View source for κριός

{{LSJ1
|Full diacritics=κρῑός
|Medium diacritics=κριός
|Low diacritics=κριός
|Capitals=ΚΡΙΟΣ
|Transliteration A=kriós
|Transliteration B=krios
|Transliteration C=krios
|Beta Code=krio/s
|Definition=ὁ, <span class="sense"><p>&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">A</span> [[ram]], <span class="bibl">Od.9.447</span>, <span class="bibl">461</span>, <span class="bibl">Hdt.2.42</span>, etc.; κριοὶ ἄγριοι <span class="bibl">Id.4.192</span>: prov., <b class="b3">κριὸς τροφεῖα ἀπέτεισεν</b>, of ingratitude, because a ram butts at those who have brought him up, <span class="bibl">Zen.4.63</span>, Suid., Hsch.; κριοὺς ἐκγεννᾶν τέκνα <span class="bibl">Eup.99</span>; <b class="b3">κριοῦ διακονία</b>, of thankless service, Suid., Hsch.; <b class="b3">τὸν κριὸν ὡς ἐπέχθη</b> the 'shearing of the [[ram]]', in allusion to the ode of Simonides in honour of Crius of Aegina, <span class="bibl">Ar.<span class="title">Nu.</span>1356</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">2</span> <b class="b2">battering-ram</b>, <span class="bibl">X.<span class="title">Cyr.</span>7.4.1</span>, <span class="title">IG</span>22.468, <span class="bibl">Plb.1.48.9</span>, <span class="bibl">Ath.Mech.14.1</span>, <span class="bibl">J. <span class="title">BJ</span>3.7.19</span>, etc. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">3</span> the constellation <span class="title">Aries</span>, Eudox. ap. <span class="bibl">Hipparch. 1.2.13</span>, <span class="bibl">Euc.<span class="title">Phaen.</span>p.6</span> M., <span class="bibl">Arat.238</span>, <span class="bibl">J.<span class="title">AJ</span>3.10.5</span>, etc. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">II</span> a [[seamonster]], <span class="bibl">Ael.<span class="title">NA</span>9.49</span>, <span class="bibl">15.2</span>, <span class="bibl">Opp.<span class="title">H.</span>1.372</span>, <span class="bibl">5.33</span>, etc. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">III</span> kind of [[mussel]], <span class="bibl">Hegesand.36</span> (<b class="b3">κρεῖος</b> cod. A Ath.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">IV</span> [[volute]] on the Corinthian capital, <b class="b2">twisted like a ram's horn</b>, Hsch. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">V</span> kind of [[ship]], <span class="bibl">Poll.1.83</span>. </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">VI</span> part of an irrigation-system, dub. sens. in <span class="bibl"><span class="title">BGU</span>14iii9</span> (iii A. D.). </span><span class="sense">&nbsp;&nbsp;&nbsp;<span class="bld">VII</span> [[a variety of]] <b class="b3">ἐρέβινθος</b>, <span class="bibl">Thphr.<span class="title">HP</span>8.5.1</span>, <span class="bibl"><span class="title">PCair.Zen.</span>192.8</span> (iii B. C.), Dsc.2.104, Gal.6.533: misspelt <b class="b3">κρεῖος</b> in <span class="bibl">Sophil.8</span>: Lat. [[cicer arietinum]], <span class="bibl">Petron.35</span>, etc.; [[est enim arietino capiti simile]], <span class="bibl">Plin.<span class="title">HN</span>18.124</span>. (Prob. cogn. with <b class="b3">κέρας</b>.)</span>
}}
{{pape
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1510.png Seite 1510]] ὁ (vgl. [[κέρας]], [[κεραός]]), der [[Widder]], [[Schaafbock]]; Od. 9, 461; Pind. P. 4, 121; Soph. Ai. 237; Her. 2, 42 u. sonst in Prosa. – Auch das Himmelszeichen u. Sternbild, Arat. 238. – Ein [[Seeungeheuer]], großes Seethier, von der Art der κήτη, Ael. H. A. 9, 49. 15, 2. – Nach Poll. 1, 83 auch Schiffe, wahrscheinlich von ihrem Bilde am Vordertheile benannt. – Ein Belagerungswerkzeug, [[Mauerbrecher]], aries, Xen. Cyr. 7, 4, 1 u. Folgde. – Ὀροβιαῖος [[κριός]], eine Art [[Kichererbse]], Theophr. Vgl. [[κρεῖος]]. – Auch die <b class="b2">Schnecke am Knauf der korinthischen Säulen</b>, wegen ihrer Aehnlichkeit mit den gewundenen Widderhörnern, Hesych., Inscr.
}}
{{bailly
|btext=οῦ (ὁ) :<br /><b>I.</b> bélier, <i>animal</i>;<br /><b>II.</b> <i>p. anal.</i><br /><b>1</b> bélier, <i>constellation</i>;<br /><b>2</b> cétacé;<br /><b>3</b> bélier, <i>machine de siège</i>.<br />'''Étymologie:''' cf. [[κέρας]].
}}
{{Autenrieth
|auten=[[ram]]. (Od.)
}}
{{Slater
|sltr=<b>κρῑός</b> <br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b> [[ram]] τὸ πάγχρυσον [[νάκος]] κριοῦ (P. 4.68) “κέλεται γὰρ ἑὰν κομίξαι ψυχὰν Φρίξος ἐλθόντας πρὸς Αἰήτα θαλάμους [[δέρμα]] τε κριοῦ βαθύμαλλον ἄγειν, τῷ ποτ' ἐκ πόντου σαώθη ἔκ τε ματρυιᾶς ἀθέων βελέων” (P. 4.161)
}}
{{eles
|esgtx=[[carnero]], [[Aries]]
}}
{{grml
|mltxt=ο (AM [[κριός]])<br /><b>1.</b> [[κριάρι]]<br /><b>2.</b> [[ονομασία]] του πρώτου αστερισμού στον ζωδιακό κύκλο<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «[[πολιορκητικός]] [[κριός]]» — [[είδος]] πολεμικής μηχανής κατάλληλης να γκρεμίζει [[μέρος]] τών τειχών ή να ανοίγει ρήγματα<br />(«ὁ δὲ Κῡρος μηχανὰς ἐποιεῑτο καὶ κριούς», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>φρ.</b> «[[υδραυλικός]] [[κριός]]» — [[είδος]] αντλίας που χρησιμοποιείται για την [[ανύψωση]] του νερού σε ύψος μεγαλύτερο από εκείνο που θα επέτρεπε η διαθέσιμη [[πίεση]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[ονομασία]] θαλάσσιου κήτους<br /><b>2.</b> [[είδος]] μαλακοστράκου<br /><b>3.</b> ο [[κοχλίας]] του κορινθιακού κιονοκράνου<br /><b>4.</b> [[τμήμα]] αρδευτικού συστήματος<br /><b>5.</b> [[είδος]] ρεβιθιού<br /><b>6.</b> [[είδος]] πλοίου.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[κριός]] <span style="color: red;"><</span> <i>κρι</i>-<i>Fος</i><br />η λ. ανάγεται πιθ. στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>ker</i>-<i>ә</i>- «[[κέρατο]], [[κεφαλή]]», [[οπότε]] συνδέεται με τη λ. [[κέρας]] και με γερμ. λ. δηλωτικές άλλων ζώων που έχουν κέρατα (<b>[[πρβλ]].</b> λατ. <i>ceruos</i>, γερμ., αρχ. νορβ. <i>hreinn</i>, αγγλοσαξ. <i>hran</i> «[[τάρανδος]]»). Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], συνδέεται με βαλτοσλαβικές λ. με σημ. «[[γαμψός]], [[κυρτός]]», <b>[[πρβλ]].</b> λιθουαν. <i>kreivas</i> «[[κυρτός]]», αρχ. σλαβ. <i>krivŭ</i> «[[σκολιός]]» (<b>[[πρβλ]].</b> [[κροιός]]), [[οπότε]] το ζώο θα έλαβε την [[ονομασία]] του από το [[σχήμα]] τών κεράτων του. Η [[άποψη]], [[τέλος]], [[κατά]] την οποία η λ. με σημ. «[[ρεβίθι]]» συνδέεται με λατ. <i>cicer</i> «[[ρεβίθι]]» και ανάγεται σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>kiker</i>- «[[μπιζέλι]]» δεν φαίνεται πιθ., ενώ πιο πιθ. [[είναι]] ότι έλαβε τη σημ. αυτή λόγω του κυρτού σχήματος του λοβού του ρεβιθιού.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[κριώ]], [[κριώδης]], [[κρίωμα]], [[κριωπός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[κριοκέφαλος]], [[κριόμορφος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[κριοβόλος]], [[κριοδόχη]], [[κριοειδής]], [[κριοκέρατος]], [[κριοκοπώ]], [[κριοκρούω]], [[κριομαχώ]], [[κριόμυξος]], [[κριοπρόσωπος]], [[κριόπρωρος]], [[κριόστασις]], [[κριοτάφος]], [[κριοφάγος]], [[κριοφόρος]]<br /><b>μσν.</b><br />[[κριομύξης]]. (Β' συνθετικό) <b>αρχ.</b> <i>αντίκριος</i>].
}}
{{lsm
|lsmtext='''κριός:''' [ῑ], ὁ,<br /><b class="num">1.</b> [[κριάρι]], Λατ. [[aries]], σε Όμηρ., Ηρόδ. κ.λπ.<br /><b class="num">2.</b> [[πολιορκητικός]] [[κριός]], Λατ. [[aries]], σε Ξεν.
}}
{{elru
|elrutext='''κρῑός:''' ὁ<br /><b class="num">1)</b> баран Hom., Her. etc.;<br /><b class="num">2)</b> стеноломное орудие, таран (μηχαναὶ καὶ κριοί Xen.);<br /><b class="num">3)</b> созвездие Овна Plut.
}}
{{elnl
|elnltext=κριός -οῦ, ὁ ram:; κριὲ πέπον lieve ram Od. 9.447; overdr.: ᾆσαι Σιμωνίδου μέλος, τὸν Κριόν Simonides’ lied, de Ram, te zingen Aristoph. Nub. 1356. milit. stormram.
}}
{{etym
|etymtx=Grammatical information: m.<br />Meaning: [[ram]] (Od.; on the meaning as opposed to <b class="b3">ἀρνειός</b> Benveniste BSL 45, 103), often metaph., esp. = [[battering ram]] (X., Plb., hell. inscr.); also name of a plant, [[kind of chickpea]] (Thphr., hell. pap., Dsc.; s. below), and a sea-monster (Ael., Opp.; Strömberg Fischnamen 102).<br />Compounds: Compp., e.g. <b class="b3">κριο-πρόσωπος</b> <b class="b2">with a ram's face</b> (Hdt.), <b class="b3">ἀντί-κριος</b> <b class="b2">enemy batt. ram</b> (Aen. Tact.).<br />Derivatives: <b class="b3">κριώδης</b> <b class="b2">ram-like</b> (Ph.); <b class="b3">κρίωμα</b> [[kind of ship]] (Aq.), also <b class="b2">batt. ram</b> (Apollod. Poliorc.?);<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: On the formation Chantraine Formation 187. Generally as <b class="b3">*κρι-Ϝός</b> connected with <b class="b3">κέρας</b> [[horn]], but this is impossible because of the laryngeal (<b class="b2">*ḱerh₂-</b>). Connection was sought esp. with the Germanic name of the reindeer, OWNo. [[hreinn]], OE [[hrān]] (IE <b class="b2">*ḱroi-no-</b>) (Persson Beitr. 2, 774; 891; 910 and Specht Ursprung 127 a. 138). Formally closer are some Balto-Slavic words for <b class="b2">curb etc.</b>, e.g. ORuss. Csl. [[krivъ]] <b class="b3">σκολιός</b>', Lith. <b class="b2">kreĩvas</b>, Eastlith. <b class="b2">kraĩvas</b> [[oblique]], [[curbed]], [[bent]] (cf. on [[κροιός]]); the ram would then have been called after his crooked horns. - As name of a kind of chickpea <b class="b3">κριός</b> has nothing to do with Lat. [[cicer]] (Bq, Pok. 598); the plant has rather its name from its curbed shells, s. Strömberg Theophrastea 50. - Forssman, IF 101 (1996) 304 suggests connection with Goth. [[hrisjan]] [[shake]], [[dally]], from <b class="b2">*kris-</b>.
}}
{{mdlsj
|mdlsjtxt=κρῑός, οῦ,<br /><b class="num">1.</b> a ram, Lat. [[aries]], Hom., Hdt., etc.<br /><b class="num">2.</b> a battering-ram, Lat. [[aries]], Xen.
}}
{{FriskDe
|ftr='''κριός''': {krīós}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Widder]], [[Schafbock]] (seit Od.; zur Bed. gegenüber [[ἀρνειός]] Benveniste BSL 45, 103), oft übertr., bes. = [[Sturmbock]], [[Mauerbrecher]] (X., Plb., hell. Inschr.), auch N. einer Pflanze, [[Art Kichererbse]] (Thphr., hell. Pap., Dsk. u.a.; s.u.), und eines Meerungeheuers (Ael., Opp.; Strömberg Fischnamen 102).<br />'''Composita''' : Kompp., z.B. [[κριοπρόσωπος]] [[mit einem Widdergesicht]] (Hdt. u. a.), [[ἀντίκριος]] [[feindlicher Sturmbock]] (Aen. Tact.).<br />'''Derivative''': Davon [[κριώδης]] [[widderähnlich]] (Ph.); [[κρίωμα]] [[Art Schiff]] (Aq.), auch [[Sturmbock]] (Apollod. Poliork.?); zur Bildung Chantraine Formation 187.<br />'''Etymology''' : Allgemein als *κρι-ϝός zur Sippe von [[κέρας]] [[Horn]] gezogen und zunächst mit dem germanischen Namen des Renntiers, awno. ''hreinn'', ags. ''hrān'' (idg. *''ḱroi''-''no''-) verbunden (Lit. bei WP. 1, 406, auch Persson Beitr. 2, 774; 891; 910 und Specht Ursprung 127 u. 138); die sog. "''i''-Basis" dieser "Wurzel" gegenüber der "''u''-Basis" in lat. ''cerv''-''us'', κερα(ϝ)-ός bedarf indessen einer besseren Begründung. Formal näher liegen einige baltisch-slavische Wörter für [[krumm]], z.B. aruss. ksl. ''krivъ'' ’[[σκολιός]]’, lit. ''kreĩvas'', ostlit. ''kraĩvas'' [[schief]], [[krumm]], [[gebogen]] (vgl. zu [[κροιός]]); der Widder wäre dann nach seinen krummen Hörnern benannt. — Als Benennung einer Kichererbsenart hat [[κριός]] nichts mit lat. ''cicer'' usw. zu tun (Bq, WP. 1, 452, Pok. 598 u. A.); die Pflanze hat vielmehr ihren Namen von ihren krummen Hülsen erhalten, s. Strömberg Theophrastea 50.<br />'''Page''' 2,21-22
}}