View source for ναίω

{{LSJ1
|Full diacritics=ναίω
|Medium diacritics=ναίω
|Low diacritics=ναίω
|Capitals=ΝΑΙΩ
|Transliteration A=naíō
|Transliteration B=naiō
|Transliteration C=naio
|Beta Code=nai/w
|Definition=poet. Verb, Act. (intr.) only in pres. and impf. (Ep. <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> ναίεσκον <span class="bibl">Il.5.708</span>), fut. and aor. in causal and Med. and Pass. forms, v. infr. <span class="bibl">11</span>, <span class="bibl">111</span>: </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">1</span> of persons, <b class="b2">dwell, abide</b>, mostly folld. by a Prep. of Place, <b class="b3">ἐν Λῃ</b>, etc., Il.l.c., etc.; ῥοῇς ἔπι Σαγγαρίοιο <span class="bibl">16.719</span>; ἐπ' ἄκρων ὀρέων <span class="bibl">S. <span class="title">OT</span>1105</span> (lyr.); κατὰ πτόλιν <span class="bibl">Il.2.130</span>; ἀν' οὔρεα <span class="bibl">Hes.<span class="title">Th.</span>130</span>; πὰρ ποταμόν <span class="bibl">Il.2.522</span>; ὑπὸ Πλάκῳ <span class="bibl">6.396</span>: c. dat. loci, αἰθέρι ναίων <span class="bibl">2.412</span>, <span class="bibl">Hes. <span class="title">Op.</span>18</span>, etc.; ν. μετά τινος <span class="bibl">S.<span class="title">Ph.</span>1105</span> (lyr.): metaph., <b class="b3">τὴν σὴν δ' ὁμοῦ ναίουσαν [ὀργήν</b>] <span class="bibl">Id.<span class="title">OT</span>338</span>; τὰν ἀρετὰν ναίειν ἐπὶ πέτραις <span class="bibl">Simon.58</span>: with Adv., [κακότης] ἐγγύθι ναίει <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span>288</span>; ἵνα αἱ Φορκίδες ναίουσι <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>794</span>. b. c. acc. loci, <b class="b2">dwell in, inhabit</b>, <b class="b3">οἰκία, δώματα</b>, <span class="bibl">Od.20.288</span>, <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span>8</span>, cf. <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>7.5</span>, al.; <b class="b3">ἅλα, πλάκας ὀρέων</b>, <span class="bibl">E.<span class="title">Hel.</span>1584</span>, <span class="bibl"><span class="title">Ba.</span> 719</span>; freq. with place-names, <span class="bibl">Il.2.615</span>, <span class="bibl">Alex.22</span>, etc.: metaph., <b class="b3">Πειθὼ ναίει καὶ Χάρις υἱὸν Ἄγησίλα</b> dub. in <span class="bibl">Pi.<span class="title">Fr.</span>123.10</span>; of the statues of gods, πρόπυλα ναίουσιν τάδε <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>1375</span>:—Pass., <b class="b2">to be inhabited</b>, <span class="bibl">Id.<span class="title">Fr.</span> 1125</span> (in aor. <b class="b3">ἐνάσθη</b>), etc.; πολίταις <span class="bibl">Theoc.16.88</span>; ὑπ' ἀνδράσι <span class="bibl">A.R.1.794</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> of places, <b class="b2">lie, be situated</b>, once in Hom., νήσων αἳ ναίουσι πέρην ἁλός <span class="bibl">Il.2.626</span>; ὦ κλεινὰ Σαλαμίς, σὺ μέν που ναίεις ἁλίπλακτος <span class="bibl">S. <span class="title">Aj.</span>598</span> (lyr.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> causal, in Ep. aor. <b class="b3">ἔνασσα</b> or <b class="b3">νάσσα</b>, Med. <b class="b3">ἐνασσάμην</b>: </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">1</span> c. acc. loci, <b class="b2">give</b> one <b class="b2">to dwell in</b>, <b class="b3">καί κέ οἱ Ἄργεϊ νάσσα πόλιν</b> I would have <b class="b2">given</b> him a town in Argos <b class="b2">for his home</b>, <span class="bibl">Od.4.174</span>; <b class="b2">make habitable, build</b>, νηὸν ἔνασσαν <span class="bibl"><span class="title">h.Ap.</span>298</span>; <b class="b2">settle</b>, Εὔβοιαν ἕλον καὶ ἔνασσαν <span class="bibl">Pi.<span class="title">Pae.</span>5.36</span>:—in Med., <b class="b2">found</b>, μυρία δ' ἄστη νάσσατ' ἐποιχόμενος <span class="bibl">A.R.4.275</span>:—in Pass., of places, like Act.<span class="bibl">1.2</span>, <b class="b2">to be situated</b>, πολίων εὖ ναιομενάων <span class="bibl">Il.3.400</span>, al. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> c. acc. pers., <b class="b2">let</b> one <b class="b2">dwell, settle</b> him, ἐν Ἄργει ἔνασσεν Ἡρακλέος ἐκγόνους <span class="bibl">Pi.<span class="title">P.</span>5.71</span>:— in Med., νάσσατο κούρην <span class="bibl">A.R.4.567</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> Med. and Pass. in act. sense, fut. νάσσομαι <span class="bibl">Id.2.747</span>: Ep. aor. 1 νάσσατο <span class="bibl">Hes.<span class="title">Op.</span>639</span>, <span class="bibl">Dem.Bith.6</span>, Philet.24; later 3pl. ναιήσαντο <span class="bibl">D.P.349</span>: pf. νένασται <span class="title">IG</span>14.1389i8; part. νενασμένος <span class="bibl">D.P.264</span>: aor. Pass. <b class="b3">ἐνάσθην, πατὴρ ἐμὸς Ἄργεϊ νάσθη</b> my father <b class="b2">settled</b> at Argos, <span class="bibl">Il.14.119</span>.—More freq. in Compos. with <b class="b3">ἀπό, κατά</b>.</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0227.png Seite 227]] (ναώ), 1) nach B. A. 1096 sicilisch = [[οἰκέω]],<b class="b2"> wohnen</b>, von Göttern u. Menschen, gew. mit Präpositionen; ναίουσι κατὰ πτόλιν, Il. 2, 130; ἐν πόλει, 5, 543 u. öfter; ἀμφὶ δὲ Σελλοὶ σοὶ ναίουσι, 16, 235; ὑπὸ Πλάκῳ, 6, 396; πὰρ Πριάμῳ, 13, 176; περὶ [[ὄρος]], 2, 758; παρὰ ποταμόν, 2, 522; [[πέρην]] Εὐβοίης, 535; auch mit dem bloßen dat., Φρυγίῃ ναίεσκε, Il. 16, 719; Ζεὺς αἰθέρι ναίων, 4, 166; Hes. O. 18. So auch die folgdn Dichter, ὄχθαις ὕπο Ταϋγέτου ναίοντες, Pind. P. 1, 64; πρὸς ἡλίου ναίουσι πηγαῖς, Aesch. Prom. 811, öfter, nur im praes. u. impf., wie die anderen Tragg.; τῇδ' [[ὁμοῦ]] ναίειν πόλει, Soph. O. C. 953, ἐπ' [[ἄκρων]] ὀρέων, O. R. 1105, vgl. Phil. 1105; ἐπὶ ξένῳ χθονί, Eur. Med. 436, κατ' οὐρανόν, Hipp. 68, öfter; sp. D. – Auch von Ländern, Inseln, Städten, <b class="b2">gelegen sein, bewohnt werden</b>, wie [[ναιετάω]]; νήσων, αἳ ναίουσι [[πέρην]] ἁλός, Il. 2, 626; Soph. ὦ [[Σαλαμίς]]· σὺ μέν που ναίεις [[ἁλίπλακτος]] [[εὐδαίμων]], Ai. 594; bei sp. D. nachgeahmt, wie bei Ap. Rh. – 2) trans.; – a) <b class="b2">bewohnen</b>, c. accus., οἳ δ' Ἀσπληδόνα ναῖον, Il. 2, 511, ναίοιτε Τροίην, 3, 74, öfter; Ὕλῃ ἔνι [[οἰκία]] ναίων, 7, 221; Σάμῃ δ' ἐνὶ [[οἰκία]] ναῖεν, Od. 20, 288; danach richtig (für δώμασι) θεὰ δ' ἐν δώματα ναίει, 1, 51; ὅθι κλυτὰ δώματα [[ναίω]], 24, 304; ὀρέων ναίουσι κάρηνα, 9, 113; Hes. u. folgde Dichter; ὄχθαις ἔπι ναίεις Ἀκράγαντος κο λώναν, Pind. P. 12, 3; ναίετε ἕδραν, Ol. 14, 2; πόλιν, I. 5, 62 P. 7, 6; oft bei Tragg., auch nur im praes. und impf., πλεκτὰς στέγας, Aesch. Prom. 712, χθόνα, Spt. 713, πάτραν, Pers. 182, δώματα, Suppl. 949, τόπους, Soph. O. C. 84, ὦ Βακχεῦ Θήβαν ναίων, Ant. 1110; allgemeiner, sich aufhalten, O. C. 118. 136; ξένην πόλιν, Eur. Phoen. 373 u. öfter. – Pass., εὖ ναιόμενα πτολίεθρα u. ä., von Einigen zusammengeschrieben εὐναιόμενα; über das von den Alten hierhergerechnete νέαται s. [[νέατος]]; τὰν ἀγχιστεύουσαν γᾶν Ἰονίῳ ναίεσθαι πόντῳ, Eur. Troad. 225. – b) wohnen lassen, <b class="b2">ansiedeln</b>, ἐν Ἄργει τε καὶ ζαθέᾳ Πύλῳ ἔνασσεν ἀλκᾶντας Ἡρακλέος ἐκγόνους, Pind. P. 5, 64; u. so pass., πατὴρ ἐμὸς Ἄργεϊ νάσθη, Il. 14, 119, wurde in Argos angesiedelt, ließ sich dort nieder, wie ἐννάσθη, Ap. Rh. 3, 1151, u. νενασμένοι, D. Per. 264. 1032. Schwieriger ist Od. 4, 174, [[καί]] κέ οἱ Ἄργεϊ [[νάσσα]] πόλιν καὶ δώματ' ἔτευξα, was nicht heißen kann »ich hätte ihm eine Stadt in Argos gebau't«, weil 176 folgt μίαν πόλιν ἐξαλαπάξας, sondern heißen müßte »ich hätte ihm eine Stadt mit seinen Leuten zu bevölkern gegeben«, wogegen Nitzsch in der Anm. zu der Stelle Zweifel erhebt. Das med. hat Hes. O. 641, νάσσατο ἄγχ' Ἐλικῶνος ὀϊζτρῇ ἐνὶ κώμῃ, er siedelte sich an; s. auch [[ἀποναίω]]; ὅτε νάσσεσθαι ἔμελλον γῆν, Ap. Rh. 2, 747, bewohnen. – 3) <b class="b2">fließen</b> (vgl. νάω, [[νέω]]); ναῖον δ' ὀρῷ ἄγγεα Od. 9, 222 (Andere lesen νᾶον), die Gefäße flossen über (waren voll, Schol. περιῤῥέοντο, ἐπεπλήρωντο, die Erkl. des Apoll. L. H. ἀντὶ τοῦ νεανικῶς, verbessert Mein. gut ἀντὶ τοῦ νέον ἰακῶς); ὃς ἔναιεν ἐν ἅλμῃ, er schwamm darin, Archestr. bei Ath. IV, 136 b. Auch An. Rh. 1, 1186 ist ναῖον v. l. für νᾶον, vgl. Schol. u. Callim. Dian. 224.
}}
{{ls
|lstext='''ναίω''': (Α), ποιητ. [[ῥῆμα]] εὔχρηστον ἐν τῷ ἐνεργ. μόνον κατ’ ἐνεστ. καὶ παρατ., τοῦ ἀορ. παραλαμβανομένου ἐκ τοῦ μέσ. καὶ παθ. τῆς σημασ. ΙΙ. 1) ἐπὶ προσώπων, κατοικῶ, [[διαμένω]], τὸ πλεῖστον ἑπομένης προθέσεως δηλούσης τοπικὴν σχέσιν, ἐν Ὕλῃ, ἐν Ἤλιδι, κτλ. Ἰλ. Ε. 708, κτλ.· ῥοῇς ἔπι Σαγγαρίοιο Π. 719· ἐπ’ [[ἄκρων]] ὀρέων Σοφ. Ο. Τ. 1105· κατὰ πτόλιν Ἰλ. Β. 130· ἀν’ [[οὔρεα]] Ἡσ.· πὰρ ποταμὸν Ἰλ. Β. 522· ὑπὸ Πλάκῳ Ζ. 396· [[ὡσαύτως]] [[μετὰ]] δοτ. τόπου, αἰθέρι ναίων Β. 412, Ἡσιόδ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 18, κτλ.· καί, ν. μετά τινος Σοφ. Φιλ. 1106· μεταφορ., τὴν σοὶ δ’ [[ὁμοῦ]] ναίουσαν [ὀργὴν] ὁ αὐτ. ἐν Ο. Τ. 338· - μετ’ ἐπιρρ., ἵνα αἱ [[Φορκίδες]] ναίουσι Αἰσχύλ. Πρ. 794. β) μετ’ αἰτ. τόπου, κατοικῶ, ἐνοικῶ, οἶκον, [[δῶμα]], ἤπειρον, ἅλα, ὀρέων κάρηνα, κτλ., καὶ [[συχν]]. [[μετὰ]] κυρίων ὀνομ. τόπων, Ὅμ., Πίνδ., καὶ Τραγ.· μεταφορ., Πειθὼ ναίει καὶ Χάρις υἱὸν Ἀγησίλα Πινδ. Ἀποσπ. 88. 12· ἐπὶ τῶν ἀγαλμάτων τῶν θεῶν, πρόπυλα ναίουσιν τάδε Σοφ. Ἠλ. 1375· - [[ὡσαύτως]] ἐν τῷ Ἐπικ. μέλλ. νάσσομαι, Ἀπολλ. Ρόδ. Β. 747. - Παθ., κατοικοῦμαι, ἄστεα δὲ προτέροισι [[πάλιν]] ναίοιτο πολίταις Θεόκρ. 16. 88· ὑπ’ ἀνδράσι Ἀπολλ. Ρόδ. Α. 794. 2) ἐπὶ τόπων, εὑρίσκομαι, [[κεῖμαι]], μόνον [[ἅπαξ]] παρ’ Ὁμ., νήσων αἳ ναίουσι πέρην ἁλὸς Ἰλ. Β. 626· ὦ κλεινὰ Σαλαμίς, σύ μέν που ναίεις ἁλίπλα(γ)κτος Σοφ. Αἴ. 598· [[ὡσαύτως]], ὁδὸς [[ἐγγύθι]] ναίει Ἠσ. Ἔργα κ. Ἡμέρ. 268· πρβλ. [[ναιετάω]] ΙΙ, καὶ ἴδε κατωτ. ΙΙ. 1. ΙΙ. Μεταβ. ἐνεργείας, ἐν τῷ Ἐπικ. ἀορ. [[ἔνασσα]] ἢ [[νάσσα]], 1) μετ’ αἰτ. τόπου, δίδω εἴς τινα τόπον ἵνα κατοικήσῃ ἐν αὐτῷ, καί κέ οἱ Ἄργεϊ [[νάσσα]] πόλιν, [[ἤθελον]] δώσει εἰς αὐτὸν πόλιν ἐν τῷ Ἄργει [[ὅπως]] κατοικήσῃ («[[νάσσα]], ἀντὶ τοῦ κατῴκισα» Σχόλ.), Ὀδ. Δ. 174· [[ὡσαύτως]], [[κάμνω]] τι κατοικήσιμον, οἰκοδομῶ πρὸς κατοίκησιν, νηὸν ἔνασσαν Ὁμ. Ὕμν. εἰς Ἀπόλλ. 298· - [[ἐντεῦθεν]] ἐν τῷ παθ. ἐπὶ τόπων, ὡς τὸ ἐνεργ. Ι. 2, [[κεῖμαι]], εὑρίσκομαι, ὡς ἐν τῷ Ὁμηρ. συνθέτῳ εὐναιόμενος· πρβλ. [[νέατος]]. 2) μετ’ αἰτ. προσώπ., ἐν Ἄργει ἔνασσεν ἐκγόνους Ἡρακλέος Πινδ. Π. 5. 94. - [[ἐντεῦθεν]] ὁ παθ. ἀόρ. κεῖται ἐπὶ τῆς σημασ. τοῦ ἐνερ. Ι. 1, πατὴρ ἐμὸς Ἄργεϊ [[νάσθη]], ὁ [[πατήρ]] μου κατῴκησεν ἐν Ἄργει, Ἰλ. Ξ. 119, πρβλ. Ἀπολλ. Ρόδ. Γ. 1180· (ἀλλὰ ἐνάσθη, ἐπὶ τόπου, Σοφ. Ἀποσπ. 795)· οὕτω μεθ’ Ὅμ. ὁ μέσ. ἀόρ. νάσσατο ἄγχ’ Ἑλικῶνος ὀϊζυρῇ ἐνὶ κώμῃ Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 637· καὶ μεταγεν., [[αὐτόθι]] ναιήσαντο Διον. Π. 349: πρκμ. νένασται Ἀνθ. Π. παράρτ. 51. 8· ἀλλ’ ὁ μέσ. καὶ παθ. ἀόρ. [[εἶναι]] συνηθέστεροι ἐν συνθέσει [[μετὰ]] τῶν προθέσ. ἀπό, κατά. - Ἡ σημασ. Ι. [[εἶναι]] [[συνήθης]] παρ’ ἅπασι τοῖς ποιηταῖς· ἀλλ’ ἡ μεταβ. [[σημασία]] φαίνεται [[ὅλως]] Ἐπικ.· παρὰ δὲ τοῖς Ἀττ. [[εἶναι]] ἐν χρήσει τὰ ῥήματα οἰκεῖν, οἰκίζειν. (Ὡς τὰ ναιετάω, ναέτης, ἐκ τῆς √ ΝΑΣ, πρβλ. ἐνάσθην, νένασμαι, Σανσκρ. nas, nay-é (facio ut una cum aliquo sim), [[ὅπερ]] φαίνεται ὅτι σχετίζει τὴν ῥίζαν ταύτην [[μετὰ]] τοῦ [[νέομαι]], [[νόστος]]· - καὶ τὸ [[ῥῆμα]] [[νάσσω]] φαίνεται συγγενές. - Ἴδε Κόντου Γλώσσ. Παρατηρ. σ. 198.
}}
{{bailly
|btext=<span class="bld">1</span><i>seul. prés., impf.</i> ἔναιον, <i>ao.</i> [[ἔνασσα]];<br /><i>Pass. ao.</i> [[ἐνάσθην]], <i>pf.</i> [[νένασμαι]];<br /><b>I.</b> <i>intr.</i> <b>1</b> habiter, <i>avec</i> ἔν τινι <i>ou</i> avec le dat. sans prép.;<br /><b>2</b> <i>en parl. de pays, d’îles, d’habitations</i> être situé, placé : νήσων, αἳ ναίουσι [[πέρην]] [[ἁλός]] IL des îles situées de l’autre côté de la mer;<br /><b>3</b> être habité ; être fréquenté, être rempli d’habitants ; <i>en gén.</i> être plein : ὀρῷ [[ναῖον]] ἄγγεα OD les vases étaient pleins de petit-lait, <i>sel. d’autres</i> νᾶον {de [[νάω]]} ruisselaient de petit-lait);<br /><b>II.</b> <i>tr.</i> <b>1</b> habiter (une maison), acc. ; <i>Pass.</i> être habité;<br /><b>2</b> donner à habiter (<i>seul. à l’ao.</i> ἔνασα, <i>poét.</i> [[νάσσα]]) : [[καί]] [[κέ]] [[οἱ]] Ἄργεϊ [[νάσσα]] πόλιν OD à Argos je lui aurais donné une ville à habiter <i>ou</i> à remplir de ses gens, à peupler;<br /><b>3</b> arranger <i>ou</i> construire un édifice pour le rendre habitable, <i>en gén.</i> bâtir ; <i>à l’ao. Pass.</i> [[ἐνάσθην]], s’établir, se fixer : Ἄργεϊ IL à Argos.<br />'''Étymologie:''' DELG étym. ignorée.<br /><span class="bld">2</span><i>épq. c.</i> [[νάω]].
}}
{{Autenrieth
|auten=(σνάϝω), ipf. [[ναῖον]] (v. l. νᾶον): [[flow]]; ὀρῷ, ‘ran [[over]]’ [[with]] [[whey]], Od. 9.222.<br />inf. [[ναιέμεν]], ipf. iter. ναίεσκον, aor. [[νάσσα]], [[pass]]. aor. [[νάσθη]], [[mid]]. pres. [[part]]. (εὖ) ναιόμενος: [[dwell]], [[inhabit]], be [[situated]], Il. 2.626; the aor. is causative, καί κέ οἱ Ἄργεϊ [[νάσσα]] πόλιν, ‘would [[have]] assigned him a [[town]] to [[dwell]] in,’ Od. 4.174; [[pass]]., [[νάσθη]], [[settled]] in, Il. 14.119.
}}
{{Slater
|sltr=[[ναίω]] ([[ναίω]], -εις, -ει, -[[ετε]], -οισι; ναίων, -οντες, -οντας; ναίειν: impf. ἔναι（ε), ἔναιεν: aor. ἔνασσεν, -αν.) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[dwell]] in, on, [[among]] <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> of [[people]] c. acc. Ζεῦ, [[Κρόνιον]] ναίων λόφον (O. 5.17) τρίπολιν νᾶσον ναίοντας the [[family]] of [[Diagoras]] (O. 7.19) [[Δόρυκλος]] Τίρυνθα ναίων πόλιν (O. 10.68) αἵτε ναίετε καλλίπωλον ἕδραν Χάριτες (O. 14.2) εἰ δὲ [[σώφρων]] [[ἄντρον]] ἔναἰ [[ἔτι]] Χίρων (P. 3.63) [[ἐπεὶ]] [[τίνα]] πάτραν, [[τίνα]] οἶκον ναίων ὀνυμάξεαι ἐπιφανέστερον (ναίοντ, τ' ἀίων v. l. ap. Σ.) (P. 7.6) Στροφίον ἐξίκετο Παρνασσοῦ [[πόδα]] ναίοντ (P. 11.36) ἅ τ' ὄχθαις [[ἔπι]] μηλοβότου ναίεις Ἀκράγαντος ἐύδματον κολώναν (P. 12.3) ἐν τίν κ' ἐθέλοι [[εὐτυχῶς]] ναίειν προγόνων ἐυκτήμονα ζαθέαν ἄγυιαν (N. 7.91) Οὔλυμπον θέλεις λτ;ναίειν ἐμοὶ&gt; (supp. Boeckh, lacunam explens.) (N. 10.84) τάνδε πόλιν θεοφιλῆ ναίοισι the [[family]] of Lampon (I. 6.66) [[ναίω]] Θραικίαν γαῖαν a [[chorus]] of Abderitans speaks Πα. 2. 2. [[ἤτοι]] καὶ ἐγὼ [[σκόπελον]] ναίων διαγινώσκομαι a [[chorus]] of Keans speaks (Pae. 4.21) c. prep. ἐν τᾷ γὰρ Εύνομία ναίει (sc. Κορίνθῳ) (O. 13.6) ἔκγονοι ὄχθαις [[ὕπο]] Ταυγέτου ναίοντες (P. 1.64) [[μάκαρ]] μὲν [[ἀνδρῶν]] [[μέτα]] ἔναιεν, [[ἥρως]] δ' [[ἔπειτα]] [[λαοσεβής]] (sc. [[Βάττος]]) (P. 5.95) [[νῦν]] δὲ πὰρ Αἰγιόχῳ κάλλιστον ὄλβον ἀμφέπων ναίει ([[Ἡρακλέης]]) (I. 4.59) μνάσει δὲ καί τινα ναίο[ν]θ' ἑκὰς ἡρωίδος θεαρίας (supp. Snell.) (Pae. 14.35) met. ἐν δ' [[ἄρα]] καὶ Τενέδῳ [[Πειθώ]] τ ἔναιεν καὶ [[Χάρις]] υἱὸν Ἁγησίλα (loc. susp.) fr. 123. 14.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> of things. δονάκων, τοὶ παρὰ καλλιχόρῳ ναίοισι πόλι Χαρίτων Καφισίδος ἐν τεμένει (νάοισι Theon) (P. 12.26) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b> aor. in causal [[sense]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> [[make]] to [[dwell]], [[settle]] Λακεδαίμονι ἐν Ἄργει τε καὶ ζαθέᾳ Πύλῳ ἔνασσεν ἀλκάεντας Ἡρακλέος ἐκγόνους Αἰγιμιοῦ τε (sc. [[Ἀπόλλων]]) (P. 5.71) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> [[make]] [[habitable]], [[settle]] Εὔβοιαν [[ἕλον]] καὶ ἔνασσαν (sc. οἱ ἀπ' Ἀθηνῶν Ἴωνες) (Pae. 5.36) <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b> ]γα ναλτ;ίγτ;ειν το[ (supp. Snell) Πα.… ναιο[ P. Oxy. 659c.
}}
{{eles
|esgtx=[[habitar]]
}}
{{grml
|mltxt=<b>(I)</b><br />[[ναίω]] (Α)<br />(<b>ποιητ. τ.</b>)<br /><b>1.</b> (<b>για πρόσ.</b>) (γενικά) [[κατοικώ]] («ὄχθαις ὕπο Ταϋγέτου ναίοντες», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>2.</b> (για τόπους) [[κείμαι]], βρίσκομαι («νήσων αἳ ναίουσι [[πέρην]] ἁλός», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>3.</b> [[παραχωρώ]] σε κάποιον [[τόπο]] για να κατοικήσει, [[εγκαθιστώ]], [[κατοικίζω]] («Εύβοιαν ἕλον καὶ ἔνασσαν», <b>Πίνδ.</b>)<br /><b>4.</b> [[καθιστώ]] μια [[περιοχή]] κατοικήσιμη, [[κτίζω]] για [[κατοίκηση]] («νηὸν ἔνασσαν», Απολλ. Ρόδ.)<br /><b>5.</b> (το μέσ. με ενεργ. σημ.) <i>ναίομαι</i><br />[[κατοικώ]]<br /><b>6.</b> (το μέσ.) α) [[ιδρύω]]<br />β) [[εγκαθιστώ]]<br /><b>7.</b> (το παθ.) α) [[κείμαι]], βρίσκομαι<br />β) εγκαθίσταμαι [[κάπου]] («πατὴρ δ'εμὸς ἐν Ἄργεϊ [[νάσθη]]», <b>Ομ. Ιλ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Άγνωστης ετυμολ., [[χωρίς]] αντίστοιχους τ. στις άλλες ΙΕ γλώσσες. Επιχειρήθηκε η σύνδεσή του με τα [[νέομαι]] «[[επιστρέφω]]», [[νόστος]], [[οπότε]] το θ. <i>νασ</i>- ([[ναίω]] <span style="color: red;"><</span> <i>νασ</i>-<i>yω</i>) θα [[πρέπει]] να θεωρηθεί συνεσταλμένη [[βαθμίδα]] του θ. <i>νεσ</i>- ([[νέομαι]] <span style="color: red;"><</span> <i>νεσ</i>-<i>ομαι</i>). Η [[σύνδεση]] [[είναι]] ικανοποιητική σημασιολογικά, όχι όμως και φωνητικά. Η [[οικογένεια]] του ρήματος [[ναίω]] [[είναι]] αρχαϊκή και ποιητική. Το ρ. που χρησιμοποιείται στον πεζό λόγο [[είναι]] το <i>οἰκῶ</i>].<br /> <b>(II)</b><br />[[ναίω]] (Α)<br />νάω.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Πρόκειται πιθ. για επικό τ. του <i>νάω</i> για μετρικούς λόγους].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ναίω:''' (Α),<br /><b class="num">I. 1.</b> λέγεται για πρόσ., [[κατοικώ]], [[διαμένω]], σε Ομήρ. Ιλ., Ησίοδ., Τραγ.· με αιτ. τόπου, [[κατοικώ]] σε, [[ενοικώ]], <i>οἶκον</i>, [[δῶμα]], <i>ἅλα</i>, κ.λπ., σε Όμηρ. κ.λπ. — Παθ., κατοικούμαι, σε Θεόκρ.<br /><b class="num">2.</b> λέγεται για τόπους, [[κείμαι]], βρίσκομαι, σε Σοφ.<br /><b class="num">II.</b> μτβ., στον Επικ. αόρ. αʹ [[ἔνασσα]] ή [[νάσσα]],<br /><b class="num">1.</b> με αιτ. τόπου, [[παραχωρώ]] [[τόπο]] σε κάποιον για να κατοικήσει· [[νάσσα]] πόλιν, θα έπρεπε να του έχω δώσει μια πόλη για [[κατοικία]] του, σε Ομήρ. Οδ.· επίσης, κάνω [[κάτι]] κατοικήσιμο, [[οικοδομώ]], <i>νηὸν ἔνασσαν</i>, σε Ομηρ. Ύμν. — Παθ., βλ. [[εὐναιόμενος]].<br /><b class="num">2.</b> με αιτ. προσ., [[επιτρέπω]] σε κάποιον να κατοικήσει, τον [[εγκαθιστώ]], σε Πίνδ. — Παθ., Επικ. αόρ. αʹ [[νάσθην]], εγκαθίσταμαι, [[διαμένω]], σε Ομήρ. Ιλ.· ομοίως, Μέσ. αόρ. αʹ, <i>νάσσατο ἄγχ' Ἑλικῶνος</i>, σε Ησίοδ.· παρακ. <i>νένασται</i>, σε Ανθ.<br /><b class="num">• [[ναίω]]:</b> (Β) = [[νάω]], εκτείνομαι πέρα από τα όρια, είμαι [[πλήρης]], σε Ομήρ. Οδ.
}}
{{elru
|elrutext='''ναίω:'''<br /><b class="num">I</b> (aor. [[ἔνασσα]]; pass.: aor. [[ἐνάσθην]], pf. [[νένασμαι]]; эп. inf. [[ναιέμεν]])<br /><b class="num">1)</b> жить, проживать, обитать (κατὰ πτόλιν, ἐν πόλει, περὶ [[ὄρος]], παρὰ ποταμόν, Φρυγίῃ Hom.; πρὸς Ἡλίου πηγαῖς Aesch.; ἐπὶ ξένῳ χθονί Eur.);<br /><b class="num">2)</b> населять (Τροίην Hom.; πόλιν Pind.);<br /><b class="num">3)</b> поселять, селить (ἐν Ἄργει τινά Pind.); med.-pass. селиться (πατὴρ ἐμὸς Ἄργεϊ [[νάσθη]] Hom.; νάσσατο ἄγχ᾽ Ἑλικῶνος [[ἐνί]] κώμῃ Hes.);<br /><b class="num">4)</b> быть расположенным, находиться (αἵ ναίουσι [[πέρην]] [[ἁλός]], sc. νῆσοι Hom.; ὁδὸς [[ἐγγύθι]] ναίει Hes.): (θεοὶ), ὅσοιπερ πρόπυλα ναίουσιν [[τάδε]] Soph. изображения богов, которые находятся в этих пропилеях; ἡ σοὶ δ᾽ [[ὁμοῦ]] ναίουσα ([[ὀργή]]) Soph. обуревающая тебя злоба;<br /><b class="num">5)</b> воздвигать, строить (νηὸν ξεστοῖσιν λάεσσιν HH).<br /><b class="num">II</b> эп. = [[νάω]].
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: [[live]], [[inhabit]], rare <b class="b2">be situated</b> (in this meaning also midd. <b class="b3">εὖ ναιόμενος</b>), aor. <b class="b2">give as house, settle</b>, pass. <b class="b2">settle (oneself)</b> (Il.).<br />Other forms: Aor. <b class="b3">νάσ-σαι</b>, <b class="b3">-σασθαι</b>, <b class="b3">-θῆναι</b>, late forms <b class="b3">ναιήσαντο</b>, <b class="b3">νένασμαι</b>, <b class="b3">νάσσομαι</b>.<br />Compounds: Also with prefix, e.g. <b class="b3">κατα-</b>, <b class="b3">ἀπο-</b>, <b class="b3">συν-</b>, <b class="b3">περι-</b>, <b class="b3">παρα-</b>.<br />Derivatives: Enlarged <b class="b3">ναιετάω</b>, also with <b class="b3">περι-</b>, <b class="b3">μετα-</b>, <b class="b3">παρα-</b>, [[live]], [[inhabit]], also <b class="b2">be situated</b>, esp. in <b class="b3">εὖ ναιετάων</b> <b class="b2">well established, situated</b> (Il.); on the discussed formation Schwyzer 705, Leumann Hom. Wörter 1, 182 ff., Chantraine Gramm. hom. 1, 358. -- Besides from the presentstem, partly also backformed from <b class="b3">ναιετάω</b>, <b class="b3">περι-</b>, <b class="b3">μετα-ναιέται</b> m. pl. <b class="b2">who live around, with</b> (Ω 488 a. A. R. 4, 470 resp. Hes. Th. 401), <b class="b3">ἁλι-ναιέται</b> <b class="b2">who live on the sea</b> (B. 16, 97); <b class="b3">ἐν-ναέται</b> [[inhabitant]] (Isyll., A. R.), f. <b class="b3">-έτις</b> (A. R.). Simplex <b class="b3">ναέτης</b>, Dor. <b class="b3">-τας</b> [[inhabitant]] (poet. since Simon.), f. <b class="b3">ναιέτις</b> (Call.); second. (<b class="b3">ἐν-)ναετήρ</b> m. <b class="b2">id.</b> (AP), f. <b class="b3">ἐνναέτειρα</b> (APl.).<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: On <b class="b3">μετανάστης</b> s. v. The causative meaning of <b class="b3">νάσσαι</b> is prob. arisen from the opposition to intr. <b class="b3">νασθῆναι</b>. The meaning <b class="b2">be situated</b>, often with <b class="b3">ναιετάω</b>, esp. in <b class="b3">εὖ ναιετάων</b>, rarely with <b class="b3">ναίω</b>, is not convincingly explained; perh. we must start from the ptc. <b class="b3">εὖ ναιετάων</b> prop. <b class="b2">where one lives well</b> with the same shift as e.g. in <b class="b3">ὁ ἐπιβάλλων</b> <b class="b2">whom it is well</b> w.o. (type café chantant, s. Debrunner Mus. Helv. 1, 31 ff.); from the ptc. the use might have shifted to the finite forms, sometimes to the primary <b class="b3">ναίω</b>. Leumann Hom. Wörter 191 ff. tries to explain the remarkable meaning from a wrong interpretation of Γ 387; against this Fraenkel Gnomon 23, 374. The verbal stem <b class="b3">νασ-</b> (<b class="b3">ναίω</b> < <b class="b3">*νάσ-ι̯ω</b>) is isolated. Usu. it is, but with doubtful right, considered as a reduced grade of <b class="b3">νεσ-</b> in <b class="b3">νέομαι</b> (to which belongs <b class="b3">νόστος</b> and also <b class="b3">ἄσμενος</b>?); s. there w. further lit. Rejected by Kretschmer Glotta 3, 337. Cf. <b class="b3">ναός</b>. - <b class="b3">νασ-</b> may be Pre-Greek.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=1<br /><b class="num">I.</b> of persons, to [[dwell]], [[abide]], Il., Hes., Trag.:—c. acc loci, to [[dwell]] in, [[inhabit]], οἶκον, [[δῶμα]], ἅλα, etc., Hom., etc.:—Pass. to be [[inhabited]], Theocr.<br /><b class="num">2.</b> of places, to lie, be [[situated]], Soph.<br /><b class="num">II.</b> Causal, in epic aor1 [[ἔνασσα]] or [[νάσσα]],<br /><b class="num">1.</b> c. acc. loci, to [[give]] one to [[dwell]] in, [[νάσσα]] πόλιν I would [[have]] given him a [[town]] for his [[home]], Od.: also to make [[habitable]], to [[build]], νηὸν ἔνασσαν Hhymn.:—Pass., v. [[εὐναιόμενος]].<br /><b class="num">2.</b> c. acc. pers. to let one [[dwell]], [[settle]] him, Pind.; Pass., epic aor1 [[νάσθην]], to be [[settled]], to [[dwell]], Il.; so, aor1 mid., νάσσατο [[ἄγχι]] Ἑλικῶνος Hes.; perf. νένασται Anth. <br />2 = νάω]<br />to run [[over]], to be [[full]], Od.
}}