b>?) <b class="b2">breathe, blow, stir up</b>. Orig. onomatop. as still (with retained <b class="b2">pr-</b>) LG. [[prusten]]. -- Several further forms w. lit. in Bq s. v., WP. 2, 27 f., Pok. 809.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=[From Root !πρα]<br />to [[burn]], [[burn]] up, [[πυρός]] with [[fire]], Il.; πυρί Soph.; absol., Hes., Aesch.
}}