View source for σπαίρω

{{LSJ1
|Full diacritics=σπαίρω
|Medium diacritics=σπαίρω
|Low diacritics=σπαίρω
|Capitals=ΣΠΑΙΡΩ
|Transliteration A=spaírō
|Transliteration B=spairō
|Transliteration C=spairo
|Beta Code=spai/rw
|Definition=<span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> <b class="b2">gasp, pant, quiver</b>, of dying fish, <span class="bibl">Arist.<span class="title">Resp.</span>471a30</span> (v.l. [[ἀσπαρίζουσιν]]), cf. <span class="bibl">A.R.4.874</span>, <span class="bibl">Plb.15.33.5</span>, <span class="bibl">D.H.4.39</span>, <span class="title">AP</span>6.30 (Maced.) (more freq. <b class="b3">ἀσπαίρω</b>, q.v.).</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0916.png Seite 916]] zucken, zappeln, Pol. 15, 33, 5, sich wie ein Sterbender vor Schmerz und aus Ungeduld hin u. her werfen; – sich sperren, widerstreben, zaudern, Her. 8, 5, v. l. [[ἀσπαίρω]], welche Form die bessere attische ist und auch bei Her. vorzuherrschen scheint; – vom Herzen, schlagen, Qu. Sm. 10, 139.
}}
{{ls
|lstext='''σπαίρω''': σπασμωδικῶς κινοῦμαι, «σπαρταρῶ», [[σφαδάζω]], ἀγρυπνῶ, [[τρέμω]], τινάσσομαι, ἐπὶ θνήσκοντος ἰχθύος, Ἀριστ. περὶ Ἀναπν. 3, 2, πρβλ. Ἀπολλ. Ρόδ. Δ. 874, Ἀνθ. Π. 6. 30, κτλ.· συχνότερον [[μετὰ]] προθετικοῦ α, [[ἀσπαίρω]], ὃ ἴδε. (Ἐκ τῆς √ΣΠΑΡ προκύπτει καὶ τὸ [[σπαράσσω]]· πρβλ. Σανσκρ. sphar, sphur-âmi (mico, tremo)· Ζενδ. spar (gradior)· - ὁ Κούρτ. δοξάζει ὅτι τὸ [[σπείρω]] ἀνήκει εἰς τὴν αὐτὴν ῥίζαν· πρβλ. καὶ τὸ [[πάλλω]]. -Καθ’Ἡσύχ.: «σπαίρει· ἅλλεται, σκιρτᾶ, πηδᾶ. σκορπίζει», καὶ «σπαιρόντων· τὴν ψυχὴν ἐκπνεόντων».
}}
{{bailly
|btext=<i>seul. prés.</i><br />palpiter, s’agiter convulsivement.<br />'''Étymologie:''' R. Σπαρ, agiter ; cf. [[σπείρω]].
}}
{{grml
|mltxt=Α<br /><b>1.</b> κινούμαι σπασμωδικά<br /><b>2.</b> [[σπαρταρώ]], [[σφαδάζω]] («σπαίρει<br />ἅλλεται, σκιρτᾷ, πηδᾷ. σκορπίζει», <b>Ησύχ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Το ρ. [[σπαίρω]] συνδέεται με το σημασιολογικά παράλληλο και συχνότερο [[ἀσπαίρω]] «[[σπαρταρώ]]», και, σύμφωνα με μια [[άποψη]], έχει σχηματιστεί με συμφυρμό τών ρ. [[ἀσπαίρω]] και [[σκαίρω]]. Κατ' άλλους, ο τ. ανάγεται στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>sp</i>(<i>h</i>)<i>er</i>- με σημ. «[[πηδώ]], [[κλοτσώ]], [[σπαρταρώ]]» και συνδέεται με τα λιθουαν. <i>spiriu</i> «[[χτυπώ]] με το [[πόδι]], [[κλοτσώ]]», αρχ. ινδ. <i>sphurati</i> «[[χτυπώ]] με το [[πόδι]], [[σταματώ]]» (για τον φθόγγο -<i>φ</i>- του τ. <b>πρβλ.</b> και [[σφυρόν]]) και πιθ. με το λατ. <i>sperno</i> «[[απωθώ]]» (<b>βλ.</b> και λ. [[ἀσπαίρω]])].
}}
{{lsm
|lsmtext='''σπαίρω:''' [[σπαρταρώ]], τινάζομαι, λέγεται για ψάρι που ξεψυχάει, σε Ανθ.· πρβλ. [[ἀσπαίρω]].
}}
{{elru
|elrutext='''σπαίρω:''' метаться, дергаться, трепетать Arst., Polyb., Plut., Anth.
}}
{{elnl
|elnltext=σπαίρω [~ ἀσπαίρω] spartelen, stuiptrekken.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: v.<br />Meaning: <b class="b2">to twitch, to flaunce</b> of living creatures etc. (rare examples in Arist., A. R., Plb., D.H., AP);<br />Other forms: only pres.<br />Derivatives: beside it <b class="b3">σπαρίζω</b> (Eust.) like <b class="b3">σκαίρω</b> : <b class="b3">σκαρίζω</b>.<br />Origin: IE [Indo-European] [992] <b class="b2">*h₂sper-</b> <b class="b2">push with the foot</b>.<br />Etymology: Can be formally identical with Lith. <b class="b2">spiriù</b>, <b class="b2">spìrti</b> <b class="b2">push with the foot, kick backwards etc.</b>; here, also with zero grade, the thematic Skt. <b class="b2">sphuráti</b> <b class="b2">push with the foot, jump up, have conculsions</b>, with nasal Lat. [[spernō]] eig. *push away', [[reject]], Germ., e.g. OHG [[spurnan]] <b class="b2">kick out with the foot, the heel</b>, prob. also Arm. <b class="b2">spaṙnam</b> [[threaten]] (Meillet BSL 31, 52). Further forms with rich lit. in WP. 2, 668ff., Pok. 992f., W.-Hofmann s. [[spernō]], Fraenkel s. <b class="b2">spìrti</b>, also in Bq. -- Because of the late and rare ocurrence of <b class="b3">σπαίρω</b> Güntert . 146 wants to see in it, perh. corectly, a cross of earlier and much commoner [[ἀσπαίρω]] (s. v.) with <b class="b3">σκαίρω</b>. Cf. [[σφυρόν]] and [[σπείρω]], also [[σπυρθίζω]].
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=<br />to [[gasp]], of [[dying]] [[fish]], Anth.; cf. [[ἀσπαίρω]].
}}
{{FriskDe
|ftr='''σπαίρω''': {spaírō}<br />'''Forms''': nur Präs.,<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[zucken]], [[zappeln]] von sterbenden Lebewesen usw. (ganz vereinzelte Beispiele bei Arist., A. R., Plb., D.H., ''AP'');<br />'''Derivative''': daneben [[σπαρίζω]] (Eust.) wie [[σκαίρω]] : [[σκαρίζω]].<br />'''Etymology''' : Kann mit lit. ''spiriù'', ''spìrti'' [[mit dem Fuß stoßen]], [[nach hinten ausschlagen]] formal identisch sein; dazu, ebenfalls mit Schwundstufe, das thematische aind. ''sphuráti'' [[mit dem Fuß stoßen]], [[schnellen]], [[zucken]], mit Nasal lat. ''spernō'' eig. *wegstoßen’, [[verwerfen]], [[verschmähen]], germ., z.B. ahd. ''spurnan'' [[mit dem Fuß]], [[der Ferse ausschlagen]], wohl auch arm. ''spaṙnam'' [[bedrohen]] (Meillet BSL 31, 52). Weitere formen mit reicher Lit. bei WP. 2, 668ff., Pok. 992f., W.-Hofmann s. ''spernō'', Fraenkel s. ''spìrti'', auch bei Bq. — Wegen des späten und sporadischen Vorkommens von [[σπαίρω]] will Güntert Reimwortbild. 146, vielleicht mit Recht, darin eine Kreuzung des früher belegten und weit gewöhnlicheren [[ἀσπαίρω]] (s. d.) mit [[σκαίρω]] sehen. Vgl. [[σφυρόν]] und [[σπείρω]], auch [[σπυρθίζω]].<br />'''Page''' 2,755-756
}}