View source for ἄλοξ

{{LSJ1
|Full diacritics=ἄλοξ
|Medium diacritics=ἄλοξ
|Low diacritics=άλοξ
|Capitals=ΑΛΟΞ
|Transliteration A=álox
|Transliteration B=alox
|Transliteration C=aloks
|Beta Code=a)/loc
|Definition=οκος, ἡ, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> = [[αὖλαξ]] (q.v.).</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0109.png Seite 109]] οκος, ἡ (von [[ἕλκω]], vgl. [[αὖλαξ]], ὦλξ), die Furche, Aesch. Ag. 987; Ar. Av. 234; dah. die Ritze, Wunde, ὄνυχος ἄλοκι νεοτόμῳ Aesch. Ch. 25; δορὸς [[ταχεῖα]] ἄλ. Eur. Herc. Fur. 161; βαθεῖα τραύματος ἄλ. Rhes. 790; ἄλοκα τέμνειν, von der Meerfahrt, Arion. 17. Bei den Trag. übertr. auf das Ehebett, gleichsam das Saatfeld des Menschengeschlechts, πατρῷαι ἄλοκες, des Vaters Ehebett, Soph. O. R. 1211; τέκνων ἄλοκα σπείρειν, Kinder zeugen, Eur. Phoen. 18. Auf den Geist übertr. sagt Aesch. βαθεῖαν ἄλοκα διὰ φρενὸς καρπούμενος Sept. 575.
}}
{{ls
|lstext='''ἄλοξ''': οκος, ἡ, = [[αὖλαξ]], ὃ ἴδε.
}}
{{bailly
|btext=οκος (ἡ) :<br /><b>1</b> sillon d’un champ ; champ ensemencé;<br /><b>2</b> <i>fig.</i> sein fécondé ; semence qui féconde le sein de la mère;<br /><b>3</b> sillon d’une égratignure.<br />'''Étymologie:''' R. Ἐλκ faire une traînée ; cf. [[ἕλκος]], <i>lat.</i> sulcus.
}}
{{DGE
|dgtxt=v. [[αὖλαξ]].
}}
{{grml
|mltxt=[[ἄλοξ]] (-οκος), η (Α) ([[ομηρικός]] [[τύπος]] σε [[αιτιατική]] ενικού που απαντά και σε πληθυντικό [[ὦλκα]], <i>ὦλκας</i> από άχρηστη ονομαστική <i>ὦλξ</i>)<br /><b>1.</b> το [[αυλάκι]] που σχηματίζει το [[αλέτρι]]<br /><b>2.</b> [[τραύμα]] που προκαλείται από [[νυχιά]], γρατζούνισμα<br /><b>3.</b> το [[αυλάκι]] που σχηματίζει στη [[θάλασσα]] το [[πλοίο]] που ταξιδεύει<br /><b>4.</b> (στην ποιητ. [[γλώσσα]]) η συζυγική [[κλίνη]] που εννοείται μτφ. ως [[αγρός]] του ανθρώπινου είδους.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολογίας. Παράλληλος τ. της λ. [[αὖλαξ]] που μαρτυρείται στους τραγικούς και στον Αριστοφάνη. Συνήθως ο τ. ερμηνεύεται ως [[προϊόν]] μεταθέσεως από τη [[ρίζα]] <i>ἀολκ</i>- που απαντά στον ομηρ. τ. αιτ. [[ὦλκα]] (<span style="color: red;"><</span> <i>ἀ</i>-<i>Fολκα</i>) «[[αύλακα]]» — <b>βλ.</b> και λ. [[αὖλαξ]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[ἀλοκίζω]].
}}
{{lsm
|lsmtext='''ἄλοξ:''' -οκος, ἡ = [[αὖλαξ]].
}}
{{elru
|elrutext='''ἄλοξ:''' οκος (ᾰ) ἡ<br /><b class="num">1)</b> борозда Aesch., Arph.;<br /><b class="num">2)</b> рубец; рана ([[νεότομος]] Aesch.; τραύματος ἄ. Eur.);<br /><b class="num">3)</b> брачное ложе (πατρῷαι ἄλοκες Soph.): τέκνων ἄλοκα σπείρειν Eur. рождать детей.
}}
{{etym
|etymtx=-κος<br />Grammatical information: f.<br />Meaning: [[furrow]] (Trag., Com.).<br />Other forms: Also <b class="b3">αὖλαξ</b> (Hes.), <b class="b3">ὦλκα</b>, <b class="b3">-ας</b> acc. sg., pl. (Hom.), Dor. <b class="b3">ὦλαξ</b> EM 625, 37and in <b class="b3">ὁμ-ώλακες</b> (A. R. 2, 396). Further <b class="b3">εὑλάκα</b> [[plough]] with the Lacon. fut. inf. <b class="b3">εὑλαξεῖν</b> (Orac. ap. Th. 5, 16); and <b class="b3">αὑλάχα ἡ ὕννις</b> H. and <b class="b3">*ὄλοκες</b> (cod. <b class="b3">ὀλοκεύς</b>) <b class="b3">αὔλακες</b> H.<br />Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]<br />Etymology: The relation between these forms was unclear. Solmsen Unt. 258ff. explained <b class="b3">ὦλκα</b> from <b class="b3">*ἄϜολκα</b> (<b class="b3">κατὰ ὦλκα Ν</b> 707 for original <b class="b3">*κατ</b>' <b class="b3">ἄϜολκα</b>); it is strange that this form did not live on. Beside <b class="b3">*ἀ-Ϝολκ-</b> the zero grade would give <b class="b3">*ἀ-Ϝλακ-</b> in <b class="b3">αὖλαξ</b>. The root was supposed in Lith. <b class="b2">velkù</b>, OCS <b class="b2">vlěkǫ</b>, Av. <b class="b2">varǝk-</b> [[draw]]; one could assume <b class="b2">*h₂uelk-</b>. This is tempting, but must not be correct. If the Balto-Slavic words are isolated (there is further only Av. <b class="b2">vǝrǝc-</b>), the verb may be non-IE; also it is rather <b class="b2">*uelkʷ-</b>, which makes the connection with Greek impossible; further there is no trace of the verb in Greek, which has <b class="b3">ἔλκω</b> < <b class="b2">*selk-</b>. <b class="b3">εὑλάκα</b> can no longer be explained from different prothesis, <b class="b3">*ἐ-Ϝλακ-</b>. But <b class="b3">ἄλοξ</b> cannot be explained in this way: metathesis of <b class="b3">*αϜολκ-</b> would give <b class="b3">*αυλοκ-</b>; an after the F had disappeared, metathesis was no longer possible (only contraction to <b class="b3">*ωλκ-</b>). - I see no reason to reject <b class="b3">ὀλοκ-</b>. <b class="b3">ὦλαξ</b> was perhaps taken from a compound, like <b class="b3">ὁμώλακ-</b>, which would give <b class="b3">*ολακ-</b>. - Pisani JF 53, 29 derived <b class="b3">αὖλαξ</b> from <b class="b3">αὑλός</b> and separated it from <b class="b3">ἄλοξ</b> etc., which is improbable. - The variants are strongly reminiscent of substr. words, as Beekes Dev. 40 held (withdrawn ib. 275-7). Variation of prothetic <b class="b3">ε</b>\/<b class="b3">α</b>\/<b class="b3">ο</b>\/<b class="b3">αυ</b>\/<b class="b3">ευ</b> is typical of substr. words, as is <b class="b3">κ</b>\/<b class="b3">χ</b> (<b class="b3">αὐλάχα</b>). So more probably we have to assume a substr. word. The start with the Homeric form was wrong: it is the only form that has no vowel between <b class="b3">λ</b> and <b class="b3">κ</b>, and is therefore suspect. If we assume labialised phonemes, like [[lʷ]], a reconstruction <b class="b2">*alʷak-</b> gives all forms: <b class="b3">αὖλαξ</b> (by anticipation of the labial feature; which gives <b class="b3">ὦλαξ</b> by contraction), <b class="b3">ἄλοξ</b> (influence on the second vowel ; <b class="b3">ὀλοκ-</b> on both vowels), interchange <b class="b3">α</b>\/<b class="b3">ε</b> gave <b class="b3">εὐλακ-</b>; see Beekes Pre-Gr., and cf. <b class="b3">ἀρασχάδες</b> etc. Homer might have had <b class="b3">*κατ</b>' <b class="b3">ὠλακ(α</b>), which became unclear during the tradition.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt== [[αὖλαξ]]<br />a [[furrow]]: v. [[αὖλαξ]].
}}
{{FriskDe
|ftr='''ἄλοξ''': -κος<br />{áloks}<br />'''Forms''': Mehrere Nebenformen: [[αὖλαξ]] (Hes., Hdt., Pi. usw.) [[ὦλκα]], -ας Akk. sg. und pl. (ep.), [[ὦλαξ]] ''EM'' 625, 37, als dorisch bezeichnet, aus der Lit. nur durch das Komp. ὁμώλακες (A. R. 2, 396, nach den Scholl. dor.) bekannt. Ferner [[εὐλάκα]] [[Pflug]] mit dem lakon. Fut. inf. [[εὐλαξεῖν]] (Orac. ap. Th. 5, 16). Umbildung zum ''ā''-Stamm mit gleichzeitiger Aspiration des Gutturals auch in [[αὐλάχα]]· ἡ [[ὕννις]] H. Außerdem [[ὄλοκες]] (cod. ὀλοκεύς)· αὔλακες H.<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Furche]] (Trag., Kom.).<br />'''Derivative''': Ableitungen: [[ἀλοκίζω]] [[Furchen ziehen]], [[pflügen]] (Ar., Lyk.); [[αὐλακίζω]] ib. (Pap. usw.) mit dem Verbalnomen [[αὐλακισμός]] (Pap.). Außerdem von [[αὖλαξ]] die seltenen und späten Nomina [[αὐλακόεις]] (Max.), [[αὐλακώδης]] (Eust.), [[αὐλάκιον]] Demin. (Schol.).<br />'''Etymology''' : Das Verhältnis der verschiedenen Formen zueinander kann nicht mit völliger Sicherheit festgestellt werden. Nach Solmsen Unt. 258ff. steht ep. [[ὦλκα]](ς) für *ἄολκα(ς) aus *ἄϝολκα(ς) mit sekundärer Kontraktion (κατὰ [[ὦλκα]] Ν 707 für ursprüngliches *κατ’ ἄϝολκα). Durch Umstellung von *ἀολκ- wäre [[ἄλοξ]] entstanden. Neben der Vollstufe *ἀϝολκ- stehe die Schwundstufe *ἀϝλακ- in [[αὖλαξ]] und, mit verschiedener Vokalprothese, *ἐϝλακ- in [[εὐλάκα]]. Die übrigen Formen seien durch Verschränkungen hervorgegangen. (Verfehlt v. Blumenthal Hesychst. 43.) — Nach Pisani JF 53, 29 gehört [[αὖλαξ]] zu [[αὐλός]] und ist von [[ἄλοξ]] und den übrigen Formen zu trennen. [[ἄλοξ]] usw. gehört als altes ablautendes Wurzelnomen zu dem in lit. ''velkù'', aksl. ''vlěkǫ'', aw. ''varək''- [[ziehen]], [[schleppen]] vorliegenden Verb, Grundbedeutung also ‘die (sich) Ziehende’. Eine Parallelbildung liegt in [[ἕλκω]] (idg. ''selq''-) vor. Die Versuche, idg. ''u̯elq''- und ''selq''- in eine gemeinsame Grundform ''su̯elq''- hineinzuzwingen (zuletzt Specht KZ 66, 25f.), haben wenig Wert; eher liegen alte Reimwörter vor.<br />'''Page''' 1,77
}}