View source for πάταγος

{{LSJ1
|Full diacritics=πάτᾰγος
|Medium diacritics=πάταγος
|Low diacritics=πάταγος
|Capitals=ΠΑΤΑΓΟΣ
|Transliteration A=pátagos
|Transliteration B=patagos
|Transliteration C=patagos
|Beta Code=pa/tagos
|Definition=[πᾰ], ὁ, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">clatter, crash</b>, as of trees falling, <b class="b3">π. δέ τε ἀγνυμενάων</b> (sc. <b class="b3">γίγνεται</b>) <span class="bibl">Il.16.769</span> ; <b class="b3">π. δέ τε γίγνετ' ὀδόντων</b> <b class="b2">chattering</b> of the teeth, <span class="bibl">13.283</span> ; <b class="b2">plash</b> of a body falling into water, <b class="b3">ἐν δ' ἔπεσον μεγάλῳ π</b>. <span class="bibl">21.9</span>, cf. <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>1.24</span> ; <b class="b2">rattle</b> or <b class="b2">crash</b> of thunder, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span> 382</span>, cf. <span class="bibl">Arist. <span class="title">Mu.</span>395a13</span> ; π. ἀνέμων <span class="bibl">D.H.<span class="title">Comp.</span>16</span> ; <b class="b2">rumbling</b> caused by flatulence, <span class="bibl">Hp.<span class="title">VM</span>22</span> ; but never of the human voice (exc. in late Greek, <b class="b3">βληχᾶσθαι καὶ κρώζειν ἐν ὑποκρίσει τὸν ἔξηχον π</b>. <span class="bibl">Porph.<span class="title">Chr.</span>35</span>) : hence <b class="b3">βοῇ καὶ πατάγῳ χρεώμενοι</b> means, with a great shouting and <b class="b2">clashing</b> of arms, <span class="bibl">Hdt.3.79</span>, cf. <span class="bibl">7.211</span> ; π. δορός <span class="bibl">A.<span class="title">Th.</span>103</span> (lyr.) ; τόξων <span class="bibl">S.<span class="title">Tr.</span>518</span> (lyr.) ; ἀσπίδων <span class="bibl">E.<span class="title">Heracl.</span>832</span>, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ach.</span>539</span> ; π. χύτρειος <span class="bibl">Id.<span class="title">Lys.</span>329</span> (lyr.). (Onomatop. word.)</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0534.png Seite 534]] ὁ (onomatop.), das Klappern, Rasseln, jedes durch das Zusammentreffen, Aneinanderschlagen oder Zerbrechen harter Körper entstehende Geräusch oder Getöse; Il. 16, 769; π. ὀδόντων, das Zähneklappern, 13, 283; das Klatschen oder Patschen der Wellen, oder wenn ein schwerer Körper ins Wasser fallt, 21, 9; πέτρας φλὸξ ἐς βαθεῖαν φέρει πόντου πλάκα σὺν πατάγῳ, Pind. P. 1, 24; [[δορός]], Aesch. Spt. 99; τόξων, Soph. Tr. 518; [[Ἄρεος]], Ant. 125; ἀσπίδων, Ar. Ach. 539; χυτρείου, Lys. 329; u. in Prosa, βοῇ καὶ πατάγῳ ἐπήϊσαν, Her. 7, 211, vgl. 3, 79. 8, 37; διὰ τραχύτητα καὶ πάταγον τοῦ ῥεύματος, Plut. Pyrrh. 2; τῶν ὀνομάτων, Luc. Tim. 1.
}}
{{ls
|lstext='''πάταγος''': ὁ, [[κρότος]] τραχὺς καὶ [[ἰσχυρός]], [[οἷον]] ὁ τῶν πιπτόντων δένδρων, π. δέ τε ἀγνυμενάων (ἐξυπακ. γίγνεται) Ἰλ. Π. 769· π. δέ τε γίγνετ’ ὀδόντων, [[κρότος]] τῶν ὀδόντων συγκρουομένων, Ν. 283· ὁ [[κρότος]] σώματος πίπτοντος εἰς τὸ [[ὕδωρ]], ἐν δ’ ἔπεσον μεγάλῳ πατ. Χ. 9, πρβλ. Πινδ. Π. 1. 46· ὁ [[κρότος]] ὁ ἰσχυρὸς τῆς βροντῆς, Ἀριστοφ. Νεφ. 382, πρβλ. Ἀριστ. π. Κόσμ. 4, 17· π. ἀνέμων Διον. Ἁλ. π. Συνθ. 16· ― ἀλλ’ [[οὐδέποτε]] ἐπὶ τῆς ἀνθρωπίνης φωνῆς, [[ὥστε]] τὸ παρ’ Ἡροδ. 3. 79, βοῇ καὶ πατάγῳ χρεόμενοι σημαίνει, [[μετὰ]] μεγάλων φωνῶν καὶ κρότου (πιθαν. τῶν ὅπλων), πρβλ. 7. 211., 8. 37· οὕτω, π. δορὸς Αἰσχύλ. Θήβ. 104· τόξων Σοφ. Τρ. 517· ἀσπίδων Εὐρ. [[Ἡρακλ]]. 832, Ἀριστοφ. Ἀχ. 539· [[ὡσαύτως]], π. [[χύτρειος]] ὁ αὐτ. ἐν Λυσ. 329. Λέξ. κατ’ ὀνοματοπ., πρβλ. [[πατάσσω]], [[πλαταγών]], [[πλαταγέω]]).
}}
{{bailly
|btext=ου (ὁ) :<br /><b>1</b> bruit de deux corps qui s’entrechoquent ; claquement de dents, clapotement de l’eau par suite de la chute d’un corps pesant;<br /><b>2</b> grand bruit, fracas <i>en gén.</i><br />'''Étymologie:''' R. Πατ, frapper, heurter ; cf. [[πταίω]], v. [[πατάσσω]], [[παταγέω]].
}}
{{Autenrieth
|auten=[[any]] [[loud]] [[sound]] of things [[striking]] [[together]], [[crash]] of falling trees, [[chattering]] of teeth, [[dashing]] of waves, [[din]] of [[combat]], Il. 16.769, Il. 13.283, Il. 21.9, 387.
}}
{{Slater
|sltr=<b>πᾰτᾰγος</b> <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[crash]] πέτρας [[φοίνισσα]] κυλινδομένα φλὸξ ἐς βαθεῖαν φέρει πόντου πλάκα σὺν πατάγῳ (P. 1.24)
}}
{{grml
|mltxt=ο, ΝΜΑ<br />[[δυνατός]] [[κρότος]] (α. «[[πάταγος]] δὲ τε γίγνετ' ὀδόντων», <b>Ομ. Ιλ.</b><br />β. «[[πάταγος]] ἀνέμου», Δίον. Αλ.)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>μτφ.</b> ζωηρή [[εντύπωση]] από κάποιο [[γεγονός]] η οποία εκφράζεται με θορυβώδη [[συζήτηση]] («[[μόλις]] μαθευτεί η [[είδηση]] θα γίνει [[πάταγος]]»)<br /><b>μσν.</b><br />[[θόρυβος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> η [[κλαγγή]] τών όπλων («ἔθεον ἔξω, βοῆ καὶ πατάγῷ χρεώμενοι», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>2.</b> [[υπόκωφος]] [[κρότος]]<br /><b>3.</b> ο [[ήχος]] της ανθρώπινης φωνής.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[πάταγος]], το ρ. [[πατάσσω]] και το επίρρ. [[πατάξ]] αποτελούν παράλληλους σχηματισμούς ενός εκφραστικού θέματος που οφείλεται σε [[ονοματοποιία]] (<b>πρβλ.</b> τ. δηλωτικούς ήχων και θορύβων: [[ολολύζω]], [[ολολυγή]]). Ο τ. <i>πάτ</i>-<i>αγ</i>-<i>ος</i> εμφανίζει [[επίθημα]] με ηχηρό ουρανικό [[σύμφωνο]] -<i>γ</i>- (<b>πρβλ.</b> [[αλαλαγή]], [[πλαταγή]], [[ολολυγή]]) και [[κατάληξη]] -<i>ος</i> (<b>πρβλ.</b> <i>κτύπ</i>-<i>ος</i>, <i>κέλαδ</i>-<i>ος</i>), ενώ το ρ. [[πατάσσω]] (<span style="color: red;"><</span> <i>πατάκ</i>-<i>jω</i>) [[επίθημα]] με άηχο ουρανικό [[σύμφωνο]] (<b>πρβλ.</b> [[αράσσω]], [[τινάσσω]])].
}}
{{lsm
|lsmtext='''πάτᾰγος:''' ὁ, [[κρότος]], [[γδούπος]], λέγεται για δέντρα που πέφτουν, σε Ομήρ. Ιλ.· [[κρότος]] των δοντιών, στο ίδ.· παφλασμό σώματος που πέφτει στο [[νερό]], στο ίδ.· [[θόρυβος]] ή [[βροντή]] κεραυνού, σε Αριστοφ.· [[κρότος]] χεριών, σε Ηρόδ., Τραγ. (ηχομιμ. [[λέξη]]).
}}
{{elru
|elrutext='''πάτᾰγος:''' (πᾰ) ὁ<br /><b class="num">1)</b> треск, грохот (ἀγνυμενάων, sc. δενδρέων Hom.);<br /><b class="num">2)</b> стук, стучание (ὀδόντων Hom.);<br /><b class="num">3)</b> гудение (τόξων Soph.);<br /><b class="num">4)</b> лязг, бряцание, звон (ἀσπίδων Arph.);<br /><b class="num">5)</b> шум, вой (τοῦ ῥεύματος Plut.);<br /><b class="num">6)</b> шутл. трескотня (ὀνομάτων Luc.).
}}
{{elnl
|elnltext=πάταγος -ου, ὁ, onomat., geklapper, gekletter, geratel:. πάταγος δέ τε γίγνετ ’ ὀδόντων er ontstaat een geklapper van tanden Il. 13.283; πάταγος οὐχ ἑνὸς δορός het gekletter van niet slechts één speer Aeschl. Sept. 103.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: <b class="b2">noise, roar, cracking produced by clashing, breaking etc.</b> (Il.).<br />Derivatives: Beside it 1. <b class="b3">παταγ-έω</b>, also m. <b class="b3">ἀντι-</b>, <b class="b3">ὑπο-</b> a.o., <b class="b2">to make noise, to plash, to roar</b> (Alc. [<b class="b3">πατάγεσκε</b>]), <b class="b3">-ή</b> f. (D. P., Longos), <b class="b3">-ημα</b> n. (Men.) = <b class="b3">πάταγος</b>. 2. <b class="b3">πατάσσω</b>, aor. <b class="b3">πατάξαι</b>, also m. <b class="b3">ἐκ-</b>, <b class="b3">συν-</b> a.o., <b class="b2">to knock, to beat, to hurt</b> (Il.; in Att. mostly aor. a. fut. act. to pres. <b class="b3">τύπτω</b>; Bloch Suppl. Verba 83ff.). 3. <b class="b3">πατάξ</b> interj. (Ar. Av. 1258; cf. on <b class="b3">εὑράξ</b>). 4. <b class="b3">καπατᾳ̃ κατακόψεις</b>. <b class="b3">Πάφιοι</b> H.<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]X [probably]<br />Etymology: With <b class="b3">πάταγ-ος</b> : <b class="b3">-έω</b> several words are to be compared: <b class="b3">κτύπ-ος</b> : <b class="b3">-έω</b>, <b class="b3">ἄραβ-ος</b> : <b class="b3">-έω</b>, <b class="b3">κέλαδ-ος</b> : <b class="b3">-έω</b>, <b class="b3">ῥοῖβδ-ος</b> : <b class="b3">-έω</b> etc.; s. vv. w. lit. It cannot always be distinguished, whether the subst. or the verb is primary or the other way round. The <b class="b3">γ-</b>suffix as in the close <b class="b3">λαλαγή</b>, <b class="b3">σμαραγέω</b> (<b class="b3">Σμάραγος</b>), <b class="b3">οἰμωγή</b> a.o. With <b class="b3">πατάσσω</b> agrees synonymous <b class="b3">ἀράσσω</b>; similar <b class="b3">σπαράσσω</b>, <b class="b3">τινάσσω</b> etc. (Schwyzer 733). Details on the formation in Porzig Satzinhalte 25. -- The onomatop. character of the expressive words is clear; connections outside Greek (Lat. [[quatiō]] a.o.; s. Bq and W.-Hofmann s.v.) do not convince. - Furnée 279 compares <b class="b3">σπαταγγίζειν ταράσσειν</b> H.; the word then may be Pre-Greek.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=πάτᾰγος, ὁ,<br />a [[clatter]], [[crash]], of trees falling, Il.; a [[chattering]] of teeth, Il.; the [[plash]] of a [[body]] falling [[into]] [[water]], Il.; the rattling or [[crash]] of [[thunder]], Ar.: a [[clashing]] of [[arms]], Hdt., Trag. [Formed from the [[sound]].]
}}